Wolne Lektury potrzebują pomocy...

Dzieciaki korzystające z Wolnych Lektur potrzebują Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas jedynie 457 osób.

Aby działać, potrzebujemy 1000 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Wybierz kwotę wsparcia
Tym razem nie pomogę
Ufunduj e-książki dla dzieciaków

Lektury szkolne za darmo dla każdego dzieciaka? To możliwe dzięki wsparciu darczyńców takich jak Ty! Kliknij i dorzuć się >>>

 x
Pieśń VI (Królewno lutnie złotej i rymów pociesznych...) → ← Pieśń IV (W twardej kamiennej wieży i za troistemi...)

Spis treści

      Jan KochanowskiPieśni, Księgi wtórePieśń V[1][2]

      1
      Wieczna sromota[3] i nienagrodzona
      Szkoda[4], Polaku: ziemia spustoszona
      Podolska leży, a pohaniec[5] sprosny[6],
      Nad Niestrem[7] siedząc, dzieli łup żałosny[8].
      5
      Niewierny[9] Turczyn psy zapuścił swoje[10],
      Którzy zagnali piękne łanie[11] twoje
      Z dziećmi pospołu a nie masz nadzieje,
      By kiedy miały nawiedzić swe knieje.
      Jedny[12] za Dunaj Turkom zaprzedano,
      10
      Drugie do hordy dalekiej zagnano;
      Córy szlacheckie (żal sie mocny Boże!)
      Psom bisurmańskim[13] brzydkie ścielą łoże.
      Zbójce, niestety, zbójce nas wojują,
      Którzy ani miast, ani wsi budują;
      15
      Pod kotarzami[14] tylko w polach siedzą,
      A nas nierządne, ach, nierządne, jedzą!
      Tak odbieżałe stado[15] więc drapają
      Rozbójce wilcy, gdy po woli[16] mają,
      Że[17] ani pasterz nad owcami chodzi,
      20
      Ani ostrożnych psów za sobą wodzi.
      Jakiego serca Turkowi dodamy[18],
      Jesli tak lekkim[19] ludziom nie zdołamy?
      Ledwieć nam i tak króla nie podawa[20];
      Kto sie przypatrzy, mała nie dostawa[21].
      25
      Zetrzy sen z oczu a czuj w czas o sobie[22],
      Cny Lachu[23]! Kto wie, jemu czyli tobie
      Szczęście chce służyć? A dokąd wyroku
      Mars nie uczyni, nie ustępuj kroku.
      A teraz k temu obróć myśli swoje
      30
      Jakobyć[24] szkody nieprzyjaciel twoje
      Krwią swą nagrodził i omył tę zmazę,
      Której dziś niesiesz prze swej ziemie skazę.
      Wsiadamy?[25] Czy nas półmiski trzymają?
      Biedne półmiski, czego te czekają?
      35
      To pan, i jadać na śrebrze godniejszy,
      Komu żelazny Mars będzie chętniejszy[26].
      Skujmy talerze na talery[27], skujmy,
      A żołnierzowi pieniądze gotujmy.
      Inszy to darmo[28] po drogach miotali,
      40
      A my nie damy, bychmy w cale trwali?
      Dajmy, a naprzód dajmy! Sami siebie
      Ku gwałtowniejszej chowajmy potrzebie.
      Tarczej niż piersi pierwej nastawiają,
      Pozno puklerza przebici macają[29].
      45
      Cieszy mię ten rym: «Polak mądr po szkodzie»;
      Lecz jesli prawda i z tego nas zbodzie[30],
      Nową przypowieść Polak sobie kupi[31],
      Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi.

      Przypisy

      [1]

      Ks.2, Pieśń V — pieśń mówi o najeździe Tatarów na Podole w 1575 roku. [przypis redakcyjny]

      [2]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [3]

      sromota (daw.) — hańba, niesława. [przypis redakcyjny]

      [4]

      nienagrodzona szkoda — niepowetowana strata. [przypis redakcyjny]

      [5]

      pohaniec (daw.) — muzułmanin (Turek lub Tatar; poganin); określenie pogardliwe. [przypis redakcyjny]

      [6]

      sprosny (starop.) — godny potępienia, potworny, okrutny. [przypis redakcyjny]

      [7]

      Niestr — Dniestr. [przypis redakcyjny]

      [8]

      żałosny (daw.) — godny żalu. [przypis redakcyjny]

      [9]

      niewierny — niechrześcijanin. [przypis redakcyjny]

      [10]

      Turczyn psy zapuścił swoje — Turek (sułtan turecki) wypuścił swoich poddanych (sforę) Tatarów. [przypis redakcyjny]

      [11]

      łanie — tu przen.: piękne kobiety. [przypis redakcyjny]

      [12]

      jedny (daw. M. lm r. ż.) — jedne. [przypis redakcyjny]

      [13]

      bisurmański — mahometański. [przypis redakcyjny]

      [14]

      pod kotarzami — szałas, namiot; por. współcz.: kotara. [przypis redakcyjny]

      [15]

      odbieżałe stado — opuszczone stado; może aluzja do sytuacji po ucieczce Henryka Walezego. [przypis redakcyjny]

      [16]

      po woli (starop.) — posłuszny komuś; por. daw. powolny. [przypis redakcyjny]

      [17]

      że — tu: gdyż. [przypis redakcyjny]

      [18]

      dodać serca (daw.) — dodać odwagi. [przypis redakcyjny]

      [19]

      lekki (daw.) — podły, godny lekceważenia. [przypis redakcyjny]

      [20]

      Ledwieć nam (…) króla nie podawa — aluzja do tureckich rad w sprawie wyboru króla. [przypis redakcyjny]

      [21]

      mała nie dostawa (starop.) — mało brakuje. [przypis redakcyjny]

      [22]

      czuj (…) o sobie (starop.) — czuwaj nad sobą, nad swoim bezpieczeństwem. [przypis redakcyjny]

      [23]

      Lach — Polak. [przypis redakcyjny]

      [24]

      jakobyć — aby ci. [przypis redakcyjny]

      [25]

      Wsiadamy? — w znaczeniu: czy już wsiadamy na konie? [przypis redakcyjny]

      [26]

      chętny (daw.) — życzliwy; por. współcz. antonim: niechętny. [przypis redakcyjny]

      [27]

      talery — talary (powszechnie używana moneta srebrna). [przypis redakcyjny]

      [28]

      darmo — bez celu. [przypis redakcyjny]

      [29]

      Pozno puklerza przebici macają — gdy już pierś jest przebita, za późno chwytać za puklerz. [przypis redakcyjny]

      [30]

      zbodzie — zepchnie (dosł.: strąci z konia). [przypis redakcyjny]

      [31]

      przypowieść (…) kupi — pozyska przysłowie. [przypis redakcyjny]

      Zamknij
      Proszę czekać...
      x