Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7826 przypisów.
Charmides ten oto ma wielu wielbicieli — był bardzo piękny (Platon, Charmides, sceneria z r. 430. Charmides jest wtedy młodym chłopcem). [przypis tłumacza]
Charmides (zm. 403 p.n.e.) — ateński polityk, w czasach rządów tzw. trzydziestu tyranów należał do dziesiątki osób odpowiedzialnych za port w Pireusie; uczeń Sokratesa; syn Glaukona, młodszy brat matki Platona, Periktione; osierocony, wychowany przez swojego stryjecznego brata Kritiasa, zginął razem z nim w przegranej bitwie pod Munichią, broniąc rządów trzydziestu tyranów przed ateńskimi wygnańcami walczącymi o przywrócenie demokracji. [przypis edytorski]
Charolais, właśc. Karol de Bourbon, hrabia Charolais (1700–1760) — francuski arystokrata, książę krwi; nie miał legalnego potomstwa, po jego śmierci hrabstwo Charolais stało się częścią ziem królewskich. [przypis edytorski]
Charon — a figure from Greek mythology who ferried the souls of the dead to the underworld. [przypis edytorski]
Charondas (…) kary (…) iż żyją w złym towarzystwie — Diodor Sycylijski, Biblioteka historyczna, XII, 12, 3. [przypis tłumacza]
Charondas (VI w. p.n.e.) — gr. filozof i prawodawca ojczystego miasta Katana na Sycylii; jego prawa przyjęły również inne kolonie greckie na Sycylii i w płd. części Płw. Apenińskiego. [przypis edytorski]
Charondas (VI w. p.n.e.) — gr. filozof i prawodawca ojczystego miasta Katana na Sycylii. Jego prawa przyjęły również inne kolonie gr. [przypis edytorski]
Charon (mit. gr.) — przewoźnik dusz zmarłych przez rzekę Styks. [przypis redakcyjny]
Charon (mit. gr.) — przewoźnik, przeprawiający dusze zmarłych do Hadesu. [przypis edytorski]
Charon (mit. gr.) — przewoźnik przeprawiający dusze zmarłych przez podziemną rzekę do krainy umarłych. [przypis edytorski]
Charon (mit. gr.) — przewoźnik, przeprawiający dusze zmarłych przez podziemną rzekę do krainy umarłych. [przypis edytorski]
Charon (mit. gr.) – przewoźnik, przeprawiający dusze zmarłych przez podziemną rzekę do krainy umarłych. Starożytni Grecy kładli swoim zmarłym na języku obola, drobną monetę, jako zapłatę dla Charona. [przypis edytorski]
Charon (mit. gr.) — sługa Hadesa-Plutona, przewoził dusze zmarłych przez podziemną rzekę Styks do krainy umarłych. Starożytni Grecy kładli swoim zmarłym na języku obol, drobną monetę, jako zapłatę dla Charona. [przypis edytorski]
Charon — według mit. gr. bóg podziemi, przewoził dusze zmarłych w łodzi przez rzekę Styks i wody Acherontu do krain piekielnych. [przypis redakcyjny]
charoset — potrawa pesachowa składająca się z musu jabłkowego, orzechów, migdałów, cynamonu i wina, mająca przypominać zaprawę murarską (glinę) do wytwarzania cegieł, używaną przez Żydów podczas niewolniczej pracy w Egipcie. [przypis tłumacza]
Charron, Pierre (1541–1603) — francuski filozof i teolog katolicki, uczeń i przyjaciel Montaigne'a, nadworny kaznodzieja Małgorzaty de Valois, żony króla Henryka IV Burbona; przedstawiał kontrowersyjną formę sceptycyzmu, postulował oddzielenie etyki od religii i traktowanie jako niezależnej dyscypliny filozoficznej. [przypis edytorski]
charszcze — tu: rośliny morskie. [przypis redakcyjny]
Charta libertatis, Magna Charta Libertatum (łac.) — Wielka Karta Swobód, ogłoszona w Anglii w r. 1215. [przypis edytorski]
Charta Magna, Ustawa Kardynalna, Karta Swobód — dokumenty stanowiące kamienie milowe prawodawstwa i ustroju państwowego w Anglii. [przypis edytorski]
chart — pies myśliwski. [przypis edytorski]
Chartres — miejscowość we Francji, słynna ze średniowiecznej gotyckiej katedry z XII–XIII w., w której znajduje się ponad 160 kolorowych witraży o łącznej powierzchni 2600 m². [przypis edytorski]
