Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7904 przypisów.
naszę (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: naszą. [przypis edytorski]
nasze będą bóżnice próżnować (starop.) — szyk przestawny; inaczej: nasze bożnice będą próżnować; tzn.: nasze świątynie będą puste (próżne, pozbawione wiernych). [przypis edytorski]
Nasze biedne młode umysły wychowane na łonie katolicyzmu, rozpraszają się tu wśród tłumu… — Oeuvres, t. X, s. 126. [przypis autorski]
naszedł (daw.) — od: najść: znaleźć. [przypis edytorski]
Naszedł i z tronu zmiótł Olgierdowica — Witołd wypędził z Wilna Skirgajłę i sam Wielkie Księstwo objął. [przypis autorski]
naszego planety — dziś r.ż.: naszej planety. [przypis edytorski]
naszego tu brata, co wróbli na tę wisznię — przen.: tłum mężczyzn nadskakujących tej pannie przypomina stado wróbli obsiadających drzewo wiśniowe. [przypis edytorski]
naszej Muzy — Arystofanes ma na myśli muzę komedii, Talię. [przypis edytorski]
naszej — w wersji Felińskiego: „nowej”; w innych wersjach: „biednej”. [przypis edytorski]
nasze kapłany, filozofy, poeci, artyści, córki ich i kochanki (…) Ha! wasza arystokracja — Hr. Henryk dostrzega w obozie rewolucyjnym już drugą grupę przyszłej nowej arystokracji. Poza dowództwem wojskowym może ją utworzyć grupa kapłanów. [przypis redakcyjny]
nasze karmicielki — Muzy. [przypis redakcyjny]
naszelnik — od: naszyjnik; pas od chomąta do dyszla. [przypis redakcyjny]
naszem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: naszym. [przypis edytorski]
naszem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: naszym. [przypis edytorski]
naszem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: naszym. [przypis edytorski]
naszemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: naszymi. [przypis edytorski]
naszem (starop. forma) — tu C.lm: naszym. [przypis edytorski]
naszemu bratu — niem. unsereins: ludzie tacy jak my, naszego pokroju; ktoś taki jak ja. [przypis edytorski]
naszemu bratu zostaje tylko natura — niem. es kommt nur so die Natur: to bierze się tylko tak z natury. [przypis edytorski]
naszemu stanowi — [chodzi o] stan niewieści; płeć. [przypis redakcyjny]
na szerokiej stopie — parafraza sytuacyjna wyrażenia „żyć na wysokiej stopie”, czyli w luksusowych warunkach. [przypis edytorski]
na szeroki… — tak w oryginale. [przypis edytorski]
Na sześć tysięcy mil szósta godzina (…) — Kiedy o 6 000 mil (włoskich) na wschód jest południe, to u nas wiosną lub jesienią będzie poranek. Kula ziemska w objętości swojej ma najmniej 21 600 mil włoskich, z których 60 mil na każdy geograficzny stopień przypada. W czasie dziennego i nocnego porównania, poranek, południe, wieczór i północ, o czwartą część objętości kuli ziemskiej, to jest o 5 400 mil muszą być od siebie odległe. A ponieważ tu poeta nie o samym wschodzie słońca, ale o zmroku przedporankowym mówi, dlatego tę odległość o 6 000 mil w myśli swojej wyobraża. [przypis redakcyjny]
nasze syny — dziś popr. forma M. lm: nasi synowie. [przypis edytorski]
nasze wam — tu w znaczeniu: dla was wszystko; do usług. [przypis edytorski]
Nasze wydanie uczynione podług wymienionego wydania, gdyż pierwszego polskiego wydania w całym Lwowie dopytać nie mogliśmy się. Ma je dostać Wiktor hr. Baworowski i, skoro dostanie, będziemy się starać, przejrzeć je. W. [przypis redakcyjny]
