Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3036 przypisów.

Eccolo ignorantes sumus — Otóż jesteśmy nieświadomi. [przypis redakcyjny]

eccolo (wł.) — otóż i on. [przypis redakcyjny]

eccolo (wł.)— tu: oto jest, proszę bardzo. [przypis edytorski]

Ecco lu piciolu banditu delli Augustini — oto ten mały bandyta od augustianów. [przypis edytorski]

Ecco vostro innamorato! Ecco padre nostro!… (wł.) — Oto ten, który zakochał się w was! Oto nasz ojciec! Jakiż on piękny, ta radość nasza! Niech go Bóg błogosławi! [przypis autorski]

ecco (wł.) — macie! [przypis tłumacza]

ecco (wł.) — oto; tu: „ot, co”. [przypis edytorski]

Ecel (Attyla) jest poganinem (…) pełnym tolerancji — patrz zwrotki z pieśni XX: „Rzekła do Rydygiera (…) zostać jego żoną”. [przypis edytorski]

Ecelin — Ezzelino da Romano (1194–1254), władca Padwy i Werony, jeden z najokrutniejszych tyranów, jakich znają dzieje. [przypis redakcyjny]

Echetos — król Epiru, przysłowiowy okrutnik. [przypis edytorski]

E. C. Hettinger, Justifying Intellectual Property, „Philosophy & Public Affairs”, Vol. 18, No. 1 (Winter 1989), s. 31–52, dostęp z dn. 31.01.2013 pod adresem http://www3.nccu.edu.tw/~adali/hettinger.pdf, s. 36. [przypis autorski]

Echidna (mit. gr. Ἔχιδνα) — potwór o ciele w połowie młodej kobiety, w połowie cętkowanego węża (żmii), żądny krwi, żywił się ludzkim mięsem. [przypis edytorski]

echinokok (łac. Echinococcus granulosus) — tasiemiec bąblowcowy, bąblowiec; groźny pasożyt, w postaci dojrzałej bytujący w jelicie cienkim psowatych, jeśli występuje u człowieka, jest on wówczas żywicielem pośrednim. [przypis edytorski]

Echinos — miasto nad południową granicą Tesalii, na płn. wybrzeżu Zatoki Malijskiej. [przypis tłumacza]

Echionida — syn Echiona. [przypis edytorski]

Echion — malarz grecki z IV wieku przed Chr. Jego obraz u Lessinga nazwany Nova nupta verecundia notabilis. [przypis tłumacza]

Echo kołyski — wiersz Adama Asnyka z 1868 r. mówiący o miłości macierzyńskiej i trudzie dorastania. [przypis edytorski]

echo li (…) odpowiada — konstrukcja z partykułą „li”; znaczenie: tylko echo odpowiada. [przypis edytorski]

Echo (mit. gr) — nimfa górska, która za karę od Hery ani sama pierwsza przemówić, ani też, gdy inny mówi, milczeć nie może i cudze słowa powtarza. [przypis redakcyjny]

Echo (mit. gr.) — nimfa, ukarana przez Zeusa utratą głosu, mogła tylko powtarzać cudze słowa. [przypis edytorski]

Echo się tylko głosem ozywała — [tu: ona, ta] Echo jako postać alegoryczna rodzaju żeńskiego. [przypis redakcyjny]

Echo — w mitologii gr. nimfa, która ukrywała przed Herą romanse Zeusa; za karę Hera ukarała ją w ten sposób, że odebrała jej możliwość mówienia własnymi słowami, przez co Echo musiała zacząć powtarzać cudze. [przypis edytorski]

Ech! (…) świat podziwia całyArsenie, zawiedzionej ostatecznie w swych nadziejach co do Alcesta, nie pozostaje nic innego, jak wykonać odwrót, wypuszczając jeszcze ostatnią zatrutą strzałę. [przypis tłumacza]

echt (niem.) — prawdziwie. [przypis edytorski]

