Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159649 przypisów.
rzyć (daw.) — tyłek. [przypis edytorski]
rzyć — tyłek. [przypis edytorski]
rzyka (gw.) — rzeka. [przypis edytorski]
Rzymianie będą zajęci nie tylko sąsiednimi Galami, lecz że również pochłoną ich uwagę wiecznie niespokojni Celtowie — aluzje do późniejszych wydarzeń na zachodzie państwa rzymskiego: w roku 68 n.e. w Galii wybuchł bunt pod wodzą zromanizowanego arystokraty Windeksa, a w 69 powstanie germańskich Batawów nad Renem, pod przywództwem Cywilisa; jak się wydaje, autor „Celtami” nazywa tu Germanów. [przypis edytorski]
Rzymianie bowiem nie mieli jeszcze monety — Mieli ją dopiero czasu wojny z Pyrrhusem (Liv.). [przypis redakcyjny]
Rzymianie cenili jedynie wojska lądowe, w których duchu było zawsze trwać uparcie, walczyć w tym samym miejscu i tam zginąć. Nie mogli cenić obyczaju wojska morskiego, które wysuwa się do walki, ucieka, wraca, unikając wciąż niebezpieczeństwa, posługując się często podstępem, rzadko siłą. Wszystko to nie było w naturze Greków — jak to zauważył Platon, ks. IV Praw. [przypis autorski]
Rzymianie jednak do ww. katalogu nie zaliczali prawa autorskiego ani utworów jako takich. Por. W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2005, s. 119. [przypis autorski]
Rzymianie na tryumfach swoich roztaczali olbrzymi zbytek (…) Królów w niewolę pojmanych skuwano łańcuchami ze złota i klejnotów — podobnie w fragmentach Instytucji politycznych, w ustępie „O zbytkach”. [przypis redakcyjny]
Rzymianie nie mieli, jak Grecy, osobnych urzędników, którzy by czuwali nad prowadzeniem kobiet. (…) Instytucja domowego trybunału zastępowała urząd ustanowiony u Greków. — Trybunał ten ustanowił Romulus, jak okazuje się z Dionizego z Halikarnasu, ks. II, str. 96. Patrz w Tytusie Liwiuszu, ks. XXXIX, jaki użytek zrobiono z tego trybunału w czasie sprzysiężenia bachantek: spiskiem przeciwko rzeczpospolitej nazwano zebrania, na których psuje się obyczaje kobiet i młodych ludzi. [przypis autorski]
Rzymianie nie mieli praw na regulowanie wysokości lichwy. W sporach, które stąd wynikały między plebejuszami a patrycjuszami, w secesji nawet na górę Świętą, powoływano się z jednej strony jedynie na wiarę, z drugiej na srogość kontraktów — patrz Dionizego z Halikarnasu, który to tak dobrze opisał. [przypis autorski]
Rzymianie, pochodzący po największej części z miast latyńskich, które były koloniami lakońskimi i które nawet przejęły od tych miast część swoich praw — wysłańcy rzymscy wyprawieni, iżby przywieźli prawa greckie, udali się do Aten i do miast italskich. [przypis autorski]
Rzymianie przenieśli swoje godła do świątyni (…) i wśród hucznych okrzyków obwołali Tytusa imperatorem — „Brzmiało na całym wschodzie dawne i stateczne zamniemanie, iż ten, co podówczas światu ma panować, z żydowskiej ziemi pochodzić będzie”, Swetoniusz, Żywot Wespazjana IV (przekł. Kwiatkowskiego); Tacyt, Dzieje V, 13, cyt. wyżej; Swetoniusz, Żywot Tytusa V. [przypis tłumacza]
