Przypisy

ludzkość — tu: dobrotliwość. [przypis edytorski]

ludzkość — tu: godność ludzka. [przypis edytorski]

ludzkość — tu: miłosierdzie. [przypis edytorski]

ludzkość — tu: przychylność, życzliwość. [przypis edytorski]

ludzkości gwoli — ze względu na dobroć i szczodrość. [przypis edytorski]

ludzskie (starop.) — ludzkie. [przypis edytorski]

lud zwalczy — tj. ludy Rutulów i Etrusków, zwalczone przez Eneasza. [przypis edytorski]

Lückenbüsser (niem.) — zapchajdziura. [przypis edytorski]

Lügenzimmer (niem.) — pokój łgarstw, zmyśleń. [przypis edytorski]

lüneburski ser — ser z mleka krowiego wyrabiany w Austrii. Możliwe też odniesienie do sera owczego wyrabianego w Münden, który w dowód uznanua został podarowany Marcinowi Lutrowi przez księżną ELżbietę Brunswick-Lüneburg. [przypis edytorski]

luetyczka (od łac. med. lues: kiła) — syfilityczka, kobieta chora na kiłę, chorobę weneryczną. [przypis edytorski]

luft (daw.) — tu: otwór. [przypis edytorski]

luftmaszyna (z niem.) — maszyna parowa. [przypis edytorski]

luft (z niem.: powietrze) — przewód wentylacyjny w piecu, odprowadzający dym. [przypis edytorski]

luft (z niem.) — powietrze. [przypis edytorski]

Lugano — miasto w płd. części Szwajcarii, przy granicy z Włochami. [przypis edytorski]

Lugano — miasto w południowej Szwajcarii na pograniczu Włoch. [przypis edytorski]

Lugdunum — starożytna, rzymska nazwa miasta Lyon we Francji. [przypis edytorski]

lugier — lekki dwumasztowy statek o skośnych żaglach, dawniej powszechnie używany jako statek rybacki, szczególnie u wybrzeży Francji, Anglii, Irlandii i Szkocji. [przypis edytorski]

lugier — mały statek rybacki. [przypis edytorski]

Lugné-Poë, Aurélien-François (1869–1940) — aktor, scenograf i dyrektor teatrów, zasłużony m.in. jako popularyzator Strindberga we Francji. [przypis edytorski]

Luís Vaz de Camões (a. z ang. Camoens, 1524–1580) — uważany za najwybitniejszego poetę portugalskiego, tworzył w języku portug. i hiszp., pisał liryki i dramaty, jest także autorem jednego dzieła epickiego (Os Lusíadas). Po dość burzliwym życiu, m. in. odbyciu przymusowej służby wojskowej na wybrzeżach Indii (Goa) i Chin (Makau), zmarł w Lisbonie. [przypis edytorski]

luidor — dawna, złota moneta francuska. [przypis edytorski]

luidor (daw.) — złota moneta francuska. [przypis edytorski]

luidor (fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]

luidor — fr. złota moneta. [przypis edytorski]

luidor (z fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]

luidor — złota moneta francuska, bita od 1640 do 1791 r. [przypis edytorski]

luidor — złota moneta francuska bita od poł. XVII do pocz. XIX w., o ciężarze ok. 7 g. [przypis edytorski]

luidor — złota moneta we Francji XVII i XVIIIw.; luidory zwano też ludwikami. [przypis edytorski]

Luigi Lucheni (1873–1910) — włoski anarchista, który w 1898 roku zabił austriacką cesarzową Elżbietę szewskim szydłem; resztę życia spędził w więzieniu. [przypis edytorski]

Luini, Bernardino (1490–1532) — włoski malarz renesansowy, tworzący pod wpływem twórczości Leonarda da Vinci. [przypis edytorski]

Luiz Guimarâes ministro do Brazil, Lisboa (port.) — Luiz Guimarâes minister Brazylii, Lizbona. [przypis edytorski]

Luizjana — rejon geogr. w Ameryce Płn., nazwany na cześć króla Francji Ludwika XIV (fr. Louis), obejmujący większość dorzecza Missisipi: tereny na południe od Wielkich Jezior aż do Zatoki Meksykańskiej, pomiędzy Appalachami na wschodzie a Górami Skalistymi na zachodzie; od 1682 do 1762 terytoria Luizjany znajdowały się pod kontrolą francuską. [przypis edytorski]

