Przypisy

własność — tu: cecha przyrodzona. [przypis edytorski]

własność — tu: właściwość, cecha. [przypis edytorski]

własny (daw.) — tu: właściwy. [przypis edytorski]

własny (daw.) — właściwy. [przypis edytorski]

własny (daw.) — właściwy. [przypis edytorski]

własnymi słowy — dziś popr. forma N. lm: własnymi słowami. [przypis edytorski]

własnymi winy — dziś: własnymi winami. [przypis edytorski]

własnym sumptem — na własny koszt. [przypis edytorski]

własny (starop.) — właściwy, prawdziwy. [przypis edytorski]

własny — właściwy. [przypis edytorski]

własta (daw.) — władczyni. [przypis edytorski]

własta — władczyni. [przypis edytorski]

włast (daw.) — władca. [przypis edytorski]

w Ł. — autor kształcił się w Łomży. [przypis edytorski]

włóczebne — ludowy zwyczaj wielkanocny; w drugi dzień Wielkanocy chłopcy chodzą po domach z życzeniami i pobożnymi pieśniami, wypraszając jajka i inne jedzenie; także same podarunki za takie śpiewanie. [przypis edytorski]

włóczenie — wyrównywanie nierówności górnej warstwy gleby za pomocą włóki, ciągniętego po powierzchni pola narzędzia, złożonego z belki lub kilku połączonych łańcuchami belek. [przypis edytorski]

włócznie (…) z jednym grotem na końcu — Ksenofont zwraca na to uwagę, ponieważ greckie włócznie oprócz grotu na jednym końcu, na drugim miały zaostrzoną piętę, dzięki której broń można było wbić w ziemię. [przypis edytorski]

włócznióm — dziś popr. forma C. lm: włóczniom. [przypis edytorski]

włóka — 30 morg, tj. ok. 18 ha. [przypis edytorski]

włóka — daw. jednostka miary powierzchni, równa 30 morgom, tj. wynosząca ok. 18 ha (179 550 m²). [przypis edytorski]

włóka — daw. jednostka miary powierzchni, równa 30 morgom, tj. wynosząca ok. 18 ha. [przypis edytorski]

włóka — daw. jednostka miary powierzchni, równa 30 morgom, tj. wynosząca ok. 18 ha. [przypis edytorski]

włóka — daw. miara powierzchni gruntu. [przypis edytorski]

włóka — dawna jednostka powierzchni gruntu, równa 30 morgom, ok. 17 ha. też: łan. [przypis edytorski]

włóka — dawna miara powierzchni gruntu, równa 30 morgom, tj. wynosząca ok. 18 ha. [przypis edytorski]

włóka — miara powierzchni: 30 mórg, ok. 17,9 ha (179 550 m²). [przypis edytorski]

włóka — miara powierzchni: 30 morg, ok. 17,9 ha (179 550 m²). [przypis edytorski]

włóko — wywłoko (przekleństwo, obelga). [przypis edytorski]

włósie — dziś popr.: włosie. [przypis edytorski]

włóżże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

Włochów — tj. Comédie-Italienne, teatr paryski, założony w XVII w., gdzie w przeciwieństwie do Comédie-Française oferowano repertuar włoski. [przypis edytorski]

Włochy a. Wołochy — tu daw.: ludy z południa Europy. [przypis edytorski]

Włochy — dziś popr. forma M.lm: Włosi. [przypis edytorski]

Włochy — dziś popr. forma M. lm: Włosi. [przypis edytorski]

Włochy (starop. forma) — (z) Włochami. [przypis edytorski]

