Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3876 przypisów.
Laura — ukochana włoskiego poety Francesco Petrarki (1304–1374), adresatka jego sonetów. [przypis edytorski]
Laurencia prima fetida — glon należący do krasnorostów. [przypis edytorski]
laurenden — lauernden. [przypis edytorski]
Laurens, Jean-Paul (1838–1921) — malarz i rzeźbiarz francuski. [przypis edytorski]
laurentyńska epoka (daw. geol.) — czasy prekambryjskie, przed erą paleozoiczną; od nazwy Płaskowyżu Laurentyńskiego we wsch. Kanadzie, zbudowanego z powstałych wówczas skał magmowych i metamorficznych. [przypis edytorski]
l'Aurore (fr.) — Jutrzenka. [przypis edytorski]
laur — roślina o wiecznie zielonych liściach, symbol zwycięstwa. [przypis edytorski]
laur — symbol wybitnych osiągnięć, tak odznaczano w starożytnej Grecji zarówno mistrzów w dziedzinie sportu, jak np. literatury; stąd pochodzi: laureat, czyli uwieńczony laurem. [przypis edytorski]
laur — wawrzyn; w starożytności pierwotnie nagroda w konkurencjach sportowych, potem przyznawana także poetom. [przypis edytorski]
laur — wieniec laurowy był w starożytnej Grecji tradycyjną nagrodą olimpijską. [przypis edytorski]
laur — wieniec z liści wawrzynu w starożytnej Grecji i Rzymie służący do dekoracji zwycięzców. [przypis edytorski]
laury Milcjadesa — nawiązanie do zwycięstwa Ateńczyków w bitwie pod Maratonem w 490 r. p.n.e.; ich wódz (Milicjades) na znak zwycięstwa z Persami wysłał do Aten posłańca z gałązką laurową. Niestety droga była tak męcząca, że posłaniec ten tuż po przekroczeniu bram miasta umarł z wycieńczenia. [przypis edytorski]
Laus Deo, bone intelligo (łac.) — Chwała Bogu, dobrzy rozumiem (powinno być bene: dobrze, zamiast bone, tj. bonae: dobrzy, dobrego a. dobremu). [przypis edytorski]
Laus Tibi, Christe (łac.) — Chwała tobie, Chryste. [przypis edytorski]
Laus tibi, femina… (łac.) — Chwała tobie, kobieto… [przypis edytorski]
Laus tibi, femina! (łac.) — Chwała Tobie, kobieto! [przypis edytorski]
l'autorité, l'honneur et la gloire (fr.) — znaczenie, honor i sławę. [przypis edytorski]
lavabo (łac., fr.) — umywalka; umywalnia. [przypis edytorski]
La Valette a. Lavalette, Antoine (1708–1767) — francuski jezuita, przełożony misji na Martynice. Zaciągnięte przez niego ogromne długi i odmowa spłaty należności przez zakon spowodowały w 1760 wyrok sądowy nakazujący zwrot sumy pod rygorem zajęcia ich mienia. Jezuici odwołali się do parlamentu paryskiego, który w maju 1761 wydał orzeczenie na ich niekorzyść; zbadano nauczanie zakonu począwszy od XVI wieku i oceniono jako szkodliwe. W 1763 zamknięto kolegia jezuickie, w 1764 król podpisał edykt o wygnaniu zakonników z kraju. [przypis edytorski]
Lavalette, Antoine Marie de (1769–1830) — francuski polityk i wojskowy, stronnik Napoleona; po upadku cesarstwa skazany na śmierć (21 listopada 1815), w nocy poprzedzającej wykonanie wyroku uciekł z celi w ubraniu żony, która pozostała w wiezieniu zamiast niego, i przedostał się za granicę. [przypis edytorski]
La Valette — stolica Malty. [przypis edytorski]
La Vallière, Louise de (1644–1710) — faworyta króla Francji Ludwika XIV; jednym z głównych wątków powieści przygodowej A. Dumasa Wicehrabia de Bragelonne (1847–1850) jest nieszczęśliwa miłość tytułowego bohatera do Luisy de La Vallière, która chce zostać dwórką króla. [przypis edytorski]
la Valliere — Louise-Françoise de la Baume Le Blanc, Herzogin de la Vallière; 1661–1671 Mätresse Ludwigs XIV. [przypis edytorski]
Lavater, Johann Caspar (1741–1801) — szwajcarski poeta, duchowny i kaznodzieja, zwolennik tezy, że nauki przyrodnicze poświadczają słuszność objawienia, odwołując się do nauk przyrodniczych; w medycynie autor koncepcji mówiącej o odwzorowaniu duszy w rysach twarzy i kształcie czaszki (fizjonomiki). [przypis edytorski]
