Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 451 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116294 przypisów.
umknąć czci — postąpić niehonorowo. [przypis edytorski]
umknąć (starop.) — odebrać, cofnąć; nie umknę ich wam nie zabiorę ich wam. [przypis edytorski]
umknąć — tu: odebrać. [przypis edytorski]
umknąć życie swoje kaprysom losu — uciec w swoim życiu od kaprysów losu. [przypis edytorski]
umnictwio (daw. neol.) — nauka, rozumowo-intuicyjne pojmowanie. [przypis edytorski]
umocnijże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
umontowany — dziś: zamontowany. [przypis edytorski]
umorzyć (starop.) — uśmiercić. [przypis edytorski]
umorzyć — tu: doprowadzić do śmierci. [przypis edytorski]
umorzyć — tu zabić; sprawić, żeby ktoś umarł. [przypis edytorski]
umotać się [w pajęczynę] — dziś: zamotać (zaplątać) się. [przypis edytorski]
umowę co do rękopisu chemii — d'Holbach tłumaczył i streszczał prace niemieckie z zakresu chemii i geologii, podsumowując postępy naukowe w tych dziedzinach w artykułach w Encyklopedii. Zapewne umowa dotyczyła publikacji jednego z tłumaczeń za pośrednictwem Rousseau. [przypis edytorski]
umozejście (neol., z ros.) — wariactwo, odejście od rozumu. [przypis edytorski]
Um polaco mais (port.) — jeszcze jeden Polak. [przypis edytorski]
umrąż — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: czy umrą. [przypis edytorski]
um (ros.) — rozum. [przypis edytorski]
umrzećem gotowy pierwej, niźlibych miał bydź poimany (starop.) — inaczej: pierwej umrzeć [jest]em gotowy, niżbym [tj. zanim bym] miał być pojmany. [przypis edytorski]
umrzećiem gotową (starop.) — skrót, konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; dziś: umrzeć jestem gotowa. [przypis edytorski]
Umrzeć — zasnąć… — słynne zdanie Hamleta opisujące śmierć jako sen, zasypianie; motyw ten odnajdujemy w całej literaturze europejskiej, również np. we fraszce Jana Kochanowskiego Do snu: „Śnie, który uczysz umierać człowieka…”. [przypis edytorski]
Umrzeć z głodu to los okropny… — Odyseja XII 342, Euryloch, żeglarz z załogi Odyseusza, nakłaniając towarzyszy do zabicia świętych krów boga Heliosa. [przypis edytorski]
umrzeciem myśliła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: umrzeć myśliłam; tj.: zamyślałam umrzeć, zamierzałam umrzeć. [przypis edytorski]
umrzy (starop. forma) — umrzyj. [przypis edytorski]
Umschlagplatz (niem.) — dosł.: plac przeładunkowy; tu: poprowadzona od Dworca Gdańskiego w Warszawie bocznica kolejowa wraz z magazynami, zlokalizowana u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej, służąca wymianie towarowej między gettem warszawskim a tzw. „stroną aryjską”; następnie zaś, od 22 lipca 1942 r. (tj. od rozpoczęcia akcji likwidacyjnej mającej na celu wymordowanie wszystkich uwięzionych uprzednio w gettach Żydów) miejsce, gdzie gromadzono ludzi wywożonych do obozu zagłady w Treblince. [przypis edytorski]
Umschlagplatz (niem.) — plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]
Umschlag, właśc. Umschlagplatz (niem.) — dosł.: plac przeładunkowy; tu: poprowadzona od Dworca Gdańskiego w Warszawie bocznica kolejowa wraz z magazynami, zlokalizowana u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej, służąca wymianie towarowej między gettem warszawskim a tzw. „stroną aryjską”. Od lipca 1942 miejsce, gdzie gromadzono ludzi wywożonych pociągami do obozu zagłady w Treblince. W oczekiwaniu na deportację spędzali na placu od kilku godzin do kilku dni. [przypis edytorski]
Umszlag — właśc. Umschlagplatz (niem.) — plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]
umszturc (niem. Umsturz) — przewrót. [przypis edytorski]
u muru położył — położył się przy murze. [przypis edytorski]
umurzany — brudny, pobrudzony. [przypis edytorski]
umurzany — brudny. [przypis edytorski]
Umwertung aller Werte (niem.) — przewartościowanie wszystkich wartości; główny postulat filozofii Friedricha Nietzschego. [przypis edytorski]
Umwertung aller Werthe (niem.) — przewartościowanie wszystkich wartości; koncepcja pochodząca z filozofii Nietzschego. [przypis edytorski]