Włodarkiewicz, Jan (1900–1942) — podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego, komendant TAP, jeden z założycieli Frontu Odrodzenia Polski, pierwszy komendant organizacji dywersyjnej „Wachlarz”. W czasie kampanii wrześniowej 1939 miał za zadanie tworzyć rezerwowe oddziały kawalerii, został przydzielony do Ośrodka Zapasowego Kawalerii w Garwolinie i 15 września sformował we Włodawie improwizowany szwadron kawalerii. Walczył w szeregach Armii „Lublin”, w 41 Rezerwowej Dywizji Piechoty, gdzie dowodził sformowanym z rozbitków kawaleryjskim oddziałem rozpoznawczym. 15 października w okolicy Mrozów k. Warszawy rozwiązał oddział. W listopadzie 1939 założył, wspólnie z Witoldem Pileckim, organizację konspiracyjną Tajna Armia Polska, w której był komendantem (pseud. Darwicz, Jan, Odważny), a która wraz z innymi w 1940 weszła w skład Konfederacji Narodu. W Konfederacji Narodu Włodarkiewicz dowodził pionem wojskowym, tj. tzw. Konfederacją Zbrojną (TAP weszła w jej skład). Latem 1941 r. Włodarkiewicz, jako współtwórca koncepcji „Wachlarza”, został mianowany przez gen. Roweckiego „Grota” jego komendantem. We wrześniu 1941 podporządkował się, wraz z większością członków Konfederacji Zbrojnej, Związkowi Walki Zbrojnej. Od jesieni 1941 poświęcił się pracy przy organizacji „Wachlarza”, do którego włączył część współpracowników z TAP. Zmarł nagle, w niewyjaśnionych dotychczas okolicznościach 18/19 marca 1942 r. we Lwowie przeprowadzając inspekcję I Odcinka „Wachlarza”. [przypis edytorski]

włodarz a. włódarz (daw.) — tu: pracownik zarządzający robotnikami rolnymi w folwarku. [przypis edytorski]

włodarz (daw.) — tu: pracownik zarządzający robotnikami rolnymi w folwarku. [przypis edytorski]

włodarze a namiestnicy — w oryg. łac. villici ac vicedomini. [przypis edytorski]

włodarz — osoba kierująca robotnikami folwarcznymi w dawnym majątku ziemskim. [przypis edytorski]

włodarzyć — rządzić, gospodarować. [przypis edytorski]

włodarzyć — rządzić. [przypis edytorski]

Włodawa — miasto położone w województwie lubelskim, we wschodniej Polsce. W czasie II wojny światowej, pod koniec września 1939 r., gen. Franciszek Kleeberg utworzył tu tzw. Rzeczpospolitą Włodawską, jeden z ostatnich bastionów niepodległej Polski. [przypis edytorski]

włodyka (daw.) — tu: pan, władca. [przypis edytorski]

włodyka — rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw stanowych. [przypis edytorski]

Włodzimiérz, właśc. Włodzimierz I Wielki (zm. 1015) — wnuk księżnej Olgi (890–969), książę kijowski, święty prawosławny i katolicki. [przypis edytorski]

Włodzimierz Łubieński (1824–1849) — przyjaciel Norwida, z którym poznał się w 1845. [przypis edytorski]

Włodzimierz Miarczyński (1879–1846) — aktor. [przypis edytorski]

Włodzimierz — miasto w Rosji, nad rzeką Klaźmą, 200 km na wsch. od Moskwy; mieści się w nim największe więzienie Rosji więzienie centralne, założone w 1783 z rozkazu carycy Katarzyny II. [przypis edytorski]

Włodzimierz Perzyński (1877–1930) — pisarz; współpracował z „Głosem” i „Tygodnikiem Ilustrowanym”; autor m.in. komedii Aszantka (1906). [przypis edytorski]

Włodzimierz Terlikowski (1873–1951) — malarz, związany z École de Paris. [przypis edytorski]

Włodzimierz — tj. rosyjski order św. Włodzimierza. [przypis edytorski]

w łodzi — nawiązanie do mit. gr. i łodzi Charona, przewożącej zmarłych do Hadesu. [przypis edytorski]

włoka (a. włóka) — dwa skrzyżowane kije, na których po skończonej orce ciągnie się pług z pola do domu; por. czasowniki: włóczyć, wlec. [przypis edytorski]

włok — sieć do połowu ryb dennych. [przypis edytorski]

w łono przyjmuje (starop.) — tu: przyjmuje na łono; przytula, tuli, osłania sobą. [przypis edytorski]

włość — majątek, posiadłość, własność. [przypis edytorski]

włość — miejsce zamieszkania, siedziba. [przypis edytorski]

włość — włościanie, chłopi. [przypis edytorski]

włościański — chłopski. [przypis edytorski]

włościański (daw.) — chłopski. [przypis edytorski]

włościanin (daw.) — chłop. [przypis edytorski]

włościanin (daw.) — chłop; rolnik. [przypis edytorski]

włościanin (daw.) — chłop, rolnik. [przypis edytorski]