chartreuse — francuski likier ziołowy. [przypis edytorski]
chartreuse — francuski likier ziołowy. [przypis edytorski]
chartu — dziś popr. forma C. lp r.m.: chartowi. [przypis edytorski]
Chartum — stolica Sudanu. [przypis edytorski]
Charwat — dziś popr.: Chorwat (jeszcze dawniejsza forma brzmiała: Karwat). [przypis edytorski]
Charybda a. Charybdis (mit. gr., gr. Χάρυβδις) — potwór morski wchłaniający, a następnie wypluwający masy wody morskiej; pierwotnie córka Posejdona i Gai, przemieniona przez Zeusa w potwora za żarłoczność i chciwość; wraz ze Skyllą wspomniana w Odysei Homera: obie zagrażały żeglarzom i ich okrętom po dwóch stronach Cieśniny Mesyńskiej (a. w pobliżu przylądka Skylla w płn.-zach. Grecji). [przypis edytorski]
Charybda (mit. gr.) — potwór morski, pochłaniający wszystko, nad wodą widoczny jedynie za sprawą uruchamianego przezeń wiru, pilnujący Cieśniny Sycylijskiej, podobnie jak Scylla. [przypis edytorski]
Charybda — wir morski w cieśninie Sycylijskiej; tu: zapewne pomylony ze Scyllą, rafą skalną znajdującą się naprzeciw wiru (dalej mowa o „kruszeniu się”, co w przypadku wiru nie jest możliwe). W literaturze staroż. Scylla i Charybda były wymieniane najczęściej obok siebie, ponieważ razem stanowiły wyjątkowe zagrożenie dla przepływających statków; por. wyrażenie: znaleźć się między Scyllą a Charybdą. [przypis redakcyjny]
Charybdis a. Charybda (mit. gr., gr. Χάρυβδις) — potwór morski wchłaniający, a następnie wypluwający masy wody morskiej; pierwotnie córka Posejdona i Gai, przemieniona przez Zeusa w potwora za żarłoczność i chciwość; wraz ze Skyllą wspomniana w Odysei Homera: obie zagrażały żeglarzom i ich okrętom po dwóch stronach Cieśniny Mesyńskiej (a. w pobliżu przylądka Skylla w płn.-zach. Grecji). [przypis edytorski]
Charyllus (…) uśmiercić — Plutarch, Powiedzenia spartańskie. [przypis tłumacza]
Charyta (mit. gr.) — bogini wdzięku. Zwykle jako żonę Hefajstosa przedstawiano Afrodytę, boginię miłości. [przypis edytorski]
Charytki — gr. Charyty, rzym. Gracje: boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
Charytki (mit. gr.) — boginie radości życia, zabawy i urody. [przypis edytorski]
Charyty — boginie łaski, a dalej uciech życiowych, jak tańca, śpiewu, zabawy przy uczcie. Jako boginie wdzięku stanowią orszak Afrodyty, towarzyszą też, śpiewając i tańcząc, Apollinowi lub Hermesowi. Najdawniejszy ich kult miał swą siedzibę w Orchomenos, wielkim handlowym mieście Beocji za czasów bohaterskich (wojny trojańskiej). Czczono je także w Atenach, Sparcie i gdzie indziej. Sztuka przedstawiała je już dość wcześnie; zachowane są obrazy na wazach z VI i V w. przed Chr. Są zawsze ubrane; dopiero sztuka hellenistyczna (III w. i następne) przedstawia je nagie. [przypis tłumacza]
Charyty — boginie wdzięku i radości. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — boginie piękna, wdzięku i radości. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — boginie wdzięku i piękna. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — boginie wdzięku, piękna i radości: Aglaja tj. Promienna, Eufrozyna tj. Rozumna i Taleja czyli Kwitnąca; towarzyszki Afrodyty, ale również Dionizosa, gustowały w wesołej zabawie, opiekowały się szczególnie piękną młodzieżą; w mit. rzym. ich odpowiednikiem są Gracje. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — Gracje, boginie wdzięku i piękna. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — Gracje, boginie wdzięku i radości. