Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 464 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 114576 przypisów.
Staw Meocki — Jezioro Meockie, staroż. nazwa Morza Azowskiego, od zamieszkujących jego wybrzeża plemion Meotów. [przypis edytorski]
stawszczyzny, pojemszczyzny, suchomielszczyzny, oczkowe i rogowe — podatki. [przypis edytorski]
stawszy się srogiemi Cyklopy (starop. forma) — dziś popr.: stawszy się srogimi Cyklopami. [przypis edytorski]
stębnować — szyć, pozostawiając ciągłą linię po wierzchniej stornie tkaniny. [przypis edytorski]
stęchnąć — pozbyć się opuchlizny. [przypis edytorski]
stęgły — stężały. [przypis edytorski]
stęgły — tu: stężały, stwardniały. [przypis edytorski]
stęgły — tu: stężały, zastygły. [przypis edytorski]
stęgnie — zastygnie, zesztywnieje. [przypis edytorski]
stękło — dziś popr. forma: stęknęło. [przypis edytorski]
stępać (starop.) — stąpać, kroczyć; tu: postępować. [przypis edytorski]
stępa — dawny przyrząd do kruszenia ziarna na kaszę, składający się z wysokiego naczynia wydrążonego w kamieniu lub drewnie oraz drewnianego ubijaka, zwanego stęporem. [przypis edytorski]
stępa — dawny przyrząd do kruszenia ziarna, składający się z wysokiego naczynia wydrążonego w kamieniu lub drewnie oraz drewnianego ubijaka, zwanego stęporem. [przypis edytorski]
stępak — koń idący stępa, tj. najwolniejszym końskim chodem, bądź przystosowany do takiego tempa. [przypis edytorski]
stępak — koń idący stępa, tj. powolnym krokiem. [przypis edytorski]
stępak — koń używany w zaprzęgu; koń idący stępa. [przypis edytorski]
stępak — silny i powolny koń, także: koń idący stępa. [przypis edytorski]
stępak — silny, lecz powolny koń. [przypis edytorski]
stępa — najpowolniejszy chód konia. [przypis edytorski]
stępa — określenie najwolniejszego chodu konia. [przypis edytorski]
stępa — określenie powolnego, regularnego chodu końskiego. [przypis edytorski]
stępią — stępa; powoli. [przypis edytorski]
stępiały — osłabiony, apatyczny; dziś raczej: otępiały. [przypis edytorski]
stępiały — tu: nieczuły, głuchy, obojętny. [przypis edytorski]
stępka a. kil — najniższa belka statku ciągnąca się od dzioba do rufy. [przypis edytorski]
stęplować (starop. forma) — stemplować; ustawiać stemple, wsporniki. [przypis edytorski]
stęp — najwolniejszy chód konia. [przypis edytorski]
stęp — najwolniejszy, czterotaktowy chód konia. [przypis edytorski]
stępor — drewniany tłuczek do rozdrabniania i obłuskiwania ziarna w stępie. [przypis edytorski]
stępor — drewniany tłuczek lub kloc do ubijania albo miażdżenia czegoś. [przypis edytorski]
stępor — inaczej: ubijak; duży drewniany tłuczek do rozdrabniania i obłuskiwania ziarna w stępie, tj. wysokim drewnianym wiadrze. [przypis edytorski]
stęporowaty — z grubsza ciosany, jak kłoda; od stępor: młot drewniany, ubijak. [przypis edytorski]
stęp — powolny, regularny chód koński; zwykle w zwrocie: jechać stępa albo jechać stępem. [przypis edytorski]
stępy — składające się z misy i ubijaka urządzenie do łuskania oraz rozdrabniania na kaszę ziaren zbóż. [przypis edytorski]
stężać — wzmacniać. [przypis edytorski]
stężałych — w innych wydaniach: stężały. [przypis edytorski]
stężały — tu: zamarznięty. [przypis edytorski]
steamer (ang.) — parowiec. [przypis edytorski]
steamer — parowiec, parostatek. [przypis edytorski]
steam table (ang.) — stół z podgrzewaniem parowym. [przypis edytorski]
steatyt — rzadka skała metamorficzna z dużą zawartością talku, łatwo obrabialna. [przypis edytorski]
