Przypisy

widziadło — tu: widowisko. [przypis edytorski]

widziadły — dziś popr. forma (N.lm): widziadłami. [przypis edytorski]

widziała trup jakiś na pół zgniły — dziś popr. z B.: (…) trupa jakiegoś na pół zgniłego. [przypis edytorski]

widziałbyś tam był (starop. forma gram.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: widziałbyś tam wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]

Widziałem potwarzy, które się pod słońcem dzieją, i płacz niewinnych, których żaden nie cieszy, którzy się gwałtom odjąć nie mogą, od pomocy wszytkich odbieżani — Koh 4, 1. [przypis edytorski]

Widziałem przed laty Betleem polskie w stodole w Toniach — w 1906 i 1907 r. sztuka została wystawiona w stodole dworu w Toniach, gdzie mieszkał w tym czasie Lucjan Rydel z żoną. [przypis edytorski]

widziałem się zmuszony — rozumiałem, że muszę. [przypis edytorski]

widziałeśli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy widziałeś. [przypis edytorski]

widział się (daw., gw.) — wyglądał. [przypis edytorski]

widziałże — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy widział. [przypis edytorski]

widziałżeś — czy widziałeś. [przypis edytorski]

widziałżeś (daw.) — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czyś widział, czy widziałeś. [przypis edytorski]

widzialnie — w źródle: widzialne; zmieniono po porównaniu z innymi wydaniami i opracowaniami. [przypis edytorski]

widzian — dziś: widziany. [przypis edytorski]

Widzicie tę postać bladą — chodzi tu o Joachima Lelewela (1786–1861) wybitnego polskiego historyka, ideologa i działacza polit., profesora w liceum krzemienieckim i na Uniwersytecie Wileńskim (był duchowym ojcem filomatów). W dziedzinie badań hist. był twórcą tzw. szkoły lelewelowskiej, stawiającej sobie za cel całościową analizę procesów historycznych (w związku z tym np. w dorobku Lelewela znajdują się ciekawe materiały i opracowania z zakresu geografii czy religio- i kulturoznawstwa). W czasie powstania listopadowego Lelewel był członkiem Rządu Narodowego i zwolennikiem przeprowadzenia głębokich, demokratycznych reform społecznych. Po upadku powstania przebywał na emigracji w Paryżu, a następnie w Brukseli, działał m.in. na rzecz zjednoczenia skłóconych polskich emigrantów. Był przywódcą współpracującego z lewicą fr. Komitetu Narodowego Polskiego, a następnie Młodej Polski, republikańskiej organizacji związanej z Młodą Europą Mazziniego. W 1846 wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Po klęsce Wiosny Ludów wycofał się z życia politycznego. [przypis edytorski]

widzieć było — w domyśle: można było widzieć. [przypis edytorski]

widzieć cię płonę — tu: widzieć cię pragnę. [przypis edytorski]

widzieć co do chwały (starop.) — dostrzegać coś wartego pochwały, godnego pochwalenia, komplementowania. [przypis edytorski]

widzieć się (gw.) — wydawać się. [przypis edytorski]

widzieć — tu: widać; można widzieć, można spostrzec. [przypis edytorski]

Widzieć wojsko w egipskim pogrzebane pyle, króla synem Jowisza — Aleksander Wielki po wkroczeniu do Egiptu udał się do sławnej wyroczni boga Amona, utożsamianego z greckim Zeusem (którego odpowiednikiem był rzymski Jowisz), w oazie Siwa na zachodniej pustyni. Trwająca trzy tygodnie wyprawa oddziału Aleksandra przez 300 km pustyni omal nie skończyła się tragicznie: zmagano się z brakiem wody, burzą piaskową, zgubieniem drogi. Wyrocznia uznała Aleksandra za syna Amona-Re i prawowitego władcę. [przypis edytorski]

widzielim (daw. forma) — widzieliśmy. [przypis edytorski]

Widzieliście, com uczynił Egipcyanom, a jakom was nosił na skrzydłach orlich… — Wj 19, 4–6. [przypis edytorski]

widziemy (starop. forma) — dziś popr.: widzimy. [przypis edytorski]

widziemy (starop. forma) — widzimy. [przypis edytorski]

widziewa (gw.) — widzimy. [przypis edytorski]

widzimy być — składnia naśladująca łaciński accusativus cum infinitivo; dziś: widzimy, że są. [przypis edytorski]

