Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 464 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10125 przypisów.
wróblów — dziś popr. forma D.lm: wróbli. [przypis edytorski]
Wróćcie nam, groby, husarze skrzydlate — sens: Groby, oddajcie nam skrzydlatych husarzy. [przypis edytorski]
Wróć (…) świetność starożytną — pierwszy wers, z pewną modyfikacją, pochodzi z wersji Felińskiego; część dalsza strofy, wyrażająca życzenie harmonijnego współżycia narodów polskiego i rosyjskiego pod berłem Aleksandra I, poszła w zapomnienie. Pierwotnie strofa ta brzmiała: „Wróć nowej Polsce świetność starożytną/ I spraw, niech pod Nim szczęśliwą zostanie;/ Niech sprzyjaźnione dwa narody kwitną/ I błogosławią Jego panowanie”. Pisane wielką literą zaimki: „Nim”, „Jego” odnoszą się do osoby cara. [przypis edytorski]
wróć się ptakiem (daw., poet.) — wróć tak szybko, jak ptak. [przypis edytorski]
wrócić po (…) stopach — tj. po śladach stóp. [przypis edytorski]
wrócić — tu: zwrócić, oddać. [przypis edytorski]
wróciemy (starop. forma) — wrócimy. [przypis edytorski]
Wróciłem ojcze mój! — por. przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15:11-32). [przypis redakcyjny]
Wróciłem teraz do zameczku mego, w tym rodzaju — w liście dość nieudolny rysunek piórem zameczku gotyckiego w Opinogórze, postawionego przez jen. Krasińskiego dla syna, a spalonego w czasie wojny światowej. [przypis redakcyjny]
wróciliż — czy wrócili. [przypis edytorski]
Wróciwszy do Tegei, jak mógł najszybciej — przeszło 50 km drogi. [przypis tłumacza]
Wróciwszy do zamku, nie było już dla mnie ani snu, ani nocy (…) — błąd logiczny i gramatyczny (niezgodność podmiotów dla imiesłowu i osobowej formy czasownika); dziś popr. np.: kiedy wróciłem do zamku, nie było już dla mnie (…). [przypis edytorski]
wróciwszy z pewnej długiej wojny, w której książę Ferrary, wspierany przez Francuzów, dzielnie bronił się przeciw furii papieża Juliusza drugiego — W r. 1510. [przypis tłumacza]
wróg li — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytajną li; znaczenie: czy [to] wróg. [przypis edytorski]
Wróg ludu — dramat Henrika Ibsena z 1882 r. [przypis edytorski]
wróg, przybysz, wtargnął do miejsca zwanego Święte Świętych — „Stąd gruchnęło, iż tam żadnych nie było wewnątrz boskich obrazów, puste tylko siedlisko i bez tajemnic”, Tacyt, Dzieje V, IV. „Der römische Sieger war nicht wenig erstaunt, keinen Eselskopf indem judäischen Heiligtume… zu erblicken”, Graetz, G. d. J. III, 162–163. [przypis tłumacza]
wróg — tu: los. [przypis redakcyjny]
wróg* — tu: zła siła, diabelska siła, los, fatum, być może chodzi nawet o szatana. [przypis redakcyjny]
wróść (daw.) — wrosnąć. [przypis edytorski]
wrótnia (daw.) — brama. [przypis edytorski]
wrótnia (daw., gw.) — wrota, brama. [przypis edytorski]
wrótnia — wrota, drzwi. [przypis edytorski]
wrótnie (daw., gw.) — wrota; obszerne drzwi a. brama. [przypis edytorski]
wrótnie (daw.) — wrota; brama. [przypis edytorski]
wrótnie (gw.) — drzwi. [przypis edytorski]
wrótnie (gw.) — wrota, brama. [przypis edytorski]
wrótnie (gw.) — wrota, drzwi. [przypis edytorski]
wrótnie (gw.) — wrota, duże drzwi, brama. [przypis edytorski]
wrót — powrót. [przypis edytorski]
w równej fuście — w niewielkim okręcie. [przypis redakcyjny]
