Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7499 przypisów.
Dariusz II [Notos] (425–405 p.n.e.) — Dariusz I panował od 521–485 przed Chr., syn jego Kserkses do roku 465. Od r. 464–425, po zabiciu Kserksesa, rządzi Artakserkses I Długoręki. Prócz następcy tronu zostawił 17 synów nieuprawnionych do dziedzictwa, zrodzonych z żon pobocznych. Ci zwali się po grecku nothoj (nothos: nieprawy syn). Następcę Artakserksesa zabił jeden z owych 17 nothoj, ale sam padł z ręki brata imieniem Ochos. Ochos na tronie przybrał imię: Dariusz II. [przypis tłumacza]
Dariusz II Ochos (zm. 404 p.n.e.) — król Persji (od 424 p.n.e.); podczas wojny peloponeskiej między Atenami i Spartą wspierał finansowo Spartę. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, odnowiciel państwa, zdobywca, reformator; stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, odnowiciel państwa, zdobywca; zreformował administrację, przepisy prawa, system podatkowy i armię, rozbudował sieć dróg, stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata; dokonał inwazji na Grecję kontynentalną, rozpoczynając tzw. wojny perskie. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, odnowiciel państwa, zdobywca; zreformował administrację, przepisy prawa, system podatkowy i armię, rozbudował sieć dróg, stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata; po stłumieniu powstania w Jonii dokonał inwazji na Grecję kontynentalną, rozpoczynając tzw. wojny perskie. [przypis edytorski]
Dariusz I Wielki (ok. 550–485 p.n.e.) — król perski (od 521) z dynastii Achemenidów, syn Hystaspesa, satrapy Partii i Hyrkanii; odnowiciel państwa, zdobywca; zreformował administrację, przepisy prawa, system podatkowy i armię, rozbudował sieć dróg, stworzył sprawnie działający aparat państwowy zarządzający największym imperium ówczesnego świata; dokonał inwazji na Grecję kontynentalną, rozpoczynając tzw. wojny perskie. [przypis edytorski]
Dariusz (…) kreował greckich książąt, tak w Jonii… — chodzi o postępowanie perskiego króla Dariusza I (ok. 550–485 p.n.e.) wobec należących do jego państwa greckich miast na wybrzeżu Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
Dariusz pytał Greków (…) grozę — Herodot, Dzieje, III, 38. [przypis tłumacza]
dark activity of the mind (ang.) — mroczna działalność umysłu. [przypis edytorski]
darling (ang.) — kochanie. [przypis edytorski]
Darling — właśc. Darling Downs; region rolniczy w stanie Queensland w Australii. [przypis edytorski]
darma (…) mowa (starop.) — daremna mowa. [przypis edytorski]
darmo — bez celu. [przypis redakcyjny]
Darmo do Samu z inszych państw kryształ przychodzi — w oryg. vasi, a więc gliniane naczynia, wazy, nie kryształ. W Samos wyrabiano wazy na wywóz; cały zwrot ma więc to samo znaczenie, co „sowy nieść do Aten” lub „krokodyle do Egiptu”. [przypis redakcyjny]
darmolęgi — rzeczownik o pejoratywnym znaczeniu; przezwisko, obelga oznaczająca kogoś, kto urodził się (wylągł) na darmo (tzn. swoim istnieniem nie przynosi nikomu korzyści). [przypis edytorski]
darmoleg (starop.) — próżniak. [przypis edytorski]
darmo — na darmo, daremnie, na próżno. [przypis redakcyjny]
Darmo nie upuszczając namniejszej godziny — pozwalając czasowi mijać bez rezultatu. [przypis redakcyjny]