Widzimy (…) wzniosłego egoizmu — w oryginalnej wersji językowej: But we can see him, an obscure conqueror of fame, tearing himself out of the arms of a jealous love at the sign, at the call of his exalted egoism.; tłum. red. W.L. [przypis edytorski]

widzioł (gw.) — widział. [przypis edytorski]

widzi się (daw., gw.) — wydaje się. [przypis edytorski]

widzi się (daw.) — wydaje się. [przypis edytorski]

widzisz bijąc się samego hetmana (starop. forma) — widzisz bijącego się samego hetmana. [przypis edytorski]

Widzisz to? Czyż gdy gromy miotają twe ręce (…) — por. powiedzenie „Widzisz i nie grzmisz”. [przypis edytorski]

Widzisz to wielkie zwierciadło? Chodźmy stroić w nim miny, jak to niegdyś czyniłam w zamku Sombre Roche — w innym oprac. odmiana tekstu. [przypis edytorski]

widzita (gw.) — widzicie. [przypis edytorski]

widzita (gw.) — wstawajcie. [przypis edytorski]

widzi — tu w znaczeniu: spodziewa się. [przypis edytorski]

widzóm — dziś popr. forma C. lm: widzom. [przypis edytorski]

więcéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]

więcéj (daw.; wym.: więcy) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z wcześniej użytym słowem „tysięcy”. [przypis edytorski]

więcej — bardziej. [przypis edytorski]

więcej ci (…) jest — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]

więcej daje połowa niż całość — Hezjod, Prace i dnie 40. [przypis edytorski]

więcej — dziś popr.: bardziej. [przypis edytorski]

więcej górzystych — dziś popr.: bardziej górzystych. [przypis edytorski]

więcej jak — dziś popr.: więcej niż. [przypis edytorski]

więcej (…) jak — dziś popr. w tego typu porównaniach: więcej niż. [przypis edytorski]

więcej jak innym — dziś popr.: więcej niż. [przypis edytorski]

Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, / Niż się ich śniło waszym filozofom. — ten fragment wypowiedzi Hamleta po spotkaniu z duchem ojca posłużył za motto Dziadów cz. II Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

Więcej jest wiedzy na dnie kubka z kośćmi, niż o tym śnił d'Alembert — parafraza cytatu z Hamleta („Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom”), nawiązująca do pracy Jeana d'Alemberta (1717–1783), francuskiego filozofa, fizyka i matematyka, jednego z autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej, do której napisał hasła dotyczące kombinatoryki, prawdopodobieństwa i kilku gier hazardowych (m.in. gry w kości), wraz z ich analizą matematyczną. [przypis edytorski]

Więcej mam w sobie krwi rzymskiej — aluzja do praktykowanego w staroż. Rzymie obyczaju honorowego odbierania sobie życia w szczególnie dramatycznych okolicznościach. [przypis edytorski]

więcej moskiewską nie bawiący rzeczą — więcej nie zajmując się tematem Moskwy. [przypis edytorski]

więcej niż czas drogi cenię to — Pindar, Ody istmijskie I 1. [przypis edytorski]

więcej niż kiedy — bardziej niż zwykle. [przypis edytorski]

…więcej niż trzydzieści tysięcy Włochów oddało życie za to — kolejne wojny o zjednoczenie Włoch toczyły się w latach 1848–1870. [przypis edytorski]

więcej nudnego — dziś popr.: bardziej nudnego. [przypis edytorski]

więcej obcy — popr.: bardziej obcy. [przypis edytorski]

Więcej ona posiada przymiotów niż jaka taksica, co już wiele na prostonożną chrześcijankę — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „Więcej ona posiada przymiotów niż jaki wyżeł, co już wiele na prostą chrześcijankę”. [przypis edytorski]

więcej — popr.: bardziej. [przypis edytorski]

więcej — popr. forma st. wyższego przym.: bardziej (zmęczony itp.). [przypis edytorski]

