Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8299 przypisów.
kiereja (z tur. kereke) — opończa, szuba, luźny płaszcz męski noszony w Polsce przez szlachtę w XVI-XVIII w. [przypis edytorski]
kierejka (daw.) — strój wierzchni tureckiego kroju, płaszcz podbity futrem. [przypis edytorski]
Kiereński, Aleksander (1881–1970) — socjalista rosyjski, w roku 1917 przewodniczący Rządu Tymczasowego, obalonego przez przewrót bolszewicki. [przypis edytorski]
Kiereński, Aleksandr Fiodorowicz (1881–1970) — rosyjski polityk, parlamentarzysta i prawnik; jeden z przywódców umiarkowanych socjalistów; od 20 lipca do 8 listopada 1917 przewodniczący liberalnego Rządu Tymczasowego w Rosji po rewolucji lutowej, obalonego przez rewolucję październikową. [przypis edytorski]
Kiereński, Aleksandr Fiodorowicz (1881–1970) — rosyjski polityk, parlamentarzysta i prawnik; jeden z przywódców umiarkowanych socjalistów; od 20 lipca do 8 listopada 1917 przewodniczący liberalnego Rządu Tymczasowego w Rosji po rewolucji lutowej, obalonego przez rewolucję październikową; było to w maju, kiedy prowizoryczny rząd Kiereńskiego: od 15 marca do 20 lipca 1917 funkcjonował Rząd Tymczasowy Gieorgija Lwowa, w którym Kiereński był początkowo ministrem sprawiedliwości, a później ministrem wojny i marynarki. [przypis edytorski]
kiereńszczyzna — określenie liberalnych rządów demokratycznych, których słabość ułatwia rewolucję i objęcie władzy przez komunistów; od nazwiska Aleksandra Kiereńskiego, ros. polityka, socjalisty, premiera Rządu Tymczasowego w Rosji po rewolucji lutowej, obalonego przez rewolucję październikową. [przypis edytorski]
kiereszunek — pokiereszowanie, uszkodzenie, zranienie. [przypis edytorski]
kierezja — bogato wyszywana sukmana krakowska z obszernym, trójkątnym, haftowanym kołnierzem wykładanym na plecy. [przypis edytorski]
kierezja — długie ubranie sukienne, sukmana. [przypis edytorski]
kierezje — wyzywana sukmana krakowska. [przypis edytorski]
kierezyja, dziś kierezja (z ang. kersey) — daw. wyszywany strój z grubego sukna wełnianego; od nazwy materiału wełnianego produkowanego w Kersey w Anglii. [przypis edytorski]
Kierim Giraj a. Krym Girej (1699–1769) — chan tatarski, panował w latach 1758–1764 i 1768–1769, sojusznik konfederatów barskich, przeciwnik Rosji i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Za jego panowania doszło do ostatniego wielkiego najazdu Tatarów na Ukrainę polską i rosyjską. Ostatni wielki i wybitny wódz oraz wojownik tatarski. [przypis edytorski]
Kierkegaard, Søren (1813–1855) — duński filozof i teolog. [przypis edytorski]
Kierkegaard, Søren Aabye (1813–1855) — duński filozof, poeta romantyczny i teolog. [przypis edytorski]
Kierkegaard, Søren Aabye (1813–1855) — duński filozof, poeta, teolog; prekursor filozofii egzystencjalnej w chrześcijańskiej odmianie, kontynuował niektóre myśli zaczerpnięte z św. Augustyna, Pascala i Schellinga. Dzieła: Bojaźń i drżenie, Albo-albo, Okruchy filozoficzne. [przypis edytorski]
kiermas — właśc. kiermasz, odpust. [przypis edytorski]
kiermasz (daw.) — uroczyste obchody rocznicy poświęcenia kościoła połączone z odpustem i najczęściej również z jarmarkiem. [przypis edytorski]
Kiernów (litew. Kernavė) — miasteczko na Litwie, położone ok. 40 km na płn. zachód od Wilna, uważane za najdawniejszą stolicę Litwinów, w średniowieczu ważny ośrodek pogańskiego kultu bogów litewskich. [przypis edytorski]
kiernowski — związany z Kiernowem; Kiernów (litew. Kernavė) — miasteczko na Litwie, położone ok. 40 km na płn. zachód od Wilna, uważane za najdawniejszą stolicę Litwinów, w średniowieczu ważny ośrodek pogańskiego kultu bogów litewskich. [przypis edytorski]
Kiernozia — wieś w woj. łódzkim, ok. 20 km od Łowicza. [przypis edytorski]
kiernoz — samiec świni domowej, knur. [przypis edytorski]
kierownik (daw.) — dyrektor szkoły. [przypis edytorski]
kierownik — tu daw.: dyrektor szkoły. [przypis edytorski]