Darmo pieniądze biednym rozpożycza i zniża procent na giełdzie weneckiej — od czasów starożytnych Kościół katolicki surowo potępiał pobieranie odsetek od pożyczek jako niemoralne i nakładał karę ekskomuniki na każdego chrześcijanina, który by pożyczał pieniądze na procent. [przypis edytorski]
darmopych (starop.) — pyszałek. [przypis edytorski]
darmoś się silił — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: darmo się siliłeś. [przypis edytorski]
darmo — tu: na próżno. [przypis edytorski]
Darmstadt — miasto w Niemczech, w Hesji, posiadające prawa miejskie od 1330 roku. [przypis edytorski]
darń — gęsto splecione rośliny na powierzchni ziemi. [przypis redakcyjny]
darń — gęsty splot roślin na powierzchni ziemi lub na wodzie. [przypis edytorski]
darń — górna warstwa gleby wraz z trawą i korzeniami. [przypis edytorski]
darń — warstwa gleby wraz z korzeniami roślin. [przypis edytorski]
darń — wastwa gleby wraz z trawą i korzeniami. [przypis edytorski]
darń — ziemia gęsto porośnięta trawą. [przypis edytorski]
darń — ziemia przerośnięta trawą, poszycie. [przypis edytorski]
darnem — dziś: darnią. [przypis edytorski]
darniem — dziś r.ż.; popr. forma N.: darnią; darń — warstwa gleby przerośniętej gęsto splecionymi korzeniami traw i in. roślin, używana do umacniania nasypów. [przypis edytorski]
darnina — warstwa ziemi z korzeniami traw. [przypis edytorski]
Darnley, Henryk (1545–1567) — mąż Marii Stuart, ojciec króla Jakuba I, protoplasta dynastii panującej w Anglii. [przypis edytorski]
darn (tu r.m.) — darń (r.ż.). [przypis edytorski]
darów mi nie znoszą, żem walczył tak mężnie? — z gratulacjami za wygraną walkę prowadzoną niby w imieniu wszystkich mężów ciemiężonych przez żony, ale zdradzających je. [przypis tłumacza]
dar […] okazały, / Który dał Sylwestrowi Konstantyn wspaniały — mowa o darowiźnie Rzymu i okolicy papieżowi św. Sylwestrowi przez cesarza Konstantyna Wielkiego [rzekoma darowizna Konstantyna to fałszerstwo z VIII w., co udowodniono kilkadziesiąt lat przed powstaniem Orlanda]. [przypis redakcyjny]
Da Roma in qua io non son andato del corpo. Di gratia, piglia in mano questa forcha, et fa mi paura — Od Rzymu aż dotąd nie byłem ze stolcem. Proszę cię, weź do garści te widły i nastrasz mnie. [przypis tłumacza]
darowałbym chętnie wstrętne wprowadzenie Harpii Wergiliuszowi; ale (…) cała wróżba kończy się wreszcie na grze słów — Harpie przepowiadały Eneaszowi i jego towarzyszom, że nie znajdą wprzódy pokoju, aż głodem dręczeni nie zjedzą stołów. Trojańczycy po wylądowaniu w kraju Latynów zjedli placki mączne, na których położyli byli mięso. [przypis redakcyjny]
darowywa — dziś popr.: darowuje. [przypis edytorski]
darowywasz — dziś popr.: darowujesz. [przypis edytorski]
Darré, Richard Walther (1895–1953) — prominentny działacz nazistowski, członek SS, minister rolnictwa III Rzeszy. [przypis edytorski]
Darrieux, Danielle Yvonne Marie Antoinette (1917–2017) — fr. aktorka filmowa i teatralna; karierę w Hollywood rozpoczęła w wieku 18 lat, zagrała w ponad stu amer. i fr. filmach. [przypis edytorski]
darski (daw.) — dzielny, dziarski. [przypis redakcyjny]
d'Artagnan — główny bohater cyklu powieści Aleksandra Dumasa, Gaskończyk, muszkieter króla Ludwika XIII i Ludwika XIV; wzorowany na historycznej postaci Charlesa de Batz-Castelmore hrabiego d'Artagnan (1611–1673). [przypis edytorski]
darty orzeł — orzeł o dwóch głowach, dziobami odwróconych od siebie. [przypis redakcyjny]
darują (starop.) — opatrują darami. [przypis redakcyjny]
