Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6704 przypisów.
trafunek — przypadek. [przypis edytorski]
trafunek (starop.) — przypadek; z trafunku: przypadkiem. [przypis edytorski]
trafunek — traf, przypadek. [przypis edytorski]
trafunkiem (daw.) — przypadkiem. [przypis edytorski]
trafunkiem — przypadkiem; przez przypadek. [przypis edytorski]
trafunkiem — przypadkiem. [przypis edytorski]
tragant a. tragakanta (łac. Gummi Tragacantha) — guma będąca wydzieliną z pnia traganka gumodajnego, rosnącego w zach. części Azji, używana do produkcji tabletek. [przypis edytorski]
tragarzów — dziś popr.: tragarzy. [przypis edytorski]
tragarz (starop.) — schronienie z daszkiem, pod którym przekupki siadają. [przypis redakcyjny]
tragarz — tu: belka, na której opierają się inne elementy konstrukcji. [przypis edytorski]
traga — w gwarze obozowej: nosze. [przypis edytorski]
tragedią — dziś popr. forma B. lp: tragedię. [przypis edytorski]
tragedia grecka — sztuka wywodząca się ze starożytnej Grecji, uprawiana zwłaszcza w czasie Wielkich Dionizji, świętu poświęconemu Dionizosowi, bogowi wina. Według Arystotelesa tragedia powinna być tak skonstruowana, by umożliwić widzowi przeżycie katharsis, czyli oczyszczającego działania silnych emocji (takich jak żal i współczucie). Treść sztuki odwoływała się go mitologii, a bohaterem był człowiek pochodzący z wysokiego rodu, poddany nieuchronnemu działaniu fatum (losu, przeznaczenia), które niezależnie od podjętych przez bohatera prób poprawy swojego losu doprowadzało go do zguby. Najsłynniejsi tragicy greccy to Sofokles, Ajschylos i Eurypides. [przypis edytorski]
Tragediante… Commediante (wł.) — aktor tragiczny, komediant; ta błyskawiczna wymiana epitetów powtarza „dialog” pomiędzy cesarzem Napoleonem I a uwięzionym przez niego papieżem Piusem VII. [przypis redakcyjny]
tragedia ostatniego Medyceusza na Zamku św. Anioła — w Zamku św. Anioła, w okresie średniowiecza i renesansu służącym papieżom jako więzienie i twierdza, schronił się w 1527 papież Klemens VII (właśc. Giulio de' Medici) podczas najazdu cesarza Karola V; zdobycie i złupienie miasta, tzw. Sacco di Roma, położyło kres świetności renesansowego Rzymu. [przypis edytorski]
tragedia Reimsu — zniszczenie gotyckiej katedry w Reims we wrześniu 1914 r. przez Niemców, akt zemsty za klęskę nad Marną. [przypis edytorski]
Tragedia (…) słudzy — The tragedie of King Richard the Second. As it hath beene publikely acted by the right Honourable the Lord Chamberlaine his Servants. London. Printed by Valentine Simmes for Andrew Wise and are to be sold at his shop in Paules churchyard at the signe of the Angel 1597. [przypis redakcyjny]
tragedia z trzema jednościami — klasyczna tragedia zakładała jedność czasu (akcja toczy się w obrębie jednego dnia), jedność miejsca (akcja toczy się w określonym miejscu) i jedność akcji (jednowątkową akcję pozbawioną wątków pobocznych). [przypis edytorski]
tragedię Barnaby Barnesa pt. „Cyrograf” — The Devil's Charter. Zanotowana w cechu księgarzy we wrześniu 1607. [przypis tłumacza]
tragedie z epoki Jakuba — tj. z okresu panowania angielskiego króla Jakuba I (1603–1625), dla których typowy był wątek cierpień głównej postaci po utracie ukochanej osoby; rodzaj znany też jako tragedie zemsty, gdyż ich bohater usiłował następnie pomścić stratę. [przypis edytorski]
tragik — aktor, grający w tragedyach. [przypis autorski]
tragi — nosze. [przypis redakcyjny]
tragi — nosze, tu: mary (do przenoszenia ciał zmarłych). [przypis edytorski]
tragopan (biol.) — rodzaj ptaków z rodziny bażantowatych (kurowatych), występujących w płd. i płd.-wsch. Azji; wyróżniają się wśród innych bażantowatych gniazdowaniem na drzewach. [przypis edytorski]
