Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3789 przypisów.
forma mutata, mutatur substantia (łac.) — ze zmianą formy odmienia się istota rzeczy. [przypis tłumacza]
forma na czapkę (…) kotliczek do parowania wina — Synonimy na oznaczenie głowy. [przypis tłumacza]
formastis (łac.) — złożyliście. [przypis redakcyjny]
forma — tu: sposób zachowania. [przypis edytorski]
forma — Zob. objaśnienie tego wyrazu [wyżej]. [przypis redakcyjny]
forma — Zob. objaśnienie tego wyrazu wyżej. [przypis redakcyjny]
formen (fonet. ang. foreman) — brygadzista, majster, sztygar. [przypis edytorski]
Formez vos bataillons!.. (fr.) — Zewrzyjcie szyki wraz!; cytat z Marsylianki, tu w tłumaczeniu Edwarda Porębowicza. [przypis edytorski]
formidabilis vicina potentia (łac.) — straszną jest potęga sąsiada. [przypis redakcyjny]
formidine poenae (łac.) — z obawy kary. [przypis redakcyjny]
forminga — cytara, staroż. instrument strunowy. [przypis edytorski]
forminga — kitara (a. cytara), podobny do liry starogrecki instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
forminga — kitara, podobny do liry starogrecki instrument strunowy. [przypis edytorski]
forminga — podobny do liry strunowy instrument szarpany. [przypis edytorski]
forminga — rodzaj instrumentu strunowego. [przypis edytorski]
forminga — starogrecka odmiana liry z dużą liczbą strun. [przypis edytorski]
forminga — staroż. instrument szarpany, odmiana kitary, również posiadająca pudło rezonansowe, ale więcej niż kitara strun (ponad 12). [przypis edytorski]
forminga (z gr.) — najstarszy grecki strunowy instrument muzyczny, wymieniany przez Homera, poetę-śpiewaka. [przypis edytorski]
Formion — był sławnym admirałem. [przypis tłumacza]
formium — rodzaj szerokolistnej trzciny; len nowozelandzki. [przypis edytorski]
formizm — awangardowy nurt w literaturze i sztuce, łączący inspiracje prymitywizmem, futuryzmem i ekspresjonizmem, funkcjonujący w Polsce w latach 1917–1922. [przypis edytorski]
formosus (łac.) — piękny, przystojny. [przypis edytorski]
Formoza — dziś: Tajwan. [przypis edytorski]
formuła jakiegoś spryciarza — tradycja przypisuje ją królowi Filipowi Macedońskiemu (359–336 p.n.e.) [przypis redakcyjny]
Formuła ta jest jedyną nie dającą się wzruszyć filozoficzną podstawą etyki… — [Leopold von Schroeder], Indische Renaissance, Wien 1902. [przypis autorski]
formułki sylogizmu Barbara, Celarent — Barbara, Celarent to początek wierszyka, służącego zapamiętaniu kolejnych trybów wnioskowania logicznego. [przypis edytorski]
formularz do podpisania — formularz ten brzmiał: „Potępiam sercem i ustami Pięć Twierdzeń zawartych w książce Kornela Janseniusza, jako niebędących nauką św. Augustyna, którego Janseniusz źle wyłożył”. Mimo iż janseniści podpisali ostatecznie formularz, jezuici umieli podsycać niechęć Ludwika XIV do tej upartej gminy, w której król podejrzewał zawsze tło opozycji politycznej. Na schyłku jego panowania, w r. 1710, zburzono opactwo Port-Royal des Champs, klasztor rozpędzono, wielu jansenistów wtrącono do Bastylii. Mimo tych prześladowań jansenizm trwał podziemnie dalej. W r. 1713 papież Klemens wydał słynną bullę Unigenitus, w której potępił 101 twierdzeń wyjętych z książki Refleksje moralne o. Quesnela, głowy jansenizmu po śmierci Arnaulda. Twierdzenia te ogłoszono za heretyckie, fałszywe i bluźniercze: o. Quesnela wtrącono do więzienia. Bulla ta rozdwoiła Francję na dziesiątki lat, gdyż część biskupów nie chciała jej uznać. Śmierć Ludwika XIV dała jansenistom chwilę wytchnienia, gdyż regent nie interesował się sporami religijnymi, ale niebawem ministrowie jego, ks. Dubois i