Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
uiszczenie — dziś: ziszczenie, tj. zrealizowanie, wykonanie. [przypis edytorski]
u Iwana — przen. u Rosjan, w służbie carskiej. [przypis edytorski]
ująć — odebrać. [przypis edytorski]
ująć (tu forma 3 os. lp r.m.: ujął) — chwycić. [przypis redakcyjny]
ująć w kluby (daw.) — wziąć w ryzy, zdyscyplinować. [przypis edytorski]
ująć w kluby — ująć w karby; okiełznać. [przypis edytorski]
ująć — zjednać. [przypis edytorski]
ujął chciwości — poskromił chciwość. [przypis redakcyjny]
ujął cię sen twardy, nieprzespany — porównaj Jana Kochanowskiego Treny: «Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany» (Tren VII). [przypis redakcyjny]
ujął — zmniejszył. [przypis redakcyjny]
ujawiać się — dziś: ujawniać się a. przejawiać się. [przypis edytorski]
Ujazd — gmina miejsko-wiejska w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim. [przypis edytorski]
Ujazdowski plac znajdował się w południowej części miasta, obok Alei Ujazdowskich. Służył za miejsce wielkanocnych zabaw ludowych, wystaw rolniczych. W latach 1893–1896 powstał na jego miejscu Park Ujazdowski. [przypis redakcyjny]
ujęcie sławy — umniejszenie zasług, psucie opinii, zniesławienie. [przypis edytorski]
ujęcie Szymona — por. wyżej VI, IX, 4. [przypis tłumacza]
ujęczony — uciśniony. [przypis redakcyjny]
ujęło ją to — sprawiło jej to przyjemność. [przypis edytorski]
U jednego Platona znajdujemy tylko pojęcie pokolenia zbliżone do dzisiejszych wyobrażeń (…) przedwczesnością — Początki problemu w starożytności omawia szczegółowo F. Mentre: Les generations sociales, Paris 1920, s. 49–64. O genealogicznym pojmowaniu pokolenia szereg pięknych uwag poetyckich daje Charles Pegny: Victor-Marie comte Hugo, Cahiers de la Quinzane, Premier cahier de la douzième serie (18 X 1910), s. 115–125. [przypis autorski]
Ujejski, Józef (1883–1937) — historyk literatury, badacz okresu romantyzmu, zwł. filozofii i prądów umysłowych tego okresu, w tym mesjanizmu; po uzyskaniu w 1907 r. stopnia doktorskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, kształcił się dalej w Paryżu; od 1919 profesor Uniwersytetu Warszawskiego, w l. 1932–1933 rektor; członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1921) i Polskiej Akademii Umiejętności (od 1922); autor m.in. Dziejów polskiego mesjanizmu do powstania listopadowego włącznie (1931). [przypis edytorski]
Ujejski, Kornel (1823–1897) — poeta późnego romantyzmu pol., autor m.in. tomu wierszy Skargi Jeremiego (wyd. anonimowe w Paryżu, datowane Londyn 1847), który za życia autora doczekał się siedmiu wydań; biblijna stylizacja jeremiady posłużyła Ujejskiemu do wyrażenia patriotycznej rozpaczy po upadku rewolucji krakowskiej 1846 r.; pochodzący z tego tomu Chorał (inc. Z dymem pożarów…) stał się hymnem manifestacji w Warszawie poprzedzających powstanie styczniowe. [przypis edytorski]
ujemny sąd Schopenhauera o kobietach — Schopenhauer, V, s. 648. [przypis redakcyjny]
ujeść (daw.) — ugryźć. [przypis edytorski]
ujeść — ukąsić. [przypis edytorski]
ujeżdżać — tu: uciekać; odjeżdżać uciekając. [przypis edytorski]
ujezdnyj (ros.) — powiatowy. [przypis edytorski]
ujezdżaiąc (starop. forma) — dziś: ujeżdżając; odjeżdżając. [przypis edytorski]
ujma — coś, co obraża a. poniża; być ujmą dla kogoś: przynosić komuś wstyd, hańbić kogoś. [przypis edytorski]