Luizjana — rejon geogr. w Ameryce Płn., nazwany na cześć króla Francji Ludwika XIV (fr. Louis), obejmujący większość dorzecza Missisipi: tereny na południe od Wielkich Jezior aż do Zatoki Meksykańskiej, pomiędzy Appalachami na wschodzie a Górami Skalistymi na zachodzie; od 1682 terytoria Luizjany znajdowały się pod kontrolą francuską, w 1803 zostały sprzedane Stanom Zjednoczonym, co niemal podwoiło powierzchnię tego państwa; z najbardziej wysuniętej na południe części rejonu utworzono stan Luizjana. [przypis edytorski]

lukańczycy — mieszkańcy miasta Lukka we Włoszech. [przypis edytorski]

Lukan (39–65 r. n.e.) — poeta z czasów Nerona, stracony po tzw. spisku Pizona w 65 r. [przypis edytorski]

luka właśc. luk — otwór, którędy się wchodzi pod pokład. [przypis edytorski]

…………………………….. — luka w rękopisie. [przypis edytorski]

Lukianos — pisarz gr., żyjący w II w. n.e., autor Dialogów bogów i Dialogów umarłych. [przypis edytorski]

Lukian z Samosaty (120–ok. 190 n.e.) — retor i satyryk piszący po grecku; wyśmiewał m.in. przesądy religijne, zabobony, wiarę w zjawiska nadprzyrodzone; autor m.in. dialogu Rozmowy zmarłych, pomyślanego jako parodia XI księgi Odysei, w której Odyseusz zstępuje do podziemnego świata zmarłych. [przypis edytorski]

Lukian z Samosaty (120–ok. 190 n.e.) — retor i satyryk piszący po grecku; wyśmiewał m.in. przesądy religijne, zabobony, wiarę w zjawiska nadprzyrodzone. [przypis edytorski]

Lukian z Samosaty (120–ok. 190 n.e.) — sofista, retor i satyryk rzymski. [przypis edytorski]

Lukian z Samosaty (ok. 120 do ok. 190) — rzymski retor, uznawany za twórcę satyry. [przypis edytorski]

Lukian z Samosaty (ok. 120–ok. 190 n.e.) — retor i satyryk piszący po grecku. [przypis edytorski]

Lukian z Samosaty (ok. 120–ok. 190) — rzymski sofista, retor i satyryk, piszący po grecku. [przypis edytorski]

Lukierda — właśc. Ludgarda meklemburska (1260/61–1283), córka Henryka I Pielgrzyma i Anastazji Barnimówny, żona Przemysła II. [przypis edytorski]

Lukka (Lucca) — miasto w Toskanii, niegdyś ośrodek produkcji jedwabniczej. [przypis edytorski]

Lukrecja d'Alagno (ok. 1430–1479) — włoska szlachcianka, w której w 1448 zakochał się Alfons V Aragoński, król Aragonii, Sardynii i Korsyki oraz król Neapolu (jako Alfons I); Alfons podarował jej i jej rodzinie ziemie, tytuły i bogactwa, ubiegał się również o unieważnienie swojego małżeństwa z Marią Kastylijską, ale papież Kalikst III odmówił; mimo to Lukrecja na dworze neapolitańskim była traktowana jak królowa i uczyniła z niego centrum kulturalne. [przypis edytorski]

Lukrecja (VI w. p.n.e.) — legendarna córka patrycjusza, zgwałcona przez syna etruskiego króla popełniła samobójstwo, co doprowadziło do wybuchu powstania, obalenia monarchii i powołania republiki rzymskiej. [przypis edytorski]

Lukrecja (VI w. p.n.e.) — legendarna córka rzym. patrycjusza, zgwałcona przez syna etruskiego króla popełniła samobójstwo, co doprowadziło do wybuchu powstania, obalenia monarchii i powołania republiki rzymskiej. [przypis edytorski]

lukrecja — wyciąg z korzenia drzewa lukrecjowego o charakterystycznym słodko-mdłym smaku, stosowany w lecznictwie. [przypis edytorski]

lukrecja — wyciąg z korzenia drzewa lukrecjowego o charakterystycznym słodko-mdłym smaku, stosowany w przemyśle cukierniczym i w lecznictwie. [przypis edytorski]