Ech, to jest manicheizm!, to arianizm!…manicheizm: powstała w III w. w Persji uniwersalistyczna religia dualistyczna, silnie zwalczana przez chrześcijan i kapłanów zoroastryjskich; później epitetu „manicheizm” używano w chrześcijaństwie pod adresem różnych poglądów dualistycznych; arianizm: odłam wczesnego chrześcijaństwa uznający, że Chrystus nie jest równy Bogu Ojcu, potępiony w 325 na soborze nicejskim; pelagianizm: nurt wczesnego chrześcijaństwa uznający, że skutki grzechu pierwszej pary ludzkiej nie rozciągają się na resztę ludzkości, a łaska Boga nie jest konieczna dla zbawienia, potępiony w 431 na soborze efeskim; idealizm: pogląd uznający istnienie realnego świata niematerialnych idei, bytów duchowych oraz nierealność bądź wtórność świata materialnego wobec nich; spinozyzm: racjonalistyczna filozofia Spinozy, wg której istnieje jedna, wieczna i wszechogarniająca substancja, nazywana naturą lub Bogiem, zaś wolna wola jest złudzeniem; naturalizm: pogląd tłumaczący całość zjawisk rzeczywistości przyczynami naturalnymi; panteizm: pogląd utożsamiający Boga ze światem, z przyrodą; racjonalizm: pogląd uznający rozum za jedyne źródło poznania, odrzucający intuicję, objawienie itp.; spirytualizm: pogląd przyjmujący, że realnie istnieją wyłącznie byty duchowe (dusze); mistycyzm: występujący w różnych religiach nurt uznający możliwość bezpośredniego łączenia się duszy człowieka z Bogiem, Absolutem lub transcendentną rzeczywistością. [przypis edytorski]

Eckermann, Johann Peter (1792–1854) — poeta niemiecki, znany jako autor Rozmów z Goethem. [przypis edytorski]

Eckersberg — dziś: Okartowo, wieś nad jeziorem Śniardwy w województwie warmińsko-mazurskim, powiat piski, gmina Orzysz. [przypis edytorski]

Eckhardt Jan — ur. ok. 1260 r. w Hochheim koło Goty, dominikanin, kształcił się w Kolonii i w Paryżu; piastując coraz wyższe godności zakonne, bawił kolejno w Saksonii, w Czechach, w wielu miejscowościach Niemiec; od r. 1311 nauczał w Paryżu, potem prawdopodobnie w Strasburgu, wreszcie w Kolonii; tu wytoczono mu w 1326 r. proces religijny; zanim jednak papież Jan XXII potępił 28 jego twierdzeń bullą z r. 1329, Eckhardt umarł 1327 r. Zostały po nim kazania w języku niemieckim i dzieło pt. Opus tripartitum (zawierające liber propositionum, liber quaestionum, opus expositionum). [przypis autorski]

Eckhard von Hochheim, lepiej znany jako Mistrz Eckhart — (ok. 1260–ok. 1328) — teolog , filozof i mistyk, przedstawiciel mistyki nadreńskiej; oskarżony o herezję z powodu głoszenia tzw. religii serca, w której kontakt człowieka z Bogiem odbywa się przez kontemplację własnej duszy, będącej częścią Boga (przez co religia staje się zbędna); ówczesny papież Jan XXII wydał bullę potępiająca tezy z jego tekstów jako heretyckie. [przypis edytorski]

Eclipse (koń) (1764–1789) — słynny angielski koń wyścigowy, który wygrywał wszystkie gonitwy; szacuje się, że obecnie ponad 80% koni wyścigowych jest jego potomkami. [przypis edytorski]

e contra (łac.) — na to. [przypis redakcyjny]

e contra (łac.) — wtedy przeciw temu. [przypis redakcyjny]

e converso (łac.) — przeciwnie. [przypis redakcyjny]

e converso (łac.) — przeciwnie, z drugiej strony. [przypis redakcyjny]