traînard (fr.) — guzdrała, maruder, osoba, która się ociąga podczas marszu i pozostaje w tyle za grupą; tu być może w znaczeniu traîneur: maruder, żołnierz samowolnie odłączający się od oddziału, włóczący się, często w celach rabunkowych. [przypis edytorski]
traiczny (daw.) — tragiczny. [przypis edytorski]
traiczny — forma archaiczna od „tragiczny”. [przypis redakcyjny]
training (ang.) — trening, ćwiczenie, praktyka. [przypis edytorski]
training drive (ang.) — jazda próbna. [przypis edytorski]
traitement (fr.) — tu: omówienie. [przypis edytorski]
trait final (fr.) — ostatnia kreska, przen. puenta. [przypis edytorski]
Trajan Dacki właśc. Marek Ulpiusz Trajan (53–117) — cesarz rzymski (98–117); w 97 r. cesarz Nerwa adoptował Trajana, wówczas dowódcę armii konsularnej; po okresie współrządów, zaakceptowanych formalnie przez senat, gdy w 98 r. Nerwa zmarł, Trajan przejął samodzielnie ster rządów w państwie; przydomek Dacki zjednał sobie dzięki przyłączeniu do Cesarstwa Rzymskiego bogatych w rudy złota terenów Dacji (krainy w Europie płd.-wsch., na terenie dzisiejszej Rumunii), z której po wojnach w latach 101–102 i 105–106 n.e. utworzono nową prowincję rzymską. [przypis edytorski]
Trajan — [Marcus Ulpius Traianus], ojciec przyszłego cesarza Trajana. [przypis tłumacza]
Trajan, właśc. Marcus Ulpius Traianus (58–117) — cesarz rzymski od 98; prowadził politykę podbojów, utworzył nowe prowincje: Dację (ob. Rumunia), Arabię, Armenię, Mezopotamię i Asyrię; zaliczany do panujących kolejno tzw. pięciu dobrych cesarzy. [przypis edytorski]
Trajan, właśc. Marcus Ulpius Traianus (58–117) — cesarz rzymski od 98; prowadził politykę podbojów, utworzył nowe prowincje: Dację (ob. Rumunia), Arabię, Armenię, Mezopotamię i Asyrię. [przypis edytorski]
Trajan, właśc. Marcus Ulpius Traianus (58–117) — cesarz rzymski od r. 98; prowadził politykę podbojów, utworzył nowe prowincje: Dację (ob. Rumunia), Arabię, Armenię, Mezopotamię i Asyrię. [przypis edytorski]
trajedia (daw.) — tragedia. [przypis edytorski]
trajedia — dziś popr.: tragedia. [przypis edytorski]
trajlować (daw. pot.) — tu: zmyślać, kłamać. [przypis edytorski]
trajlować — gadać zmyślone historie. [przypis edytorski]
trajlować — tu: zmyślać. [przypis edytorski]
trajsle — rodzaj żagli. [przypis autorski]
trakcja — torowisko kolejowe wraz z jego niezbędnym wyposażeniem. [przypis edytorski]
traken — także: koń trakeński; rasa konia wyhodowanego z daw. kuców pruskich, niezwykle silnych, uszlachetniona krzyżówkami z końmi angielskimi i arabskimi; trakeny wykorzystywano w armii, do zaprzęgów oraz w pracach gospodarskich i jako konie wierzchowe. [przypis edytorski]
Traki — dziś popr. forma M. lm: Trakowie, mieszkańcy Tracji. [przypis edytorski]
Traki — dziś popr. forma N. lm.: Trakami. [przypis edytorski]
Trakl, Georg (1887–1914) — poeta austriacki, przedstawiciel ekspresjonizmu. [przypis edytorski]
Trak — mieszkaniec Tracji, staroż. krainy leżącej między dolnym biegiem Dunaju, Morzem Czarnym, Morzem Egejskim a rzeką Strymon (dziś podzielonej między Bułgarię, Grecję Turcję). [przypis edytorski]
Trak — mieszkaniec Tracji, tu metonimicznie: Turek. [przypis redakcyjny]
Traków — lekkozbrojnych. Liczył na to, że Trakowie nie tylko prędko, ale i ochotnie bić się będą z Hellenami. [przypis tłumacza]
Trakowie — mieszkańcy Tracji, staroż. krainy leżącej między dolnym biegiem Dunaju, Morzem Czarnym, Morzem Egejskim a rzeką Strymon (dziś podzielonej między Bułgarię, Grecję Turcję); podczas wojny trojańskiej Trakowie mieli być sprzymierzeńcami Trojan. [przypis edytorski]
Trakowie — mieszkańcy Tracji, starożytnej krainy leżącej na pograniczu dzisiejszej Bułgarii, Grecji i Turcji. [przypis edytorski]