Lavater — Johann Kaspar (1741–1815), Schweizer Schriftsteller und Religionsphilosoph [przypis edytorski]
Lavater, Johann Kaspar (1741–1815) — szwajcarski poeta, pisarz i kaznodzieja, znany ze swojej pracy na temat poznawania charakterów ludzkich z fizjonomii; od 1774 znajomy Goethego. [przypis edytorski]
La véritable image de madame Hańska (fr.) — prawdziwy obraz pani Hańskiej. [przypis edytorski]
Lavedan, Henri (1859–1940) — francuski dramatopisarz, autor m.in. sztuki Markiz de Priola (1902). [przypis edytorski]
Lavedan, Henri Léon Emile (1859–1940), francuski dramatopisarz, intelektualista, liberalny dziennikarz. [przypis edytorski]
La vengeance est un morceau de Roi (fr.) — Zemsta to królewski kąsek. [przypis edytorski]
L'Avenir de la science (fr.) — (pol. Przyszłość nauki) ostatnie dzieło Renana, opublikowane w 1890 r., poświęcone filozofii nauki i religii. [przypis edytorski]
la vertu cutanée surpasse tout (fr.) — cnota (wytrzymałości) skóry przewyższa wszystko. [przypis edytorski]
la vie de la reine Christine (fr.) — życie królowej Krystyny. [przypis edytorski]
la Vôtre (fr.) — Waszą. [przypis edytorski]
la Voisin — Cathérine Deshayes, verwitwete Monvoisin, genannt la Voisin, lebte 1640–1680, als Gifmischerin öffentlich verbrannt. [przypis edytorski]
lawatywa (z łac. lavare: myć) — dziś: lewatywa, płukanie jelita grubego. [przypis edytorski]
Lawerna (mit. rzym.) — bogini złodziei i oszustów. [przypis edytorski]
Lawinia (mit. rzym.) — księżniczka z Lacjum w Italii, jedna z bohaterek Eneidy Wergiliusza. [przypis edytorski]
Law, John (1671–1729) — szkocki finansista i ekonomista; w uzgodnieniu z władzami w 1716 stworzył w Paryżu bank, który jako pierwszy we Francji emitował banknoty; na jego wniosek bank znacjonalizowano i nadano mu nazwę Banque Royale: 3/4 jego kapitału stanowiły rządowe obligacje i banknoty; założył także finansowaną przez Banque Royale Kompanię Missisipi, która otrzymała monopol na handel z francuskimi koloniami w Ameryce; w 1720 został mianowany generalnym kontrolerem finansów Francji; Kompania nie przyniosła jednak spodziewanych zysków i nastąpił krach finansowy; Law uciekł z Francji i do końca życia zajmował się hazardem. [przypis edytorski]
Law, John a. Law, Jean (1671–1729) — szkocki ekonomista i finansista, uważany za wynalazcę pieniądza kredytowego; generalny kontroler w absolutystycznej Francji. [przypis edytorski]
lawn-tennis (ang.) — tenis na trawie. [przypis edytorski]
lawowy — wykonany z zakrzepłej lawy. [przypis edytorski]
lawunek — technika malarska (lawowanie), jeden z jej etapów albo powstały tą techniką obraz, dający efekt głębi, przestrzenności, uzyskiwany przez cieniowanie i nakładanie kolejnych warstw koloru za pomocą pędzla a. piórka; tu: warstwa. [przypis edytorski]
Layamon (XII/XIII w.) — angielski poeta, znany nam wyłącznie ze wzmianek o sobie samym, zawartych w jego poemacie narracyjnym Brut (Brutus), wg których był duchownym w Areley Kings w hrabstwie Worcester; jego poemat o historii Wielkiej Brytanii, napisany w języku średnioangielskim ok. roku 1190 i noszący tytuł od imienia legendarnego Brutusa z Troi, rzekomego pierwszego króla Wielkiej Brytanii, powstał w dużej mierze na podst. normandzkiego Roman de Brut autorstwa Wace'a, jest jednak dłuższy i zawiera rozszerzoną o nowe elementy narrację o życiu i czynach króla Artura. [przypis edytorski]