kierownik — tu: dyrektor szkoły. [przypis edytorski]
kierownik wiedeńskiego INO, Goldstejn, urządza w Sofii wybuch — mowa o krwawym zamachu bombowym w cerkwi Sweta Nedela w Sofii, przeprowadzonym 16 kwietnia 1925 przez radykalnych działaczy Bułgarskiej Partii Komunistycznej, którego celem był car Borys III oraz wojskowe i polityczne elity kraju; zamach przygotowano z powodu brutalnych represji i egzekucji przeprowadzanych przez siły rządowe po stłumieniu powstania wrześniowego (1923), które wybuchło w odpowiedzi na prawicowy wojskowy zamach stanu, oraz delegalizacji BPK (1924); plan zamachu przedstawiono bułgarskim członkom kierownictwa Międzynarodówki Komunistycznej, którzy go odrzucili; wysuwano przypuszczenia o związkach zamachowców ze służbami Rosji Radzieckiej, jednak nie znajdują one żadnego potwierdzenia. [przypis edytorski]
kierunek — tu: kierownictwo, dowództwo. [przypis edytorski]
kierunek — tu: kierownictwo. [przypis edytorski]
kierzanka (reg.) — maślnica, wysokie i wąskie naczynie drewniane, w którym za pomocą tłuczka ubija się śmietanę na masło. [przypis edytorski]
kierz (daw. a. reg.) — krzak. [przypis edytorski]
kierz (daw., D. lm: krzów) — krzew, krzak. [przypis edytorski]
kierz (daw., gw.) — krzak. [przypis edytorski]
kierz (daw.) — krzak. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
kierz (daw.) — krzak; tu daw. forma Ms.lp: (w) krzu. [przypis edytorski]
kierz (daw.) — krzak; tu lm: krze: krzaki. [przypis edytorski]
kierz (daw.) — krzew, krzak. [przypis edytorski]
kierz (daw.) — krzew. [przypis edytorski]
kierz (daw., Msc. lm: krzach) — krzew, krzak. [przypis edytorski]
kierz (daw., Msc. lm: krzach) — krzew. [przypis edytorski]
kierz (daw., reg.) — krzak; tu lm: krze: krzaki. [przypis edytorski]
kierz (gw., daw.) — krzew. [przypis edytorski]
kierz (gw.) — krzak. [przypis edytorski]
kierz — krzak, krzaki. [przypis edytorski]
kierz — krzak. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część pierwsza - Jesień
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
kierz płonący (daw.) — płonący krzak, tu: biblijny krzew gorejący, w którym objawił się Mojżeszowi Bóg Jahwe (Wj 3). [przypis edytorski]
kierz (reg.) — krzak. [przypis edytorski]
kiesa — woreczek do przechowywania pieniędzy, sakiewka. [przypis edytorski]
kiesa — woreczek na pieniądze. [przypis edytorski]
kieska — kiesa, sakiewka, woreczek z pieniędzmi. [przypis edytorski]
kieska — kiesa, woreczek do przechowywania pieniędzy, sakiewka. [przypis edytorski]
kieska — zdrobn. od kiesa: woreczek do przechowywania pieniędzy, sakiewka. [przypis edytorski]
Kieski — dziś popr.: kijowski. [przypis edytorski]
kieszeń stratna — tu: rozrzutność. [przypis edytorski]
kieszenię (daw. forma) — dziś B.lp: kieszeń. [przypis edytorski]
Kieżmark a. Kiezmark — miasto powiatowe na Słowacji, w kraju preszowskim, w regionie Spisz. [przypis edytorski]
kijam przywiózł — konstrukcja w ruchomą końcówką czasownika: kija przywiozłem. [przypis edytorski]
kijanek (gw.) — kij. [przypis edytorski]
kijanka (daw.) — drewniana łopatka do prania bielizny. [przypis edytorski]
kijanka — deseczka służąca do prania w rzece, używana daw. na wsi. [przypis edytorski]
kijanka — drewniana łopatka służąca dawniej na wsi do prania bielizny. [przypis edytorski]
kijanka — drewniana łopatka służąca do uderzania ubrań podczas prania. [przypis edytorski]
kijanka — kawałek drewna używany do prania poprzez rytmiczne uderzanie sztuki odzieży zanurzonej w wodzie. [przypis edytorski]
kijanka — tu: deseczka służąca do prania w rzece, używana daw. na wsi. Kijanką uderzało się bieliznę, w bieżącej wodzie rzeki wypłukując brud. [przypis edytorski]
kijanka — tu: drewniany przyrząd (płaski kij) służący niegdyś na wsi do prania w rzece. Kijanką uderzało się bieliznę, w bieżącej wodzie rzeki wypłukując brud. [przypis edytorski]