Nasz Fredro dzierżawił od ojca „lichą wioskę”. Natomiast Jabłonowscy, z których się wiodła Zofia, to była, zdaje się, wówczas familia pańska całą gębą — Domniemanie to, w którym szukam wytłumaczenia przeszkód, jakich doznał Fredro w swoich zamiarach małżeńskich, wywołało głosy krytyczne. Heraldycy podnieśli, że ci Jabłonowscy, z których wiodła się przyszła pani Fredrowa, nie mieli nic wspólnego z linią hetmańską ani książęcą owej rodziny i że pieczętowali się nawet innym herbem; że, co do znamienitości rodu i liczby senatorów, ustępowali znacznie Fredrom itd. Znowuż nie trafia to w sedno rzeczy; wszak cały problem polskich fumów wspierał się często na bardzo wiotkiej granicy między „z tych”, a „nie z tych”; przy czym, im bardziej ktoś był „nie z tych”, tym bardziej chciał być „z tych”, tym bardziej, zwłaszcza o ile miał po temu warunki finansowe, „dął” i tym bardziej przebierał. Chodzi o to, jaki był kurs danej rodziny na ówczesnej giełdzie towarzyskiej, a nie o to, jakie były jej istotne tytuły do znakomitości. Pod tym względem ważniejsze od dzisiejszych heraldycznych rozważań są niewątpliwie opinie współczesne, odbijające się we wspomnieniach jakiegoś Kaczkowskiego czy Jabłonowskiego. Cóż z tego, że ktoś będzie dziś cytował senatorów fredrowskich, kiedy Fredrom właśnie pochodzenie od nich, słusznie czy niesłusznie, kwestionowano? Nie potrzebuję dodawać, że cała ta sprawa obchodzi mnie o tyle, o ile może mi oświetlić fizjognomię człowieka i pisarza; poza tym ani mnie to ziębi, ani grzeje. [przypis autorski]
nasz język rodem z Niemiec — tj. jidysz. [przypis edytorski]
nasz kanclerz — kanclerz Niemiec Otto von Bismarck (1815–1898). [przypis edytorski]
nasz książę rodzi się z Mohilanki — matką Jeremiego Wiśniowieckiego była Raina Mohylanka, córka hospodara wołoskiego. [przypis edytorski]
na szkutach — na statkach rzecznych. [przypis redakcyjny]
na szlachcie — tu: tam, gdzie żyje szlachta, nie wśród ludu. [przypis edytorski]
naszladować — iść w ślady. [przypis redakcyjny]
naszladować* (starop.) — iść za kimś, iść śladem, tropić. [przypis redakcyjny]
na Szlaku — Pałac na Szlaku mieszczący się przy ul. Szlak w Krakowie; od poł. XIX w. należał do rodziny Tarnowskich. [przypis edytorski]
naszlim (daw.) — znaleźliśmy; najść: znaleźć. [przypis edytorski]
naszli — tu: ci, którzy naszli kogoś, pojawili się niespodziewanie. [przypis edytorski]
Nasz mały — opowiadanie Wincentego Kosiakiewicza (1863–1918). [przypis edytorski]
nasz mistrz Rudolfino w swym tajemnym warsztacie wielką nam posługę uczyni. Jego kule niczym sępy z rozpędem lecą, a upadłszy na ziemię, wybuchają i śmierć niosą — wynalazca kul eksplodujących, Rudolfino, przebywał w obozie Stefana Batorego. [przypis autorski]
nasz Monarcha — Bóg. [przypis redakcyjny]
Nasz mużycki Wschód kopnął nogą wszystkie teorie nauki zachodniej… — por. S. de Chessin, La nuit qui vient de l'Orient, s. 58. [przypis autorski]
na szóstym powszechnym soborze — był to trzeci sobór konstantynopolitański (680–681), mający za cel rozwiązanie sporu wokół monoteletyzmu. [przypis edytorski]
na szparze (daw.) — na celu. [przypis redakcyjny]
na szparze (daw.) — na czele. [przypis redakcyjny]
nasz poczciwiec — tu: papież. [przypis redakcyjny]
„Nasz Przegląd” — dziennik mniejszości żydowskiej w Polsce, wydawany w latach 1923–1939; jego redaktorem był wspomniany w tym wierszu Jakub Appenszlak. [przypis edytorski]
„Nasz Przegląd” — dziennik mniejszości żydowskiej w Polsce, wydawany w latach 1923–1939. [przypis edytorski]
na szrot puścić mowę (daw.) — rozpuścić język. [przypis edytorski]
nasz sejmowy krater — mowa o sejmie polskim, działającym w czasie powstania listopadowego. [przypis edytorski]