ujma — krzywda. [przypis redakcyjny]
ujmi (starop. forma) — dziś popr. forma 2.os.lp trybu rozkazującego: ujmij. [przypis edytorski]
ujmować — chwytać. [przypis redakcyjny]
ujmuję się za prawami autorów przeciw redaktorom — zdaje się, że redaktorka „Bluszczu” pozwoliła sobie na samowolne zmiany w artykule. [przypis redakcyjny]
ujrzą tę księgę otwartą — Księga, w której Bóg ich grzechy zapisał. Poeta dalej tę myśl rozwija, że sąd historii powszechnej jest na obraz i podobieństwo Sądu Ostatecznego. [przypis redakcyjny]
ujrzałam u siebie (…) pana de *** (…) — komendant korpusu, w którym służył Prévan. [przypis tłumacza]
ujrzał był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: ujrzał uprzednio (wcześniej, zanim miały miejsce zdarzenia i czynności wyrażone czasem przeszłym zwykłym). [przypis edytorski]
Ujrzałem obraz Italii podnoszącej się z błota, w którym grążą ją Niemcy — Bohater mówi te słowa w uniesieniu; przekłada na prozę kilka wierszy sławnego Montiego [Vincento Monti (1754–1828) — włoski poeta, dramaturg i tłumacz; Red. WL]. [przypis autorski]
ujrzałem trzy drogi życia (…) lirowe dziady królują i tłumu pochlebstwem żyją — Próchno, III, s. 124; cytaty z Próchna pochodzą z wyd. Pism, Warszawa 1933, II–III. [przypis autorski]
ujrzał, jako była przyjemna oczom — archaizacja naśladująca styl biblijny z Księgi Rodzaju (Rdz 3, 6): „Ujrzała tedy niewiasta, że dobre było drzewo ku jedzeniu i piękne oczom, i na wejrzeniu rozkoszne: i wzięła z owocu jego, i jadła, i dała mężowi swemu, który jadł” (tłum. Jakuba Wujka). [przypis edytorski]
ujrzał miejsce ono — «Ujrzał obłok unieruchomiony nad górą», zob. Raszi do 22:4. [przypis edytorski]
Ujrzał niebo rozwarte… — Dz 10:11–13. [przypis edytorski]
ujrzano, iż ogania się psu (…) — por. Diogenes Laertios, Pyrrhon z Elidy [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IX, 66. [przypis edytorski]
ujrzawszy (…) fizjonomią — dziś: ujrzawszy fizjonomię; fizjonomia daw.: twarz. [przypis edytorski]
Ujrzawszy lud wielki, użalił się nad nimi, bo byli strapieni i leżący (…), jako owce nie mające pasterza — Mt 9, 36. [przypis edytorski]
ujrzawszy się odkrytym — przekonawszy się, że został odkryty. [przypis edytorski]
Ujrzawszy to, Aharon — Raszi komentuje, że cielec miał w sobie tchnienie życia i Aharon „ujrzawszy, że powiodło się dzieło satana, nie miał argumentu, by całkiem odepchnąć [lud od tego]”, Raszi do 32:5 [1]. [przypis tradycyjny]
ujrzę krew i ominę was — „Wszystko jest jawne przed [Bogiem, nie musiał więc oglądać tych znaków], ale Święty Błogosławiony powiedział: ujrzę, że zajmujecie się Moimi przykazaniami i ominę was”, Raszi do 12:13. „To nie krew powstrzymała plagę, ani nie brak krwi sprowadzał plagę. Tora uczy tu, że ten, kto wierzył Świętemu Błogosławionemu wiarą zupełną, powierzył Mu swoje bezpieczeństwo, nie lękał się już więcej Faraona i jego dekretów, jawnie zarżnął bożka Micrejczyków oraz pomazał krwią ofiary pesachowej odrzwia i nadproże: oto jest on sprawiedliwym, ufającym Bogu i zasługuje na ochronę przed plagą i Niszczycielem”, Rabeinu Bachja do 12:13. [przypis tradycyjny]
ujrzeli się (…) w biedzie — ujrzeli złą sytuację swoich rodaków, którzy byli pod ich władzą, zob. Raszi do 5:19. [przypis tradycyjny]
ujrzemy (daw.) — dziś: ujrzymy. [przypis edytorski]
ujrzemy — dziś popr.: ujrzymy. [przypis edytorski]
