Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 470 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159631 przypisów.
reflektować (daw.) — chcieć, wyrażać ochotę na coś. [przypis edytorski]
reflektować kogo — uprzytamniać komuś coś. [przypis edytorski]
reflektować — tu: uspokajać, hamować. [przypis redakcyjny]
reformaci (daw.) — jedna z frakcji zakonu franciszkanów. [przypis edytorski]
Reformacja (…) przedstawiała je (…) w przesadzonych rozmiarach — tłumacz luterskiego katechizmu na język litewski twierdzi w r. 1547: „Ja wiem i śmiem to tu powiedzieć, że między stoma nie mógłbym znaleźć jednego, co by jedno słowo przykazania Bożego umiał i choć dwa słowa pacierza pomniał”. Trzy wieki wstecz twierdzono o Polsce niemal to samo, co tu o Litwie pruskiej słyszymy. [przypis redakcyjny]
reformacja — tu: posag. [przypis redakcyjny]
reforma kluniacka — przeprowadzona w sieci klasztorów benedyktyńskich we Francji i we Włoszech przez Odona (ok. 878–942), drugiego opata klasztoru w Cluny. [przypis edytorski]
reforma miejska z r. 1764 — prawdopodobnie chodzi o zarządzenie z sierpnia 1764 r. znoszące urzędy miejskie, utworzone edyktem z 1733 r.; zaplanowane w efekcie nowe wybory miały wyłonić stosunkowo reprezentatywne gminy. [przypis edytorski]
reforma polegająca (…) należy się wdzięczność nowej szkole — B. Prus, Kronika tygodniowa. Młoda literatura polska, „Kurier Codzienny” 1899, nr 15. [przypis autorski]
Reforma rolna — uchwalona 10 VII 1919 r. przez sejm większością jednego głosu, pozostawiała w rękach właścicieli majątki do 180 ha (w Poznańskiem, na ziemiach białoruskich i ukraińskich do 400 ha) i zapewniała im odszkodowanie. Parcelację ograniczono do 200 tys. ha rocznie, w praktyce jednak w latach 1918–1921 zrealizowano ją zaledwie w 40%. Oddanie parcelacji w ręce różnych banków i spółek doprowadziło do spekulacji ziemią, w rezultacie przechodziła ona przeważnie w ręce bogatych chłopów. Porozumienie stronnictw prawicowych w roku 1923 ograniczyło parcelację prawie wyłącznie do majątków państwowych i publicznych. Również w ostatniej swej wersji z roku 1925 reforma rolna uwzględniała przede wszystkim interesy zamożnych właścicieli ziemskich, nie zaspokajając zupełnie głodu ziemi wśród małorolnego chłopstwa i proletariatu wiejskiego. [przypis redakcyjny]
reformatorowie — dziś popr. forma M. lm: reformatorzy. [przypis edytorski]
Reformatorzy wychowania — Robert Hebert Quick (1831–1891), Reformatorzy wychowania: zasady wychowania nowoczesnego, przeł. z ang. J. Wł. Dawid, Warszawa 1896. [przypis edytorski]
Reforma — tu: reformacja. [przypis edytorski]
reforma wychowawcza Konarskiego — przeprowadzona w szkołach pijarskich w r. 1740–1753 była pierwszą i ważną próbą przebudowy systemu nauczania i wychowania w duchu świeckim i patriotycznym w Polsce. Krzemiński przez wiele lat zbierał materiały do wielkiej monografii o Konarskim, której jednak nie napisał. [przypis redakcyjny]
reform bill (ang.) — ustawa o zmianie systemu wyborczego do Izby Gmin. [przypis edytorski]
refować (żegl.) — zmniejszać powierzchnię ożaglowania podczas żeglugi w trudnych warunkach wiatrowych przez częściowe zwijanie lub składanie dolnej części żagla i umocowanie jej za pomocą linek. [przypis edytorski]
refować — zmniejszać powierzchnię ożaglowania podczas żeglugi w trudnych warunkach wiatrowych przez częściowe zwijanie lub składanie dolnej części żagla i umocowanie jej za pomocą linek. [przypis edytorski]
refrakcja — tu: refrakcja astronomiczna, zjawisko ugięcia promieni świetlnych w atmosferze ziemskiej spowodowane znaczącymi różnicami gęstości powietrza na różnej wysokości od powierzchni Ziemi; refrakcja atmosferyczna zmienia pozorne położenie obiektów na niebie, przesuwając je w stronę zenitu. [przypis edytorski]
refrakcja — załamanie promieni świetlnych, odchylenie kierunku rozchodzenia się światła przy przejściu do innego ośrodka. [przypis edytorski]
