Przypisy

l'existence est un plein que l'homme ne peut quitter… (fr.) — egzystencja to pełnia, której człowiek nie może opuścić. [przypis edytorski]

lex (łac.) — prawo. [przypis edytorski]

lex (łac., r.ż.) — prawo, postanowienie prawne. [przypis edytorski]

Ley, Robert (1890–1945) — gauleiter okręgu Południowa Nadrenia, w latach 1933–1945 przywódca Niemieckiego Frontu Pracy. [przypis edytorski]

leżącem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników i imiesłowów przym. r.n.; dziś tożsama z r.m.: leżącym. [przypis edytorski]

leżący — dziś popr.: leżąc. [przypis edytorski]

leżą na progu u Zeusa pełne losów człowieka… — Iliada XXIV 527–528. [przypis edytorski]

leżałem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: leżałem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

leżało trzech trupa (daw.) — dziś popr.: leżały trzy trupy. [przypis edytorski]

leżały tylko gruzy murów — w oryg. niem. waren nur noch Reste von Umfassungsmauern (zostały jeszcze tylko resztki murów zewnętrznych); red. WL. [przypis edytorski]

leże — legowisko, schronienie. [przypis edytorski]

leże — posłanie; miejsce odpoczynku. [przypis edytorski]

leży u nas nasza dawna uchwała, że żaden tłum nie potrafi osiągnąć żadnej umiejętności — mowa o wcześniejszych ustaleniach w tej rozmowie. [przypis edytorski]

lezesztyki (z niem.) — czytanki. [przypis edytorski]

Lezgini — kaukaska grupa etniczna żyjąca w płd.-wsch. Dagestanie; w XIX w. podbici przez Rosję. [przypis edytorski]

leziwo — przyrząd pomagający w chodzeniu po drzewach. [przypis edytorski]

lezja — obraza. [przypis edytorski]

Lezjusz (z łac.: Leonardus Lessius), właśc. Lenaert Leys (1554–1623) — jezuita, profesor uniwersytetu w Leuven, zajmujący się teologią moralną, szczególnie w odniesieniu do kwestii ekonomicznych i finansowych. [przypis edytorski]

lgnies (gw.) — lgniesz. [przypis edytorski]

lgniwo — neol. od czas. lgnąć, tj. przytulać się. [przypis edytorski]

l'hirondelle (fr.) — jaskółka. [przypis edytorski]

L'Hôpital, Michel de (1507–1573) — francuski polityk i prawnik; kanclerz Francji (1560–68), zwolennik kompromisu religijnego, zreformował administrację. [przypis edytorski]

L'homme est rien, l'œuvre est tout (fr.) — Człowiek jest niczym, dzieło jest wszystkim. [przypis edytorski]

L'homme n'est pas méchant, mais les hommes sont méchants. (fr.) — To nie człowiek jest zły, ale ludzie. [przypis edytorski]

L'homme n'est rien, que par son coeur (fr.) — Człowiek jest niczym innym jak tylko sercem. [przypis edytorski]

Líster, Enrique (1907–1994) — hiszpański polityk i wojskowy, generał, uczestnik hiszpańskiej wojny domowej walczący po stronie republikańskiej; współorganizator regularnej armii republikańskiej. [przypis edytorski]

liaison dangereuse (fr., r.ż.) — niebezpieczny związek; nawiązanie do powieści Pierre'a Choderlosa de Laclos Niebezpieczne związki (Les Liaisons dangereuses, 1782) o parze wyrafinowanych uwodzicieli. [przypis edytorski]

liaison (fr.) — więzy, powiązanie; współpraca. [przypis edytorski]

Liakura (a. Liakoura) — góra w centralnej Grecji; nowożytna nazwa Parnasu, szczytu, który w mit. gr. była siedzibą Muz. [przypis edytorski]

liana — roślina o bardzo długich i cienkich łodygach, wijąca się lub czepiająca innych roślin, rosnąca w dżunglach tropikalnych. [przypis edytorski]