Lukrecjusz — Titus Lucretius Carus (ok. 97 r. p.n.e.–ok. 55 r. p.n.e.), rzymski poeta, filozof; zwolennik postawy epikurejskiej i atomizmu, nie wierzył w istnienie bogów. [przypis edytorski]

Lukrecjusz, Titus Lucretius Carus (ok. 97 r. p.n.e.–ok. 55 r. p.n.e.) — rzymski poeta, filozof; zwolennik postawy epikurejskiej. [przypis edytorski]

Lukrecjusz, właśc. Titus Lucretius Carus (ok. 97–ok. 55 p.n.e.) — rzymski poeta i filozof; zwolennik postawy epikurejskiej i atomizmu, nie wierzył w istnienie bogów; jego jedyne zachowane dzieło to poemat De rerum natura (O naturze wszechrzeczy), którego przesłaniem jest wyzwolenie człowieka od przesądów i strachu przed śmiercią. [przypis edytorski]

Lukrecjusz właśc. Titus Lucretius Carus (ok. 97 r. p.n.e.–ok. 55 r. p.n.e.) — staroż. rzym. poeta i filozof; zwolennik postawy epikurejskiej i atomizmu, nie wierzył w istnienie bogów. [przypis edytorski]

Lukrecyi — Lukrecji; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

Luksemburg, Róża (1870–1919) — działaczka i ideolog polskiej i niemieckiej socjaldemokracji; współzałożycielka rewolucyjnego Związku Spartakusa i Komunistycznej Partii Niemiec; zamordowana przez członków niemieckiej nacjonalistycznej formacji paramilitarnej. [przypis edytorski]

Luksemburg, Róża (1870–1919) — działaczka i ideolog polskiej i niemieckiej socjaldemokracji; zamordowana przez członków niemieckiej nacjonalistycznej formacji paramilitarnej. [przypis edytorski]

Luksemburg — tu: Muzeum Luksemburskie, znajdujące się niewielkim renesansowym budynku w Ogrodzie Luksemburskim w Paryżu; otwarte w 1750, stanowiło pierwszą publiczną placówkę muzealną we Francji, w 1818 stało się pierwszym muzeum sztuki współczesnej. [przypis edytorski]

Luksemburg — tu: Ogród Luksemburski w Paryżu, park miejski przy pałacu księcia de Luxemburg. [przypis edytorski]

Luksor — współczesne miasto na wschodnim brzegu Nilu, w miejscu południowej części starożytnych Teb, z wielką świątynią Amona. [przypis edytorski]

lukta (daw.) — walka. [przypis edytorski]

Lukullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]

Lukullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiający uczty z najdroższymi i najbardziej wyszukanymi daniami. [przypis edytorski]

Lukullus (117–56 p.n.e.) — wódz rzymski, stronnik Sulli, zwyciężył Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]

Lukullus, łac. Lucius Licinius Lucullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, sprowadzał ze Wschodu dzieła sztuki i rośliny, które zdobiły następnie jego rezydencje i ogrody, był mecenasem uczonych i artystów, zasłynął też jako smakosz i organizator uczt, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]

Lukullus, łac. Lucius Licinius Lucullus (118 – ok. 57 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk ze stronnictwa optymatów. Wsławił się zwycięskimi wojnami z Mitrydatesem VI, królem Pontu (kraju na terenie dzisiejszej Turcji). Pod koniec życia prowadził bardzo wystawny tryb życia, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. Budował też pałace, zakładał ogrody, był mecenasem uczonych i artystów. [przypis edytorski]

Lukullus, Lucius Licinius (118 p.n.e.–56 p.n.e.) — polityk rzymski, znany także z wystawnych uczt. [przypis edytorski]

lukullusowa uczta — wykwintna, obfita uczta; Lukullus (117–56 p.n.e.), rzym. wódz i polityk, stronnik Sulli, związany ze stronnictwem optymatów, zwyciężył Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu (kraju na terenie dzisiejszej Turcji); sprowadzał ze Wschodu dzieła sztuki i rośliny, które zdobiły następnie jego rezydencje i ogrody, był mecenasem uczonych i artystów, zasłynął też jako smakosz i organizator uczt, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]