umyje dziecko i zaprowadzi go do szkoły — dziś popr.: umyje dziecko i zaprowadzi je do szkoły. [przypis edytorski]
umykać komu czego (daw.) — cofnąć, usunąć, odebrać, skraść. [przypis edytorski]
umykać się — uciekać od czegoś; unikać czegoś. [przypis edytorski]
umykajże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; umykać czego: odbierać, zabierać co. [przypis edytorski]
Umyśliłem przywieść ją sobie do towarzystwa, wiedząc, iż się ze mną dobrem dzielić będzie i rozmową będzie myśli i teskności mojej… — Mdr 8, 9–16 oraz Mdr 8, 3–7, z opuszczeniami i parafrazami. [przypis edytorski]
Umyślnie zachowaliśmy pisownię oryginału bez zmiany! — w obecnej edycji stosujemy pisownię uwspółcześnioną; zapis oryginalny źródła cytowanego wyżej przez Handelsmana podany w poprzednim przypisie. [przypis edytorski]
umyślny — posłaniec. [przypis edytorski]
umyślny — tu: specjalny; pomyślany w jakimś celu itp. [przypis edytorski]
umysł (daw.) — zamysł, zamiar. [przypis edytorski]
umysł (starop.) — tu: zamysł. [przypis edytorski]
umysłu równość na przypadki — tu: jako zasada stoicyzmu. [przypis edytorski]
umysły były rozerwane — sens: pojawiały się sprzeczne opinie. [przypis edytorski]
umywalnia (daw.) — mebel razem ze sprzętami do mycia się (miednicą, dzbankiem). [przypis edytorski]
Una — imię pochodzenia irlandzkiego, występujące najczęściej w pisowni Úna, rzadziej Oona i Oonagh. [przypis edytorski]
«Un amant, qui craint les voleurs, n'est point digne d'amour.» — franz.: Ein Liebhaber, der Diebe fürchtet, ist der Liebe nicht würdig. [przypis edytorski]
un amateur d'âmes (fr.) — amator dusz; wielbiciel dusz. [przypis edytorski]
unaminiter (łac.) — jednogłośnie. [przypis edytorski]
un amour passant (fr.) — przemijająca miłość. [przypis edytorski]
Unamuno, Azania, Costa — pisarze i myśliciele hiszpańscy tzw. pokolenia 1898, połączeni doświadczeniem hiszpańskiej klęski w wojnie z USA i utraty hiszpańskich kolonii: Miguel de Unamuno y Jugo (1864–1936), filozof, pisarz, dramaturg i poeta; Manuel Azaña y Diaz (1880–1940), polityk, dramaturg i pisarz, drugi i ostatni prezydent (1936–1939) Drugiej Republiki Hiszpańskiej; Joaquín Costa (1846–1911), polityk, prawnik i historyk. [przypis edytorski]
Unamuno y Jugo, Miguel de (1864–1936) — hiszpański pisarz, dramaturg i filozof, należący do tzw. pokolenia 1898. [przypis edytorski]
unanimes in domo (łac.) — zgodni w domu; zwrot z Ps 67, 7: Deus qui inhabitare facit unanimes in domo (w tłum. Wujka: „Bóg, który czyni, że mieszkają jednych obyczajów w domu”), występujący jako fragment mszy na Zielone Świątki w rycie rzymskim. [przypis edytorski]
unanimitate — jednogłośnie. [przypis edytorski]
unanimitate (łac.) — jednogłośnie, jednomyślnie. [przypis edytorski]
unanimitate (łac.) — jednogłośnie. [przypis edytorski]
unanimitate (łac.) — jednomyślnie, jednogłośnie. [przypis edytorski]
una poenitentium (łac.) — jedna z pokutnic. [przypis edytorski]
una revoluçao, popr.: uma revoluçao (port.) — rewolucja. [przypis edytorski]
una salus victis nullam sperare salutem. (łac.) — jedyny ratunek zwyciężonych: nie spodziewać się znikąd ratunku. (Wergiliusz, Eneida II, w. 354). [przypis edytorski]
U nas inaczej! inaczej! inaczej! — tęskna piosenka (dumka) Józefa Bohdana Zaleskiego (1802—1886), przedstawiciela tzw. szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu, uczestnika powstania listopadowego, przebywającego od 1831 aż do śmierci na emigracji we Francji; dumka wyraża smutek wygnańca i tęsknotę za ojczyzną. [przypis edytorski]
U nas inaczej, inaczej! inaczej — tęskna piosenka (dumka) Józefa Bohdana Zaleskiego (1802–1886), przedstawiciela tzw. szkoły ukraińskiej pol. romantyzmu, uczestnika powstania listopadowego, przebywającego od 1831 r. aż do śmierci na emigracji we Francji; dumka wyraża smutek wygnańca i tęsknotę za Ukrainą: „Ludzie nas nudzą i świat cały nudzi; / Cudzo, och, pusto śród świata i ludzi! / Nie ma bo rady dla duszy kozaczej, / U nas inaczej! inaczej! inaczej! / U nas inaczej! Och, Ojczyzna Lasza [tj. polska, Lachów] / Ta wszechsłowiańska królowa i nasza! / Bracia, zginiemy za nią, kiedy skinie, / Ale śnić będziem o swej Ukrainie”. [przypis edytorski]
