Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7497 przypisów.
Alušta — viena gražiausių Krymo vietų. Ten jau šiaurių vėjai niekad nesiekia ir keleivis dažnai lapkrityje ieško pavėsio po dideliais dar žaliais riešutų medžiais. [przypis redakcyjny]
alus (litew.) — piwo. [przypis autorski]
alus (litew.) — piwo. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
alus (lit.) — piwo. [przypis edytorski]
aluwialny (geol.) — dotyczący współczesnego okresu geologicznego, po epoce lodowej; dawne dyluwium i aluwium stanowiły obecny czwartorzęd, odpowiadały plejstocenowi i holocenowi. [przypis edytorski]
aluwialny — powstały z osadów naniesionych przez rzekę. [przypis edytorski]
Aluzja do biblijnego podania o pochodzeniu człowieka stworzonego z gliny oraz o uwiedzeniu pierwszej kobiety, Ewy, przez szatana ukrytego w postaci węża. Mąż wypowiadając te słowa nie zdaje sobie sprawy z tego, że sam pada ofiarą pokus szatańskich upostaciowanych w Dziewicy. [przypis redakcyjny]
Aluzja do legendy o pochodzeniu klejnotu, tj. herbu Habdank, związanej z posłowaniem Jana z Góry od Bolesława Krzywoustego do cesarza Henryka V. Gdy cesarz przechwalał się swymi skarbami, Jan wrzucił do nich własny pierścień mówiąc, że Polacy ufają żelazu. Z odpowiedzi cesarza: „Hab Dank — dziękuję” wywodzono nazwę herbu. [przypis redakcyjny]
Aluzja do początku VI księgi Eneidy: Eneasz udaje się za wskazówką wieszczki Sybilli, uzbrojony w złotą różdżkę, do Hadesu — „piekła”. [przypis redakcyjny]
Aluzja do podania zapisanego przez Plutarcha w Żywocie Cezara, według którego Brutusowi — zabójcy Cezara w obronie republiki — przed bitwą pod Filippi ukazał się duch Cezara. [przypis redakcyjny]
aluzja do roku 93 — prawdopodobnie odniesienia do rewolucji francuskiej, bratobójczych walk we Francji i wojny w Europie w 1793 r. [przypis edytorski]
Alvar a. alwar — daw. pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej, od nazwiska jej autora, Emanuela Alvareza (1526–1585). [przypis edytorski]
Alvarez — odkrywca Brazylii. [przypis tłumacza]
alwar a. Alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
Alwar a. alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej (w tym 15 w Wilnie); ostatnie wyd. pol. z 1840 r. [przypis edytorski]
Alwaraka — Wyspy Szczęśliwych, Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
Alwar, Donatus — nazwiska dwu autorów gramatyk łacińskich. [przypis redakcyjny]
alwar — elementarz, podręcznik. [przypis edytorski]
Alwar — pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej używanego od XVI w. [przypis edytorski]
Alwar — potoczna nazwa popularnego w XVII i XVIII w. w całej Europie podręcznika gramatyki łacińskiej autorstwa Emanuela Alvareza (1526–1583), jezuity portugalskiego. [przypis edytorski]
Alwar — tak powszechnie nazywano w Polsce gramatykę łacińską napisaną przez uczonego portugalskiego, jezuitę i językoznawcę Emmanuela Alvareza (1526–1583). [przypis edytorski]
Alybant — nieznana lokalizacja. [przypis edytorski]
Alys — właśc. Adela z Szampanii, zwana też Alix (ok. 1140–1206), trzecia żona króla Ludwika VII. [przypis edytorski]
