Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 113657 przypisów.
brezylia — żółty proszek do farbowania, pozyskiwany z drzewa rosnącego w Ameryce Południowej. [przypis edytorski]
Briand, Aristide (1862–1932) — polityk francuski, wielokrotnie minister (gł. spraw zagranicznych), 11-krotnie premier; znany z zaangażowania w sprawy międzynarodowe; laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1926). [przypis edytorski]
Briand, Aristide (1862–1932) — premier Francji (1909–1911 r., 1913, 1915–1917, 1921) oraz minister spraw zagranicznych (1925–1932); jego nazwisko łączy się przede wszystkim z podpisaniem w 1925 r. układu w Locarno z Niemcami, Wielką Brytanią, Włochami i Belgią (za wkład w negocjacje otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1926 r.), zaproponowaniem i realizacją traktatu przeciwwojennego (zw. także: paktem paryskim a. paktem Brianda-Kellogga, 1928) oraz z przestawioną w 1930 r. propozycją integracji państw europejskich: Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec jako państw-założycieli oraz pozostałych państw Europy (z wyłączeniem Turcji i Rosji), w ramach Unii Federacyjnej czy też Stanów Zjednoczonych Europy, połączonych unią celną, wspólnym rynkiem, systemem bezpieczeństwa oraz niektórymi instytucjami. [przypis edytorski]
Briand w Locarno pokazał Niemcom drogę na wschód — 25. października 1925 r. w Locarno (Szwajcaria) został podpisany szereg traktatów pomiędzy Niemcami, Francją, Wielką Brytanią, Włochami i Belgią; obecni byli również przedstawiciele Polski i Czechosłowacji, jednak nie uczestniczyli w głównych obradach. Znaczenie układu z Locarno polegało przede wszystkim na podkreśleniu równorzędnej pozycji Niemiec wśród mocarstw Europy. Niemcy potwierdziły nienaruszalność swych granic zachodnich (z Belgią i Francją; tzw. Pakt reński) wyznaczonych traktatem wersalskim po I wojnie, ale jednocześnie odmówiły gwarancji granic wschodnich, z Polską i z Czechosłowacją. Osobne układy podtrzymujące wcześniejsze sojusze na wypadek dokonania agresji przez Niemcy podpisała z Polską i Czechosłowacją Francja, nie weszły one jednak do zasadniczego tekstu paktu reńskiego. Ze strony Francji pertraktacje prowadził minister spraw zagranicznych Aristide Briand. Niemcy naruszyły ustalenia z Locarno już w 1936 r., przystępując do remilitaryzacji Nadrenii. [przypis edytorski]
Briarejowie — tu: od imienia jednego ze Sturamiennych z mitologii greckiej, Briareusa, określenie mające odnosić się do nich wszystkich; Sturamienni, uwolnieni z Tartaru wraz z cyklopami, pomogli Zeusowi w walce o władzę przeciw Kronosowi i broniącym go tytanom; Zeusa obdarzyli gromem i grzmotem, a tytanów obrzucili deszczem głazów. Ten ostatni element zdaje się być tu punktem odniesienia: przy budowie parku Zofiówka równie wiele zwieziono i zrzucono potężnych bloków kamiennych,by stworzyć rumowiska skalne, groty, a nawet podziemny strumień. [przypis edytorski]
Briareus (mit. gr.) — sturęki olbrzym, syn Uranosa i Gai. [przypis edytorski]
Briareus (mit. gr.) — sturęki olbrzym, syn Uranosa i Gai, strażnik tytanów w Tartarze. [przypis edytorski]
Briareus — Tytan mający sto rąk. [przypis edytorski]
bribon (hiszp.) — oszust, łajdak. [przypis edytorski]
bric à brac (fr.) — rupieciarnia. [przypis edytorski]
Bride (ang.) — panna młoda. [przypis edytorski]
Bridel, Louis Adolphe (1852–1913) — szwajcarski profesor prawa, autor szeregu publikacji na temat praw kobiet. [przypis edytorski]
Bridewell — nazwa londyńskiego więzienia; (ang.) bride to panna młoda, a (ang.) well to studnia, źródło. [przypis edytorski]
Bridgmann, Laura (1829–1889) — pierwsza osoba głucho-niewidoma, która opanowała język, nauczyła się czytania, pisania, uczyła się przedmiotów szkolnych, jak arytmetyka, historia i geografia. [przypis edytorski]
bridż — dziś raczej: brydż. [przypis edytorski]