Rzymianie twierdzili, iż pochodzą od Frygijczyka — wg Eneidy Wergiliusza Rzymianie wywodzili się od Eneasza, bohatera wojny trojańskiej, syna króla Anchizesa i bogini Wenus, który uciekł z płonącej Troi i po długiej wędrówce dotarł z towarzyszami do brzegów Italii, a jego potomkowie założyli Rzym. Frygia, w zach. Azji Mniejszej, graniczyła z Troadą, krainą, w której leżała Troja; wg źródeł staroż. Frygijczycy byli sojusznikami Trojan i posługiwali się tym samym językiem. [przypis edytorski]
Rzymianie weszli (…) do Grecji przez Etolów — Związek Etolski ze środk. Grecji, szukając ochrony przed hegemonią macedońską, w 211 p.n.e. zawarł sojusz z republiką rzymską i wsparł ją w ekspansji na ziemie greckie. [przypis edytorski]
Rzymianie, za przykładem Greków, wprowadzili formuły wymiaru sprawiedliwości — Quas actiones ne populus prout vellet, institueret, certas solennesque esse voluerunt. Leg. 2. § 6, Digest. de orig. iur. [przypis autorski]
Rzymianina dworzanina królewskiego — Znaczniejsi Rzymianie czepiali się dworu, jak się to widzi z życia wielu biskupów, którzy się tam chowali. Prawie tylko Rzymianie umieli pisać. [przypis redakcyjny]
Rzymianin, co zginął pod Filipami — Brutus; bitwa pod Filippi w Macedonii w 42 p.n.e. między armią republikańską dowodzoną przez przywódców spisku przeciw Juliuszowi Cezarowi, Brutusa i Kasjusza, a siłami triumwirów: Marka Antoniusza i Oktawiana Augusta; widząc nieuchronną klęskę, Brutus przebił się mieczem. [przypis edytorski]
Rzymianom tedy w czasie owej przerwy wojennej… — por. Starożytności XIV, XV, 4–9. [przypis tłumacza]
Rzymiany (daw. forma) — dziś N.lm: Rzymianami. [przypis edytorski]
Rzym jeszcze był boga tego [Mitry] do swego panteonu nie wcielił — nastąpiło to za Trajana dopiéro. [przypis autorski]
Rzym (…) miał dwa słońca — Dwa słońca: cesarz i papież. [przypis redakcyjny]
Rzym powtórnemi ziemię opasał ramiony — tj. Rzym powtórnie opasał ziemię swoimi ramionami (czyli objął ją swoją władzą). [przypis edytorski]
rzymskiej siły zbrojnej * dla swoich użyć celów — gwiazdka oznacza, że rękopis jest w tym miejscu uszkodzony. [przypis tłumacza]
rzymskiemu temu Herkulesowi — Plutarch (rozdz. 4) mówi, że Antoniusz wysokim czołem i orlim nosem przypominał rzeźby i obrazy przedstawiające Herkulesa [mitycznego herosa o olbrzymiej sile]. Miał także ród swój wywodzić od syna jego, Anteona. Stąd szyderczy przytyk Kleopatry. [przypis tłumacza]
rzymskie upadło po 80 latach — mowa o 80 latach pomiędzy ostatecznym podziałem państwa rzymskiego na cesarstwo zachodnie i cesarstwo wschodnie, dokonanym w roku 395 w testamencie Teodozjusza Wielkiego, a upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego w roku 476, kiedy ostatni jego cesarz, Romulus Augustulus, został obalony przez germańskiego wodza Odoakra. [przypis edytorski]
Rzym słowiański — tzn. Rosja, jako kontynuatorka tradycji Cesarstwa Rzymskiego, nazywana „Trzecim Rzymem”, odkąd w 1547 r. car Iwan Groźny ogłosił się carem Wszechrusi, a Carstwo Rosyjskie spadkobiercą (np. przez kultywowanie tradycji prawosławia i stylu sztuki oraz architektury) tradycji Bizancjum. [przypis edytorski]
Rzym (…) spokrewnił Marsa ze swoim Kwirytem — Ojciec Romulusa jest nieznany. Podanie ludowe starego Rzymu dało mu za ojca Marsa. [przypis redakcyjny]
