Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7662 przypisów.
Dardanin — Trojańczyk. [przypis edytorski]
Dardanos (mit. gr.) — syn Zeusa i nimfy Elektry, jednej z Plejad; przybył do Troady, poślubił jedynaczkę króla Troi Teukrosa i założył miasto Dardania u stóp góry Ida; po śmierci Teukrosa objął panowanie nad Troją. [przypis edytorski]
Dardanos — staroż. miasto w Troadzie, krainie w płn.-zach. Azji Mniejszej; niekiedy nazywane Dardanią, tak jak cały region. [przypis edytorski]
Dardanowie — lud w Mezji na Płw. Bałkańskim, na dzisiejszych terenach Serbii. [przypis redakcyjny]
Dardanowie — Trojanie (nazwani tak od swojego przodka, Dardanosa). [przypis edytorski]
Dardanowie — Trojanie. [przypis edytorski]
darda (starop.) — broń piechoty: włócznia, oszczep. [przypis redakcyjny]
darda (z fr.) — pika zakończona metalowym grotem. [przypis edytorski]
dardy — z wł. dardo, włócznia. [przypis edytorski]
Dare (…) fumo — Persius, Satirae, V, 20. [przypis tłumacza]
darejek a. darejka — złota moneta imperium perskiego, wprowadzona przez króla Dariusza I (522–486 p.n.e.). [przypis edytorski]
dare (łac.) — dawać. [przypis edytorski]
daremnić (daw.) — udaremniać. [przypis edytorski]
daremniem śledził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: daremnie śledziłem. [przypis edytorski]
Daremnie wyciągam ku niej ramiona… — słowa te są parafrazą zwrotów biblijnych, a mianowicie słów Psalmów (Ps. 88:10) i Pieśni nad pieśniami (PnP 3:1). [przypis redakcyjny]
daremniny — rzeczy bezwartościowe. [przypis autorski]
darem — tu: daremnie; niepotrzebnie. [przypis edytorski]
Dar-es-Salaam — miasto portowe we wschodniej Afryce, nad Oceanem Indyjskim; największe miasto Tanzanii, do 1996 jej stolica; dawna stolica i główny ośrodek handlowy Niemieckiej Afryki Wschodniej. [przypis edytorski]
d'Argenson, René Louis de Voyer de Paulmy (1694–1757) — francuski polityk i myśliciel polityczny. [przypis edytorski]
d'Argens właśc. de Boyer, Jean-Baptiste (1704–1771) — markiz d'Argens; filozof i pisarz fr.; pełnił funkcję dyrektora akademii oraz urząd honorowy Kammerherra na dworze króla pruskiego Fryderyka Wielkiego; autor pamiętników-powieści (Mémoires de M. le marquis d'Argens 1735; Les Enchaînements de l'amour et de la fortune ou mémoires du marquis de Vaudreville 1746), książek popularyzatorskich i kompilacji: Lettres juives (1738, pełny tytuł: Correspondance philosophique, historique et critique entre un juif voyageur et ses correspondans en divers endroits), Lettres cabalistiques (1741), Lettres chinoises (1751), Mémoires secrets de la république des lettres (1737–1744) oraz Histoire de l'esprit humain i Philosophie du bon sens (1755). [przypis edytorski]
dar ieškai mąsyklių — čia: kitiems spendi spąstus. [przypis edytorski]
Dariusz III (ok. 380–330 p.n.e.) — ostatni król perskiego imperium Achemenidów, zwyciężony przez Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]
Dariusz II [Notos] (425–405 p.n.e.) — Dariusz I panował od 521–485 przed Chr., syn jego Kserkses do roku 465. Od r. 464–425, po zabiciu Kserksesa, rządzi Artakserkses I Długoręki. Prócz następcy tronu zostawił 17 synów nieuprawnionych do dziedzictwa, zrodzonych z żon pobocznych. Ci zwali się po grecku nothoj (nothos: nieprawy syn). Następcę Artakserksesa zabił jeden z owych 17 nothoj, ale sam padł z ręki brata imieniem Ochos. Ochos na tronie przybrał imię: Dariusz II. [przypis tłumacza]