nasz — tj. związkowy. [przypis redakcyjny]
na sztuce Johsta — chodzi o sztukę Schlageter (1932) poświęconą postaci rozstrzelanego przez Francuzów w 1923 r. Alberta Leona Schlagetera, którego naziści kreowali na bohatera narodowego. Jej autorem był przewodniczący Izby Piśmiennictwa Rzeszy Hans Johst (1890–1978). [przypis edytorski]
na sztych się wydziera — sztych: ostry koniec miecza; wydzierać się na sztych: szukać niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]
na szuwar — dziś raczej: na szuwary. [przypis edytorski]
naszych kopalń srebra — pokłady srebra w Laurion, płd. Attyce, ok. 50 km od Aten, systematycznie eksploatowane od końca VI w. p.n.e., były jednym z głównych źródeł dochodów państwa ateńskiego; nowo odkryta żyła srebra posłużyła m.in. do sfinansowania wielkiej floty, która odparła inwazję perską w bitwie pod Salaminą w 480 p.n.e. [przypis edytorski]
naszych na procesji św. napadli we Warszawie… — 27 lutego 1861 manifestacja patriotyczna w Warszawie przerodziła się w procesję religijną; atakujący tłum kozacy porąbali krzyż niesiony przez mnichów na czele pochodu; żołnierze otworzyli ogień do uczestników, zabijając pięciu z nich; masakra była jednym z wydarzeń, które przyczyniły się do wybuchu powstania styczniowego w 1863. [przypis edytorski]
naszychtować (daw.) — nastawić, naprawić. [przypis edytorski]
naszychtować główkę (starop.) — umysł rozweselić. [przypis redakcyjny]
naszychtować (starop.) — napełnić. [przypis redakcyjny]
naszychtowany (starop.) — napiętnowany. [przypis redakcyjny]
naszy (daw.) — dziś forma M.lm: nasi. [przypis edytorski]
naszy (daw.) — dziś: nasi. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
na szydłach siedzieć — przysłowie o tym, któremu coś srodze dokucza. [przypis redakcyjny]
naszy — dziś popr. forma: nasz. [przypis edytorski]
naszyjnik — tu: osłaniający szyję element zbroi. [przypis edytorski]
naszymi ciosy (daw.) — dziś popr. forma N. lm: naszymi ciosami. [przypis edytorski]
naszymi sługi (daw. forma) — dziś: (…) sługami. [przypis edytorski]
naszym panom bratom… — tj. szlachcie. (Książę nie jest pewny tej formy gramatycznej, dlatego pyta: „Czy dobrze powiedziałem?”) [przypis redakcyjny]
naszym uprzejmym sąsiadom — Francuzom. [przypis tłumacza]
naszyniec — nasz. [przypis redakcyjny]
naszy (starop. forma) — dziś forma zaimka lm: nasi. [przypis edytorski]
naszy (starop. forma) — dziś M.lm: nasi. [przypis edytorski]
nasz zakon — ze słów księdza wydaje się wynikać, że należy on do zakonu jezuitów. [przypis edytorski]
nasz ziemski księżyc zaćmieniu uległ — Kleopatra zaczyna postępować nikczemnie. [przypis tłumacza]
na Tabor woń jabłoni luba (…) znęciła Piotra, Jana i Jakuba — Jabłoń tu wspomniana jest wspominaną i w pieśniach Salomona, których wykładacze pod jej figurą chcą rozumieć Zbawiciela. Całe to miejsce odnosi się do Przemienienia Pańskiego na górze Tabor, według słów Mateusza św. w rozdz. 17. [przypis redakcyjny]
na tak daleką wojnęśmy jechali (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: jechaliśmy na tak daleką wojnę. [przypis edytorski]
na taki frymark śmierć nierada zwoli — na taką zamianę (handel) śmierć niechętnie pozwoli. [przypis redakcyjny]
Na taki się koncept wzmogła — zdobyła się na taki pomysł. [przypis redakcyjny]
na taki tedy tryb niepowabny bynajmniej — w taki sposób zupełnie niepiękny. [przypis edytorski]
Natal — dawna brytyjska posiadłość kolonialna we wsch. części ob. Republiki Południowej Afryki. [przypis edytorski]