E cosi (…) bruna (wł.) — „W ten sposób dusza umie okrywać pod zwodną maską namiętności, jakie nią miotają; często jest smutna, kiedy twarz promienieje radością, a znowuż wesoła, kiedy twarz zdaje się smutna” (Petrarka; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

ecrasez l'infâme (fr.) — zmiażdżcie hańbę. [przypis edytorski]

ecrasons l'infâme (fr.) — zniszczmy tę hańbę. [przypis edytorski]

Eczmiadzyn — ob. Wagharszapat, miasto w Armenii, nad granicą z Turcją, 18 km na zach. od Erywania; znajduje się w nim najstarsza i najważniejsza świątynia ormiańska, będąca jednocześnie najstarszą katedrą na świecie, zbudowana w 301–303 n.e., zaraz po tym, jak król Tiridates III jako pierwszy władca w historii przyjął chrześcijaństwo. [przypis edytorski]

Edda — cykl staroskandynawskich pieśni o początku świata, pochodzeniu, tradycjach i podbojach ludów Skandynawii; składa się z Eddy starszej pochodzącej z IX wieku i Eddy młodszej z XIII wieku. Spisanie tych tekstów miało być dziełem Islandczyka Snorriego Sturlusona. [przypis edytorski]

Edda — cykl staroskandynawskich pieśni o początku świata, pochodzeniu, tradycjach i podbojach ludów Skandynawii; składa się z Eddy starszej pochodzącej z IX wieku i Eddy młodszej z XIII wieku. Spisanie tych tekstów ma być dziełem Islandczyka Snorriego Sturlusona. [przypis edytorski]

Edda — najstarszy zabytek literatury skandynawskiej. [przypis edytorski]

Eddie Polo (1875–1961) — austriacko-amerykański aktor epoki niemego kina. [przypis edytorski]

Eddington, Arthur Stanley (1882–1944) — brytyjski astronom i fizyk, ceniony także jako autor książek popularnonaukowych. [przypis edytorski]

Eddington, Bohr, Planck i Einstein — wybitni fizycy 1. poł. XX w., zaangażowani w rozwój teorii względności i mechaniki kwantowej. [przypis edytorski]

Edel sei der Mensch, hilfreich und gut (niem.) — człowiek szlachetny, czyli uczynny i dobry. [przypis edytorski]

Edenas — žydų žod. — reiškia rojų, linksmybių vietą. [przypis tłumacza]

Eden — biblijny raj, miejsce stworzone przez Boga dla pierwszych ludzi. [przypis edytorski]

Eden — biblijny rajski ogród, miejsce pierwotnej szczęśliwości. [przypis edytorski]

Eden — biblijny rajski ogród, miejsce pierwotnej szczęśliwości; tu jako synonim pośmiertnego raju w niebie. [przypis edytorski]

Eden (bibl.) — rajski ogród. [przypis edytorski]

Eden (hebr.) — raj, kraina rajska. [przypis redakcyjny]

Eden (hebr.) — raj. [przypis redakcyjny]

Edfu — miasto w południowym Egipcie na zachodnim brzegu Nilu, ok. 90 km na południe od Teb, 100 km na północ od Asuanu. Ośrodek kultu Horusa, stolica 2. nomu Górnego Egiptu. [przypis edytorski]

Edgeworth, Maria (1767–1849) — autorka poczytnej powieści Zamek Rackrent. [przypis edytorski]

Edgeworth, Maria (1767–1849) — pisarka pochodzenia angielsko-irlandzkiego, autorka utworów dla dorosłych i dzieci. [przypis edytorski]

Ed in mal punto tu venisti! — W złą chwilę się zjawiłeś! [przypis tłumacza]

Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca i przedsiębiorca, twórca m.in. żarówki elektrycznej i pierwszej elektrowni wytwarzającej prąd na użytek publiczny. [przypis edytorski]

Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca i przedsiębiorca, twórca m.in. żarówki elektrycznej i pierwszej elektrowni wytwarzającej prąd na użytek publiczny. [przypis edytorski]