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — trzy boginie wdzięku, piękna i radości (w mit. rzym. Gracje): Aglaja („Promienna”, patronka splendoru towarzyskiego), Eufrozyna („Rozumna”, patronka towarzyskiej wesołości) i Taleja („Kwitnąca”, symbolizująca kwitnące życie); córki Zeusa i Hery (a. Heliosa i Ajgle), towarzyszki Afrodyty, którą ubierały, towarzysząc codziennej toalecie porannej bogini miłości; czczone w Atenach, Sparcie, Pafos i Orchomenos w Beocji, obchodzono ku ich czci święto, Charytezje; były przedstawiane w udrapowanych długich szatach, pięknie ufryzowane (później nagie), trzymające się za ręce, uczestniczące w zabawach z muzyką i tańcem; ich atrybutami były: róża, mirt, instrumenty muzyczne, jabłko lub flakonik z wonnym olejkiem, czasem kłosy lub maki; patronowały sztukom pięknym i rękodziełu, szczególnie opiekowały się piękną młodzieżą. [przypis edytorski]
Charyty (mit. gr.) — trzy siostry, córki Zeusa, boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
chasa — banda, zbrojny tłum. [przypis edytorski]
chasen — główny śpiewak w synagodze, inaczej kantor. [przypis redakcyjny]
chassé croisé (fr.) — figura w tańcu polegająca na zamianie pozycji, podczas której tancerze mijają się, przechodząc na przeciwne strony. [przypis edytorski]
chassé croisé (fr.; lm chassés croisés) — figura w tańcu polegająca na zamianie pozycji, podczas której tancerze mijają się, przechodząc na przeciwne strony. [przypis edytorski]
chassé-croisé (fr.) — skrzyżowanie się. [przypis edytorski]
Chassériau, Théodore (1819–1856) — fr. malarz okresu romantyzmu. [przypis edytorski]
chasse (fr.) — krok w tańcu. [przypis redakcyjny]
chassepot — fr. jednostrzałowy karabin iglicowy z drugiej połowy XIX wieku. [przypis edytorski]
chasses (z fr.) — chodzi zapewne o figury taneczne: chasse-croise, czyli wymijanie się, zmiana miejsc. [przypis edytorski]
chasseurs alpins (fr.) — strzelcy alpejscy; piechota francuska, specjalizująca się w walce w górach. [przypis edytorski]
chastement (fr.) — w czystości. [przypis edytorski]
chasyd a. chasid — pobożny członek ruchu mistyczno-religijnego utworzonego w połowie XVIII wieku przez Izraela Baal Szemtowa. [przypis tłumacza]
chasyd a. chasid — pobożny członek ruchu mistyczno-religijnego utworzonego w połowie XVIII w. przez Izraela Baal Szemtowa. [przypis tłumacza]
chasyd — członek ruchu mistyczno-religijnego w judaizmie, utworzonego w połowie XVIII w. przez Izraela Baal Szemtowa, kładącego główny nacisk na osobistą modlitwę. [przypis edytorski]
chasyd — pobożny Żyd, członek ruchu mistyczno-religijnego utworzonego w połowie XVIII wieku przez Izraela Baal Szemtowa. [przypis edytorski]
chasyd — pobożny Żyd, zwolennik religijno-mistycznego ruchu, którego twórcą był Izrael Baal-Szem-tow na Podolu w połowie XVIII wieku. [przypis tłumacza]
chasydyzm — ruch mistyczno-religijny w judaizmie, utworzony w poł. XVIII w. przez Izraela Baal Szemtowa z Podola, kładący główny nacisk na osobistą modlitwę. [przypis edytorski]
chasyd (z hebr. chasid: pobożny) — wyznawca chasydyzmu, pobożnościowego ruchu o charakterze mistycznym w judaizmie, powstałego w XVIII w. na płd.-wsch. terenach Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
chasydzi —- spolszczone chasidim (hebr.), dosłownie: „pobożni”, nazwa zwolenników chasydyzmu, ruchu religijnego, który powstał w Polsce w drugiej połowie XVIII stulecia, a którego założycielem był rabi Israel Baal Szem Tow (1700–1760). Chasydyzm przeciwstawiał się rabinicznemu judaizmowi, kładąc nacisk na osobistą modlitwę. Mistyczne zjednoczenie z Bogiem miały zapewnić ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis tłumacza]
chasydzi —- spolszczone chasidim (hebr.), dosłownie: „pobożni”, nazwa zwolenników chasydyzmu, ruchu religijnego, który powstał w Polsce w drugiej połowie XVIII stulecia, a którego założycielem był rabi Israel Baal Szem Tow (1700–1760). Chasydyzm przeciwstawiał się rabinicznemu judaizmowi, kładąc nacisk na osobistą modlitwę. Mistyczne zjednoczenie z Bogiem miały zapewnić ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis tłumacza]