refrakcja — załamywanie się promieni świetlnych na granicy dwóch ośrodków o różnej gęstości. [przypis edytorski]
refrakcyjny — związany z refrakcją, tj. załamaniem światła. [przypis edytorski]
refraktor — teleskop skupiający światło z pomocą jednej lub wielu soczewek. [przypis edytorski]
refraktor — teleskop soczewkowy. [przypis edytorski]
Refren tej ballady: Mais ou sont les neiges d'antan? należy do najsłynniejszych wierszy w literaturze francuskiej [współczesne tłumaczenie brzmi raczej: Ach, gdzie są niegdysiejsze śniegi — Red.WL]. [przypis tłumacza]
refugium (łac.) — miejsce ucieczki, bezpieczne schronienie, azyl. [przypis edytorski]
refugium (łac.) — ucieczka, schronienie. [przypis redakcyjny]
refugium (z łac.) — schronienie, miejsce ucieczki. [przypis edytorski]
regalia — oznaki i symbole władzy królewskiej (korona, berło itp.); także: dziedziny gospodarki zastrzeżone dla panującego, wynikające z zasady, iż państwo jest prywatną własnością monarchy. [przypis edytorski]
regalia — prawa i przywileje przysługujące wyłącznie panującemu. [przypis edytorski]
regalista — rojalista, zwolennik króla. [przypis edytorski]
regalista — stronnik króla. [przypis redakcyjny]
regalistka — rojalistka, zwolenniczka króla. [przypis edytorski]
regalizować — obdarzać. [przypis redakcyjny]
regalizował — obdarzał. [przypis redakcyjny]
regarde (fr.) — patrz. [przypis edytorski]
regardez Marie, comme elle est sage, comme elle est laborieuse, comme elle est soignée (fr.) — patrzcie na Marię, jaka ona jest mądra, jaka ona jest pracowita, jaka ona jest dobrze wychowana. [przypis edytorski]
regard (fr.) — spojrzenie. [przypis edytorski]
regatywy — przekręcone słowo: negatywy, tzn. odpowiedzi odmownej. [przypis edytorski]
regencja — władza sprawowana w okresie nieobecności króla. [przypis edytorski]
regensom (daw.) — przełożony seminarium duchownego. [przypis edytorski]
regens — przełożony seminarium duchownego. [przypis edytorski]
regenta kwarcianego — urzędnika sądowego, zajmującego się sprawami wojska kwarcianego czyli zaciężnego z kwarty (tj. czwartej części, a właściwie z piątej) dóbr królewskich. [przypis redakcyjny]
regent a. rejent — urzędnik w kancelarii wpisujący dekrety w akta. [przypis edytorski]
regent (daw.) — tu: urzędnik kierujący kancelarią. [przypis edytorski]
regent — dostojnik zastępujący króla, kiedy ten nie może rządzić; tu mowa o księciu Filipie Orleańskim (1674–1723), który rządził Francją w latach 1715–1723 w czasie małoletności Ludwika XV. [przypis edytorski]
regentka — kobieta sprawująca władzę w imieniu nieletniego monarchy. [przypis edytorski]
regent — kierownik chórów klasztornych. [przypis redakcyjny]
regentów — zawiadowców kancelarii sądowej. [przypis redakcyjny]
regent — osoba sprawująca władzę podczas niepełnoletności bądź choroby prawowitego władcy. [przypis edytorski]
regent — osoba sprawująca władzę w imieniu króla, gdy ten nie może sam wykonywać swoich obowiązków. [przypis edytorski]
regent — osoba zastępująca nieobecnego lub młodocianego władcę w sprawowaniu obowiązków. Tu przenośnie. [przypis edytorski]
Regent Park — jeden z królewskich parków w Londynie, na północy którego znajduje się zoo. [przypis edytorski]
regent — rejent, notariusz. [przypis edytorski]
Regent Street — główna ulica handlowa w dzielnicy West End w Londynie. [przypis edytorski]
Regent — tu: 140-karatowy diament, uważany za najczystszy i najpiękniejszy na świecie; kupiony za olbrzymią sumę w 1717 przez ówczesnego regenta Francji, księcia orleańskiego, zdobił obręcz korony królewskiej Ludwika XV; obecnie stanowi własność państwa francuskiego, jest przechowywany w Luwrze, w Paryżu. [przypis edytorski]
Reger, Johannes Joseph Max (1873–1916) — niem. kompozytor, dyrygent, pianista i organista, uważany za współczesnego kontynuatora Bacha. [przypis edytorski]