Edison, Thomas Alva (1847–1931) — amerykański wynalazca, opatentował m. in. żarówkę elektryczną (1879). [przypis edytorski]

editio castrata (łac.) — wydanie ocenzurowane przez pozbawienie pewnych fragmentów (dosł.: wykastrowane). [przypis edytorski]

edition de luxe (fr.) — wydanie luksusowe. [przypis edytorski]

editio princeps (łac.) — dotyczy książek: pierwsze wydanie, w szczególności cennego tekstu; tu przenośnie: cenny, wiekowy trunek. [przypis edytorski]

editio princeps (łac.) — pierwsze wydanie (pierwodruk); editio princeps Arlenii: Flavii Josephi Antiquitates Judaicae et de Bello Judaico Libri, Graece, ex recensione Arnoldi Arlenii, Basilea, Froben, 1544. [przypis edytorski]

Ed. Ka… — Edward Kapliński, architekt, brat znanego malarza Leona, emigranta z r. 1848. Edward Kapliński był serdecznie zaprzyjaźniony z Narcyzą i zajmuje w tych jej listach dużo miejsca. [przypis redakcyjny]

edlen — Zähne. [przypis edytorski]

Edmund Spenser (1552–1599) — angielski poeta i humanista. [przypis edytorski]

Edmund Wasilewski (1814–1846) — poeta związany z Krakowem, jego patriotyczne wiersze z muzyką Stanisława Moniuszki były bardzo popularne. [przypis edytorski]

Edmund Wasilewski — w wydaniu źródłowym nie podano nazwiska autora. [przypis edytorski]

Edo — dawna nazwa faktycznej stolicy Japonii w okresie władzy szogunów, zanim w roku 1868 rezydujący w Kioto cesarz przeniósł do niej swoją siedzibę i zmienił nazwę Edo na Tokio. [przypis edytorski]

Edomici — lud zachodniosemicki wywodzący się z ziemi Edom, później Idumea (stąd: Idumejczycy), położonej na południe od Morza Martwego. Byli blisko spokrewnieni z Izraelitami. Wg Księgi Rodzaju Edomici wywodzą się od Ezawa, zwanego też Edomem. Od czasów panowania Heroda Wielkiego, który pochodził z Idumei mianem Edomity zaczęto nazywać każdego Rzymianina; było to określenie pejoratywne. [przypis edytorski]

Edomit właśc. Edomita — staroż. lud semicki, zamieszkujący krainę położoną na płd. od Morza Martwego (Edom a. Idumeę), ich praojcem miał być biblijny Ezaw, brat Jakuba, wnuk Abrahama; ich nazwa pochodzi od hebr. słowa edom: czerwony. [przypis edytorski]

Edom — kraj ciągnący się na południe od Judei i Morza Martwego aż do Morza Czerwonego. [przypis edytorski]

Edom — tu: poganin. [przypis tłumacza]

Edom — tu w znaczeniu Rzym, Cesarstwo Rzymskie. W tradycji judaistycznej panowanie Rzymian skojarzono z Herodem Wielkim Idumejczykiem, czyli Edomitą, który był pierwszym nieżydowskim władcą Judei. Stąd utożsamiono termin Edom z terminem Rzym. [przypis edytorski]

Edończycy — zamieszkały w Tracji lud grecki, uznawany za skłonny do pijaństwa. [przypis edytorski]

Edonowie — Trakowie. [przypis edytorski]

edredoński puch — dziś popr.: edredonowy puch, niezwykle delikatne, dobrze izolujące pierze dzikiej kaczki zamieszkującej obszary arktyczne, zwanej edredonem, kaczką edredonową. [przypis edytorski]

edredony — tu: puchowa pościel, wykonana z piór jednego z kilku gatunków kaczek edredonów (łac. Somateriini), ptaków żyjących na morskich wybrzeżach w bardzo zimnym klimacie. Samice tych kaczek wyrywają sobie puch (drobne piórka), aby zbudować gniazdo; ten puch był od wieków zbierany przez ludzi i ceniony jako wyjątkowo miękki i ciepły. Robiono z niego pościel, a nawet ubrania. [przypis edytorski]

