Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
oblig — pisemne uznanie długu. [przypis edytorski]
oblig płatny na okaziciela — tu: aluzja do biletu spowiedzi odbytej u księdza uznającego bullę Unigenitus (1713) wymierzoną przeciw jansenistom; biletem takim musiał się wykazać każdy, kto chciał uzyskać ostatnie namaszczenie. Wynikłe stąd spory trwały aż do r. 1756. [przypis tłumacza]
oblig — skrypt dłużny: wystawiane przez dłużnika pisemne potwierdzenie długu. [przypis edytorski]
oblig — weksel, zobowiązanie finansowe, pisemne uznanie długu. [przypis edytorski]
oblig — zobowiązanie; por. czas. zobligować kogo. [przypis edytorski]
oblig — zobowiązanie. [przypis edytorski]
obliterabitur (łac.) — pokryje się. [przypis redakcyjny]
Oblubienica (…) Boża — Kościół. [przypis redakcyjny]
oblubienica była tu o tyle niższa stanem, iż jedynie napór namiętności mógł ją zrównać z oblubieńcem — pierwsza żona księcia Orsini, z której miał syna imieniem Virginio, była siostrą Franciszka I, wielkiego księcia Toskanii, i kardynała Ferdynanda de Medici. Kazał ją zabić, za zgodą jej braci, ponieważ go zdradziła. Takie były prawa honoru przyniesione do Włoch przez Hiszpanów. Wiarołomstwo kobiety było w tym samym stopniu zniewagą dla jej braci jak dla męża. [przypis autorski]
Oblubienica Chrystusa (…) — Tą oblubienicą jest Kościół. W następnych wierszach wspomnieni są papieże, którzy za wiarę śmierć męczeńską ponieśli. [przypis redakcyjny]
oblubienica — Kościół. [przypis redakcyjny]
Oblubienica morza — dramat Henrika Ibsena z 1888 r. [przypis edytorski]
oblubienica z Lammermooru — ironiczne nawiązanie do powieści Waltera Scotta Narzeczona z Lammermoor, traktującej o romantycznej miłości. [przypis edytorski]
obluzować (daw.) — zluzować, zastąpić przez kogoś. [przypis edytorski]
obluzowan (daw.) — zluzowany (daw. krótka forma przym.), zastąpiony przez kogoś. [przypis edytorski]
obluzowane — nieszczelne. [przypis redakcyjny]
obmawiać — [tu:] wymawiać, uniewinniać. [przypis redakcyjny]
ob metum (łac.) — ze strachu. [przypis redakcyjny]
obmierzić (daw.) — obrzydzić. [przypis edytorski]
obmierzić — obrzydzić. [przypis edytorski]
obmierzić — obrzydzić. [przypis redakcyjny]
obmierzły — budzący obrzydzenie. [przypis edytorski]
obmierzły — budzący wstręt lub niechęć. [przypis edytorski]
obmierzły (czyt.: obmier-zły) — wstrętny. [przypis edytorski]
obmierzły (daw.) — budzący wstręt. [przypis edytorski]
obmierzły — wstrętny. [przypis edytorski]
obmierzły — wzbudzający obrzydzenie. [przypis edytorski]
obmierzle — okropnie, obrzydliwie. [przypis edytorski]
obmierznąć (daw.) — zacząć w kimś budzić wstręt. [przypis edytorski]
obmierznąć — zacząć budzić obrzydzenie. [przypis edytorski]
obmiot — przedmiot, rzecz wpadająca w oczy. [przypis redakcyjny]
obmioty — przedmioty. [przypis redakcyjny]
obmówić się (starop.) — wytłumaczyć się. [przypis redakcyjny]
obmówić* (starop.) — usprawiedliwić. [przypis redakcyjny]
obmówiska (przestarz.) — dziś: obmowy. [przypis edytorski]
obmówisko (daw.) — zła sława. [przypis redakcyjny]
obmówisko — zła sława. [przypis redakcyjny]
obmotywać — owijać. [przypis edytorski]
obmowa (starop.) — tu: wytłumaczenie, wyjaśnienie. [przypis redakcyjny]
obmycie — ceremonia mająca na celu zmycie z siebie win. [przypis edytorski]
obmyślił (…) wieczerzą — dziś B.lp r.ż.: wieczerzę. [przypis edytorski]
obnażony w rozum (daw.) — pozbawiony rozumu. [przypis redakcyjny]
obnażył się ze wszystkiego — tj. oddał wszystko, co miał. [przypis edytorski]
obnosiły go baby — obgadywały go (…). [przypis edytorski]
obódwu — dziś popr.: obydwu. [przypis edytorski]
obój — instrument dęty drewniany. [przypis edytorski]
O bólu: jeżeli nie do zniesienia… — według Epikura. [przypis tłumacza]
obórek a szop (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: obórek i szop. [przypis edytorski]
obówie — dziś popr. pisownia: obuwie. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
obóz na Majdanku — KL Lublin, nazywany także Majdankiem lub obozem na Majdanku, działający w l. 1941–1944 nazistowski obóz pracy dla jeńców wojennych, następnie obóz koncentracyjny, a od 1942 także obóz śmierci. Na Majdanku więziono łącznie ok. 130 tysięcy osób.