Alzacja i Lotaryngia (fr. Alsace et Lorraine) — płn.-wsch. regiony Francji; tereny sporne, w ciągu wieków podlegały to francuskiej, to niemieckiej dominacji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina historyczna nad Renem, w czasach opisywanych w utworze należąca do Niemiec, w 1648 przekazana Francji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina w płn.-wsch. części Francji; po klęsce Francji w wojnie 1870–1871 Alzacja i część Lotaryngii zostały przyłączone do Niemiec. [przypis edytorski]
Alzacja — region administracyjny i kraina hist. we wschodniej Francji. [przypis edytorski]
alzbanty — zawieszenia na szyi. [przypis redakcyjny]
AMAB — skrót od ang. assigned male at birth: osoba przypisana do płci męskiej przy narodzinach. [przypis edytorski]
A Mademoiselle Felicia Merlin, Rue Warecka (fr.) — Do panny Felicji Merlin, ulica Warecka. [przypis edytorski]
Amadis z Walii — anonimowy hiszpański romans rycerski, arcydzieło gatunku, opublikowany po raz pierwszy w 1508; obfituje w cudowne wydarzenia, nadprzyrodzone stworzenia i egzotyczne miejsca akcji. [przypis edytorski]
ama et cogita quod vis (łac.) — kochaj i myśl, co chcesz. [przypis edytorski]
ama et fac quod vis (łac.) — kochaj i rób, co chcesz. [przypis edytorski]
A maiori ad minus (łac.) — „Od większego do mniejszego”. [przypis tłumacza]
amalas — ant medžių augantis parazitas, gausiai šakotas, kaip šluota. [przypis edytorski]
Amalekici — lud wywodzący się od Amaleka, syna Ezawa; w literaturze rabinicznej stanowią symbol narodów wrogich Żydom, prawdopodobnie z tego powodu są wspomniani w midraszu; Biblia nie wspomina o walkach Joaba z Amalekitami. [przypis edytorski]
Amalfi — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania. [przypis edytorski]
amalgam a. amalgamat — mieszanina różnych elementów. [przypis edytorski]
amalgamat — mieszanina różnorodnych składników (pierwotnie stop metalu z rtęcią). [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią; przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, tu: połączenie. [przypis edytorski]
amalgamiert sich mit dem Herrn nicht körperlich, sondern indentificiert sich mit Ihm geistig (niem.) — nie stapia się z Panem cieleśnie, lecz jednoczy się z Nim duchowo. [przypis redakcyjny]
Amalie Galitzin — „Pendlerin” zwischen Aufklärung und Katholizismus, Mitbegründerin des „romantischen” Katholizismus, (1748–1806). [przypis edytorski]
Amaliengade — in der Nähe des Hafens von Kopenhagen gelegen. [przypis edytorski]
a malo spiritu ad templum propellebar (łac.) — przez ducha zła zostałem pchnięty ku kościołowi. [przypis edytorski]
Amalryk z Beny (Amaury de Bènes) — uczył w II. połowie wieku XII dialektyki i teologii w Paryżu. [przypis autorski]
Amaltea — koza, karmiąca Zeusa-niemowlę na Krecie. Róg tej kozy, utrącony o drzewo, ozdobiły nimfy zielenią i napełniwszy owocami, podarowały Zeusowi. Wdzięczny bóg obraz rogu umieścił na niebie, a róg oddał nimfom, obdarzywszy go tą cudowną własnością, że się treści jego nigdy przebrać nie miało. Stąd „róg Amalteej”: róg obfitości. [przypis redakcyjny]
Amaltea (mit. gr.) — koza, która karmiła małego Zeusa, kiedy jako niemowlę został ukryty w grocie na Krecie; ułamany róg Amaltei wdzięczny Zeus pobłogosławił, obdarzając go cudowną właściwością stałego napełniania się pożywieniem, stąd „róg Amaltei”: róg obfitości. [przypis edytorski]
Aman a. Haman — postać biblijna ze Starego Testamentu, najwyższy urzędnik króla Persji, Achaszwerosza (Kserksesa), który za nieoddawanie mu pokłonu przez Żyda Mardocheusza planował zabić jego i innych Żydów w Persji; zapobiegła temu królowa Estera; Haman został powieszony; symboliczne bicie Hamana jest elementem obchodów święta Purim. [przypis edytorski]