W równi, która się do tego tak zdała, iakoby się też umyślnie szukała (starop.) — forma osobowa, zamiast: jakoby się jej szukało; porównaj zwroty dzisiejsze: książka się pisze, zamiast: książkę się pisze. [przypis redakcyjny]
w równi — na równinie. [przypis edytorski]
w równinie — ἐν τῷ πεδίῳ (N), Μεγάλῳ πεδίῳ (D). [przypis tłumacza]
wróżąć — skrócone: wróżą ci. [przypis edytorski]
wróżbach z głosu ludzkiego — słowa ludzkie przypadkiem zasłyszane, z których można sobie wysnuć wróżbę (po łacinie omen); np. gdy rzymski senat po spaleniu Rzymu przez Gallów zastanawiał się, czyby nie przenieść miasta gdzie indziej, nadszedł oddział wojska, a centurion krzyknął: „Stój, chorąży! Najlepiej tu zostaniemy”. Te słowa obradujący senatorowie przyjęli jako wyraz woli bogów i Rzym odbudowano na dawnym miejscu. [przypis tłumacza]
wróżbit — dziś popr.: wróżbita. [przypis edytorski]
wróżbitem — dziś forma N.lp: wróżbitą. [przypis edytorski]
Wróżbitów orzekł głos, że w zmarłych grobie drży żądza krwi — starożytni sądzili, że dusza zabitego tak długo nie jest zupełnie oddzielona od świata żyjących, dopóki nie zostanie pomszczona. Dusza zachowuje pamięć, pamięta swą krzywdę, żąda zemsty i nie zazna ukojenia, dopóki krew zabójcy nie zwilży ziemi. Tymczasem wysyła straszne sny, mary senne, które dręczą zabójcę zapowiedzią zemsty. [przypis redakcyjny]
wróżby — dziś popr. forma N.lm: wróżbami. [przypis edytorski]
wróżby wiosenne — Jeden historyk rosyjski w podobny sposób opisuje wróżby i przeczucia ludu moskiewskiego przed wojną 1812. [przypis autorski]
wróżda (daw.) — wrogość. [przypis edytorski]
wróżda — zemsta, odwet. [przypis edytorski]
Wróżek wiejski (fr. Le devindu village) — jednoaktowa opera komiczna autorstwa Rousseau, wystawiona w 1742. [przypis edytorski]
Wróżka Bakbuk — w V księdze Pantagruela Rabelais'go, do której to księgi liczne aluzje zawiera cały następujący ustęp. Pantagruel i jego towarzysze wędrują w księdze tej do „boskiej Flaszy”, aby usłyszeć jej wyrocznię. [przypis tłumacza]
wróżka (daw.) — wróżba. [przypis redakcyjny]
wróżka — tu: wróżba. [przypis edytorski]
wróżka — [tu:] wróżba. [przypis redakcyjny]
wróżka — wróżba. [przypis redakcyjny]
wróżka z poematu Słowackiego, która rządzi ostatnim śmiertelnym bojem Wenedów — Roza Weneda, bohaterka tragedii Słowackiego Lilla Weneda. [przypis edytorski]
Wróżki, Diabli, nie oszusty w puchary — [domyślnie; Red. WL] uderzą w puchary, [wzniosą toast]; nie oszusty: w przeciwieństwie do weneckich zapustów w Polsce maskowanie się ma jedynie żart na celu, nie zaś użycie sekretne zakazanej swobody (por. w. 692–3). [przypis redakcyjny]
wróżki — tu: wróżby. [przypis edytorski]
w różne ślady — tu: w różne strony. [przypis edytorski]
W różny sposób (…) nieboże — Montaigne cytuje ten dwuwiersz z przekładu Plutarcha przez Amyota (O zamilknięciu wyroczni, 25). [przypis tłumacza]
wróżyć (daw.) — próbować. [przypis redakcyjny]
wróżyć opak — myśleć, że jest na odwrót. [przypis redakcyjny]
Wrocław 1963. [przypis autorski]
wrocławski — tj. włocławski, biskup kujawski. [przypis redakcyjny]
w rodzaj konspiracji na rzecz generała Moreau — rywala Napoleona. [przypis edytorski]