Trakowie — mieszkańcy ziem między Macedonią, Dunajem i Morzem Egejskim. [przypis tłumacza]
traktamencie — poczęstunku. [przypis redakcyjny]
traktament (daw.) — poczęstunek. [przypis edytorski]
traktament (daw.) — poczęstunek; sposób potraktowania kogoś. [przypis edytorski]
traktament (daw.) — poczęstunek; sposób traktowania kogoś, postępowania z kimś. [przypis edytorski]
traktament — daw. poczęstunek, uczta. [przypis edytorski]
traktament (daw.) — tu: sposób potraktowania. [przypis edytorski]
traktament — poczęstunek dla gości. [przypis edytorski]
traktament — poczęstunek. [przypis edytorski]
traktament — poczęstunek; tu chodzi o truciznę. [przypis redakcyjny]
Traktament — Verpflegung, Bewirtung. [przypis edytorski]
traktament (z łac.) — poczęstunek. [przypis edytorski]
traktament (z łac.) — poczęstunek, ugoszczenie. [przypis redakcyjny]
traktat brzeski — traktat z marca 1918 między Niemcami i Austrią a leninowską Rosją, oznaczający wycofanie się Rosji z wojny. [przypis edytorski]
traktat burlinghamski — traktat Burlingame'a, zawarty w 1868 między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, wynegocjowany przez amerykańskiego dyplomatę Ansona Burlingame'a; pierwsza umowa międzynarodowa po wojnach opiumowych, w której mocarstwo zachodnie traktowało Chiny jak równorzędnego partnera. [przypis edytorski]
Traktat o naturze ludzkiej — ang. Treatise of Human Nature, being an Attempt to introduce the Experimental method of Reasoning into Moral Subjects (cz. I-II 1739, cz. III 1740). Fundamentalna rozprawa Davida Hume’a, w której dowodzi on, że kształt ciała człowieka determinuje jego postrzeganie, to zaś pozostaje w ścisłym związku z jego działaniami, które doprowadzają do powstania państwa. Państwo zaś i religię opisuje jako te czynniki, które pozwalają bytować społeczeństwu w trwałej formie. [przypis edytorski]
Traktat o poprawie rozumu jest najlepszym wstępem do filozofii Spinozy — [por.] F. Pollock, Spinoza, his Life and Philosophy, 2 wyd., 1912, 114 (1 wyd. 1899), [przypis tłumacza]
Traktat o poprawie rozumu oraz o drodze, po której rozum najsnadniej dochodzi do prawdziwej wiedzy o rzeczach — Por. List. 37 (dawniej 42). [przypis tłumacza]
Traktat o wolności — traktat Schellinga Filozoficzne badania nad naturą ludzkiej wolności (Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menschlichen Freiheit), wyd. w 1809. [przypis edytorski]
traktat pokoju — dziś raczej: traktat pokojowy. [przypis edytorski]
Traktat pokoju między mocarstwami sprzymierzonemi i skojarzonemi i Niemcami, podpisany w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 roku, dostępny pod adresem:http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19200350200 (31.08.2016), nazwa pliku: D19200200s.pdf, s. 171. [przypis autorski]
Traktat preliminaryjny z p. S. S. Rogozińskim i Królem i Kacykiem Boty — patrz angielską księgę błękitną: Africa Nr 1 (1885) Correspondence respecting affairs in the Cameroons. Presented to both Houses of Parliament by Command of Her Majesty. February 1885. Cena odbitki księgarskiej w Londynie 2 s. 3 d. [przypis autorski]
traktat — tu: ugoda, zgoda. [przypis edytorski]
traktat — tu: ważna umowa międzynarodowa. [przypis edytorski]
Traktatu przymierza formalnego nikt nie oglądał i nikt nigdy zapewne oglądać nie będzie. Zresztą, chociażby traktat, podpisany przez rosyjskiego i francuskiego ministra spraw zewnętrznych istniał, to przez izbę francuską nie ratyfikowany, żadnej nie ma wartości. Ważniejszą jest konwencya w roku zeszłym pomiędzy Anglią a Francyą zawarta. [przypis autorski]