W początkowym okresie, poza więźniami radzieckimi, kierowani tu byli Żydzi i Polacy z Lublina i okolic oraz więźniowie z innych obozów, skazani np. za sabotaż, udział w ruchu oporu czy pomoc partyzantom, z czasem także z łapanek.
Od wiosny 1942 r. na Majdanek zaczęły przyjeżdżać liczne transporty Żydów, głównie ze Słowacji, a także Protektoratu Czech i Moraw, Niemiec oraz z Lubelszczyzny, zaś od wiosny 1943 r. z likwidowanych gett: warszawskiego i białostockiego.
Osoby żydowskie były początkowo kierowane do pracy ponad siły, której ostatecznym celem było uśmiercenie więźniów. Stosowano także różne formy mordowania: topienie, wieszanie, bicie i zastrzyki fenolu w serce. Najwięcej osób straciło jednak życie w wyniku rozstrzeliwań oraz w komorach gazowych, które uruchomiono jesienią 1942 r. Ostatnim elementem „Akcji Reinhardt”, czyli planu ostatecznej likwidacji ludności żydowskiej z terenu Generalnej Guberni i Okręgu Białostockiego, była masowa egzekucja, która odbyła się 3 i 4 listopada 1943 r. W ciągu jednego dnia wymordowano wówczas ok. 18 tys. Żydów z Majdanka oraz innych obozów na terenie Lublina (a także 25 tys. w innych miejscowościach). Akcja ta o kryptonimie „Erntefest” (niem. Dożynki) była największą jednostkową egzekucją przeprowadzoną w czasie drugiej wojny światowej w obozach koncentracyjnych.
Od 1943. na Majdanek był obozem przejściowym dla ludności wiejskiej z Białorusi i z Zamojszczyzny, z którego wysyłano ich do innych obozów, kierowano na przymusowe roboty do Rzeszy lub zwalniano.
Pozostali przy życiu więźniowie obozu na Majdanku (szacuje się, że było to kilkanaście tysięcy osób) od wiosny 1944 r., gdy od Wschodu nadciągał już front, byli wywożeni pociągami do innych obozów koncentracyjnych.
KL Lublin został wyzwolony 23 lipca 1944 roku przez Armię Czerwoną, w obozie przebywało wówczas ok. tysiąca więźniów.
[przypis edytorski]
Obóz Wielkiej Polski — faszyzująca, masowa organizacja polityczna, założona przez Romana Dmowskiego w r. 1926. Rozwiązana za działalność antypaństwową w r. 1933. [przypis edytorski]
Obóz Żydowski — Ἰουδαίων στρατόπεδον. [przypis tłumacza]
O! boćwino! — boćwina a. botwina, tj. zupa z młodych liści buraczanych, była potrawą tak charakterystyczną dla Litwy, że w innych częściach kraju przezywano Litwinów (Polaków litewskich) boćwinkami; Słowacki nawiązuje tu ironicznie do opisów kulinarnych z „Pana Tadeusza”. [przypis edytorski]
Obock — miasto portowe w ob. Dżibuti, położone nad zatoką Tadżura w pobliżu miejsca, gdzie otwiera się ona na Zatokę Adeńską; po otwarciu Kanału Sueskiego stanowiło w XIX w. najważniejszy ośrodek posiadłości francuskich na drodze morskiej wiodącej z Europy do Indii. [przypis edytorski]
obocześnie (daw.) — jednocześnie. [przypis edytorski]
oboczesny (daw.) — jednoczesny. [przypis edytorski]
oboczyć (gw.) — zobaczyć. [przypis edytorski]
O bodajby ziemia w posadach swych drżała, ilekroć się święty z gęsią parzy — F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Mowy Zaratustry: O dziecku i o małżeństwie, tłum. W. Berent. [przypis edytorski]
Obodryci a. Obodrzyce — plemię zachodniosłowiańskie stojące na czele Związku Obodrzyckiego, w skład którego wchodzili również Połabianie, Warnowie, Wagrowie, Drzewianie, Smolicy i Linianie. [przypis edytorski]
Obodryci — grupa plemion słowiańskich należąca do Słowian połabskich. [przypis edytorski]
o Bodze (daw.) — dziś forma Msc.lp: o bogu. [przypis edytorski]
o Bodze (daw.) — dziś Msc.lp: o bogu. [przypis edytorski]
oboedientia (łac.) — posłuszeństwo. [przypis redakcyjny]
oboedientiam (łac.) — posłuszeństwo. [przypis redakcyjny]
oboich — dziś popr. forma: obu. [przypis edytorski]
oboieśwa iuż beła a. obojeśwa już beła (starop. forma) — liczba podwójna; [dziś: oboje już byliśmy; red. WL]. [przypis redakcyjny]