Briefe (niem.) — listy. [przypis edytorski]
briganti (z wł. brigante) — bandyci, łobuzy, zbóje. [przypis edytorski]
Brigitienau — historyczna, wielokulturowa dzielnica w Wiedniu. [przypis edytorski]
Brigode, Romain-Joseph de (1775–1854) — francuski polityk. [przypis edytorski]
brillant second (fr.) — wspaniały drugi. [przypis edytorski]
brillant troisième (fr.) — wspaniały trzeci. [przypis edytorski]
Brindisi — miasto na Półwyspie Salentyńskim, na wsch. wybrzeżu Włoch. [przypis edytorski]
Brindisi — miasto portowe w płd. Włoszech, na wybrzeżu Adriatyku. [przypis edytorski]
briologiczny — związany z badaniem mchów. [przypis edytorski]
Brion, Friederike Elisabeth (1752–1813) — córka proboszcza ewangelickiego w wiosce Sessenheim w Alzacji, która 1770 miała krótki, lecz namiętny romans z młodym Johannem Wolfgangiem Goethem; ciężko przeżyła zerwanie przez niego związku i nigdy nie wyszła za mąż. [przypis edytorski]
brio (skrót od: wł. con brio) — część utworu muzycznego grana z werwą (często: allegro con brio). [przypis edytorski]
brioszowe ciasto — ciasto jak do wyrobu brioszek, tj. francuskiego lekko słodkiego pieczywa drożdżowego. [przypis edytorski]
Briquet! Est-tu par là? — Ah! C'est toi, Colicaut!… — Briquet, jesteś tam? — Ach, to ty, Colicaut! — Coś takiego, psiakrr… Zamierzasz wprowadzić całą kompanię! — Wcale nie, wcale nie, tylko jeden, nie więcej, nasz towarzysz… Zobaczmy! [przypis edytorski]
Brissot, Jacques Pierre (1754–1793) — francuski polityk, prawnik i filozof, czołowa postać żyrondystów, nieformalnego stronnictwa politycznego z czasów rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
Bristol — hotel przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, wybudowany w 1901 r. [przypis edytorski]
British Association for the Advancement of Science (ang. Brytyjskie Stowarzyszenie na rzecz Postępu Naukowego) — brytyjska organizacja naukowa zał. w 1831 w celu wspierania promocji i rozwoju nauki; od 2009 nosi nazwę British Science Association. [przypis edytorski]
British Borneo Company, właśc. North Borneo Chartered Company a. British North Borneo Company — brytyjska spółka utworzona w 1881, po uzyskaniu koncesji na działalność kolonialną od lokalnych władców, mająca na celu zarządzanie terenami Północnego Borneo (ob. Sabah w Malezji) i eksploatację zasobów naturalnych obszaru. Po utworzeniu spółki prowadzono negocjacje z Holendrami w sprawie określenia granicy między obszarem nadanym Kompanii przez sułtana Sulu a obszarem, do którego Holendrzy rościli sobie prawa na podstawie traktatu z sułtanem Bulungan, zakończone w 1891 ostatecznym uzgodnieniem linii granicznej. Terytorium Kompanii w 1888 stało się protektoratem Imperium Brytyjskiego, ale firma pozostawała z nim związana do 1946, kiedy po ogromnych zniszczeniach wojennych na Borneo spółkę rozwiązano, a administrację przejął w całości brytyjski Urząd Kolonialny. [przypis edytorski]
British Museum (ang.) — Muzeum Brytyjskie w Londynie, największe muzeum Wielkiej Brytanii i jedno z największych na świecie; działającą przy nim wielką bibliotekę w roku 1973 połączono z kilkoma mniejszymi i utworzono bibliotekę narodową Wielkiej Brytanii pod nazwą: Biblioteka Brytyjska (British Library), zawierającą obecnie ok. 170–200 mln pozycji. [przypis edytorski]
British Museum, gdzie znów widziałem przynajmniej połowę greckiego Akropolu — podczas wojen napoleońskich lord Elgin, brytyjski poseł w Konstantynopolu, zlecił zdjęcie marmurowych rzeźb i płaskorzeźb z budynku ateńskiego Partenonu na Akropolu; trafiły one do British Museum w Londynie, gdzie pozostają do dziś mimo ponawianych starań władz Grecji o ich zwrot. [przypis edytorski]
British — tu: British Museum, Muzeum Brytyjskie w Londynie, największe muzeum Wielkiej Brytanii i jedno z największych na świecie. [przypis edytorski]
Britomartis (mit. gr.) — bogini czczona na Krecie. [przypis edytorski]