chasydzi — spolszczone hebr. chasidim, dosł.: pobożni; nazwa zwolenników chasydyzmu, ruchu mistyczno-religijnego, który powstał w Polsce w drugiej poł. XVIII w., a którego założycielem był rabi Israel Baal Szem Tow (1700–1760) z Podola; chasydyzm przeciwstawiał się rabinicznemu judaizmowi, kładąc nacisk na osobistą modlitwę; mistyczne zjednoczenie z Bogiem miały zapewnić ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis edytorski]
chasydzi — spolszczone hebr. chasidim, dosł.: pobożni; nazwa zwolenników chasydyzmu, ruchu mistyczno-religijnego, który powstał w Polsce w drugiej poł. XVIII w., a którego założycielem był rabi Israel Baal Szem Tow (1700–1760) z Podola; chasydyzm przeciwstawiał się rabinicznemu judaizmowi, kładąc nacisk na osobistą modlitwę; mistyczne zjednoczenie z Bogiem miały zapewnić ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis edytorski]
chasyd — zwolennik ruchu religijno-mistycznego, którego twórcą był Izrael Baal Szem Tow z Podola (XVIII w.). Chasydyzm przeciwstawiał się judaizmowi rabinicznemu, kładł główny nacisk na osobistą modlitwę. Zjednoczeniu z Bogiem służyły również ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis tłumacza]
chaszcza — dziś: gąszcz. [przypis edytorski]
Chata indyjska — właściwie: Chatka indyjska autorstwa Bernardina de Saint-Pierre'a. [przypis edytorski]
chata Norny — w niektórych wydaniach listów Słowackiego: chata Normy, zapewne tytułowej bohaterki opery tragicznej z tekstem Felice Romaniego i muzyką Vincenza Belliniego (premiera w 1831), arcykapłanki galijskiej, usiłującej z powodów osobistych powstrzymać rodaków przed powstaniem przeciwko Rzymianom. [przypis edytorski]
„Chata” — pismo, wydawane we Lwowie w latach 1870–1879. [przypis edytorski]
Chata Wuja Toma — powieść amerykańskiej autorki Harriet Beecher Stowe, wydana w 1852, poruszająca temat niewolnictwa w ówczesnych Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Chata wuja Toma — powieść amerykańskiej autorki Harriet Beecher Stowe, wydana w 1852, poruszająca temat niewolnictwa w ówczesnych Stanach Zjednoczonych; jej tytułowym bohaterem jest niewolnik zwany wujem Tomem. [przypis edytorski]
Chateaubriand de, François-René (1768-1848) — fr. pisarz i polityk, autor m.in. powieści poetyckiej René oraz opowiadania Atala, czyli Miłość dwojga dzikich na pustyni. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René (1768–1848) — francuski pisarz, dyplomata i polityk. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René (1768–1848) — francuski pisarz, dyplomata i polityk. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René (1768–1848) — francuski pisarz, polityk i dyplomata, urodzony w Saint-Malo. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — francuski pisarz, dyplomata i polityk. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — francuski pisarz, dyplomata, polityk, wywodzący się z arystokracji. Uważany za twórcę romantyzmu w literaturze francuskiej, autor poetyckiej apologii chrześcijaństwa Duch wiary chrześcijańskiej (1802). [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — francuski pisarz i polityk, inicjator romantyzmu w literaturze francuskiej. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — francuski pisarz i polityk, inicjator romantyzmu w literaturze francuskiej; rozgłos przyniosły mu opowiadania z życia Indian: Atala i René, z nastrojowymi opisami piękna dzikiej przyrody. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — francuski pisarz i polityk, inicjator romantyzmu w literaturze francuskiej; rozgłos przyniosły mu dzieła opisujące życie Indian oraz piękno dzikiej przyrody: powieść poetycka René oraz opowiadanie Atala. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François René de (1768–1848) — francuski pisarz i polityk, inicjator romantyzmu w literaturze francuskiej; rozgłos przyniosły mu opowiadania z życia Indian: Atala i René, z nastrojowymi opisami piękna dzikiej przyrody; autor m.in. apologii chrześcijaństwa Duch wiary chrześcijańskiej (Génie du christianisme, 1802). [przypis edytorski]