Lay aside the wretched formalities of a King, and speak to your subjects with the spirit of a man, and in the language of a gentelman[!]. Tell them you have been fatally deceived. The acknowledgment will be no disgrace, but rather an honour to your understandig — Odłóż na bok nędzny formalizm króla i przemów do swych podwładnych duchem człowieka, a językiem dżentelmena. Powiedz im, że zostałeś fatalnie oszukany. Przyjmą to do wiadomości nie jako kompromitację, lecz raczej uczczą twoją zrozumienie [rzeczy]. [przypis edytorski]
Laymann, Paul (1574–1635) — austriacki jezuita, jeden z najważniejszych specjalistów teologii moralnej i prawa kanonicznego w swoich czasach, płodny autor; wykładał na uniwersytetach w Monachium i Dillingen. [przypis edytorski]
lažas — priverstinis baudžiauninko darbas dvare. [przypis edytorski]
lazaret (daw.) — miejsce kwarantanny lub odosobnienia chorych zakaźnie, zwłaszcza dla trędowatych; później także: szpital polowy. [przypis edytorski]
lazaret (daw.) — szpital wojskowy, zwłaszcza polowy, przeznaczony do opatrywania rannych na polu walki oraz izolacji i leczenia chorych żołnierzy. [przypis edytorski]
lazaret — szpital polowy. [przypis edytorski]
lazaret — szpital wojskowy bądź przytułek. [przypis edytorski]
lazaret — szpital wojskowy lub więzienny. [przypis edytorski]
lazaret — szpital wojskowy lub więzienny. [przypis edytorski]
lazaret — szpital wojskowy. [przypis edytorski]
lazaret — wojskowy szpital polowy. [przypis edytorski]
Lazar I Hrebeljanović (ok. 1329–1389) — książę Serbii (od 1371), zginął w wielkiej bitwie przeciwko Turkom na Kosowym Polu; bohater licznych legend i poezji ludowej powstałej wokół jego osoby i bitwy, która odegrała ogromną rolę w kształtowaniu świadomości narodowej Serbów. [przypis edytorski]
lazaroństwo (daw., z wł. lazzarone: łazik, bezdomny, włóczęga) — włóczęgostwo. [przypis edytorski]
lazaron (daw., z wł.) — bezdomny włóczęga uliczny, żebrak. [przypis edytorski]
lazaron (daw., z wł. lazzarone) — bezdomny włóczęga uliczny, żebrak. [przypis edytorski]
lazaron (z wł. lazzarone) — żebrak, włóczęga uliczny we Włoszech. [przypis edytorski]
Lazarus — Łazarz, postać z Ewangelii wskrzeszona przez Jezusa. [przypis edytorski]
lazarysta — członek Zgromadzenia Misjonarzy, założonego w Paryżu w 1625 przez Wincentego à Paulo, powołanego do pracy misyjnej, szkolnictwa i opieki nad chorymi w małych miejscowościach. [przypis edytorski]
Lazdona — bóstwo opiekuńcze leszczyn. [przypis edytorski]
Lazdony dziedzina — zarośla leszczynowe; Lazdona była bóstwem opiekuńczym tego drzewa. [przypis edytorski]
lazom (gw.) — lezą; wchodzą. [przypis edytorski]
lazur — kolor jasnoniebieski, barwa nieba w słoneczny dzień; od nazwy lazurytu, minerału od starożytności używanego jako naturalny błękitny barwnik. [przypis edytorski]
lazur — kolor jasnoniebieski, barwa nieba w słoneczny dzień. [przypis edytorski]
lazur — kolor jasnoniebieski; tu raczej: lazuryt, minerał od starożytności używany jako naturalny błękitny barwnik. [przypis edytorski]
lazur — kolor (prawie przezroczysty), jasny błękit. [przypis edytorski]
lazurowsze (daw.) — dziś: bardziej lazurowe. [przypis edytorski]
lazurowy — błękitny. [przypis edytorski]
lazurowy — jasnoniebieski, błękitny. [przypis edytorski]
lazurowy — jasnoniebieski. [przypis edytorski]
lazzaroni (wł.) — włoscy włóczędzy. [przypis edytorski]
l. c. — skrót łac. loco citato: miejsce cytowane; skrót używany dla wskazania, że autor powołuje się na to samo miejsce przytaczanego dokumentu, które wskazano w przypisie bezpośrednio poprzedzającym; tu błędnie użyty zamiast o. c. (opus citatum: dzieło cytowane). [przypis edytorski]
L. D. K. — Lietuvos didysis kunigaikštis. [przypis edytorski]
Lébre, Adolphe (1814–1844) — szwajcarski pisarz i filozof. [przypis edytorski]
L'Écluse, własc. Louis Lécluse a. Louis Lécluze — aktor paryskiego teatru Opéra-Comique, dentysta, założyciel teatru Variétés amusantes. [przypis edytorski]