oboistów — grających na oboju (fr. hautbois) czyli dętym instrumencie w rodzaju klarnetu. [przypis redakcyjny]
oboja ręka i noga (starop. forma) — rodzaj żeński od nieużywanego męskiego przymiotnika: obój. „Sejmy i rady ten obój naród polski i litewski ma zawżdy mieć wspólne”, Herburt, Statut 688 [z aktu Unii Lubelskiej, zamieszczonego w zbiorze statutów opracowanym przez Jana Herburta, w 1570 przełożonym na jęz. polski pt.Statuta i przywileje koronne; red. WL]. [przypis redakcyjny]
oboja strona (daw) — obie strony. [przypis edytorski]
obojczyk (daw.) — ozdobny kołnierz. [przypis edytorski]
obojczyk — tu: część ubioru księży katolickich noszona na piersiach, służąca do przypinania kołnierzyka; niekiedy także: ta część razem z kołnierzykiem. [przypis edytorski]
obojętna bierka (daw.) — los (kostka) dwuznaczny, niepewny. [przypis redakcyjny]
obojętna staranność — brak starań, spowodowany obojętnością. [przypis redakcyjny]
obojętne — tu: nie sprzyjające żadnej z walczących stron, więc niepewne. [przypis redakcyjny]
obojętny — domyślnie: na wynik walki, więc bezstronny i niepewny. [przypis redakcyjny]
obojętny — jak wielokrotnie wcześniej: wątpliwy, niepewny wyniku. [przypis redakcyjny]
obojętny — na obie strony ważony, niepewny. [przypis redakcyjny]
obojętny — tu: niepewny (na obie strony się ważący). [przypis redakcyjny]
oboje — chodzi o oboje gospodarzy, tj. Śladkowskich. [przypis redakcyjny]
obojej niebeśpieczności (starop.) — daw. liczba podwójna; dziś: obu niebezpieczeństwom. [przypis edytorski]
obojej płci (daw.) — dziś: obojga płci. [przypis edytorski]
obojej płci — dziś: obojga płci. [przypis edytorski]
obojej strony (daw.) — dziś: obu stron. [przypis edytorski]
oboje księstwo — Janusz I Mazowiecki i Anna Danuta. [przypis edytorski]
oboje księstwo — Ziemowit IV i Aleksandra Olgierdówna. [przypis edytorski]
obojeńca — obojętca, na obie strony mówiący. [przypis redakcyjny]
obojeście nader młodzi — forma skrócona; inaczej: oboje jesteście nader młodzi. [przypis edytorski]
obojeśmy czuli — inaczej: oboje czuliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
obojeśmy niedoświadczeni — forma skrócona; inaczej: oboje jesteśmy niedoświadczeni. [przypis edytorski]
obojeśmy widzieli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: oboje widzieliśmy. [przypis edytorski]
oboje — tu popr. forma B. l.mos.: obydwu, obu (popycha obydwu; jako że mowa o dwóch chłopcach). [przypis edytorski]
oboje — tu popr. forma M. l.mos.: obaj (jako że mowa o dwóch chłopcach). [przypis edytorski]
oboje / Twój urząd niesie — obie (te sprawy) należą do twojego urzędu. [przypis redakcyjny]
Obojga Kyter, Pafu, Kypru, Włosto… — przyjmuję tu znakomitą koniekturę T. Zielińskiego Marginalien I, „Philologus” LX, 1901, str. 1–16, który ten wiersz odnosi do Kinesjasa, a nie jak wszyscy inni uczeni do Afrodyty. Gromiwoja wypowiada tu formułkę zaklęcia, aby „złe” poszło precz. [przypis tłumacza]
obojga praw — prawa kościelnego (kanonicznego) i świeckiego. [przypis edytorski]
obojgu — tu popr. forma C. l.mos.: obu a. obydwu a. obydwom a. obydwóm (jako że mowa o dwóch chłopcach). [przypis edytorski]
oboj proch (starop. forma) — proch obojga. [przypis redakcyjny]
Obok, a nawet w łonie ustalonych instytucji przebiegają wolne i ożywiające je serie (…) wraz z komplikowaniem się społeczeństw — F. Mentré, Les générations sociales, 1920, s. 237. [przypis autorski]
obok ideału człowieka postawionego przez Jana Rousseau — uczuciowa etyka Schopenhauera miała za swojego poprzednika J.J. Rousseau. [przypis redakcyjny]
obok kłótliwości, próżniactwa, bezprawia (…) ludzkość dla włościan, religijność i surowość obyczajów — patrz: Biegeleisen, Pan Tadeusz, 1884. [przypis autorski]