Chateaubriand, François René de (1768–1848) — francuski pisarz i polityk, inicjator romantyzmu w literaturze francuskiej; rozgłos przyniosły mu opowiadania z życia Indian: Atala i René, z nastrojowymi opisami piękna dzikiej przyrody; autor m.in. apologii chrześcijaństwa Duch wiary chrześcijańskiej (Génie du christianisme, 1802). [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — fr. polityk i pisarz; także: nazwana na jego cześć potrawa, befsztyk wołowy. [przypis edytorski]
Chateaubriand, François-René de (1768–1848) — pisarz, dyplomata i polityk fr.; prekursor romantyzmu w literaturze fr., autor m.in. dzieł, które przyniosły mu rozgłos, opisujących życie Indian oraz piękno dzikiej przyrody: powieści poetyckiej René oraz opowiadania Atala, czyli Miłość dwojga dzikich na pustyni, a także ważnej dla konserwatyzmu europejskiego poetyckiej apologii chrześcijaństwa Duch wiary chrześcijańskiej. [przypis edytorski]
Chatham — notowane już w 2. poł. IX w. miasto w hrabstwie Kent w Anglii, położone u ujścia rzeki Medway do Morza Północnego; znajduje się w odległości ok. 35 mil (tj. ponad 56 km) od centrum Londynu. [przypis edytorski]
Chatillon, Odet de — Starszy brat wodza hugonotów, admirała Coligny, kardynał Odet de Chatillon był wielkim admiratorem i przyjacielem pisarza. Sam sprzyjał potajemnie nauce Kalwina; na schyłku życia złożył purpurę i poślubił Izabelę de Hauteville. [przypis tłumacza]
Chatka — fr. Le Chalet (Chatka w górach), opera francuskiego kompozytora Adolpha Adama z librettem Eugène'a Scribe'a i Anne Honoré Josepha Mélesville'a, z 1834. [przypis edytorski]
chatni — należący a. odnoszący się do chaty; z chaty. [przypis edytorski]
Chat noir (fr.: czarny kot) — paryski kabaret funkcjonujący w latach 1881–1897, skupiający ówczesną bohemę artystyczną. Ważne zjawisko kulturalne, wpłynęło na atmosferę Paryża i całej Europy. [przypis edytorski]
Chat-noir (fr.: czarny kot) — paryski kabaret funkcjonujący w latach 1881–1897, skupiający ówczesną bohemę artystyczną. Ważne zjawisko kulturalne, wpłynęło na atmosferę Paryża i całej Europy. [przypis edytorski]
Chat noir — (fr. „czarny kot”) popularny XIX-wieczny kabaret paryski, miejsce spotkań cyganerii. [przypis edytorski]
chatranka (gw. środ.) — patrol policyjny. [przypis edytorski]
chatranka (gw. środ., z jid.) — patrol policyjny; przeszukanie policyjne. [przypis edytorski]
Chatterton, Thomas (1752–1770) — angielski poeta preromantyzmu, autor rzekomo średniowiecznych ballad; pozbawiony stałego zawodu i głodujący, popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
chatti — dzban na wodę; kobieta ma tu na myśli młodzieńców pełnych życiowego rozmachu, ale koncept jest niezręczny. (Obj. Kiplinga.) Przenośnia, tu zastosowana, poniekąd przypomina polskie przysłowie: „Dopóty dzban wodę nosi…”. [przypis tłumacza]
chattri — wielki parasol nad krematorium, gdzie kapłani odprawiają ostatnie obrzędy. [przypis autorski]
chaty były (…) wybielone — w dawnych czasach bielono wewnętrzne jak i zewnętrzne ściany chałup wapnem. Miało to na celu wydłużenie trwałości drewna oraz ozdabiało budynek. [przypis edytorski]
Chaucer, Geoffrey (1340?–1400) — pierwszy wielki poeta angielski. Najpopularniejszym i najlepszym jego utworem są Canterbury Tales (Opowieści kanterberyjskie). [przypis tłumacza]