Liancourt, François Alexandre Frédéric a. François Alexandre Frédéric de La Rochefoucauld, książę Liancourt (1747–1827) — francuski żołnierz, polityk, naukowiec i filantrop. [przypis edytorski]

lianów — dziś popr. forma D. lm: lian. [przypis edytorski]

lianów — dziś popr.: lian. [przypis edytorski]

lianosy — dziś: liany. [przypis edytorski]

liard — drobna miedziana moneta francuska. Wprowadzona w 1654, stanowiła najdrobniejszy nominał w czasach królestwa, była emitowana do 1792, istniejące monety jedno- i dwuliardowe wycofano z obiegu w 1856. Jeden liard miał wartość 1/4 sou, zaś wprowadzony w czasach Republiki centym był wart 1/5 sou; dwa liardy to 2,5 centyma. [przypis edytorski]

lias (daw. geol.) — wczesna jura (epoka ery mezozoicznej), ok. 200–175 mln lat temu. [przypis edytorski]

liaunas — lengvai linkstantis. [przypis edytorski]

liavas (sl.) — liūtas. [przypis edytorski]

libacja — ofiara z wina składana bogom przed ucztą. [przypis edytorski]

libacja — płynna ofiara. [przypis edytorski]

libacja — płynna ofiara, składana bóstwu przez wylewanie na ziemię cennych płynów. [przypis edytorski]

libacja — spotkanie towarzyskie, w trakcie którego spożywa się duże ilości alkoholu. [przypis edytorski]

libacja — w religiach staroż.: płynna ofiara. [przypis edytorski]

libacja — wylanie części wina z kielicha w ofierze dla bóstw. [przypis edytorski]

libacja (z łac. libatio) — początkowo: w religiach staroż. ofiara składana bóstwu przez wylewania na ziemię cennych płynów; dziś pot.: uczta, której towarzyszy obfite spożycie alkoholu; pijatyka. [przypis edytorski]

libacyje — dziś popr.: libacje. [przypis edytorski]

libańska góra — góra Liban. [przypis edytorski]

Libańskie Góry — góry w Syrii, niegdyś słynęły z wspaniałych lasów cedrowych, o których mowa niejednokrotnie w Biblii (np. w Psalmach Dawidowych). [przypis edytorski]

Liban — tu: pasmo górskie rozciągające się wzdłuż zach. wybrzeża M. Śródziemnego, położone we współczesnym państwie o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

Liban — tu: pasmo górskie rozciągające się wzdłuż zach. wybrzeża M. Śródziemnego, położone w państwie o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

Liban — tu: pasmo górskie w Azji zach., w regionie Bliskiego Wschodu, rozciągające się wzdłuż wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego, od starożytności słynne z rosnących tu lasów cedrowych. [przypis edytorski]

Libawa — Lipawa miasto na Łotwie, w Kurlandii, nad Morzem Bałtyckim, po trzecim rozbiorze Polski i upadku księstwa Kurlandii przyłączona do Cesarstwa Rosyjskiego, stała się jednym z najważniejszych portów rosyjskich i węzłem komunikacyjnym (kolejowym); podczas I wojny światowej Lipawa była okupowana przez Niemcy. [przypis edytorski]

libeccio (wł.) — wiatr południowo-zachodni, dominujący na Korsyce, szczególnie południowej, przez cały rok. [przypis edytorski]

libella a. libela — przyrząd pomiarowy do wyznaczania małych kątów pochylenia prostych lub płaszczyzn w stosunku do poziomu lub pionu. [przypis edytorski]

libella — poziomica, przyrząd pomiarowy do wyznaczania małych kątów pochylenia prostych lub płaszczyzn w stosunku do poziomu lub pionu. [przypis edytorski]

libella (z niem. die Libelle) — ważka. [przypis edytorski]

Libelt, Karol (1807–1875) — polski filozof mesjanistyczny, działacz polityczny i społeczny. [przypis edytorski]

liberali (wł.) — liberałowie; popr. hiszp. lm: liberales (lp: liberal). [przypis edytorski]

liberia (daw.) — uniform służby, początkowo królewskiej lub magnackiej. [przypis edytorski]

liberia — mundur noszony przez służbę; uniform. [przypis edytorski]

liberia — mundur noszony przez służbę; uniform. [przypis edytorski]

liberia — oficjalny mundur służby. [przypis edytorski]

liberia — oficjalny strój służby. [przypis edytorski]

liberia — oficjalny ubiór służby. Pierwotnie był to oficjalny strój noszony przez służących królewskich. [przypis edytorski]

liberia — oficjalny ubiór służby. [przypis edytorski]

liberia — pierwotnie oficjalny ubiór służby królewskiej lub magnackiej, obecnie używany głównie przez służbę hotelową. [przypis edytorski]

liberia prostej kondycji — służba niemająca szlacheckiego pochodzenia. [przypis edytorski]

liberia — rodzaj munduru noszonego przez służbę. [przypis edytorski]