Daruję ci… — w innym wydaniu uzupełnione: „Darujęć, durniu!”. [przypis edytorski]
daruj mnie tą łaską — dziś popr.: daruj mi tę łaskę, albo: obdaruj mnie tą łaską. [przypis edytorski]
„darum kommt dem überlieferten Texte entschieden näher die Vermutung Gedeonows, dasz in Semarьgla der griechisch-ägyptische Sem Herakles enthalten sei” (niem.) — dlatego zachowane teksty bliższe są przypuszczeniom Gedeonowa, że Semarьgla przejawia cechy grecko-egipskiego Sema-Heraklesa. [przypis edytorski]
Darwin, Charles (1809–1882) — brytyjski przyrodnik i geolog, twórca teorii ewolucji. [przypis edytorski]
Darwin, Charles (1809–1882) — brytyjski przyrodnik, twórca teorii ewolucji. [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej. [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt; autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt. Autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
Darwin, Charles Robert (1809–1882) — ang. przyrodnik, twórca teorii ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem, która tłumaczy przemiany ewolucyjne regulowane doborem naturalnym i walką o byt; autor książek: Podróż na okręcie „Beagle” (1839), O powstawaniu gatunków (1859), O pochodzeniu człowieka i o doborze płciowym (1871). [przypis edytorski]
darwinista — zwolennik darwinizmu, teorii ewolucji sformułowanej w 1859 r. przez brytyjskiego uczonego Karola Darwina, zgodnie z którą rozwój jest powolnym procesem przemian, dokonujących się dzięki doborowi naturalnemu oraz dostosowywaniu się do środowiska. [przypis edytorski]
Darwin, Karol (1809–1882) — angielski przyrodnik. Stworzył teorię ewolucji, w myśl której wszystkie obecnie żyjące gatunki wywodzą się z gatunków niegdyś żyjących, dzięki ciągłemu adaptowaniu się do zmieniających się warunków i przetrwaniu najsilniejszego (najlepiej przystosowanych organizmów), co nazwał doborem naturalnym. Teoria ewolucji okazała się bardzo nośna także dla nauk humanistycznych: historii, religioznawstwa itd. [przypis edytorski]
Darwin, Karol (1809–1882) — angielski przyrodnik. Stworzył teorię ewolucji, w myśl której wszystkie obecnie żyjące gatunki wywodzą się z gatunków niegdyś żyjących, dzięki ciągłemu adaptowaniu się do zmieniających się warunków i przetrwaniu najsilniejszego (najlepiej przystosowanych organizmów), co nazwał doborem naturalnym. Teoria ewolucji okazała się bardzo nośna także dla nauk humanistycznych: historii, religioznawstwa itd. [przypis edytorski]
Darwin — miasto w Australii, leżące na jej płn. wybrzeżu. [przypis edytorski]
Darwin młodszy — George Howard Darwin (1845–1912), angielski matematyk i astronom, syn Karola Darwina. [przypis edytorski]
dary Danaidów — popr.: dary Danaów, odniesienie do cytatu z Eneidy (II 49): „Czymkolwiek to jest, obawiam się Danaów (Greków), nawet gdy niosą dary”; była to wypowiedź kapłana trojańskiego Laokoona na widok wielkiego drewnianego konia pozostawionego przez wrogów na plaży, rzekomo daru dla bogów; fraza przysłowiowa, używana zwykle bez pierwszych wyrazów, jako ostrzeżenie, żeby nie ufać wrogom, nawet kiedy działają pozornie dla nas korzystnie. [przypis edytorski]
dary — dziś popr. forma N.lm: darami. [przypis edytorski]
dary — dziś popr. forma N.lm.: darami. [przypis edytorski]
dary — dziś popr. forma N. lm: darami. [przypis edytorski]