regest (łac. regestum) — średniow.: księga do zapisywania. [przypis edytorski]
regestra (daw.) — dziś: rejestry. [przypis edytorski]
regestra — dziś: regestry; rejestry. [przypis edytorski]
regestrator (daw.) — rejestrator. [przypis edytorski]
regestr (daw.) — rachunek; wleść w regestr: popaść w długi. [przypis edytorski]
regestr (daw.) — rejestr. [przypis edytorski]
regestr (daw.) — rejestr, spis, lista. [przypis edytorski]
regestr (daw.) — rejestr, spis. [przypis edytorski]
regestr (daw.) — rejestr, spis; tu: księga rachunkowa. [przypis edytorski]
regestr (daw.) — spis. [przypis edytorski]
regestrować (daw.) — rejestrować. [przypis edytorski]
regestrowi — Kozacy pozostający na żołdzie Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
regestrowi perejasławscy — oddział kozacki na służbie Rzeczypospolitej, stacjonujący w Perejasławiu; Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim. [przypis redakcyjny]
regestr — rejestr, spis. [przypis edytorski]
regestr — spis. [przypis edytorski]
regestr — spis towarzyszy służących w chorągwi. [przypis redakcyjny]
Reggio di Calabria (pot. Reggio Calabria) — miasto w płd. Włoszech, nad Cieśniną Mesyńską, stolica prowincji. [przypis edytorski]
Reggio — dziś: Reggio di Calabria, miasto w płd. Włoszech, nad Cieśniną Mesyńską. [przypis edytorski]
Regibus (…) cervix (łac.) — „Nim książę kupi konia, rozkulbaczyć każe./ Bacznie ważąc, czy mimo przepięknej postaci/ Nie ma nóg pozrywanych, by się nie oszukać/ Pozorem, że zad piękny, łeb krótki, kark wzniosły” (Horatius, Satirae, I, 2, 86; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
regiel — lesiste wzniesienie położone poniżej górnej granicy lasu. [przypis edytorski]
regiel — lesiste wzniesienie w Tatrach, poniżej górnej granicy lasu; zwykle w lm: regle. [przypis edytorski]
regiel, zwykle w lm: regle — lesiste wzniesienia w Tatrach, poniżej górnej granicy lasu. [przypis edytorski]
regimenta — dziś popr. forma M. lm: regimenty. [przypis redakcyjny]
regimentarz — dowódca znaczniejszej siły zbrojnej; tu: Czarniecki. [przypis redakcyjny]
regimentarz (hist. wojsk.) — zastępca hetmana, określenie używane w XVII–XVIII w.; tu: dowódca znaczniejszej siły zbrojnej. [przypis edytorski]
regimentarz — tu: Czarniecki. [przypis redakcyjny]
regimentarz — w daw. wojsku polskim zastępca hetmana. [przypis edytorski]
regimentarz — zastępca hetmana; tymczasowy dowódca; określenie używane w XVII- XVIII w. [przypis edytorski]
regimentarz — zastępca hetmana; tymczasowy dowódca; określenie używane w XVII–XVIII w. [przypis edytorski]
regimentarz — zastępujący hetmana; w 1648, po wzięciu hetmanów do niewoli przez Tatarów, regimentarzami zostali Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski (1618–1656), Aleksander Koniecpolski (1620–1659) i Mikołaj Ostroróg (1593–1651). [przypis redakcyjny]
regimentarz — zastępujący hetmana; w 1648 r., po wzięciu hetmanów do niewoli przez Tatarów, regimentarzami zostali Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski (1618–1656), Aleksander Koniecpolski (1620–1659) i Mikołaj Ostroróg (1593–1651). [przypis edytorski]
regiment — daw.: pułk. [przypis edytorski]
regimentdobosz — bębniarz pułkowy. [przypis redakcyjny]
regimentfelczer — cyrulik, felczer pułkowy. [przypis redakcyjny]
regiment (hist. wojsk.) — pułk piechoty lub kawalerii. [przypis edytorski]
regiment — laska służąca za buławę; regimencik: laska z gałką, w której były perfumy. [przypis redakcyjny]
regimentów — pułków. [przypis redakcyjny]
regiment — oddział wojskowy. [przypis edytorski]
regimentować (daw.) — dowodzić regimentem, wojskiem. [przypis edytorski]
regiment — pułk. [przypis edytorski]
regiment — tu: dowództwo. [przypis edytorski]
regiment — tu: dowództwo. [przypis redakcyjny]
regiment — tu: dowództwo, zarząd. [przypis edytorski]
Regina angelorum (łac.) — królowa aniołów; jedno z określeń Matki Boskiej. [przypis edytorski]