Briułłow, Karł Pawłowicz (1799–1852) — malarz rosyjski, przedstawiciel klasycyzmu i romantyzmu, autor obrazów historycznych, wybitny portrecista; profesor petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
bróć się a. bruć się (daw., gw.) — walczyć, zmagać się. [przypis edytorski]
Bródno — tu: cmentarz w Warszawie, położony w dzielnicy Praga Północ. [przypis edytorski]
bród — płytkie miejsce jeziora, rzeki, przez które można przejść na drugi brzeg. [przypis edytorski]
bród — płytsze miejsce na rzece, umożliwiające przejście na drugi brzeg. [przypis edytorski]
bróg — daszek chroniący siano. [przypis edytorski]
bróg — duży stóg siana przykryty ruchomym dachem na słupach. [przypis edytorski]
bróg (gw.) — pomieszczenie, gdzie trzymało się siano, zboże lub karmę dla zwierząt, złożone z czterech słupów i ruchomego dachu. [przypis edytorski]
bróg — oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano siano lub niewymłócone zboże. [przypis edytorski]
bróg — oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano zboże przed młóceniem, a niekiedy również inne zbiory. [przypis edytorski]
bróg — przykryty daszkiem stóg siana. [przypis edytorski]
bróg — zabudowanie gospodarcze lub zadaszenie do przechowywania płodów rolnych. [przypis edytorski]
bróg — zadaszenie oparte na czterech słupkach, służące do ochrony przed deszczem składowanych zbiorów, siana etc. [przypis edytorski]
bróźna — bruzda. [przypis edytorski]
brózda — dziś popr. pisownia: bruzda. [przypis edytorski]
broadcastingowy (neol. z ang.) — nadający audycje. [przypis edytorski]
Broad Street — ulica oraz okręg wyborczy w londyńskim City. [przypis edytorski]
Broadway — ulica w Nowym Jorku, w dzielnicy Manhattan, słynąca z mieszczących się przy niej licznych teatrów, kabaretów i modnych sklepów, uważana za centrum kulturalno-rozrywkowe USA. [przypis edytorski]
Broadwayu — ulica w Nowym Jorku, w dzielnicy Manhattan, słynąca z mieszczących się przy niej licznych teatrów, kabaretów i modnych sklepów, uważana za centrum kulturalno-rozrywkowe USA. [przypis edytorski]
brocanteuse (fr.) — handlarka starzyzną. [przypis edytorski]
Broceliand — zaczarowany las ze średniowiecznych legend arturiańskich, miejsce magii i tajemnic. [przypis edytorski]
Brocky, Károly (1807–1855) — węg. malarz działający w Anglii. [przypis edytorski]
brodawnik — dmuchawiec. [przypis edytorski]
brodawnik — mniszek lekarski. [przypis edytorski]
brodiaga (z ros.) — włóczęga, wagabunda, łazik, kloszard. [przypis edytorski]
brodiaga (z ros.) — włóczęga, włóczykij. [przypis edytorski]
brodnia — sieć rybacka z podłużnymi skrzydłami bocznymi, którą dwójka osób, brodząc, włóczy po dnie. [przypis edytorski]
Brody ich długie, wąsione kręciska, włos długi i pluga sukniawa, a w rękach buły ogromniawe i siekiery — nawiązanie do fragmentu ballady Powrót taty Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
Brody — miasto w zach. części Ukrainy, położone ok. 80 km na płn. wschód od Lwowa. [przypis edytorski]
brody zbawić — pozbawić brody. [przypis edytorski]
brodziaga (z ros. бродяга), pol. daw. bradziaga a. brodiaga — włóczęga. [przypis edytorski]
Brodziński, Kazimierz (1791–1835) — poeta pol. epoki preromantycznej, przedstawiciel sentymentalizmu, historyk, teoretyk i krytyk literacki, tłumacz, publicysta; autor sielanek, bajek, ód okolicznościowych oraz rozpraw teoretyczno-literackich; współpracował z „Pamiętnikiem Warszawskim” (od 1815 r.), od 1822 r. wykładowca literatury na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim; autor m.in. O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej (1818), Wiesław. Sielanka krakowska (1820), Wspomnienia mojej młodości (wyd. pośmiertne 1844); tłumacz ważnych dla nurtu romantycznego utworów, m.in. Cierpień młodego Wertera Goethego, Pieśni Osjana Macphersona, wierszy Herdera, a także łacińskich utworów poetów staropolskich. [przypis edytorski]