stebnować — szyć ściegiem tworzącym po wierzchniej stronie tkaniny nieprzerwaną linię; tu przen. wystebnować: powyszywać. [przypis edytorski]
stebnować — wyszywać. [przypis edytorski]
stecka — a. steczka: dróżka. [przypis edytorski]
stecka — ścieżka. [przypis edytorski]
stecki — dziś popr. forma N.lm: steckami; stecka a. steczka: dróżka. [przypis edytorski]
steczka (daw. a poet.) — ścieżka. [przypis edytorski]
steczka — dróżka. [przypis edytorski]
Steele, Richard (1672–1729) — irlandzki pisarz oświeceniowy, dramaturg i polityk; w 1711 założył z Josephem Addisonem dziennik „The Spectator”. [przypis edytorski]
steel scraper (ang.) — stalowy skrobak. [przypis edytorski]
steengris, popr.: stingrays (ang.) — płaszczki; w terminologii biol.: orleniokształtne, rząd ryb chrzęstnoszkieletowych zaliczany do płaszczek, obejmujący m.in. manty, ogończe, orlenie; w obecnej klasyfikacji raje należą do osobnego rzędu rajokształtnych. [przypis edytorski]
Steenstrup, Johann Japetus Smith (1813–1897) — duński biolog, botanik i zoolog. [przypis edytorski]
steeple-chase (ang.) — bieg z przeszkodami. [przypis edytorski]
steeple-chase (ang.) — wyścig z przeszkodami (tu w domyśle: konny). [przypis edytorski]
Stefański, Lech Emfazy (1928–2010) — pisarz, zainteresowany zjawiskami paranormalnymi; powstaniec warszawski, współpracownik Mirona Białoszewskiego w działaniach teatralnych. [przypis edytorski]
Stefan Chmielecki (zm. 1630) — wojewoda kijowski. [przypis edytorski]
Stefanczykowo i jego mieszkańcy — powieść Fiodora Dostojewskiego z 1859 r. [przypis edytorski]
Stefanią — dziś popr. forma B. lp: Stefanię (autor użył formy dawniejszej dla rymu i dla żartu). [przypis edytorski]
Stefania Klotylda Koburg (1864–1945) — arcyksiężna austriacka, żona następcy tronu, arcyksięcia Rudolfa Habsburga; po śmierci męża poślubiła w r. 1900 węgierskiego hrabiego Eleméra Lónyai'ego. [przypis edytorski]
Stefan I Święty (ok. 969–1038) — książę węgierski (od 997) z dynastii Arpadów, pierwszy król Węgier (od 1001); przeprowadził chrystianizację Węgier, kanonizowany w 1083. [przypis edytorski]
Stefan Jaworski (1658–1722) — biskup riazański i muromski Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, pierwszy przewodniczący Świątobliwego Synodu Rządzącego; bezskutecznie protestował przeciwko wprowadzanej przez cesarza Piotra I radykalnej reformie ustroju Kościoła prawosławnego w Rosji, która zlikwidowała urząd patriarchy i wprowadziła kolegialną instytucję zwierzchnią: Świątobliwy Synod Rządzący, nad którym funkcję kontrolną z ramienia cara sprawował świecki oberprokurator; po powstaniu Synodu (1721) został włączony w skład jego członków. [przypis edytorski]
Stefan Kiedrzyński (1888–1943) — dramaturg, powieściopisarz, scenarzysta filmowy, związany z „Kurierem Warszawskim”, autor lżejszej literatury komediowej oraz sensacyjnej. [przypis edytorski]
Stefan Kwaśniewski ps. „Quas” — Stefan Kwaśniewski ps. „Quas” urodził się w 1898 roku. [przypis edytorski]
Stefan Lousteau — patrz: Stracone złudzenia, Muza z zaścianka. [przypis edytorski]
