Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5536 przypisów.
naleść (starop. forma) — znaleźć. [przypis edytorski]
na leśne jabłko — dziś: na kwaśne jabłko. [przypis edytorski]
Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — kozacki ataman, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie; znany także pod imieniem Seweryn. [przypis edytorski]
Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; jego ojciec, kuśnierz z Husiatyna, został zabity z rozkazu dziedzica miasteczka, Marcina Kalinowskiego, z powodu osobistego z nim zatargu; po tym zdarzeniu Nalewajko uszedł z rodzinnych stron, służył w wojsku księcia Konstantego Ostrogskiego, następnie zbiegł do kozaków, brał udział w wyprawach przeciw Turkom i Tatarom na terenach Mołdawii i Węgier; wszczął kolejną rebelię kozacką po stłumieniu powstania Kosińskiego (1591–1593); ostatecznie Nalewajko został pokonany przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego w bitwie nad Ostrym Kamieniem (3 kwietnia 1596 r.), a po bitwie pod Łubniami (dwutygodniowe blisko oblężenie na przełomie maja i czerwca) wydany przez własnych ludzi; w Warszawie był torturowany podczas trwającego 10 miesięcy śledztwa, a następnie skazany na ścięcie i poćwiartowanie, wyrok wykonano 11 kwietnia 1597 r. na Górze Szubienicznej (w miejscu, gdzie w XIX w. została wzniesiona Cytadela). [przypis edytorski]
Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; po oblężeniu taboru w bitwie pod Łubniami na uroczysku Sołonica został przekazany przez starszyznę kozacką wojskom polskim w zamian za darowanie życia i majątku części Kozaków; przewieziony do Warszawy, po dziesięciomiesięcznym śledztwie i torturach został stracony przez poćwiartowanie. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — dzbanek. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — dzbanek z dzióbkiem do nalewania płynów. [przypis edytorski]
nalewka — tu: dzbanek. [przypis edytorski]
nalewka — tu: naczynie do polewania wodą. [przypis edytorski]
Nalewki — dawna ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie, jedna z najważniejszych ulic handlowych miasta i jedna z głównych ulic dzielnicy żydowskiej, ruchliwy trakt komunikacyjny; zniszczona całkowicie w czasie powstania w getcie w 1943. [przypis edytorski]
naleźć (daw.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć — dziś popr.: znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć — dziś: znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć (gw.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć (starop.) — znaleźć. [przypis edytorski]
Należy przedstawić jej dziewięciu bohaterów — popularną rozrywką w epoce elżbietańskiej było przedstawianie Dziewięciu Bohaterów, postaci uznanych w średniowieczu za ideały rycerstwa. Na dziewiątkę składało się trzech pogańskich herosów antyku: Hektor, Aleksander Wielki i Cezar, trzech żydowskich biblijnych: Jozue, Dawid i Juda Machabeusz, oraz trzech średniowiecznych, chrześcijańskich: król Artur, Karol Wielki i Godfryd de Bouillon. Tutaj skład zostaje zmieniony: Holofernes dodaje Pompejusza i Herkulesa. [przypis edytorski]
należytość — dziś: należność. [przypis edytorski]
nalezion (daw.) — znaleziony. [przypis edytorski]
nalezion — dziś popr.: znaleziony. [przypis edytorski]
naleziony — dziś: znaleziony. [przypis edytorski]
naleziony (starop.) — znaleziony. [przypis edytorski]
na lico (z ros.) — tu: na pierwszy rzut oka. [przypis edytorski]
na licyjskim łanie — Licja, kraina w płd. części Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
na liczbie zostać (starop.) — być dłużnym. [przypis edytorski]
naliszszy (starop.) — najlichszy, najgorszy. [przypis edytorski]
na Litwiny — dziś: na Litwinów. [przypis edytorski]
nalodek (neol.) — cienka warstwa lodu. [przypis edytorski]
na ludzie (starop. forma) — dziś B.lm: na ludzi. [przypis edytorski]
na lwa srogiego bez obawy siędziesz i na okrutnym smoku jeździć będziesz — fragm. biblijnego psalmu 91 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
Na lwa srogiego bez obawy wsiędziesz, I na ogromnym smoku jeździć będziesz… — fragm. Psalmu 91 w przekładzie Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
Na Madagaskarze — powstała w 1930 Liga Morska i Kolonialna stawiała sobie za cel pozyskanie dla Polski kolonii zamorskich: jednym z rozważanym rozwiązań był zakup od Francji wyspy Madagaskar, u wybrzeży Afryki. W 1937 roku wysłano tam misję rządową, której celem było zbadanie przydatności wyspy jako przyszłej kolonii. Liga oraz środowiska narodowców głosiły w tym okresie hasło „Żydzi na Madagaskar!”, w grudniu 1938 i czerwcu 1939 podczas posiedzeń Sejmu zgłoszono interpelacje poselskie w sprawie przymusowej emigracji mniejszości żydowskiej. [przypis edytorski]
namagać (daw.) — wysilać się. [przypis edytorski]
nama (gw.) — nam. [przypis edytorski]
na małem (gw.) — tu: w niewielkim gospodarstwie. [przypis edytorski]
na mały czas (starop.) — na krótko. [przypis edytorski]
na małym dniu (daw.) — kiedy dni są krótkie, w odróżnieniu od „na wielkim dniu”, w długie dni letnie. [przypis edytorski]
na małżeństwo z Niną krzyżyk — sens: nic nie wyjdzie z małżeństwa z Niną. [przypis edytorski]
namalowanemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników i imiesłowów przym. r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: namalowanymi. [przypis edytorski]
nama — nam (starop. liczba podwójna). [przypis edytorski]
na martwe i umęczone — dziś popr. forma B. lm r.m-os.: na martwych i umęczonych. [przypis edytorski]
namaszczon — namaszczony. [przypis edytorski]
na maszynie (rusycyzm) — samochodem. [przypis edytorski]
namazas — musulmonų relgihinė apeiga. [przypis edytorski]
namazas — musulmonų religinė apeiga. [przypis edytorski]
na Mazowsze — chodzi tu dokładnie o podróż do Warszawy na sejm. [przypis edytorski]
namaz (tur.) — obowiązkowa modlitwa muzułmańska odmawiana pięć razy w ciągu dnia. [przypis edytorski]
nam Chrystus przez Ducha ś. wlewa miłość — nawiązanie do Rz 5, 5: „ A nadzieja nie pohańbia, iż miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Ś., który nam jest dan” (tłum. Wujka). [przypis edytorski]
nam do odparcia na sile nie schodzi — mamy wystarczające siły, by odeprzeć atak. [przypis edytorski]
namężniejszy (starop. forma) — najmężniejszy. [przypis edytorski]
namężnieyszy (starop. forma) — dziś popr.: najmężniejszy. [przypis edytorski]
namężnieyszy (starop. forma ort.) — dziś: najmężniejszy. [przypis edytorski]
Name (niem.) — nazwisko. [przypis edytorski]
Nam etsi urbs ipsa olim caput gentis non fuerit, Moscorum tamen nomen veteribus non ignotum fuisse constat — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]
na miasto! (zniekszt. ros.) — na miejsce! [przypis edytorski]
na międzymorzu — na Półwyspie Apenińskim, otoczony przez morza: Liguryjskie i Tyrreńskie na zach., Jońskie na płd. i Adriatyckie na wsch. [przypis edytorski]
namiętnymi krzyki (daw.) — dziś popr. forma N.lm: namiętnymi krzykami. [przypis edytorski]
namiętnymi ruchy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: (…) ruchami. [przypis edytorski]
na mię wiedzą to (starop.) — o mnie wiedzą to. [przypis edytorski]
namieciech (starop. forma) — dziś N.lm: (w) namiotach. [przypis edytorski]
namiecie — dziś popr. forma Msc.lp: namiocie. [przypis edytorski]
namiecie (starop. forma) — dziś Msc.lp: (w) namiocie. [przypis edytorski]
namiecie (starop. forma) — dziś N.lp: (po) namiocie. [przypis edytorski]
na miecz wsparta — dziś popr.: o miecz wsparta. [przypis edytorski]
namiejętnościom — dziś popr.: namiętnościom. [przypis edytorski]
na miejsce Dudonowe — w miejsce Dudona (poległego dowódcy jednego z oddziałów wojsk). [przypis edytorski]
na miejscu łuczywa — zamiast łuczywa. [przypis edytorski]
na miejscu zwanym Kamień — w oryg. locus vocabulo lapis; zapewne Kamień Śląski w pobliżu Opola. [przypis edytorski]
namieniać — dziś popr.: nadmieniać, tj. wspominać. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — nadmienić, wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — nadmienić; wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić (daw.) — wymienić, wspomnieć. [przypis edytorski]
namienić — dziś popr.: nadmienić. [przypis edytorski]
namienił — dziś: nadmienił; wspomniał. [przypis edytorski]
namieniłem — dziś: nadmieniłem. [przypis edytorski]
namieśnik — dziś: namiestnik. Tu w sensie: osoba pełniąca tę samą funkcję co Lisowski po jego śmierci. [przypis edytorski]
namieśnik — dziś popr.: namiestnik. [przypis edytorski]
Namiestnictwo — najwyższy urząd administracyjny w Galicji, stworzony w 1849 roku, od 1866 piastowali go wyłącznie Polacy. [przypis edytorski]
namiestnik — osoba sprawująca władzę w zastępstwie lub w imieniu panującego. [przypis edytorski]
namiestnik — osoba sprawująca władzę w zastępstwie panującego. [przypis edytorski]
namiotka (daw.) — woalka a. welon. [przypis edytorski]
namioty (starop.) — dziś B.lm: (między) namiotami. [przypis edytorski]
namitka — chusta osłaniająca głowę, czoło i szyję, noszona daw. przez kobiety. [przypis edytorski]
namitka — chusta osłaniająca szyję i podbródek, wiązana na czubku głowy, noszona daw. przez kobiety; podwika. [przypis edytorski]
namitka — kobiece nakrycie głowy, chusta okrywająca całą głowę wraz z czołem i ramionami. [przypis edytorski]
nami — wyraz usunięty w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
nam ku obelżeniu (starop.) — na naszą hańbę; tj. obrażając nas swoim postępowaniem. [przypis edytorski]
na młodziku — w czasie nowiu księżyca. [przypis edytorski]
na młodziku — w pierwszej kwadrze. [przypis edytorski]
nam nadążyć — dziś: za nami nadążyć. [przypis edytorski]
nam na złe (starop.) — na naszą niekorzyść, na naszą szkodę. [przypis edytorski]
na mnichy, na Lachy — dziś popr. forma B. lm: na mnichów, na Lachów. [przypis edytorski]
namniej (starop.) — dziś: najmniej. [przypis edytorski]
namniej (starop. forma) — dziś popr.: najmniej. [przypis edytorski]
namniej (starop. forma) — najmniej. [przypis edytorski]
namniej (starop. forma) — najmniej; tu: ani trochę. [przypis edytorski]
namniej (starop.) — najmniej. [przypis edytorski]
namniejsza (starop. forma) — dziś: najmniejsza. [przypis edytorski]
na mnieś włożył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: na mnie wołżyłeś. [przypis edytorski]
namniey (starop. forma) — najmniej. [przypis edytorski]