amancik, którego zaczynała już mieć dosyć, a w którym po tej odpowiedzi rozkochała się na nowo do szaleństwa — wracam zawsze od miss Cornel pełen zachwytu oraz głębokich spostrzeżeń nad namiętnościami ludzkimi oglądanymi w ich nagości. Jej stanowczość w wydawaniu rozkazów służbie nie jest despotyzmem; wynika stąd, iż ona widzi jasno i szybko, co należy czynić. Pogniewana na mnie z początku wizyty, nie myśli już o tym ku końcowi. Objaśnia mi cały mechanizm swej miłości do Mortimera: „Wolę go widzieć w towarzystwie niż sam na sam”. Najgenialniejsza kobieta nie zdobyła się na więcej: ma odwagę być naturalną i nie krępuje się żadną teorią. „Czuję się szczęśliwsza jako aktorka, niż gdybym była żoną para”. Wielka dusza, której przyjaźń powinienem zachować dla dobra mego wykształcenia. [przypis autorski]
amanci — kochankowie. [przypis redakcyjny]
A man covainc'd against his will… (ang.) — Kto zostaje przekonany wbrew swej woli, ten pozostaje przy swoim zdaniu. [przypis edytorski]
Amanio — Mikołaj, współczesny Ariostowi poeta włoski. [przypis redakcyjny]
amanty — dziś popr. forma B. lm: amantów; amant — kochanek, ukochany. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochający; kochanek. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochanek. [przypis edytorski]
amanuensis — sekretarz. [przypis redakcyjny]
amarant — czerwień o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarant — kolor czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarant — nazwa kwiatu. [przypis redakcyjny]
amarantowych — czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowy — czerwony o lekko fioletowym odcieniu. [przypis edytorski]
amarantowy — różowoczerwony z odcieniem fioletowym. [przypis edytorski]
amaregiata (wł.) — zgorzkniały. [przypis edytorski]
amaritudinis plena (łac.) — pełna goryczy. [przypis redakcyjny]
A. Marvell, XVII-wieczny poeta angielski, cytat za: A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 30. [przypis autorski]
Amarylis — pasterka, w której wcześniej kochał się Korydon, pasterz z Eklogi II Wergiliusza, zakochany w pięknym Aleksisie. [przypis edytorski]
Amarylis — pasterka wspominana przez Wergiliusza w Bukolikach; informacja podana przez Owidiusza pochodzi z Bukoliki II, 51. [przypis edytorski]
amarylis — roślina ozdobna o lejkowatych kielichach kwiatów, białych z różowym żyłkowaniem, czasem również różowych lub purpurowych. [przypis edytorski]
amarylis — tropikalna roślina ozdobna o lejkowatych kielichach kwiatów. [przypis edytorski]
Amaryllida — postać znana z sielanek Wergilego. [przypis redakcyjny]
Amasenus — dziś: Amaseno, daw. rzeka przepływająca kraj Wolsków i wpadająca do morza między Circei a Terraciną; dziś również miasto i gmina w prowincji Frosinone w Lacjum we Włoszech, w górzystym regionie ok. 100 km na płd.-wsch. od Rzymu. [przypis edytorski]
Amasis (gr.), właśc. Ahmose II (VI w. p.n.e.) — władca starożytnego Egiptu (570–526 p.n.e.), ostatni w wielkich faraonów przed podbojem perskim; podczas swoich rządów promował kulturę grecką; większość informacji o nim pochodzi z dzieła greckiego historyka Herodota (ok. 484–ok. 426 p.n.e.). [przypis edytorski]