una siora maschera (wł.) — zamaskowana pani (siora to skrócenie od signora); formułą „buongiorno, siora maschera” (dzień dobry, pani w masce) podczas karnawału tradycyjnie witano zamaskowaną osobę: przebranie z maską ukrywało tożsamość, płeć i klasę społeczną. [przypis edytorski]
Un assassino! un tradittore! una spia! (wł.) — Zdrajca! zabójca! szpieg! [przypis edytorski]
una voce (wł.) — jednym głosem, jednogłośnie. [przypis edytorski]
Un baiocco, bella signora, un baiocco ai poveri bambini (wł.) — Pieniążek, piękna pani, pieniążek dla biednych dzieci. [przypis edytorski]
un bas bleu (fr.) — niebieska pończocha. [przypis edytorski]
un beau garcon — piękny chłopiec. [przypis edytorski]
unbemerkter Hintergrund (niem.) — niezauważalne tło. [przypis edytorski]
unbemerkter Hintergrund (niem.) — tło zmieszane, niedostrzegalne. [przypis edytorski]
Unbewusste, das (niem.) — podświadomość. [przypis edytorski]
un boitier vert (franc.) — zielone pudełko. [przypis edytorski]
Un bon curé vaut mieux que dix gendarmes (fr.) — dobry ksiądz (proboszcz) wart jest więcej niż dziesięciu żandarmów. [przypis edytorski]
un brigand (fr.) — bandyta, zbój. [przypis edytorski]
un cachet de virginité (fr.) — pieczęć (znak, znak rodowy) dziewictwa. [przypis edytorski]
un certo punto (wł.) — pewnego punktu. [przypis edytorski]
uncja — ang. jednostka objętości lub wagi, ok. 28 cm³ lub 28 g. [przypis edytorski]
uncja — ang. jednostka objętości, ok. 28–29 cm³. [przypis edytorski]
uncja — dawna aptekarka jednostka wagi, równa 30 g. [przypis edytorski]
uncja — jednostka masy lub objętości. [przypis edytorski]
uncja — jednostka masy używana w krajach anglosaskich, ok. 30 g. [przypis edytorski]
uncja — jednostka wagi lub objętości, ok. 30 g; uncyj — dziś popr. forma: uncji. [przypis edytorski]
uncja — jednostka wagi używana w krajach anglosaskich, równa 1/16 funta, tj. ok. 28 gramów. [przypis edytorski]
uncja — jednostka wagi używana w krajach anglosaskich, równa 1/16 funta, tj. ok. 28 gramów. [przypis edytorski]
uncja — jednostka wagi używana w starożytnym Rzymie, a także w krajach anglosaskich, równa ok. 28 gramów. [przypis edytorski]
uncja — jednostka wagi, używana w starożytnym Rzymie, równa 1/12 libry. Waga libry, w zależności od kraju, w którym była stosowana, wahała się od 0,4 do 0,5 kg. [przypis edytorski]
uncja — pozaukładowa jednostka masy, równa ok. 30 g. [przypis edytorski]
un cochon triste (fr.) — smutna świnia. [przypis edytorski]
un coup d’etat (fr.) — zamach stanu. [przypis edytorski]
unctuarium (łac.) — pomieszczenie w łaźni służące do masażu i namaszczania ciała. [przypis edytorski]
und alles für nichts (niem.) — i wszystko na nic. [przypis edytorski]
Und der Heilige krümmt sich — Motiv der Versuchung des hl. Antonius. [przypis edytorski]
und die ganze Welt (niem.) — i cały świat. [przypis edytorski]
unde malum (łac.) — skąd [pochodzi] zło. [przypis edytorski]
un demi-aristo (fr.) — skrócone un demi-aristocrate: półarystokrata. [przypis edytorski]
Underwood — marka pierwszej udanej, nowoczesnej maszyny do pisania, wytwarzanej przez amerykańską firmę Underwood Typewriter Company, która do roku 1939 wyprodukowała 5 milionów egzemplarzy tego urządzenia. [przypis edytorski]
Un dessein si funeste, S'il n'est digne d'Atrée, est digne de Thyeste (fr.) — Zamysł tak zgubny, o ile nie jest godny Atreusza, godny jest Thyestesa (Prosper Jolyot de Crébillon, Atrée et Thyeste, akt V, scena 5; słowa Atreusza). [przypis edytorski]
un, deux (fr.) — raz, dwa. [przypis edytorski]
Un, deux, trois, capitaine et roi! (fr.) — dosł.: raz, dwa, trzy, kapitan i król; fragm. dziecięcej rymowanej wyliczanki, używanej do wykluczania kolejnej osoby z dalszej zabawy. [przypis edytorski]
un, deux, trois (fr.) — raz, dwa, trzy. [przypis edytorski]