Więcej powagi, mój paziu — w późn. wyd. popr. tłumaczenie: „Więcej takich sław, mój paziu”. [przypis edytorski]

więcej rozbudzoną — dziś popr. bardziej rozbudzoną. [przypis edytorski]

więcejśmy nie warci (daw.) — nie jesteśmy więcej warci. [przypis edytorski]

więcej samotna — dziś popr. bardziej samotna. [przypis edytorski]

więcej staranne — bardziej staranne. [przypis edytorski]

więcej szczegółowy — dziś: bardziej szczegółowy. [przypis edytorski]

więcej — tu: bardziej. [przypis edytorski]

więcej — tu dziś popr.: bardziej. [przypis edytorski]

więcej — tu: już. [przypis edytorski]

więcej tysiąca (daw.) — więcej niż tysiąc. [przypis edytorski]

więcej uderzające — dziś popr.: bardziej uderzające. [przypis edytorski]

więcej wierzyć — dziś popr.: bardziej wierzyć. [przypis edytorski]

więcej zbójem niźli zakonnikiem patrzył — bardziej wyglądał na zbójcę niż na zakonnika. [przypis edytorski]

więcej zmysłowcem — dziś popr.: bardziej zmysłowcem. [przypis edytorski]

więcem go napoił — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: więc go napoiłem. [przypis edytorski]

więcem go pobił — więc go pobiłem. [przypis edytorski]

więcem je czytała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc je czytałam. [przypis edytorski]

więcem jej nawet nie podał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „więc jej nawet nie podałem”. [przypis edytorski]

więcem je przeskoczył — inaczej: więc je przeskoczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

więcem nie miał grzechu — dziś: więc nie miałem grzechu; więc nie zgrzeszyłem. [przypis edytorski]

więcem nie mógł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc nie mogłem. [przypis edytorski]

Więcem (…) niewolnika odprawiał — inaczej: więc niewolnika odprawiałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

więcem przeszedł — inaczej: więc przeszedłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

Więcem się powstrzymał — inaczej: więc się powstrzymałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

więcem się ułakomił (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: więc się ułakomiłem (połakomiłem). [przypis edytorski]

więcem ucik (gw.) — więc uciekłem. [przypis edytorski]

więcem (…) współczuł — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc współczułem. [przypis edytorski]

Więceśmy szli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc szliśmy. [przypis edytorski]

Więceś ty (…) myślał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: więc ty myślałeś. [przypis edytorski]

więceś ty nie zginął — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc ty nie zginąłeś. [przypis edytorski]

Więc gdzieżby tu znaleźć ścieżkę do polityki? Trzeba ją odszukać, oddzielić ją od innych i wypieczętować na niej jedną ideę, a inne drogi, uboczne, inną jakąś jedną formą nacechować (…) wszelka wiedza rozpada się na dwa rodzaje — tj. do wszystkiego można stosować zasadę podziału dychotomicznego (dwudzielnego), w którym dany zbiór dzieli się na dwie zasadniczo różniące się części, wzajemnie się wykluczające i uzupełniające do całości. Gość zamierza, podobnie jak to robił w Sofiście, uzyskać definicję polityki metodą zawężania, przez wielokrotny podział dychotomiczny ogólniejszego pojęcia i wskazywanie, do której z utworzonych przeciwstawnych kategorii ona przynależy. [przypis edytorski]

więcierz (daw.) — rodzaj sieci rybackiej. [przypis edytorski]

więcierz — drewniana lub wiklinowa pułapka na ryby. [przypis edytorski]

więcierze — sieci. [przypis edytorski]

więcierz — kosz do chwytania i łowienia ryb. [przypis edytorski]

więcierz — pułapka na ryby, sieć lub kosz wiklinowy w kształcie długiego walca. [przypis edytorski]

więcierz — pułapka na ryby w kształcie cylindra, zrobiona z obręczy drewnianych, na których rozpięta jest wiklina lub sieć. [przypis edytorski]

więcierz — pułapka na ryby wykorzystywana do połowu w jeziorach i przy brzegach rzek. [przypis edytorski]

więcierz — pułapka na ryby wykorzystywana do połowu w jeziorach i przy brzegach rzek. [przypis edytorski]

więcierz — rodzaj prostej sieci rybackiej z wikliny lub tkaniny sieciowej. [przypis edytorski]