kijaszek z jeżem — dawnym zwyczajem wędrowni żebracy nabijali na koniec kostura, którym się podpierali, skórkę jeża, która służyła im do obrony przed napastliwymi psami. [przypis edytorski]
kijców — kijów. [przypis edytorski]
kije, które w koła gospodarstw (…) włażąc (…) — nawiązując do wyrażenia: „wtykać kij w szprychy”, czyli przeszkadzać, uniemożliwiać jakieś działanie, autorka metaforycznie pisze o represjach stosowanych po upadku powstania styczniowego przez administrację carską w stosunku do polskich właścicieli ziemskich. [przypis edytorski]
Kijew — dziś popr.: Kijów. [przypis edytorski]
kijmi — dziś popr.: kijami. [przypis edytorski]
Kijów — obecnie stolica Ukrainy. Tutaj chodzi o natarcie Wojska Polskiego i Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej na Kijów w kwietniu 1920 r., w czasie wojny polsko-bolszewickiej. [przypis edytorski]
kijonka — narzędzie do robienia prania w rzece. [przypis edytorski]
Kijonka, Tadeusz (1936–2017) — poeta, dziennikarz i dramatopisarz, poseł na sejm. [przypis edytorski]
Kijow — dziś popr. pisownia: Kijów. [przypis edytorski]
Kijowski, Andrzej (1928–1985) — prozaik i krytyk literacki, autor m. in. powieści Dziecko przez ptaka przyniesione. [przypis edytorski]
Kijowski, Andrzej (1928–1985) — prozaik i krytyk literacki, autor m.in. powieści Dziecko przez ptaka przyniesione. [przypis edytorski]
kij — tyrs. [przypis edytorski]
kij z jeżem — tj. kij ze skórką jeża na końcu, którym wędrowni żebracy oganiali się od natarczywych psów. [przypis edytorski]
kiklikas — trumpas be rankovių drabužis. [przypis edytorski]
Kikonowie — sprzymierzeńcy Trojan. [przypis edytorski]
kiks — nieudane bądź nieprawidłowe uderzenie w grze w bilard. [przypis edytorski]
kiks (z niem.) — fałszywa nuta w śpiewie lub grze na instrumencie muzycznym. [przypis edytorski]
kilimas — čia: kilmė. [przypis edytorski]
kilim — dwustronny dywan do dekoracji podłóg i ścian. [przypis edytorski]
kilimek — mały kilim: dwustronny dywan do dekoracji ścian i podłóg. [przypis edytorski]
kilim — ozdobny, kolorowy dywanik, najczęściej wieszany na ścianę. [przypis edytorski]
kilim — rodzaj dywanu z dwustronnym wzorem. [przypis edytorski]
Kilińscy i Konopkowie — odniesienie do postaci warszawskiego szewca Jana Kilińskiego (1760–1819) oraz mieszczanina Kazimierza Konopki (1769–1805), którzy wyróżnili się podczas insurekcji warszawskiej 1794 roku, zbrojnego powstania armii koronnej i mieszkańców Warszawy przeciwko okupacyjnemu garnizonowi rosyjskiemu w czasie insurekcji kościuszkowskiej. [przypis edytorski]
Kiliński, Jan (1760–1819) — szewc, dowódca cywilnej milicji w insurekcji warszawskiej w kwietniu 1794, pułkownik w powstaniu kościuszkowskim. [przypis edytorski]
kilką — dziś N.: kilkoma. [przypis edytorski]
kilką — dziś popr. N. lm r.m.: kilkoma. [przypis edytorski]
kilką kropli (starop. forma) — dziś N.lm r.ż.: kilkoma kroplami. [przypis edytorski]
kilką rogów (starop. forma) — kilkoma rogami [bodzie]. [przypis edytorski]
kilka — dziś: kilku. [przypis edytorski]
kilka gatunków żółwi (…) te płazy — obecnie żółwie należą do gromady gadów. [przypis edytorski]
kilkakroć sto (daw.) — kilkaset. [przypis edytorski]
Kilka myśli o wychowaniu — tyt. oryg. Some Thoughts Concerning Education, 1693. [przypis edytorski]
kilkanaście cyfr dwuliczbowych — popr.: liczb dwucyfrowych. [przypis edytorski]
kilkanaście — w oryginale kikanaście. [przypis edytorski]
kilkaniedzielny — dziś: kilkutygodniowy. [przypis edytorski]
Kilka słów o Ukrainie i rzezi humańskiej — objaśnienie dopisane przez autora w 1832 r. [przypis edytorski]
Kilka słów o wydaniu obecnym — wydanie Wolnych Lektur zostało porównane i poprawione (m. in. w zakresie interpunkcji i pisowni wielką literą oraz zachowania niektórych charakterystycznych form językowych stosowanych przez autora Marii) w zgodzie z późniejszym wydaniem Biblioteki Narodowej w oprac. Ryszarda Przybylskiego (Wrocław 1958). [przypis edytorski]