Dariusz II Ochos (zm. 404 p.n.e.) — król Persji (od 424 p.n.e.); podczas wojny peloponeskiej między Atenami i Spartą wspierał finansowo Spartę. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, odnowiciel państwa, zdobywca, reformator; stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, odnowiciel państwa, zdobywca; zreformował administrację, przepisy prawa, system podatkowy i armię, rozbudował sieć dróg, stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata; dokonał inwazji na Grecję kontynentalną, rozpoczynając tzw. wojny perskie. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, odnowiciel państwa, zdobywca; zreformował administrację, przepisy prawa, system podatkowy i armię, rozbudował sieć dróg, stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata; po stłumieniu powstania w Jonii dokonał inwazji na Grecję kontynentalną, rozpoczynając tzw. wojny perskie. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, syn Hystaspesa, satrapy Partii i Hyrkanii; odnowiciel państwa, zdobywca; zreformował administrację, przepisy prawa, system podatkowy i armię, rozbudował sieć dróg, stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata; dokonał inwazji na Grecję kontynentalną, rozpoczynając tzw. wojny perskie. [przypis edytorski]
Dariusz (…) kreował greckich książąt, tak w Jonii… — chodzi o postępowanie perskiego króla Dariusza I (ok. 550–485 p.n.e.) wobec należących do jego państwa greckich miast na wybrzeżu Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
Dariusz pytał Greków (…) grozę — Herodot, Dzieje, III, 38. [przypis tłumacza]
dark activity of the mind (ang.) — mroczna działalność umysłu. [przypis edytorski]
darling (ang.) — kochanie. [przypis edytorski]
Darling — właśc. Darling Downs; region rolniczy w stanie Queensland w Australii. [przypis edytorski]
darma (…) mowa (starop.) — daremna mowa. [przypis edytorski]
darmo — bez celu. [przypis redakcyjny]
Darmo do Samu z inszych państw kryształ przychodzi — w oryg. vasi, a więc gliniane naczynia, wazy, nie kryształ. W Samos wyrabiano wazy na wywóz; cały zwrot ma więc to samo znaczenie, co „sowy nieść do Aten” lub „krokodyle do Egiptu”. [przypis redakcyjny]
darmolęgi — rzeczownik o pejoratywnym znaczeniu; przezwisko, obelga oznaczająca kogoś, kto urodził się (wylągł) na darmo (tzn. swoim istnieniem nie przynosi nikomu korzyści). [przypis edytorski]
darmoleg (starop.) — próżniak. [przypis edytorski]
darmo — na darmo, daremnie, na próżno. [przypis redakcyjny]
Darmo nie upuszczając namniejszej godziny — pozwalając czasowi mijać bez rezultatu. [przypis redakcyjny]
Darmo pieniądze biednym rozpożycza i zniża procent na giełdzie weneckiej — od czasów starożytnych Kościół katolicki surowo potępiał pobieranie odsetek od pożyczek jako niemoralne i nakładał karę ekskomuniki na każdego chrześcijanina, który by pożyczał pieniądze na procent. [przypis edytorski]
darmopych (starop.) — pyszałek. [przypis edytorski]
darmoś się silił — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: darmo się siliłeś. [przypis edytorski]
darmo — tu: na próżno. [przypis edytorski]
Darmstadt — miasto w Niemczech, w Hesji, posiadające prawa miejskie od 1330 roku. [przypis edytorski]
darń — gęsto splecione rośliny na powierzchni ziemi. [przypis redakcyjny]
darń — gęsty splot roślin na powierzchni ziemi lub na wodzie. [przypis edytorski]
darń — górna warstwa gleby wraz z trawą i korzeniami. [przypis edytorski]
darń — warstwa gleby wraz z korzeniami roślin. [przypis edytorski]