„Włościanin” — pismo dla ludu, wydawane w Krakowie w latach 1869–1879. [przypis edytorski]

włości (daw.) — duży majątek ziemski. [przypis edytorski]

włoście — dziś popr.: włości. [przypis edytorski]

włości — majątek ziemski. [przypis edytorski]

włos angielski — rodzaj piłki do metalu. [przypis edytorski]

włosiana szata — włosiennica, ubranie z gryzącego włosia, często noszone przez pokutników. [przypis edytorski]

włosianka — włosienica, rodzaj tkaniny z włosiem końskim, szorstkiej, służącej do umartwiania ciała. [przypis edytorski]

włosiech — dziś popr. forma N.lm: włosach. [przypis edytorski]

włosiech (starop. forma) — dziś Msc.lp: (po) włosach. [przypis edytorski]

włosień — pasożyt atakujący ssaki i ludzi. [przypis edytorski]

włosień — tu: włosie, wypełnienie obicia mebla. [przypis edytorski]

włosień — włosiennica; ubiór z szorstkiego materiału, stosowany w średniowieczu dla „umartwienia” ciała, co miało być wyrazem lekceważenia (czy wręcz tępienia) cielesnej, materialnej sfery bytu na rzecz gloryfikacji sfery duchowej, niematerialnej. [przypis edytorski]

włosienica — rodzaj tkaniny z włosiem końskim, szorstkiej, służącej do umartwiania ciała. [przypis edytorski]

włosienie (daw.) — włosie. [przypis edytorski]

włosiennica (daw.) — tkanina ze sztywnego włosia. [przypis edytorski]

włosiennica — szorstka szata noszona dawniej na gołe ciało dla umartwienia, pokuty lub z powodu żałoby. [przypis edytorski]

włosiennica — szorstka szata pokutna. [przypis edytorski]

włosiennica — szorstkie ubranie, noszone na gołe ciało w celach pokutnych. [przypis edytorski]

włosiennica — ubiór z szorstkiego materiału noszony na gołym ciele, stosowany w średniowieczu w celu „umartwienia” ciała. [przypis edytorski]

włosiennica — ubranie z gryzącej wełny, używane przez pokutników. [przypis edytorski]

włoski — dziś popr. forma: włoskiej; jest to fonetyczny zapis daw. formy D. z tzw. e pochylonym: włoskiéj. [przypis edytorski]

włoskiej i francuskiej — Burador (Tirso di Molina, hiszp.); dwie sztuki włoskie pt. Il Convitato di pietra; dwie francuskie pt. Le Festin de Pierre (Dorimon, de Villiers). [przypis edytorski]

włoskiej — w autografie Wybickiego widnieje: „włoski”; jest to fonetyczny zapis daw. formy D. z tzw. e pochylonym: włoskiéj; w pierwotnej wersji pieśni wyrazy w tym wersie były ustawione w innej kolejności, a wers tworzył rym dokładny z poprzednim: „Marsz, marsz Dąbrowski,/ Do Polski z ziemi włoski”. [przypis edytorski]

włoskie wojska Rzym na cudzoziemskich, zaciężnych gwardiach papieskich zdobywały — 20 września 1870 armia włoska zajęła Rzym, broniony przez oddziały żuawów papieskich, uformowane z żołnierzy pochodzących z różnych krajów. Zdobycie Rzymu zakończyło proces zjednoczeniowy Włoch, jednocześnie kładąc kres istnieniu Państwa Kościelnego. Rocznica 20 września była włoskim świętem narodowym do 1930, kiedy zostało ono zniesione po podpisaniu traktatów laterańskich i utworzeniu Państwa Miasta Watykan. [przypis edytorski]

Włos mi się jeży, słysząc (…) — błąd logiczny; poprawnie: „włos mi się jeży, kiedy słyszę (…)”. [przypis edytorski]

włos się zdębi — włos staje dęba. [przypis edytorski]

włosy — dziś forma N.lm: włosami. [przypis edytorski]

włosy — dziś popr. forma N.lm: włosami. [przypis edytorski]

włosy złotemi — dziś popr. forma N. lm: złotymi włosami. [przypis edytorski]

włos zdębi się — włos staje dęba. [przypis edytorski]

Włoszy — dziś popr.: Włosi. [przypis edytorski]

w łowy — dziś: na łowy, na polowanie. [przypis edytorski]

włożony (tu daw.) — przyzwyczajony, przyuczony. [przypis edytorski]

włożyć (daw.) — wciągnąć, przyzwyczaić, przyuczyć, wyćwiczyć w czymś. [przypis edytorski]

włożyć się (daw.) — wdrożyć się, przyuczyć się do czegoś. [przypis edytorski]

włożyć się do czegoś — przystosować się, przyuczyć do czegoś. [przypis edytorski]