Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116766 przypisów.
wóz drabiniasty — wóz o bokach przypominających drabiny. [przypis edytorski]
wóz frachtowy — duży wóz ciężarowy, do przewożenia większych ładunków; fracht (z niem.) — ładunek. [przypis edytorski]
Wóz — gwiazdozbiór Wielkiego bądź Małego Wozu. [przypis edytorski]
wóz Juggarnauta (z sanskr. Dźagannath: Pan Świata) — używany podczas corocznych procesji ogromny wóz z posągiem boga Kryszny. Rzekomy zwyczaj rzucania się wiernych pod koła tego pojazdu wzmiankuje XIV-wieczne dzieło podróżnicze Johna Mandeville'a. [przypis edytorski]
wóz statkowy — wóz do przewożenia towarów. [przypis edytorski]
woalka — kawałek przezroczystej tkaniny, przesłaniający twarz. [przypis edytorski]
w obecnej dobie porewolucyjnej w Rosji — mowa o rewolucji rosyjskiej 1905 roku, serii wystąpień robotniczych w Rosji i w Królestwie Polskim skierowanych przeciwko absolutyzmowi carskiemu oraz uciskowi przemysłowców. W wyniku rewolucji Mikołaj II powołał pierwszy parlament rosyjski (Dumę Państwową), zezwolił na działanie partii politycznych i stowarzyszeń, przyznał autonomię Wielkiemu Księstwu Finlandii. [przypis edytorski]
w obecności — tu: w teraźniejszości, teraz, obecnie. [przypis edytorski]
wobec — tu: przed; aby stanął w obecności. [przypis edytorski]
wobec urzędziech — na temat urzędów. [przypis edytorski]
w obiad przybieży (daw.) — przyjdzie podczas obiadu. [przypis edytorski]
w obiad — tu: podczas obiadu. [przypis edytorski]
w obiad — w porze obiadowej, podczas przerwy obiadowej. [przypis edytorski]
w obie… stronie — liczba podwójna. [przypis edytorski]
w obie stronie (starop. forma) — liczba podwójna (dualis); dziś: w obie strony. [przypis edytorski]
w obieży (daw.) — w niebezpieczeństwie. [przypis edytorski]
w objaśnieniach, które Strumieński dawał o obrazie, były ironiczne uwagi Angeliki całkiem niezgodne z jego teraźniejszą rolą (por. s. 143 w. 8 i 27) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment zaczynający się od słów: „Objaśnienia, które dawał Strumieński, były dość skąpe, suche, czasem drwiące (…)” (rozdział VII). [przypis edytorski]
w „Objawieniach” i „Listach” (…) „Dobrych nowinach” — tj. w tekstach wczesnego chrześcijaństwa, które weszły później w skład Nowego Testamentu: Apokalipsie, listach apostolskich i ewangeliach (z gr. euangelion: dobra nowina). [przypis edytorski]
w obliczności — w obliczu; w obecności. [przypis edytorski]
w obliczności — w obliczu, wobec. [przypis edytorski]
w oboim (…) blasku (daw.) — w obu rodzajach blasku. [przypis edytorski]
w obojej… dłoni — w obu dłoniach. [przypis edytorski]
w obojem wojsku (daw. forma) — dziś: w obu wojskach a. w obu rodzajach wojska. [przypis edytorski]
w obu stolicach — tj. w Sankt-Petersburgu, dotychczasowej stolicy Imperium Rosyjskiego, oraz w Moskwie, dokąd 12 marca 1918 przeniósł swoją siedzibę rząd utworzony przez bolszewików. [przypis edytorski]
w ocemgnieniu (daw.) — w okamgnieniu. [przypis edytorski]
w ocemgnieniu — dziś: w okamgnieniu. [przypis edytorski]
w ocemgnieniu (starop.) — w okamgnieniu. [przypis edytorski]
Wochensaufer (niem.) — pijak upijający się raz na tydzień. [przypis edytorski]
w ociągu (daw.) — z tyłu. [przypis edytorski]
w oczach — tu: na widoku; na pokaz. [przypis edytorski]
wo cztoby to ni stało (ros.) — co by się nie działo. [przypis edytorski]
w oczu (starop. forma) — daw. liczba podwójna, dziś: w oczach. [przypis edytorski]
W oczy mówi co innego, a za oczy inaczej (daw.) — w oczy, czyli otwarcie; za oczy, w nieobecności, za plecami. [przypis edytorski]
woda cię odpłynie — dziś: woda ci odpłynie; tu w znaczeniu: skończy się sprzyjający żegludze przypływ, a zacznie odpływ. [przypis edytorski]
woda emska — wysokozmineralizowana woda pochodząca ze źródeł w kurorcie Ems (Bad Ems) w płd.-zach. Niemczech, stosowana w leczeniu astmy i innych chorób dróg oddechowych. [przypis edytorski]
woda kastalska — woda ze ródła na Parnasie, dająca natchnienie. [przypis edytorski]