darń — wastwa gleby wraz z trawą i korzeniami. [przypis edytorski]
darń — ziemia gęsto porośnięta trawą. [przypis edytorski]
darń — ziemia przerośnięta trawą, poszycie. [przypis edytorski]
darnem — dziś: darnią. [przypis edytorski]
darniem — dziś r.ż.; popr. forma N.: darnią; darń — warstwa gleby przerośniętej gęsto splecionymi korzeniami traw i in. roślin, używana do umacniania nasypów. [przypis edytorski]
darnina — warstwa ziemi z korzeniami traw. [przypis edytorski]
Darnley, Henryk (1545–1567) — mąż Marii Stuart, ojciec króla Jakuba I, protoplasta dynastii panującej w Anglii. [przypis edytorski]
darn (tu r.m.) — darń (r.ż.). [przypis edytorski]
darów mi nie znoszą, żem walczył tak mężnie? — z gratulacjami za wygraną walkę prowadzoną niby w imieniu wszystkich mężów ciemiężonych przez żony, ale zdradzających je. [przypis tłumacza]
darodyti — įrodyti. [przypis edytorski]
dar […] okazały, / Który dał Sylwestrowi Konstantyn wspaniały — mowa o darowiźnie Rzymu i okolicy papieżowi św. Sylwestrowi przez cesarza Konstantyna Wielkiego [rzekoma darowizna Konstantyna to fałszerstwo z VIII w., co udowodniono kilkadziesiąt lat przed powstaniem Orlanda]. [przypis redakcyjny]
Da Roma in qua io non son andato del corpo. Di gratia, piglia in mano questa forcha, et fa mi paura — Od Rzymu aż dotąd nie byłem ze stolcem. Proszę cię, weź do garści te widły i nastrasz mnie. [przypis tłumacza]
darowałbym chętnie wstrętne wprowadzenie Harpii Wergiliuszowi; ale (…) cała wróżba kończy się wreszcie na grze słów — Harpie przepowiadały Eneaszowi i jego towarzyszom, że nie znajdą wprzódy pokoju, aż głodem dręczeni nie zjedzą stołów. Trojańczycy po wylądowaniu w kraju Latynów zjedli placki mączne, na których położyli byli mięso. [przypis redakcyjny]
darowywa — dziś popr.: darowuje. [przypis edytorski]
darowywasz — dziś popr.: darowujesz. [przypis edytorski]
Darré, Richard Walther (1895–1953) — prominentny działacz nazistowski, członek SS, minister rolnictwa III Rzeszy. [przypis edytorski]
Darrieux, Danielle Yvonne Marie Antoinette (1917–2017) — fr. aktorka filmowa i teatralna; karierę w Hollywood rozpoczęła w wieku 18 lat, zagrała w ponad stu amer. i fr. filmach. [przypis edytorski]
darski (daw.) — dzielny, dziarski. [przypis redakcyjny]
d'Artagnan — główny bohater cyklu powieści Aleksandra Dumasa, Gaskończyk, muszkieter króla Ludwika XIII i Ludwika XIV; wzorowany na historycznej postaci Charlesa de Batz-Castelmore hrabiego d'Artagnan (1611–1673). [przypis edytorski]
da'rtės — dabartės, t.y. dabar. [przypis edytorski]
da'r — trump.: dabar. [przypis edytorski]
darty orzeł — orzeł o dwóch głowach, dziobami odwróconych od siebie. [przypis redakcyjny]
darują (starop.) — opatrują darami. [przypis redakcyjny]
Daruję ci… — w innym wydaniu uzupełnione: „Darujęć, durniu!”. [przypis edytorski]
daruj mnie tą łaską — dziś popr.: daruj mi tę łaskę, albo: obdaruj mnie tą łaską. [przypis edytorski]
„darum kommt dem überlieferten Texte entschieden näher die Vermutung Gedeonows, dasz in Semarьgla der griechisch-ägyptische Sem Herakles enthalten sei” (niem.) — dlatego zachowane teksty bliższe są przypuszczeniom Gedeonowa, że Semarьgla przejawia cechy grecko-egipskiego Sema-Heraklesa. [przypis edytorski]
Darwin, Charles (1809–1882) — brytyjski przyrodnik i geolog, twórca teorii ewolucji. [przypis edytorski]