daryk (oryg fr.: darique) — popr.: darejek a. darejka, złota moneta imperium perskiego, wprowadzona przez króla Dariusza I (522–486 p.n.e.). [przypis edytorski]
Dary na bogów działają, działają na królów czcigodnych — wers nieznanego pochodzenia; Księga Suda z X w. odnotowuje, że niektórzy przypisywali go Hezjodowi. [przypis edytorski]
dary pierwsze ujął pany (starop. konstrukcja) — ujął darami pierwszych [tj. najznamienitszych] panów. [przypis edytorski]
Dary przez pobożność wiernych nadesłane a w liczbie daleko większej jeszcze szlubowane na przyszłość. — „Principaliter sibi tanta mittencium, multoque plura vovencium.” Zakonnik nasz, pełen względem ludzi dobrej wiary, a wzrosły ogólnie w pojęciach średniowiecznych, nie wacha się odzywać w tym miejscu, z taką zachętą do świętego, jak gdyby największą pobudkę przytaczał do spełniania prośby małżonków królewskich. Zostawiamy tekst jego, jak tu, tak wszędzie, w wiernym, bez zmiany odbiciu. [przypis tłumacza]
darzeć kota — kłócić się. [przypis edytorski]
darzenie — obdarowywanie. [przypis edytorski]
darzony (daw.) — tu: zdarzający się. [przypis edytorski]
darzyć się (daw.) — szczęścić się, układać się po czyjejś myśli. [przypis edytorski]
darzyć się — szczęścić się. [przypis edytorski]
das Ding an sich (niem.) — rzecz sama w sobie. [przypis edytorski]
Das Dort ist nimmer hier (niem.) — to Tam nigdy nie jest tutaj (Schiller, Pielgrzym; w oryginale niemals zamiast nimmer). [przypis edytorski]
das dritte Geschlecht (niem.) — trzecia płeć. [przypis edytorski]
da-s, eto toczno (ros.) — tak, rzeczywiście. [przypis edytorski]
das ewigmannliche (niem.) — wieczna męskość. [przypis edytorski]
das Ewig Weibliche (niem.) — wieczna kobiecość. [przypis edytorski]
das ewig Weibliche (niem.) — wieczna kobiecość. [przypis edytorski]
das Ewig-Weibliche [zieht uns hinan] (niem.) — to, co wiecznie kobiece, pociąga nas wzwyż (ku niebu); cytat z Fausta, cz. II J.W. Goethego. [przypis edytorski]
Das Feenkind — Das Feenkind opublikowane w: Novelle in Versen, tom 4 (1869). [przypis edytorski]
Das fügt sich gut, nicht wahr? (niem.) — Dobrze się składa, nieprawdaż? [przypis edytorski]
Das fügt sich gut. Schnell, schnell. Also wie gesagt (niem.) — Dobrze się składa. Szybko, szybko. Więc jak to się mówi (reszta zdania w zniekształconym jęz. pol.). [przypis edytorski]
das genügt (niem.) — to wystarczy. [przypis edytorski]
das ist alles (niem.) — to wszystko. [przypis edytorski]
Das ist eine verrückte Stadt. Immer im Aufstand (niem.) — To jest zwariowane miasto. W stanie ciągłej insurekcji (powstania). [przypis edytorski]
das ist ein Vernichtungslager — to jest obóz unicestwienia. [przypis edytorski]
Das ist gut (niem.) — To jest dobre. [przypis edytorski]
das ist ja aber unser Kuhstall… (niem.) — to nasza obora. [przypis edytorski]
Das ist keine Revolution, es ist Schade, Schade! (niem.) — To nie rewolucja, to wstyd, wstyd! [przypis edytorski]
Das ist kein Witz!!! (niem.) — to żaden żart. [przypis edytorski]
Das ist Metaphysik! Davon will ich nichts wissen! (niem.) — To metafizyka! O tym nic nie chcę wiedzieć! [przypis edytorski]
das kategorische Imperativ (niem.) — imperatyw kategoryczny (podst. pojęcie kantyzmu). [przypis edytorski]
das metaphysische Bedürfnis (niem.) — potrzeba metafizyczna. [przypis edytorski]
Das mogliche Ganzsein des Daseins und das Sein zum Tode (niem.) — Możliwa pełnia egzystencji (ty-bycia) i bycie ku śmierci. [przypis edytorski]