woda letejska (mit. gr.) — woda rzeki Lete, płynącej w Hadesie i sprowadzającej zapomnienie. [przypis edytorski]
Woda mi sięga po szyję. Ugrzązłem w mule topieli i nie mam nigdzie oparcia, trafiłem na wodną głębinę i nurt wody mnie porywa — Ps 69, 2-3 (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]
woda selcerska (daw.) — stołowa woda mineralna z Selters w Niemczech, zawierająca wiele wolnego dwutlenku węgla; także: woda sztucznie gazowana. [przypis edytorski]
woda Tagowa — Tag, rzeka na Płw. Iberyjskim, przepływająca dziś przez Hiszpanię i Portugalię, mająca źródło w Górach Iberyjskich, zaś ujście do Oceanu Atlantyckiego w okolicach Lizbony. [przypis edytorski]
wodę mierzyć (daw. przysł.) — przelewać z pustego w próżne; określenie daremnej, bezsensownej pracy. [przypis edytorski]
wodę swoją — tu: mocz; badanie moczu stanowiło podstawę dla wstępnej diagnozy. [przypis edytorski]
wodewil — komedia lub farsa z wstawkami w formie piosenek i scenek baletowych. [przypis edytorski]
wodewil — komediowe lub farsowe widowisko sceniczne, przeplatane piosenkami i wstawkami baletowymi. [przypis edytorski]
wodewil — komediowe lub farsowe widowisko sceniczne, przeplatane piosenkami i wstawkami baletowymi. [przypis edytorski]
wodewil — komiczne widowisko sceniczne przeplatane piosenkami. [przypis edytorski]
wodewil — lekki muzyczny utwór sceniczny ze śpiewami i tańcami. [przypis edytorski]
wodewil — lekki sceniczny utwór muzyczny z elementami śpiewu, baletu, tańca i pantomimy. [przypis edytorski]
w odezwie od redakcji pisał — w 12 nr „Życia” z 1899 r., od którego ze względów finansowych zachodzą zasadnicze zmiany: 1) przekształcono je na miesięcznik, 2) nakładcą zostaje Władysław Jaroszewski. Poza tym odchodzi z redakcji Wyspiański, a Stanisław Brzozowski (poeta) zostaje „reprezentantem «Życia» na Lwów”. [przypis edytorski]
Wodne królestwa, co (…) w twarz plują niebu — tzn. morza i i oceany, których wzburzone fale wznoszą się aż do nieba. [przypis edytorski]
wodnik — w wierzeniach słowiańskich demon i władca wód śródlądowych. [przypis edytorski]
wodogrzmot — wodospad. [przypis edytorski]
wodo-kaczka — pompa. [przypis edytorski]
w odwieczu — w dalekiej przyszłości. [przypis edytorski]
wody — dziś popr. forma N.lm: wodami. [przypis edytorski]
wody Gorgony — Gorgopis, jezioro, które miało znajdować się w okolicach Koryntu. [przypis edytorski]
wody letejskie (mit. gr.) — wody rzeki Lete płynącej w Hadesie; wypicie wody letejskiej przynosiło duszom zmarłych zapomnienie o przeszłym życiu. [przypis edytorski]
wody meockie — tu: Morze Azowskie. [przypis edytorski]
wody Syloh a. sadzawka Siloe a. sadzawka Siloam — mykwa znajdująca się niegdyś w Jerozolimie zasilana wodami strumienia Gichon (J 9,7). [przypis edytorski]
wodzą (daw.) — forma B.lp: wodzę; uzdę. [przypis edytorski]
wodza (daw.) — pas rzemienny połączony z wędzidłem. [przypis edytorski]
wodze — cugle a. lejce. [przypis edytorski]
wodze — dziś popr. forma M.lm: wodzowie. [przypis edytorski]
wodze — dziś popr. forma M. ln: wodzowie. [przypis edytorski]
wodze — dziś popr. forma M.lp: wodzowie. [przypis edytorski]
wodze — dziś popr. forma W. lm.: wodzowie. [przypis edytorski]
wodze — dziś popr. forma: wodzowie. [przypis edytorski]
wodze — lejce. [przypis edytorski]
wodze (…) obala — daw. forma odmiany, dziś: wodzów (tj. przywódców stada). [przypis edytorski]
wodze — tu: uprząż. [przypis edytorski]
wodzianka — wodnista zupa. [przypis edytorski]
wodzić (daw.) — prowadzić. [przypis edytorski]
wodzić się (starop.) — wieść się, powodzić się; fała (…) co się mu ondzie wodziła: chwała, która go tam spotykała. [przypis edytorski]
wodzić się — tu: przemieszczać się. [przypis edytorski]
wodzić się za łby — bić się, szarpać się między sobą. [przypis edytorski]
wodzić — tu w znaczeniu: prowadzać i opiekować się młodymi pisklętami. [przypis edytorski]
Wodzicki, Henryk (1813–1884) — wielokrotny poseł na Sejm Krajowy Galicji oraz do austriackiej Rady Państwa. [przypis edytorski]
wodzili się za łby — bili się. [przypis edytorski]