Brodziński, Kazimierz (1791–1835) — polski poeta epoki preromantycznej, przedstawiciel sentymentalizmu, historyk, teoretyk i krytyk literacki, tłumacz, publicysta; autor głośnej rozprawy O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej, tłumacz ważnych dla nurtu romantycznego utworów, m.in. Cierpień młodego Wertera Goethego oraz Pieśni Osjana Macphersona. [przypis edytorski]
Broglie, Achille Charles de (1785–1870) — francuski książę, polityk; premier (1830 i 1835–1836), przywódca prawicy w Zgromadzeniu Narodowym. [przypis edytorski]
Broglie, Albertine de (1797–1838) — córka pani de Staël, francuskiej publicystki i powieściopisarki, żona polityka Achillesa Charles'a de Broglie. [przypis edytorski]
broić burdę (starop.) — prowadzić walkę. [przypis edytorski]
broić (starop.) — dokazywać; szaleć, wściekać się. [przypis edytorski]
broić (starop.) — tu: dokazywać; także: szaleć, wściekać się (broić się). [przypis edytorski]
brojler — drób intensywnie tuczony i hodowany na ubój; brojlery (specjalne rasy kur, a także kaczek i indyków) charakteryzują się dużym przyrostem masy ciała w krótkim czasie, ich hodowla jest stosunkowo tania i prowadzona na skalę przemysłową. [przypis edytorski]
brojler — drób intensywnie tuczony i hodowany na ubój; brojlery (specjalne rasy kur, a także kaczek i indyków) charakteryzują się dużym przyrostem masy ciała w krótkim czasie, ich hodowla jest stosunkowo tania i prowadzona na skalę przemysłową. [przypis edytorski]
brojt (z niem. a. jid.) — chleb. [przypis edytorski]
brokadia (daw.) — dziś: brokat: gruba tkanina jedwabna z wypukłym wzorem przetykana złotą nicią, używana jako materiał na bogate stroje, obecnie na szaty liturgiczne, obicia itp. [przypis edytorski]
brokat (daw.) — ozdobna tkanina z grubego jedwabiu z wypukłymi wzorami, przetykana nicią złotą lub srebrną. [przypis edytorski]
brokatela (daw.) — ciężka tkanina, przypominająca atłas lub adamaszek, przetykana jedwabiem. [przypis edytorski]
brokatela — tkanina dekoracyjna przetykana jedwabiem. [przypis edytorski]
brokatela (z wł.) — ciężka tkanina dekoracyjna przetykana jedwabiem, ze wzorem ze srebrnych lub złotych nici, wyrabiana w XVI–XVII w., głównie we Włoszech. [przypis edytorski]
brokatela (z wł.) — ciężka tkanina przetykana jedwabiem, ze wzorem ze srebrnych lub złotych nici. [przypis edytorski]
brokat — gruba tkanina jedwabna z wypukłym wzorem, przetykana złotą nicią, używana jako materiał na bogate stroje, obecnie na szaty liturgiczne, obicia itp. [przypis edytorski]
brokat — gruba tkanina jedwabna z wypukłym wzorem przetykana złotą nicią, używana jako materiał na bogate stroje, obecnie na szaty liturgiczne, obicia itp. [przypis edytorski]
Bromios (gr. rozgłośny; mit. gr.) — przydomek Dionizosa, boga wina i odradzającej się przyrody, znanego też jako Bakchos. [przypis edytorski]
Bromios (gr.) — szumny bóg: przydomek Dionizosa. [przypis edytorski]
brom — środek uspokajający. [przypis edytorski]
brom — tu: środek nasenny i uspokajający. [przypis edytorski]
brom — tu: sole bromu (bromki), powszechnie stosowane w XIX i na pocz. XX w. jako środek uspokajający i nasenny. [przypis edytorski]
brońcie mnie od niej — dziś popr.: brońcie mnie przed nią. [przypis edytorski]
brońcież się — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
brońże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
brońże mnie odeń (daw.) — broń mnie przed nim. [przypis edytorski]
brona (daw.) — brama. [przypis edytorski]
brona — narzędzie do spulchniania i wyrównywania zoranej ziemi. [przypis edytorski]
brona — narzędzie rolnicze przeznaczone do płytkiej uprawy gleby. [przypis edytorski]
brona (starop.) — brama. [przypis edytorski]
brona (tu daw.) — brama. [przypis edytorski]
bronchia (łac.) — oskrzela. [przypis edytorski]