Rzym… stawiał cnoty przysionek przed domem honoru — w mitologii Cnota „miana jest za boginią i czczona w ubiorze poważnej matrony, a częstokroć szędziwej, na kamieniu czworogranistym siedzącej. Tej Markus Marcellus wspaniały poświęcił kościół, przy którym zaraz i Honorowi bazylikę wystawić postarał się, ale tak żeby przez kościół Cnoty do bazyliki Honoru było przejście, czym chciał pokazać, iż inaczej do honoru wstąpić nie można, tylko przez cnotę”. (F. Pomey, Pantheum mithicum, albo bajeczna bogów historia, Warszawa 1768, s. 352–353). [przypis redakcyjny]
Rzym — stolica i największe miasto Włoch, położone w środkowej części kraju nad rzeką Tyber i Morzem Śródziemnym. [przypis edytorski]
Rzym — stolica i największe miasto Włoch. [przypis edytorski]
Rzyszczewski, Gabriel (1780–1857) — polski generał, uczestnik wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
šabasas — šabas; žydų šeštadienio šventė. [przypis edytorski]
šabas — žydų šeštadienio šventė. [przypis edytorski]
Šafarik ir Dobrovski — garsūs slavų ir ypatingai čekų praeigos tyrėjai. [przypis autorski]
šalbierka — liemenė. [przypis edytorski]
šalpionai — pievagrybiai, mėšlagrybiai (dirvagrybių giminiečiai). [przypis redakcyjny]
šaltas turbonas žvilga… — Muzulmonai stato ant vyrų ir moterų grabų akmeninius gaubtuvus, abejai lyčiai kitokio pavidalo. [przypis redakcyjny]
šaltyšiauti — eiti sieniūno pareigas. [przypis edytorski]
šaltyšius — kaimo seniūnas. [przypis edytorski]
šaltyšius (lenk.) — kaimo seniūnas. [przypis edytorski]
šaltyšius — seniūnas. [przypis edytorski]
šalutinė — šoninis kambarys. [przypis edytorski]
šalyp — šalia. [przypis edytorski]
šašelis — plutelė, čia: sniego sluoksnis. [przypis edytorski]
šašokas — maža senoviška kepurė be snapelio. [przypis edytorski]
šatra — šaka, kartis. [przypis edytorski]
śćmić (daw.) — pociemnieć, zasnuć mgłą. [przypis edytorski]
śćmić — dziś: przyćmić. [przypis edytorski]
śćmić — dziś: zaćmić. [przypis edytorski]
śćmić się — dziś: zaćmić się. [przypis edytorski]
śćmić — zaćmić. [przypis edytorski]
śćmiło — zaćmiło. [przypis edytorski]
śćmiony — dziś popr.: zaćmiony a. przyćmiony. [przypis edytorski]
śćwiczyć (daw.) — wybatożyć. [przypis edytorski]
ściąć (daw.) — zacisnąć, ścisnąć. [przypis edytorski]
ściągać (pot.) — zabierać po kryjomu coś cudzego, kraść. [przypis edytorski]
ściągać rękę (daw.) — dziś: wyciągać rękę. [przypis edytorski]
ściągać się (daw.) — odnosić się. [przypis edytorski]
ściągać się (daw.) — sprowadzać się (do czegoś). [przypis edytorski]
ściągać się do czego (daw.) — sprowadzać się do czego; tu: nawiązywać do czego. [przypis edytorski]
ściągać się na kogo (starop.) — dotyczyć kogo. [przypis edytorski]
ściągać się — tu: ograniczać się. [przypis edytorski]
ściągać się — tu: sprowadzać się (do czegoś); redukować się (do czegoś). [przypis edytorski]
ściągać — tu daw.: mieć kogoś na uwadze, czynić aluzję do kogoś, wytykać coś komuś. [przypis edytorski]
ściągać — tu: sprowadzać; redukować. [przypis edytorski]
ściągaczka (tu daw.) — ściągawka, kartka z podpowiedziami. [przypis edytorski]
ściągała z niej egzamin — dziś: robiła jej egzamin. [przypis edytorski]
ściąg — dziś popr.: ściągnij. [przypis edytorski]
ściągła — dziś: pociągła (twarz). [przypis edytorski]
ściągła — dziś: pociągła (twarz). [przypis edytorski]