Wodziński, Antoni (1852–1928) — pisarz pol. i fr. (Les trois romans de Frédéric Chopin), tłumacz m.in. powieści Sienkiewicza. [przypis edytorski]
wodzowie skrzydlatego gmina (starop. forma) — archaniołowie. [przypis edytorski]
wo front (ros.) — na baczność. [przypis edytorski]
Wogezy (fr. Vosges) — tu: masyw górski z najwyższym szczytem Grand Ballon (1424 m. n.p.m.), położony w departamencie o tej samej nazwie, na terenie Lotaryngii (w płn.-wsch. części Francji). [przypis edytorski]
Wogezy — pasmo górskie we wschodniej Francji. [przypis edytorski]
w ogniowym ustalone harcie — wzmocnione przez hartowanie. [przypis edytorski]
w ogrodzie zwanym Akademią — był to gaj poświęcony herosowi ateńskiemu Akademosowi, stąd nazwa. [przypis edytorski]
wogzal (z ros. вокзал) — dworzec. [przypis edytorski]
wo ich stecke (niem.) — gdzie tkwię. [przypis edytorski]
Wo ich stehe, just da ist die Welt (niem.) — gdzie stoję, tam jest świat. [przypis edytorski]
Wo imia Otca i Syna, To nasza mołytwa… — refren wiersza Platona Kosteckiego pt. Nasza mołytwa, wyd. w 1861 w języku ruskim, alfabetem łacińskim. [przypis edytorski]
Wo ist das deutsche Vaterland (niem.) — gdzie jest niemiecka ojczyzna. [przypis edytorski]
Wo ist er? (niem.) — Gdzie on jest? [przypis edytorski]
Wo ist Meir (jid.) — gdzie jest Meir. [przypis edytorski]
Wojaczek, Rafał (1945–1971) — poeta (zaliczany do tzw. poetów wyklętych) oraz prozaik. [przypis edytorski]
wojaków — w wyd. z 1790 r.: obrońców kraju. [przypis edytorski]
wojażer (daw.) — podróżnik. [przypis edytorski]
wojaż (z fr.) — podróż. [przypis edytorski]
Wojciech Brudzewski (1446–1495) — łac. Albertus de Brudzewo, astronom i matematyk polski, czołowy przedstawiciel krakowskiej szkoły matematyczno-astronomicznej, filozof, pedagog, dyplomata; ukończył wydział nauk wyzwolonych Akademii Krakowskiej, na której następnie zaczął wykładać matematykę, astronomię oraz filozofię Arystotelesa (studia teologiczne zakończył bakalaureatem), jego uczniami byli m.in.: Mikołaj Kopernik, Bernard Wapowski, Szymon z Sierpca, Michał z Wrocławia i Konrad Celtis; od 1494 r. przebywał w Wilnie na dworze wielkiego księcia litewskiego Aleksandra, jako jego sekretarz pełniąc misje dyplomatyczne; członek założonego przez humanistę niem. Konrada Celtisa towarzystwa literackiego „Sodalitas Litteraria Vistulana” („Nadwiślańskie Towarzystwo Literackie”); przygotował grunt do podważenia systemu geocentrycznego w astronomii, wykazywał niezgodność wielu obserwacji z teorią Ptolemeusza, jako pierwszy stwierdził, że Księżyc porusza się po elipsie i że pozostaje zwrócony w stronę Ziemi zawsze tylko jedną stroną. [przypis edytorski]
Wojciech Jastrzębiec (1362–1436) — biskup krakowski (1412–1423) i poznański (1399–1412), kanclerz koronny, przed osiągnięciem godności biskupiej czynny na dworze Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
Wojciech (łac. Adalbertus, niem. Adalbert; ok. 956–997) — święty chrześcijański; książę z czeskiego rodu Sławnikowiców, przez ojca spokrewniony z spokrewniony z Ottonami saskimi, a przez matkę z Przemyślidami; jako biskup praski stawiał sobie za cel zwalczyć wielożeństwo, promować celibat duchownych i zlikwidować handel niewolnikami, w czym napotkał znaczny opór; przebywał później jako mnich w klasztorze na Monte Cassino i w klasztorze benedyktyńskim świętych Aleksego i Bonifacego w Rzymie; ponownie wrócił na biskupstwo praskie, ale musiał je opuścić, wszedłszy w konflikt z księciem Bolesławem II Pobożnym z Przemyślidów, kiedy wystąpił (bezskutecznie) przeciw ukaraniu śmiercią żony jednego z możnowładców (z rodziny Wrszowców) za cudzołóstwo; w 966 r. wróciwszy do Rzymu zaprzyjaźnił się z Ottonem III, ale też dowiedział się, że większość jego rodziny została wymordowane przez Wrszowców w zemście za klątwę, którą ich obłożył; nie mając możliwości powrotu do Pragi, udał się z misją przez Polskę do Prus, gdzie poniósł śmierć męczeńską 23 kwietnia 997 r. [przypis edytorski]
Wojciechowski, Jakub (1884–1958) — robotnik, pamiętnikarz, literat. [przypis edytorski]