ujrzycie chwałę — wyrażenie כְּבוֹד יהוה (Kewod Adonaj, 'chwała Pana') w tradycji żydowskiej nie oznacza samej istoty Boga, lecz przejaw Jego obecności i majestatu. W Tanachu pojawia się ono w opisach objawienia na Synaju (Wj 24:16–17), w wizjach prorockich (Iz 6:3; Ez 1) i często związane jest z obrazem ognia, światłości lub obłoku. Rabini rozumieli kawod jako sposób, w jaki Bóg daje się odczuć w świecie, nie naruszając swej transcendencji. W literaturze talmudycznej bywa ono utożsamiane z Szechiną, czyli obecnością Bożą towarzyszącą Israelowi na wygnaniu (por. Berachot 7a). Filozofowie średniowieczni, jak Saadia Gaon i Majmonides, podkreślali, że kawod to nie Bóg sam, lecz stworzona „emanacja” lub „blask”, umożliwiający prorokom doświadczenie Jego obecności (Przewodnik błądzących I:5, I:64). W tradycji mistycznej (Kabała) Kawod Haszem (czyli Adonaj) utożsamiany bywa z promieniowaniem boskiej energii, zwłaszcza w sefirze Malkut, jako widzialne królowanie Boga w świecie. W liturgii natomiast kawod wskazuje na majestat Stwórcy objawiony w stworzeniu i historii, jak w formule „pełna jest cała ziemia Jego chwały” (Izajasz 6:3) [przypis edytorski]
ujrzy (…) sług — dziś popr. z B.: ujrzy sługi. [przypis edytorski]
Ujrzysz, iż z sakiewką obszedł się równie lekko jak poprzednio z życiem — w wydaniu z 1659 i nast.: „Ujrzysz zasady bardzo wygodne, aby oszczędzić sobie restytucji”. [przypis tłumacza]
ujrzysz tyły Moje — „Zobaczysz jak działają wszystkie [siły i zjawiska], które są poniżej Mnie”, Sforno do 33:23 [1]. „Ukazał mu węzeł tefilin”, Raszi do 33:23 [2]. Tefilin szel rosz to pojemnik z krótkim fragmentem Tory, który przywiązuje się rzemieniami do głowy podczas modlitwy, por. Wj 13:9. [przypis tradycyjny]
ujrzysz wielką część przodków twoich czynu (starop.) — szyk przestawny; inaczej: ujrzysz wielką część czynu twoich przodków. [przypis edytorski]
ujść bez szwanku — dziś popr.: ujść na sucho. [przypis edytorski]
ujść cało — ocaleć, przeżyć. [przypis edytorski]
ujść czyjejś uwadze — zostać przez kogoś niezauważonym. [przypis edytorski]
ujść sobie — uciec od siebie. [przypis edytorski]
ujść w rękojeści — przysłowie: zdradzić, nie dotrzymać umowy, słowa. [przypis redakcyjny]
ujść z życiem — przeżyć, uratować się w niebezpiecznej sytuacji. [przypis edytorski]
ujście wielkiej rzeki — mowa o rzece Kongo. [przypis edytorski]
Ujście — w oryg. łac. Uscze; twierdza Pomorzan nad Notecią. [przypis edytorski]
u Juniusa — [zob.] De Pictura vet., lib. II c. IV § 1. [przypis redakcyjny]
ujuszony — zakrwawiony; por. jucha: krew. [przypis edytorski]
ujźrzała z daleka / Idąc (…) człowieka — [daw. forma imiesłowu] zamiast: idącego. [przypis redakcyjny]
ujźrzał (starop. forma) — dziś: ujrzał. [przypis edytorski]
ujźrzawszy (starop.) — dziś: ujrzawszy. [przypis edytorski]
ujźrzawszy (starop. forma) — dziś: ujrzawszy. [przypis edytorski]
ujźrzę (forma starop.) — ujrzę. [przypis redakcyjny]
ujźrzę (starop. forma) — dziś: ujrzę. [przypis edytorski]
ujźrzeć (starop. forma) — dziś popr.: ujrzeć. [przypis edytorski]
ujźrzeć (starop. forma) — dziś: ujrzeć. [przypis edytorski]
ujźrzeć (starop. forma) — ujrzeć. [przypis edytorski]
ujźrzeć (starop.) — ujrzał. [przypis edytorski]
ujźrzeć (starop.) — ujrzeć, zobaczyć. [przypis edytorski]
ujzoł (gw.) — ujrzał. [przypis edytorski]
ukajać — dziś popr.: koić. [przypis edytorski]