ks. Fleury, starając się o względy Rzymu, wznowili prześladowanie. Doprowadzeni do rozpaczy, janseniści próbują znów apelować do ogółu, ale nie mając na zawołanie nowego Pascala, szukają grubszych sposobów. W r. 1727 rozchodzi się pogłoska, że na grobie diakona Parisa dzieją się cuda. Gromadzący się tam janseniści — przy napływie gawiedzi — popadali w ekstazy i konwulsje (rodzaj tańca św. Wita); na jakiś czas wywołało to poruszenie w Paryżu, ale niebawem zwierzchność zamknęła cmentarz. Konwulsje trwały pewien czas po domach; oto forma, do której spłaszczyła się podniosła religia Saint-Cyrana, Arnaulda, Pascala! W r. 1752, papież wydał dekret, zabraniający udzielania komunii tym, którzy nie podpiszą bulli Unigenitus. Parlament, przesiąknięty duchem jansenizmu, zaprotestował. Swarom tym położyło kres wygnanie jezuitów, które nastąpiło w r. 1766. Z usunięciem potężnych przeciwników jansenizm, który wyrodził się w czystą opozycję, stracił resztkę żywotności. [przypis tłumacza]
for my futurs writings — za to, co napiszę w przyszłości. [przypis redakcyjny]
fornal (daw.) — daw. najemny robotnik rolny obsługujący konie w folwarku. [przypis edytorski]
fornal (daw.) — najemny robotnik. [przypis edytorski]
fornal (daw.) — pracownik zatrudniony jako woźnica w majątku ziemskim. [przypis edytorski]
fornal — najemny robotnik rolny obsługujący konie w folwarku. [przypis edytorski]
fornal — najemny robotnik rolny. [przypis edytorski]
fornal — najemny robotnik rolny w folwarku, szczególnie zajmujący się końmi. [przypis edytorski]
fornal — robotnik folwarczny zajmujący się końmi. [przypis edytorski]
fornal — robotnik na folwarku, który zajmuje się końmi i wykonuje nimi prace na roli. [przypis edytorski]
fornal — robotnik rolny opiekujący się końmi, woźnica. [przypis edytorski]
fornal — robotnik rolny w folwarku, zwłaszcza obsługujący konie robocze. [przypis edytorski]
fornalski — pochodzący od rzeczownika fornal, który oznacza woźnicę bądź szerzej bezrolnego chłopa. [przypis edytorski]
fornalski — wykonujący pracę na roli. [przypis edytorski]
fornicaria (łac.) — kobieta lekkich obyczajów; tu B. lp. fornicariam: kobietę lekkich obyczajów. [przypis edytorski]
fornir — okleina, zwykle w postaci cienkiej warstwy drewna z widocznym zarysem słojów. [przypis edytorski]
Foroneus (mit. gr.) — syn boga rzecznego Inachosa i nimfy Melii, brat Io; założyciel pierwszego miasta, Argos, pierwszy władca Peloponezu; wg mitów z Peloponezu miał być w ogóle pierwszym z ludzi. [przypis edytorski]
forpoczta (daw.) — oddział wojska wysłany w celach wywiadowczych przed nadciągającymi głównymi siłami. [przypis edytorski]
forpoczta — straż przednia. [przypis edytorski]
forpoczta — wojskowy oddział zwiadowczy lub wysunięte stanowisko posterunkowe. [przypis edytorski]
Forra! Forra! (daw.) — precz! [przypis edytorski]
Forres — miasto w Szkocji. [przypis edytorski]
for — rzeczownik występujący w języku polskim raczej w lm: fory, tj. uprzywilejowane warunki stworzone dla słabszego przeciwnika w celu wyrównania jego szansy na zwycięstwo. [przypis edytorski]
forsą (z fr.) — siłą, przemocą; por.: forsować. [przypis edytorski]
forsa (daw.) — siła, przewaga; przemoc. [przypis edytorski]
forsa (daw.) — tu: siła, przewaga. [przypis edytorski]
forsa (daw., z łac.) — siła, moc. [przypis edytorski]
forsa (daw., z łac.) — siła, moc. [przypis edytorski]
Forsan (…) civitatem (łac.) — Może wypada wam wrócić do miasta. [przypis redakcyjny]
forsan dominatio vestra loąuitur latine? (łac.) — może waszmość pan mówi po łacinie? [przypis edytorski]