Amati, Nicolo (1596–1648) — włoski mistrz lutniczy z Cremony, najwybitniejszy z lutniczego rodu Amatich, nauczyciel Stradivariusa. [przypis edytorski]
amatorowie — dziś popr. forma: amatorzy. [przypis edytorski]
amatorskie roboty rzemieślnicze Hippiasza — Hippiasz z Elidy (V–IV w. p.n.e.) to grecki sofista, poeta, polityk, posiadający rozległą wiedzę z wielu dziedzin; w dialogu Platona Hippiasz Mniejszy Sokrates przypomina, że Hippiasz chwalił się, iż wszystko, co ma na sobie, zrobił własnymi rękami: pierścień, zarzutkę, koszulę, pasek, buty. [przypis edytorski]
amatorstwo — tu: upodobanie, zamiłowanie do czegoś. [przypis edytorski]
amator znaczy niedouk — we Włoszech jest odwrotnie, najpiękniejsze głosy spotyka się wśród amatorów. [przypis autorski]
Amat, Pafos, Idalia; Cytera — miasta na Cyprze, siedziby kultu Wenery; Cytera, wyspa u płd. brzegu Lakonii. [przypis edytorski]
amaurosis — w kopii, w wyd. I, II i III mylnie: „amavrosis”, poprawione przez Czubka. [przypis redakcyjny]
Amaury (pseud.), właśc. Ernest-Félix Socquet (1849–1916) — francuski aktor. [przypis edytorski]
amautas — Filozofowie indiańscy. [przypis autorski]
Amazarak — (znany również jako Amezjarak, Amazarek, Semjaza, Szamjaza, Szemhazaj) w tradycji judaistycznej i chrześcijańskiej upadły anioł, który nauczył rzemiosła czarnoksiężników i zielarzy. Jest jednym z przywódców dwustu aniołów, którzy zstąpili z nieba na ziemię i współżyli z ludzkimi kobietami, płodząc gigantów, co stało się jedną z przyczyn decyzji Boga o zniszczeniu ludzkości przez potop. Wg Zoharu Amazarak pojął za żonę jedną z córek Adama i Ewy i miał z nią synów. [przypis edytorski]
Amazing Marriage — tytuł jednej z powieści Jerzego Mereditha. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Amazjasz — król Judy, panujący ok. 796–792 p.n.e. [przypis edytorski]
amazońskie lico — twarz bez zarostu, więc jak kobieca; Amazonki były legendarnym plemieniem kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
amazonka (daw.) — tu: damski strój jeździecki. [przypis edytorski]
amazonka — kobieta uprawiająca jazdę konną; od nazwy mitycznego plemienia kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
amazonka — kobieta-wojowniczka w mitologii greckiej a. kobieta jeżdżąca konno. [przypis edytorski]
Amazonka (mit. gr.) — kobieta należąca do plemienia wojowniczek znad Morza Czarnego; przen.: kobieta uprawiająca jazdę konną. [przypis edytorski]
Amazonka — przedstawicielka mitycznego plemienia wojowniczek. [przypis edytorski]
Amazonka — rzeka w Ameryce Południowej; według niektórych źródeł jest to najdłuższa rzeka na świecie. [przypis edytorski]
amazonka — tu: długa suknia używana przez kobiety jako strój do jazdy konnej. [przypis edytorski]
amazonka — tu: kobieta uprawiająca jazdę konną. [przypis edytorski]
amazonka — tu: strój kobiecy do jazdy konnej. [przypis edytorski]
amazonka — tu: strój kobiecy do jazdy konnej. [przypis redakcyjny]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. [przypis edytorski]
Amazonki (mit. gr.) — plemię kobiet-wojowniczek; wg różnych opowieści miały zamieszkiwać wybrzeża M. Czarnego, Trację lub podnóża Kaukazu. Z Amazonkami walczyli greccy herosi: Bellerofont, Herakles i Tezeusz. Pod koniec wojny trojańskiej przybyły na odsiecz Troi; ich przywódczyni, Pentezilea, poległa w walce Achillesem. [przypis edytorski]