ukajać — dziś: ukoić; może też gra znaczeń z czasownikiem: pokajać się (tu: kogoś), czyli ukorzyć. [przypis edytorski]
ukaja — dziś popr. tylko forma niedokonana: koi. [przypis edytorski]
ukajający — dziś popr.: kojący a. dający ukojenie. [przypis edytorski]
Ukalegon — czcigodny starzec trojański. [przypis edytorski]
Ukalegon / Ukalegontom mówił, bo nań nic nie dbali — gra słów oparta na znaczeniu imienia: gr. ukalegon (οὐκαλέγων) znaczy: niedbający. [przypis edytorski]
u kalenice (daw., gw.) — na szczycie dachu, strzechy. [przypis autorski]
«Ukamienować młodzieńca!» wołali — Ukamienowanie św. Szczepana. [przypis redakcyjny]
ukamienowali zaś Kyrsilosa — Demostenes dla spotęgowania wrażenia przenosi projekt Kyrsilosa przed bitwę, gdy wedle notatki u Herodota nastąpił on z natchnienia Mardoniosa po przegranej Persów. [przypis tłumacza]
Ukarana niewdzięczność, Numancja — autorem pierwszej z przytoczonych sztuk jest słynny Lopez de Vega, drugiej sam Cervantes, następnych mniej znani autorzy. [przypis redakcyjny]
ukarina — okaryna, ludowy instrument dęty wykonany z gliny. [przypis edytorski]
ukarzem — czasownik z końcówką skróconą, inaczej: ukarzemy. [przypis edytorski]
ukasany (starop.) — podkasany; podciągnięty do góry (o długiej szacie). [przypis edytorski]
ukasany (starop.) — podkasany. [przypis edytorski]
ukaźny (z ros.) — wykonany według rozkazu; tu: służący do wykonania kary (chłosty). [przypis edytorski]
ukażęć (starop. forma) — skrót od: ukażę ci, pokażę ci. [przypis edytorski]
ukażże mi drogi Twoje — „Jaką nagrodę dajesz tym, którzy znajdują łaskę w Twoich oczach”, Raszi do 33:13 [1]. Sforno komentuje, że Mojżesz pragnął poznać dwie cudowne Boskie właściwości: w jaki sposób z Boskiego umysłu rzeczy urzeczywistniają się i objawiają. I jak pomimo tego, że Bóg ma pełną wiedzę o przyszłości, stworzenia posiadają możliwość wolnego wyboru, zob. Sforno do 33:13 [2]. [przypis tradycyjny]
ukazać się — dziś popr.: pokazać się. [przypis edytorski]
Ukazała się niedawno (1934) książka — por. T. Żeleński (Boy), Nowe oblicze Prousta, „Wiadomości literackie”, nr. 624. [przypis tłumacza]
Ukazała się niedawno (1934) książka prof. „Feuillerat Comment Marcel Proust a composé son roman”… — por. T. Żeleński (Boy), Nowe oblicze Prousta, „Wiadomości Literackie” 1935, nr 624. [w niniejszym zborze w Uzupełnieniach; red. WL] [przypis autorski]
Ukazała się w Saint-Malo broszura… — Compte rendu de la Dèlivrance de Sa Sainteté Léon XIII emprisonné dans les cachots du Vatican (Raport o wyzwoleniu Jego Świątobliwości Leona XIII, uwięzionego w lochach Watykanu), Saint-Malo imprimerie Y. Billois, rue de l'Orme 4, 1893. [przypis autorski]
ukazał mu się — Bóg odwiedził osłabionego Abrahama w trzecim dniu po obrzezaniu, tak jak należy iść z wizytą do chorego, zob. Raszi do 18:1. Trzeciego dnia po obrzezaniu ból jest największy, por. Ks. Rodzaju 34:25. [przypis edytorski]
ukazał się tom [dzieł Spinozy] przy poparciu kogoś ze sfery rządu z zachowaniem przezornej ostrożności — Tak opowiadał syn owego drukarza, zob. J. Freudenthal, Lebensgeschichte Spinozas, 1899, 224 i 232. [przypis tłumacza]
ukazały (starop.) — ukazywany, wskazywany; chodziłabyś, palcem ukazała, zamiast: chodziłabyś, ukazywana palcem; rzadkie użycie imiesłowu czynnego w znaczeniu biernym. [przypis redakcyjny]
ukazować się (starop.) — [tu:] stawić się na przegląd. [przypis redakcyjny]