lukullusowa uczta — wykwintna, obfita uczta; Lukullus (117–56 p.n.e.), rzym. wódz i polityk, stronnik Sulli, związany ze stronnictwem optymatów, zwyciężył Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu (kraju na terenie dzisiejszej Turcji); sprowadzał ze Wschodu dzieła sztuki i rośliny, które zdobiły następnie jego rezydencje i ogrody, był mecenasem uczonych i artystów, zasłynął też jako smakosz i organizator uczt, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]

luk — zamykany pokrywą otwór w pokładzie statku, służący do załadowywania i wyładowywania towarów, przemieszczania się z jednego pokładu na drugi, do oświetlania wnętrza itp. [przypis edytorski]

lulaby — od ang. lullaby: kołysanka. [przypis edytorski]

lulaw — gałąź palmowa, nad którą w święto Sukot odmawia się błogosławieństwo. [przypis edytorski]

lulaw — gałąź palmy daktylowej a. cały bukiet używany podczas obchodów święta Sukkot złożony z: 1. odmiany cytronu (etrog), symbolizującej sprawiedliwość i doskonałość Abrahama, 2. gałęzi palmy daktylowej (lulaw), symbolizującej ofiarę Izaaka, 3. trzech gałązek mirtu (hadasim), symbolizujących Jakuba i jego liczne potomstwo oraz 4. dwóch gałązek wierzby (arawot), symbolizujących Józefa, który zmarł pierwszy spośród braci. [przypis edytorski]

luleczka — fajeczka. [przypis edytorski]

Lulianus — cesarz rzymski o tym imieniu nie istniał. Imię tu podane być może jest zniekształceniem słowa łac. lupinus (wilczy), co sugerowałoby zarówno odwołanie do początków Cesarstwa Rzymskiego, jak i charakter cesarza. Tradycja żydowska wiąże męczeństwo dziesięciu cadyków z represjami za panowania cesarza Hadriana. [przypis edytorski]

lulka (daw.) — fajka. [przypis edytorski]

lulka (daw.; por. ukr. люлька) — fajka. [przypis edytorski]

lulka (daw., z ros.) — fajka. [przypis edytorski]

lulka — fajka. [przypis edytorski]

lulka (z ukr.) — fajka. [przypis edytorski]

Lulli, Giovanni Battista a. Lully, Jean-Baptiste (1632–1687) — urodzony we Włoszech wielki kompozytor francuski epoki baroku; stworzył francuską operę narodową, nadając jej swoisty, odmienny od włoskiego styl. [przypis edytorski]

Lulli, Giovanni Battista a. Lully, Jean-Baptiste (1632–1687) — urodzony we Włoszech wielki kompozytor fr. epoki baroku; stworzył francuską operę narodową, nadając jej swoisty, odmienny od włoskiego styl. [przypis edytorski]

lumbago — postrzał: nagły, ostry ból pleców w okolicy lędźwiowej. [przypis edytorski]

lumber (ang.) — tarcica; obrobione drzewo budulcowe. [przypis edytorski]

lumen Christi — światło Chrystusa. [przypis edytorski]

lumen cognitionem significat (łac.) — światło oznacza poznanie (wiedzę). [przypis edytorski]

lumen (łac.) — światło. [przypis edytorski]

lumen mundi (łac.) — światło świata. [przypis edytorski]

luminal — środek o działaniu nasennym i uspokajającym, należący do grupy barbituranów, w 1912 r. wprowadzony pod tą nazwą handlową przez firmę farmaceutyczną Bayer. [przypis edytorski]

luminarz — osoba godna szacunku; zasłużony uczony, pedagog a. artysta (tu ironicznie). [przypis edytorski]

luminarz — osoba wybitna, sławna w dziedzinie nauki lub kultury. [przypis edytorski]

luminarz (z łac.) — człowiek wybitny w dziedzinie nauki lub kultury. [przypis edytorski]

luminarz (z łac. lumen: światło) — osoba wybitna, przodująca, znakomitość. [przypis edytorski]

luminarz (z łac. lumen: światło) — osoba wybitna, sławna, znakomitość. [przypis edytorski]

luminarz (z łac. lumen: światło) — osoba wybitna, sławna, znakomitość; tu: bóstwo, heros. [przypis edytorski]

lumpa a. lumpowanie (daw. pot.) — włóczenie się po knajpach, hulanie. [przypis edytorski]

Lump, du hast sich tot gefressen (niem.) — Łajdaku, obżarłeś się na śmierć. [przypis edytorski]