Stefanowska, Michalina (1855–1942) — polska neurofizjolog i biolog; studiowała przyrodę (zoologię) na Uniwersytecie Genewskim (1863–1883), tam też uzyskała doktorat w zakresie nauk przyrodniczych (1889) i habilitację z fizjologii ogólnej (1903), zostając pierwszą kobietą-docentem; następnie wykładała fizjologię na tym uniwersytecie; w l. 1891–1897 studiowała w Paryżu przyrodę i psychologię. Prowadziła wykłady z fizjologii układu nerwowego i zmysłów na Wydziale Humanistycznym Wyższych Kursów Naukowych w Warszawie w l. 1908–1912; w l. 1917–1921 pracowała jako profesor w Wolnej Wszechnicy Polskiej; habilitowała się z fizjologii układu nerwowego i zmysłów na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego (1922), tam też pozostawała profesorem nadzwyczajnym do 1939 r. W 1917 r. na zlecenie władz edukacyjnych Warszawy utworzyła pierwsze klasy specjalne dla dzieci upośledzonych umysłowo, w 1919 r. zorganizowała roczny kurs dla nauczycieli szkół specjalnych (stał się on zalążkiem Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej. Członkini Polskiej Akademii Umiejętności (jako druga kobieta po Marii Curie-Skłodowskiej) oraz Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. [przypis edytorski]
Stefan Rowecki ps. „Grot” (1895–1944) — oficer służby stałej WP, teoretyk wojskowości, w 1939 roku dowódca Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, od 30 czerwca 1940 do 30 czerwca 1943 Komendant Główny ZWZ/AK, aresztowany przez Niemców na skutek działania grupy zdrajców w szeregach AK, zamordowany w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen po wybuchu powstania warszawskiego. [przypis edytorski]
Stefan Rozumny, Julian Cnotliwy, Paweł Zwycięzca, Anna Nabożna — przodkowie Maciusia: tatuś, dziadek, pradziadek i prababcia. [przypis edytorski]
Stefan Ślusarczyk — brak dokładniejszych danych na temat tej osoby. [przypis edytorski]
Stefan Tomşa II — hospodar mołdawski w okresie 1611–1615 i 1621–1623. [przypis edytorski]
Stefczyk, Franciszek (1861–1924) — ekonomista, działacz społeczny, spółdzielczy i ruchu ludowego; inicjator zakładania spółdzielczych kas oszczędnościowo-pożyczkowych, znanych później jako Kasy Stefczyka. [przypis edytorski]
Steig — ansteigende Straße. [przypis edytorski]
Steinach, Eugen (1861–1944) — austriacki lekarz fizjolog, pionier endokrynologii, nauki o wydzielaniu wewnętrznym, gruczołach, hormonach i ich działaniu. [przypis edytorski]
Steinbach, Sabina von — niemiecka architektka i rzeźbiarka, która miała być córką Erwina von Steinbacha (ok. 1244–1318), głównego budowniczego katedry w Strasburgu (jego synowie i wnukowie byli również architektami); Sabina miała pomagać bratu w ukończeniu budowy wieży katedralnej po śmierci ojca, jednak istnieją jednak poważne wątpliwości, czy istniała. [przypis edytorski]
Stein — być może chodzi o Heinricha Friedricha Karla vom und zum Steina (1757–1831), niemieckiego polityka, który stworzył podwaliny pruskiej potęgi. [przypis edytorski]
Stein, Gertrude (1874–1946) — amerykańska powieściopisarka i feministka. [przypis edytorski]
Steinsberg, Marian (1887–1943) — księgarz, wydawca m.in. Skamandrytów i Witkacego. [przypis edytorski]
Steinträger (niem.) — kamieniarz; tragarz kamieni. [przypis edytorski]
Steiny, Blumy (…) — popularne nazwiska niem., tu użyte jako znaczące: Stein: kamień, Blume: kwiat, Vogel: ptak, Adler: orzeł. [przypis edytorski]
stek — przestarz., dziś tylko we fraz.: nagromadzenie czegoś; zbiegowisko. [przypis edytorski]
stela (gw.) — stąd. [przypis edytorski]
stela — pomnik nagrobny w formie obelisku a. kolumny. [przypis edytorski]
stelisko (gw.) — trzonek topora. [przypis edytorski]
Stella Fornarina — domniemana muza Raffaela Santi; chodzi o reprodukcję obrazu La Fornarina z 1515 r. [przypis edytorski]