traktat utrechcki (1713) — traktat pokojowy zawarty w Utrechcie (Holandia), kończący hiszpańską wojnę sukcesyjną (1701–1714), na mocy którego Filip V (wnuk Ludwika XIV) zachował tron Hiszpanii wraz z koloniami, zrzekając się jednocześnie praw do tronu Francji, zaś Ludwik XIV zrzekł się praw dynastycznych do Hiszpanii, co miało zapewnić zachowanie równowagi sił w Europie. [przypis edytorski]
traktat wersalski — główny traktat pokojowy kończący I wojnę światową, podpisany 28 czerwca 1919 roku przez Niemcy, mocarstwa Ententy, państwa sprzymierzone i stowarzyszone. Wszedł w życie 10 stycznia 1920 r. [przypis edytorski]
traktat w Fontainebleau (11 kwietnia 1814) — podpisany w pałacu Fontainebleau, ok. 60 km od Paryża, między cesarzem Napoleonem I a reprezentantami Austrii, Rosji i Prus, na mocy którego pokonany przez koalicję Napoleon tracił władzę nad Cesarstwem Francuskim i otrzymywał władzę nad wyspą Elbą jako suwerennym księstwem; artykuł XIX tego traktatu stwierdzał, że wojska polskie, które są na służbie Francji, będą miały swobodę powrotu do własnego kraju z zachowaniem broni i ekwipunku, a także prawa do przyznanych odznaczeń i związanych z nimi rent. [przypis edytorski]
traktat w Nankinie (1842) — zakończył tzw. pierwszą wojnę opiumową, pomiędzy Wlk. Brytanią a Chinami; na jego podstawie Chiny musiały otworzyć pięć dużych portów dla europejskich statków i przekazać Brytyjczykom Hongkong. [przypis edytorski]
traktaty palczyńskie — w pierwszej połowie listopada 1665 r. nastąpiło zawieszenie broni pod Palczynem. [przypis redakcyjny]
traktat zawarty (…) z przyczyny Finlandii — Finlandia była wówczas częścią królestwa Szwecji; podczas III wojny północnej Rosja zaatakowała terytorium Finlandii, pokonując armię, a następnie flotę szwedzką (1714). [przypis edytorski]
traktat z Genueńczykami — od XIII w. Korsyka należała do Republiki Genui. Od r. 1729 na wyspie rozpoczęły się walki o niepodległość, w listopadzie 1755 proklamowana została Republika Korsykańska pod przywództwem Pasquale Paoliego. Uchwalono pierwszą na świecie konstytucję (1755), napisaną w języku włoskim. W traktacie z Versailles zawartym 15 maja 1768 Genua w zamian za darowanie długów zrzekła się pretensji do wyspy na rzecz Francji, która w tym samym roku wysłała na nią swoje oddziały. Walki trwały do 1769 i skończyły się zwycięstwem Francuzów, w 1770 Korsyka stała się prowincją Francji. [przypis edytorski]
traktat z Saint-Clair-sur-Epte — zawarty w 911 pomiędzy zachodniofrankijskim królem Karolem III Prostakiem z dynastii Karolingów francuskich a wodzem Normanów (wikingów) Haraldem Rollonem; nadawał Rollonowi opanowane przez niego ziemie w północnej części królestwa (zwane Normandią) w zmian za przyjęcie chrześcijaństwa i uznanie Karola III swoim seniorem. [przypis edytorski]
trakt — droga bita, szlak komunikacyjny. [przypis edytorski]
traktiernia (daw.) — jadłodajnia. [przypis edytorski]
traktiernia (daw.) — podrzędna restauracja; jadłodajnia. [przypis edytorski]
traktiernia (daw.) — podrzędna restauracja; jadłodajnia. [przypis edytorski]
traktiernia — podrzędna jadłodajnia. [przypis edytorski]
traktiernia — restauracja, zwł. podrzędna. [przypis edytorski]
traktiernia (z wł. trattoria) — jadłodajnia. [przypis edytorski]
traktiernik — restaurator a. szynkarz; właściciel i gospodarz restauracji z winiarnią. [przypis edytorski]
traktierniów — jadłodajni. [przypis redakcyjny]
traktor wielokonny — tj. traktor o mocy wielu koni mechanicznych; dawniej moc wyrażano w koniach mechanicznych (1 KM = ok. 735 W), jednostce wymyślonej w celu porównania mocy maszyn parowych z koniem. [przypis edytorski]
traktować (daw.) — negocjować. [przypis edytorski]
traktować — tu: częstować. [przypis edytorski]
traktować — tu: negocjować. [przypis edytorski]
traktować — tu: pertraktować, prowadzić rozmowy. [przypis edytorski]
traktować — tu: prowadzić układy. [przypis edytorski]