Forsan et haec olim meminisse iuvabit — być może kiedyś przyjemnie będzie wspominać i to wydarzenie (Wergiliusz, Eneida). [przypis edytorski]
forsa — siła, przemoc. [przypis redakcyjny]
Fors (…) aures — Catullus, Carmina 67, 170. [przypis tłumacza]
forsa (z łac.) — przewaga, przemoc. [przypis edytorski]
forsa (z łac.) — tu: siła. [przypis edytorski]
forsa (z łac.) — tu: trud, wysiłek, przeciwność. [przypis edytorski]
forsa (z łac, wł.) — tu: moc, siła. [przypis edytorski]
Fors Clavigera — seria pamfletów politycznych Johna Ruskina. [przypis edytorski]
Forse era ver, ma non pero credibile (wł.) — Może to prawda, ale nie wiarygodna (Ariosto, Orland szalony, pieśń I, strofa 56). [przypis edytorski]
forse (wł.) — może. [przypis edytorski]
forsować — wytężać, wysilać. [przypis redakcyjny]
forsowny — intensywny. [przypis edytorski]
forspan (z niem.) — woźnica. [przypis edytorski]
Forster, Albert Maria (1902–1952) — Gaulaiter czyli szef okręgu NSDAP na terenie Wolnego Miasta. Po roku 1933 organizator przyłączenia Gdańska do Trzeciej Rzeszy, odpowiedzialny za powstanie obozu koncentracyjnego Stutthof i masowe egzekucje. Po II wojnie skazany w Polsce na karę śmierci. [przypis edytorski]
forsy — siły, poparcia. [przypis redakcyjny]
forsy — wysiłku, zabiegów. [przypis redakcyjny]
forszneidunek (z niem. schneiden: ciąć) — krajanie, cięcie; tu: rzeźbienie. [przypis edytorski]
forszpan (daw.) — stangret powożący z konia, woźnica. [przypis edytorski]
forszpany — tu w znaczeniu: podwoda, wozy. [przypis edytorski]
forszpan — zaprzęg. [przypis edytorski]
forszpan (z niem. Vorspann) — podwoda: obowiązek dostarczenia przez ludność środka transportu (wozu z zaprzęgiem) na rzecz władz lub wojska (daw. także dworu), również: taki wóz wraz z woźnicą. [przypis edytorski]
forsztat a. furstat — daw. rodzaj wzorzystej tkaniny jedwabnej zdobionej haftem. [przypis edytorski]
forsztelacja (z niem.) — przedstawienie do stopnia, podniesienie na stopień albo urząd. [przypis redakcyjny]
forszus (z niem.) — zaliczka. [przypis edytorski]
forta — dziś popr.: furta; w klasztorze służy do regulacji kontaktu zakonników ze światem zewnętrznym. [przypis edytorski]
fortalicja — mała warownia. [przypis edytorski]
fortalicja — ogólna nazwa budowli pełniącej funkcje i posiadającej cechy obronne. [przypis edytorski]
fortalicja (z łac.) — budowla obronna lub umocniony dwór szlachecki. [przypis edytorski]
fortalicja (z łac. fortalicium) — niewielka budowla o cechach obronnych: dwór na wzniesieniu, strażnica z wieżą a. zameczek. [przypis edytorski]
fortalicje (z łac.) — umocnienia, fortyfikacje. [przypis edytorski]
fortancerka — fordanserka, płatna partnerka do tańca, pracująca w lokalach rozrywkowych. [przypis edytorski]
fortancerz (przest.) — fordanser: płatny partner do tańca, pracujący w lokalach rozrywkowych. [przypis edytorski]
Fort Bema — osiedle w obecnej dzielnicy Bemowo w Warszawie. [przypis edytorski]
fort consolé (fr.) — bardzo pocieszony. [przypis edytorski]
forteca — budowla obronna. [przypis edytorski]
forteca dyndynardzka — Od dźwięku dzwonów dyn-dyn. [przypis tłumacza]
fortel (daw.) — podstęp. [przypis edytorski]
fortelem (daw.) — podstępem; przy użyciu podstępu; podstępnie. [przypis edytorski]
fortelić — robić fortele, tj. wymyślne sztuczki; działać podstępem. [przypis edytorski]
fortelmi — dziś popr. forma N.lm: fortelami (tj. podstępami). [przypis edytorski]
fortelnica — kobieta skłonna do robienia forteli; fortel: żart, wybryk. [przypis edytorski]
fortelnie (daw.) — przebiegle, podstępnie. [przypis edytorski]
fortelny (daw.) — podstępny. [przypis edytorski]
fortelny (daw.) — przebiegły, podstępny. [przypis edytorski]