Edrisi, dziś: Al-Idrisi, właśc. Abu Abd Allah Muhammad al-Idrisi (1100–1166) — arabski kartograf, geograf i podróżnik działający na dworze króla Sycylii Rogera II; autor geograficznego opisu świata oraz jego przedstawienia na mapie pt. Księga przyjemnych podróży przez nieznane lądy, w Europie znanego jako Tabula Rogeriana (łac. dosł.: Mapa Rogera) lub Księga Rogera. [przypis edytorski]

Edrisi podaje ją w zupełności — dzieło Edrisi (Abu-abd Allah Mohammed-el Edrisi), nazywającego się chętnie geografem Nubii, było wydane w 1154 r. po n. Chr. pod tytułem Rekreacje człowieka pragnącego poznać do głębi przeróżne części świata. [przypis autorski]

Eduardowie koniami na sztuki szarpali — zapewne myśli Staszic o walkach wielkich baronów z Edwardem II (1307–1327) i Edwardem III (1327–1377). [przypis redakcyjny]

Edward Abramowski (1868–1918) — psycholog, socjolog, teoretyk i działacz spółdzielczy. W młodości uczestnik ruchu robotniczego i popularyzator marksizmu, później przeciwstawiał walce politycznej idealistyczną teorię „rewolucji moralnej”, jako czynnika decydującego o przemianach społecznych. Rewolucja ta dokonywać się powinna w ramach dobrowolnych zrzeszeń, wśród których największe znaczenie posiada spółdzielczość. Rozwój jej miał z jednej strony doprowadzić do zwycięstwa socjalizmu, z drugiej, wypierając instytucje państwowe, powodować obumieranie państwa już w samym kapitalizmie i służyć walce z caratem (Zmowa powszechna przeciw rządowi, 1905). W anarchistycznej koncepcji Abramowskiego również przyszły ustrój socjalistyczny miał być bezpaństwowy. W filozofii i socjologii Abramowski był subiektywnym idealistą; u podstaw jego poglądów znajdował się fenomenalizm podmiotowy: „istotą zjawisk jest to, że mogą być one przedmiotem myśli”. — Utopijne koncepcje Abramowskiego posiadały stosunkowo duży wpływ na ówczesną inteligencję. [przypis redakcyjny]

Edwarda VI Tudor (1537–1553) — jedyny syn króla Henryka VIII Tudora i jego trzeciej żony Joanny Seymour; od 1547 król Anglii. [przypis edytorski]

Edward Broel-Plater (1871–1958) — z rodu hr. Platerów, z którego wywodziła się m.in. Emilia Plater; otrzymał majątek wraz z przyległymi terenami wsi Osuchów (województwo mazowieckie, powiat żyrardowski, gmina Mszczonów) jako posag swej żony Joanny z Tyszkiewiczów (1877–1928); po jej śmierci Osuchów stał się formalnie własnością ich najstarszej córki, Izabeli Platerówny, aż do konfiskaty w zw. z reformą rolną w 1944 r. Z urody Edward Plater reprezentował typ postawnego, dość szczupłego mężczyzny z pokaźnym siwym wąsem. [przypis edytorski]

Edward Ciesielski — Jest w Warszawie i pracuje w P. Z. P. [przypis autorski]

Edward Gibbon (1737–1794) — brytyjski historyk, autor książki The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (Dzieje i upadek Imperium Rzymskiego). [przypis edytorski]

Edward I Długonogi (1239–1307) — król Anglii od 1272. [przypis edytorski]

Edward IV (1442–1483) — król Anglii w latach 1461–1483, z krótką przerwą w latach 1470–1471. [przypis edytorski]

Edward Jurgens — duchowy wódz młodzieży w epoce przed powstaniem. Mimo iż, podobnie jak Żmichowska, był przeciwnikiem zbrojnego ruchu, uwięziono go i umarł w Cytadeli. [przypis redakcyjny]

Edward, książę Walii — „Czarny książę”, głośny syn Edwarda III z kronik Froissarta. [przypis tłumacza]