ściągła — dziś popr. forma: ściągnęła. [przypis edytorski]
ściągła — dziś popr.: ściągnęła. [przypis edytorski]
ściągła twarz (daw.) — pociągła twarz, szczupła. [przypis edytorski]
ściągła twarz — twarz szczupła, wydłużona; dziś: pociągła. [przypis edytorski]
ściągły — dziś: pociągły. [przypis edytorski]
ściągły — dziś popr.: ściągnięty. [przypis edytorski]
ściągły — dziś raczej: ściągnięty. [przypis edytorski]
Ściągnę ja go z rynku — pana (Pyrgopolinicesa), zob. wyżej, w. 73. [przypis tłumacza]
ściągnęli nam zapłatę, w dół poza rok 1904 — tj. obniżyli nam wypłatę poniżej sum, które otrzymywaliśmy przez 1904 r. (czyli przed wojną rosyjsko-japońską i rewolucją 1905 roku: oba wydarzenia spowodowały kryzys polityczno-ekonomiczny w Imperium Rosyjskim). [przypis edytorski]
ściągnienie — dziś raczej z inną końcówką: ściągnięcie. [przypis edytorski]
ściągniono — dziś: ściągnięto. [przypis edytorski]
ściągniony — dziś popr. forma: ściągnięty. [przypis edytorski]
ściągniony — dziś: ściągnięty. [przypis edytorski]
ściął ośmdziesiąt — przy gromadnem traceniu buntowniczych strielców (dawna gwardia carska) w r. 1700; własnoręczne ścinanie głów ludzkich było dla Piotra W. ulubionym sportem, któremu często oddawał się po pijanemu. [przypis redakcyjny]
ściah (rus.) — flaga, sztandar. [przypis edytorski]
ściana (daw.) — granica. [przypis edytorski]
ściana ogniowa — mur mający zapobiec rozprzestrzenianiu się pożaru. [przypis edytorski]
ściana — tu: granica. [przypis edytorski]
ściana — tu: strona. [przypis redakcyjny]
ściany malowane przez Matejkę — polichromia wnętrz kościoła Mariackiego wykonana wg projektu Jana Matejki w latach 1889–1891. [przypis edytorski]
ściany — tu chyba w znaczeniu: mury obronne. [przypis edytorski]
ścichniony — dziś popr.: ściszony. [przypis edytorski]
ścięgna — τὰ νεῦρα, nervi, Sehnen (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
ścięgno renie — ścięgno renifera. [przypis edytorski]
ściegi — dziś popr. forma N. lm: ściegami. [przypis edytorski]
Ściegienny, Piotr (1801–1890) — ksiądz katolicki, polski działacz niepodległościowy i przywódca chłopski, działał na Lubelszczyźnie i Kielecczyźnie; autor przeznaczonej dla ludu Złotej książeczki, będącej krótkim zarysem dziejów zawierającym wyjaśnienie przyczyn nierówności społecznych oraz ucisku zaborców wobec ludności polskiej; założyciel konspiracyjnego Związku Chłopskiego (1842–1844), dążył do wywołania powstania chłopskiego; aresztowany i skazany w 1846 r. na śmierć; wyrok w ostatniej chwili przed egzekucją zmieniono na chłostę i katorgę w kopalni; w 1871 r. powrócił z zesłania z Syberii, dożył sędziwego wieku i został pochowany w Lublinie; jego grób był w okresie międzywojennym miejscem manifestacji robotniczych. [przypis edytorski]
ściegno a. stegno (daw.) — ścieżka, ślad, trop. [przypis edytorski]
Ścieki — słynne kanały paryskie, długości (w r. 1878) ok. 800 km, tworzą rozległą sieć podziemnych korytarzy; ówcześnie stanowiły najwyższe osiągnięcie techniki w tej dziedzinie. [przypis redakcyjny]
ścieląca się srebrzystymi płaty — dziś: ścieląca się srebrzystymi płatami. [przypis edytorski]
ścieląc je jakby wysłanniki — dziś: (…) jakby (niby) wysłanników. [przypis edytorski]