liberia — rodzaj oficjalnego munduru noszonego przez służbę. [przypis edytorski]

liberia — rodzaj oficjalnego munduru noszonego przez służbę. [przypis edytorski]

liberia — rodzaj ubioru, uniformu, munduru dla służby na dworze królewskim i w domach magnackich (tj. najbogatszej szlachty i arystokracji). [przypis edytorski]

liberia — rodzaj ubioru, uniformu, noszonego przez służbę. [przypis edytorski]

liberia — strój służby będącej na posłudze u szlachty. [przypis edytorski]

liberia — tu: służba. [przypis edytorski]

liberia — tu: służba ubrana w liberie. [przypis edytorski]

liberia — ubiór służby magnackiej lub królewskiej; tu: oznaka niższej klasy społecznej. [przypis edytorski]

liberia — ubranie służby. [przypis edytorski]

liberia — umundurowanie służby. [przypis edytorski]

liberia — zuniformizowany strój służby. [przypis edytorski]

liberię — ubiór, uniform. [przypis edytorski]

liber posteriori (łac.) — ostatnia księga. [przypis edytorski]

liber sanctissimus (łac.) — księga najświętsza (lub: najczcigodniejsza). [przypis edytorski]

libertade, egalidade, fraternidade, humanidade (port.) — wolność, równość, braterstwo, ludzkość; pierwsze trzy wyrazy to hasła Rewolucji Francuskiej, która obaliła monarchię i zaprowadziła republikę. [przypis edytorski]

Liberté, Égalité, Fraternité (fr.) — Wolność, Równość, Braterstwo; hasła Wielkiej Rewolucji Francuskiej, występujące na jej sztandarach; autor, publikujący w zaborze rosyjskim, pomija słowo „wolność”. [przypis edytorski]

libertinage (fr.) — wyuzdanie, rozwiązłość, rozpusta. [przypis edytorski]

Libertydy (mit. gr.) — muzy. [przypis edytorski]

libertyn — osoba głosząca poglądy skierowane przeciwko autorytetowi kleru, religii i tradycyjnej obyczajowości. Libertyznim to ruch umysłowy, który w XVII w. rozwijał się we Francji. [przypis edytorski]

libertyn — tu: niedowiarek. [przypis edytorski]

Liberum Veto (łac., dosł.: wolne „nie pozwalam”) — przywilej szlachecki, pozwalający jednemu posłowi zablokować pracę sejmu nad ustawą. [przypis edytorski]

liberum veto (łac.) — wolne „nie pozwalam”. [przypis edytorski]

liberum veto (łac.) — wolne „nie pozwalam”; przywilej szlachecki, pozwalający jednemu posłowi zerwać obrady sejmu. [przypis edytorski]

liberum veto (łac.: wolność protestu) — zasada konstytucyjna w dawnej Polsce, zakładała wprowadzanie nowych praw przez Sejm wyłącznie wtedy, gdy zgodzili się jednomyślnie wszyscy posłowie; jeśli choć jeden z posłów powiedział: veto, czyli protestuję, ustawę należało odrzucić. W praktyce uniemożliwiało to wprowadzenie jakiejkolwiek potrzebnej reformy państwa i sprowadziło upadek Rzeczypospolitej, zakończony rozbiorami. [przypis edytorski]

Libią (starop. forma) — Libię; dzieli z Hiszpanami Libią: tzn. dzieli Libię od Hiszpanii. [przypis edytorski]

Libia — starożytni Grecy nazywali tak Afrykę, szczególnie znaną przez nich bezpośrednio jej północną część, na zachód od Nilu. [przypis edytorski]

Libia — starożytni Grecy nazywali tak całą płn. Afrykę. [przypis edytorski]

Libicki, Stanisław Emilian Henryk (1856–1933) — od 1897 redaktor warszawskiego „Kuryera Codziennego”; polski działacz narodowy, prezes Towarzystwa Kredytowego w Warszawie, współzałożyciel Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej, członek Ligi Narodowej (1905–1908), członek Rady Stanu Królestwa Polskiego w 1918 roku. [przypis edytorski]

libido (z łac.) — popęd seksualny, żądza. [przypis edytorski]

Libitina (mit. rzym.) — bogini śmierci, patronka obrzędów pogrzebowych. [przypis edytorski]

Libityna (mit. rzym.) — bogini śmierci i pogrzebów. [przypis edytorski]

Libityna (mit. rzym.) — starorzymska bogini śmierci. [przypis edytorski]