Stella meus, stellas dum suspicis… — jest to w rzeczywistości przekład Muretusa, renesansowego francuskiego humanisty z XVI w., pochodzący z jego komentarza do wiersza Katullusa Ad Lesbiam. [przypis edytorski]
stelmach (daw.) — majster zajmujący się budową i naprawianiem wozów. [przypis edytorski]
stelmach (daw.) — rzemieślnik wyrabiający drewniane wozy i części do nich. [przypis edytorski]
stelmach (daw.) — rzemieślnik wyrabiający koła oraz inne części powozów. [przypis edytorski]
stelmach (daw.) — rzemieślnik zajmujący się budową i naprawianiem wozów. [przypis edytorski]
stelmasi (daw. forma) — dziś M.lm: stelmachowie. [przypis edytorski]
stem barw — dziś popr.: stoma barwami. [przypis edytorski]
stem (daw. forma) — dziś: stoma (ziarnami). [przypis edytorski]
stem groszy (daw. forma) — stoma groszami. [przypis edytorski]
stempel — pręt metalowy do czyszczenia i nabijania strzelb dawnego typu, ładowanych od końca lufy. [przypis edytorski]
stemplė — ryklė; čia turima omenyje - lakštingala garsiai čiulbėjo. [przypis edytorski]
stemple — tu: opłaty stemplowe, pobierane w związku z odciśnięciem urzędowego stempla (pieczęci) wymaganego na różnych dokumentach administracyjnych i sądowych, wydawanych świadectwach, podaniach do władz, zawieranych umowach, np. dzierżawy, sprzedaży lub darowizny nieruchomości, wekslach itp.; niekiedy wymagano go także na drukowanych egzemplarzach kart do gry, kalendarzy lub książek; do poboru opłaty w XIX w. używano papieru stemplowego: sprzedawanego przez organ rządowy specjalnego papieru z odciśniętym podczas produkcji stemplem rządowym, później zastąpionego znaczkami opłaty skarbowej, kupowanymi i przyklejanymi na dokumencie. [przypis edytorski]
stemplowany papier a. stemplowy papier — czysty papier opatrzony stemplem rządowym, sprzedawany przez organ państwowy. Dawniej używany do pobierania podatku od sporządzanych umów i zobowiązań prywatnych, dokumentów sądowych, podań do władz itp. Niekiedy wymagano go także na drukowanych egzemplarzach kart do gry, kalendarzy lub książek. [przypis edytorski]
stemplowy papier — czysty papier opatrzony stemplem rządowym, sprzedawany przez organ państwowy. Dawniej używany do pobierania podatku od sporządzanych umów i zobowiązań prywatnych, dokumentów sądowych, podań do władz itp. Niekiedy wymagano go także na drukowanych egzemplarzach kart do gry, kalendarzy lub książek. [przypis edytorski]
stemplowy papier — specjalny papier z odciśniętym podczas produkcji stemplem rządowym, służący do sporządzania na nim dokumentów cywilnych; później zastąpiony znaczkami opłaty skarbowej, kupowanymi i przyklejanymi na dokumencie (tu: na wekslu) oraz, jak obecnie, regulowaniem odpowiedniej opłaty przelewem lub gotówką w kasie urzędu. [przypis edytorski]
Stendhal (1783–1842)— właśc. Marie-Henri Beyle, francuski pisarz doby romantyzmu, który wyprzedził swoją epokę i tworzył w nurcie realistycznym, kreował doskonałe portrety psychologiczne bohaterów, analizował ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym. Najsłynniejsze powieści to: Czerwone i czarne (1830) i Pustynia parmeńska (1839). [przypis edytorski]
Stendhal (1783–1842) — właśc. Marie-Henri Beyle, francuski pisarz doby romantyzmu, który wyprzedził swoją epokę i tworzył w nurcie realistycznym, kreował doskonałe portrety psychologiczne bohaterów, analizował ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym. Najsłynniejsze powieści to: Czerwone i czarne (1830) i Pustynia parmeńska (1839). [przypis edytorski]