lędźwie (daw.) — biodra i uda. [przypis edytorski]
lędźwie (daw.) — biodra i uda; wywiódł ze swoich lędźwi (o mężczyźnie): stał się czyimś rodzicem, przen.: przodkiem. [przypis edytorski]
lędźwie — tu daw.: uda. [przypis edytorski]
lęgą (starop. forma) — lęgną; rodzą się. [przypis edytorski]
lęgę (starop. forma) — legnę; położę się. [przypis edytorski]
lęgnąć (gw.) — położyć. [przypis edytorski]
lęgnąć (gw.) — tu: wykluć się z jaja. [przypis edytorski]
lęgowisko — przypuszczalnie powinno być: legowisko. [przypis edytorski]
lękać — dziś popr.: lękać się. [przypis edytorski]
l'éléphant et ses amours (fr.: słoń i jego życie miłosne) — fragment popularneg na początku XX w. dowcipu, w którym charakterystyczne cechy różnych narodowości ujawniają się w rozprawach naukowych na temat olbrzymiego zwierzęcia. Według tej anegdoty, praca angielska traktowała o polowaniu na słonie, amerykańska nosiła tytuł Elephant and how to make it bigger and better, niemiecka dotyczyła miejsca słonia w systemach filozoficznych, francuska opisywała życie płciowe słoni, natomiast polska rozprawa była zatytułowana Słoń a sprawa polska. [przypis edytorski]
lėlės — rankų pančiai. [przypis edytorski]
Léon Gambetta (1838–1882) — fr. polityk, przywódca partii republikańskiej. [przypis edytorski]
Léopoldville — obecnie Kinszasa, stolica i największe miasto Demokratycznej Republiki Konga. [przypis edytorski]
Léo Taxil (pseud.), właśc. Marie Joseph Gabriel Antoine Jogand-Pagès (1854–1907) — francuski pisarz i dziennikarz, znany z poglądów z antykatolickich i antyklerykalnych oraz z szeroko zakrojonej, trwającej kilka lat mistyfikacji: w napisanej od pseudonimem książce Le Diable au XIXe siècle (Diabeł w XIX wieku, 1892) fikcyjnymi zeznaniami naocznych świadków rzekomo demaskował masonerię jako ruch czcicieli szatana oraz przedstawił postać zaangażowanej w ten ruch Diany Vaughan, potomkini różokrzyżowca i alchemika, spotykającej się z z wcielonymi demonami, z których jeden miał ogonem wypisać na jej plecach przepowiednie, a inny pod postacią krokodyla grać na fortepianie; Diana Vaughan miała zostać odkupiona, kiedy pewnego dnia wyznała swój podziw dla Joanny d'Arc, na której imię demony zostały zmuszone do ucieczki; 19 kwietnia 1897 Léo Taxil zwołał konferencję prasową, na której, jak twierdził, przedstawi prasie Dianę Vaughan; zamiast tego na konferencji ogłosił, że jego rewelacje są zmyślone, i podziękował duchowieństwu katolickiemu za pomoc w nagłośnieniu jego groteskowych twierdzeń. [przypis edytorski]
lépero (hiszp.) — łobuz, drań. [przypis edytorski]
L'être et le néant (fr.) — Bycie i nicość. [przypis edytorski]
lęże (daw., gw.) — legnie, polegnie, położy się. [przypis edytorski]
lęże — dziś popr. forma 3 os.lp: lęgnie. [przypis edytorski]
lężny (daw.) — lęgnący się; por.: lęg. [przypis edytorski]
leader (ang.) — przywódca; tu: dyrygent orkiestry strażackiej. [przypis edytorski]
Lea i Rachela — żony biblijnego patriarchy Jakuba, córki Labana. Jakub przez siedem lat służył Labanowi, żeby ożenić się z ukochaną Rachelą, ale noc poślubną spędził z jej starszą siostrą Leą podstępnie podmienioną przez Labana. Jakub musiał odsłużyć kolejne siedem lat, po których otrzymał Rachelę jako drugą żonę. [przypis edytorski]
Leander i Hero (mit. gr.) — mityczni kochankowie. Hero była kapłanką Afrodyty w Sestos nad Hellespontem (dziś Dardanele, cieśnina u zach. wybrzeży Turcji, łącząca Morze Egejskie z Morzem Marmara), a Leander każdej nocy przepływał do niej z drugiego brzegu cieśniny, prowadzony światłem lampki w oknie ukochanej. Pewnej nocy wiatr zgasił lampkę i Leander utonął, a Hero popełniła samobójstwo, rzucając się z wieży do morza. [przypis edytorski]