Darwin, Charles (1809–1882) — brytyjski przyrodnik, twórca teorii ewolucji. [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej. [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt; autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — ang. przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt; autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
darwinista — zwolennik darwinizmu, teorii ewolucji sformułowanej w 1859 r. przez brytyjskiego uczonego Karola Darwina, zgodnie z którą rozwój jest powolnym procesem przemian, dokonujących się dzięki doborowi naturalnemu oraz dostosowywaniu się do środowiska. [przypis edytorski]
Darwin, Karol (1809–1882) — angielski przyrodnik. Stworzył teorię ewolucji, w myśl której wszystkie obecnie żyjące gatunki wywodzą się z gatunków niegdyś żyjących, dzięki ciągłemu adaptowaniu się do zmieniających się warunków i przetrwaniu najsilniejszego (najlepiej przystosowanych organizmów), co nazwał doborem naturalnym. Teoria ewolucji okazała się bardzo nośna także dla nauk humanistycznych: historii, religioznawstwa itd. [przypis edytorski]
Darwin, Karol (1809–1882) — angielski przyrodnik. Stworzył teorię ewolucji, w myśl której wszystkie obecnie żyjące gatunki wywodzą się z gatunków niegdyś żyjących, dzięki ciągłemu adaptowaniu się do zmieniających się warunków i przetrwaniu najsilniejszego (najlepiej przystosowanych organizmów), co nazwał doborem naturalnym. Teoria ewolucji okazała się bardzo nośna także dla nauk humanistycznych: historii, religioznawstwa itd. [przypis edytorski]
Darwin — miasto w Australii, leżące na jej płn. wybrzeżu. [przypis edytorski]
Darwin młodszy — George Howard Darwin (1845–1912), angielski matematyk i astronom, syn Karola Darwina. [przypis edytorski]
dary Danaidów — popr.: dary Danaów, odniesienie do cytatu z Eneidy (II 49): „Czymkolwiek to jest, obawiam się Danaów (Greków), nawet gdy niosą dary”; była to wypowiedź kapłana trojańskiego Laokoona na widok wielkiego drewnianego konia pozostawionego przez wrogów na plaży, rzekomo daru dla bogów; fraza przysłowiowa, używana zwykle bez pierwszych wyrazów, jako ostrzeżenie, żeby nie ufać wrogom, nawet kiedy działają pozornie dla nas korzystnie. [przypis edytorski]
Darydavova — darydavome. [przypis edytorski]
dary — dziś popr. forma N.lm: darami. [przypis edytorski]
dary — dziś popr. forma N.lm.: darami. [przypis edytorski]
dary — dziś popr. forma N. lm: darami. [przypis edytorski]
daryk (oryg fr.: darique) — popr.: darejek a. darejka, złota moneta imperium perskiego, wprowadzona przez króla Dariusza I (522–486 p.n.e.). [przypis edytorski]
Dary na bogów działają, działają na królów czcigodnych — wers nieznanego pochodzenia; Księga Suda z X w. odnotowuje, że niektórzy przypisywali go Hezjodowi. [przypis edytorski]
dary pierwsze ujął pany (starop. konstrukcja) — ujął darami pierwszych [tj. najznamienitszych] panów. [przypis edytorski]
Dary przez pobożność wiernych nadesłane a w liczbie daleko większej jeszcze szlubowane na przyszłość. — „Principaliter sibi tanta mittencium, multoque plura vovencium.” Zakonnik nasz, pełen względem ludzi dobrej wiary, a wzrosły ogólnie w pojęciach średniowiecznych, nie wacha się odzywać w tym miejscu, z taką zachętą do świętego, jak gdyby największą pobudkę przytaczał do spełniania prośby małżonków królewskich. Zostawiamy tekst jego, jak tu, tak wszędzie, w wiernym, bez zmiany odbiciu. [przypis tłumacza]
daržinė — trobesys šienui. [przypis edytorski]
darzeć kota — kłócić się. [przypis edytorski]