Natalia gdzieś z mężem — Natalia Komarówna, siostra Pani Delfiny, wyszła za mąż za hr. Spada-Medici. [przypis redakcyjny]
Natalia Sendys ps. „Zyta” (1925–1990) — harcerka, w czasie okupacji w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, w powstaniu łączniczka, w latach powojennych pracowała jako lekarka. [przypis edytorski]
Natan (bibl.) — prorok z czasów króla Dawida i Salomona, oskarżył tego pierwszego o spowodowanie śmierci Uriasza Hetyty. [przypis edytorski]
Natan — [por.] Córka Ewy, Stracona złudzeniu. [przypis tłumacza]
na tarczy, jak to siedmiu wojów czyni u Ajschylosa, zarzniemy baranka — Gromiwoja mówi o scenie z tragedii Ajschylosa Siedmiu pod Tebami, przemowa posła do Eteoklesa: siedmiu bohaterów, zabiwszy tura na czarnej pawęży, przysięgło nie odstąpić od Teb, aż je zdobędą. [przypis tłumacza]
natarczywy (starop.) — skłonny do natarcia, waleczny, pochopny do walki. [przypis edytorski]
natarwszy (starop. forma) — natarłszy. [przypis edytorski]
natchnął ich takim duchem, iż byli gotowi komukolwiek stawić w boju czoło — Agesilaos, otrzymawszy wiadomość o klęsce floty spartańskiej pod Knidos (w Karii, na południe od wyspy Kos), poniesionej dnia 10 sierpnia 394, oznajmił wojsku, że Spartanie odnieśli zwycięstwo. Gdyby był się przyznał do prawdy, byliby go opuścili sprzymierzeńcy i zaciężni żołnierze. [przypis tłumacza]
natchnięta — dziś popr.: natchniona. [przypis edytorski]
natchnięte — dziś: natchnione. [przypis edytorski]
natchnięty — dziś: natchniony. [przypis edytorski]
natchnięty — dziś popr. forma: natchniony. [przypis edytorski]
natchnięty — dziś popr.: natchniony. [przypis edytorski]
natchnieniu twemu oddaję ten śmielszy ruch na drodze służby naszej — Andrzej Towiański, List do Adama Mickiewicza, 10 marca 1843 [w:] Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 76. [przypis edytorski]
na tę Moskwę, której dwór zdaje się — w wydaniu z 1816 r.: na ten dwór, który zdaje się. [przypis edytorski]
na tę stronę — tu: na lewy brzeg. [przypis redakcyjny]
Natężenie promieniowania uranu mierzyłam (…) — [por.] M. Curie, „Revue générale des sciences pures et appliquées”, styczeń 1899. [przypis autorski]
Na te Amazonki bacz, co malował Mikon — w przedsionku Poikile stoa (Krasna sień) namalował sławny malarz koni, Mikon (ateński Kossak), epizody walk Amazonek z Ateńczykami, Tezeuszem i jego drużyną. Mikon syn Fanachosa był zarówno tęgim rzeźbiarzem. [przypis tłumacza]
na teatrach zniewieściałych, rozwiązłych (…) by uczyć się tam zepsucia… — por. List do d'Alemberta o widowiskach, poświęcony w całości gwałtownej krytyce i potępieniu teatru. [przypis redakcyjny]
na Teby wyprawił się (…) kiedy tam stronników lacedemońskich pomordowali przeciwnicy — w 382 r. Lacedemończyk Fojbidas zajął podstępnie, na podstawie tajnego rozkazu, zamek tebański, Kadmeję, i rządy oddał oligarchom (arystokracji), opartym o garnizon spartański w Kadmei. Wygnani demokraci pod wodzą Pelopidasa zdołali opanować zamek, a oligarchów wycięli w pień. Z tego powodu podjęli Spartanie w 379 r. wyprawę przeciw Tebom; Agesilaos wymówił się od niej, prowadził ją więc drugi król, Kleombrotos, brat zmarłego Agesipolisa. W 378 r. Agesilaos musiał wyprawić się osobiście, ale też nic nie wskórał. [przypis tłumacza]
Na te czasy przypadło powstanie w roku 1863 (…) złożone w nocy w grobowcach w klasztorze oo. Dominikanów — więcej wiadomości odnoszących się do r. 1863 mieści się w komentarzach na końcu książki, w ustępie pt. Bitwa pod Komorowem. [przypis autorski]