w rodzaju ostatnio Szanghaju — na początku 1932 wojska Japonii zajęły to chińskie miasto portowe stanowiące centrum handlu międzynarodowego i pozostawały w nim przez kilka miesięcy. Od 1937 do 1945 roku Szanghaj znajdował się pod japońską okupacją. [przypis edytorski]
W rodzinie Lepida (…) z bielmem na tym samym oku — Pliniusz, Historia naturalna, VII, 12. [przypis tłumacza]
Wrodzona człowiekowi skłonność do złego służyła mu [Karolowi Secretan] za punkt wyjścia do głębokich rozważań nad stosunkiem cywilizacji do religii — por. [Charles Secrétan], La Civilisation et la Croyance, Paris, Alcan, wyd. II, 1892. [przypis autorski]
wroga — tu: chodzi o króla Idomeneusa, który walczył z Trojanami. [przypis edytorski]
wrogi (daw.) — dziś: wrogowie. [przypis edytorski]
wrogi (daw.) — losy, wróżby. [przypis redakcyjny]
wrogi (daw.) — tu: losy. [przypis redakcyjny]
wrogi — dziś forma M.lm: wrogowie. [przypis edytorski]
wrogi — dziś popr. forma B.lm: wrogów. [przypis edytorski]
wrogi — dziś popr. forma M. lm: wrogowie. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
wrogi — dziś popr. forma M.lm.: wrogowie. [przypis edytorski]
wrogi — losy. [przypis redakcyjny]
wrogi moje silne — dziś: wrogowie moi silni. [przypis edytorski]
wrogi naród — Żydzi, naród wrogi Jezusowi Chrystusowi. [przypis tłumacza]
wrogi twoje (daw. forma) — dziś: wrogowie twoi. [przypis edytorski]
wrogi twoje — dziś popr. forma M. lm: twoi wrogowie. [przypis edytorski]
wrogi wyrosły — dziś popr.: wrogowie wyrośli. [przypis edytorski]
wrogóm — dziś popr. forma C. lm: wrogom. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
wrogóm — dziś popr. forma C. lm: wrogom; wrogóm się ostoi — dziś: od wrogów się obroni. [przypis edytorski]
wrogów, co tam padli, wydał na podstawie układu — celem urządzenia pogrzebu. Świętym obowiązkiem jest pochować poległych. Wedle pojęć greckich ten, który poległych wydaje, jest zwycięzcą; kto o wydanie prosi, zwyciężonym. [przypis tłumacza]
wrogowi Greków — Tachosowi. [przypis tłumacza]
w roku 1797 (…) pod Lodi, Arcole — Lapsus: zwycięskie bitwy Bonapartego rozegrały się w maju i listopadzie 1796 r. [przypis redakcyjny]
W roku 1801 stanął i stał, w roku 1807 położył się i leży! — jak wiadomo, w tych dwóch latach Anglicy bombardowali Kopenhagę. [przypis tłumacza]
w roku 1831, czym są, ukrywane przez polskich historyków, dzieje Bolimowa — mowa o radzie wojennej w mieście Bolimów (ob. wieś w woj. łódzkim), która odbyła się 10 sierpnia 1831 podczas powstania listopadowego. Przebieg wydarzeń miał charakter niezwykły: przedstawiciele wyłonionej przez Sejm delegacji poprosili każdego z obecnych 67 generałów i wyższych oficerów o wypowiedź na temat dwóch kwestii: co należy robić w obecnej sytuacji strategicznej oraz czy należy zmienić naczelnego wodza. Po wysłuchaniu wszystkich opinii delegacja sejmowa uznała, że większość wypowiedziała się za zmianą dowództwa, i zarządziła głosowanie. Gen. Jana Skrzyneckiego pozbawiono stanowiska wodza naczelnego i przyznano je gen. Henrykowi Dembińskiemu. [przypis edytorski]
w roku 1891 było jeszcze za wcześnie na przewrót w uczuciowości (…) nieszczęściem Miriama było, iż przyszedł przed czasem — Feldman np. pisze: „Studium Miriama o Maeterlincku wrażenie wywarło niemałe na garstce artystów najmłodszej generacji i wyjątkowych miłośników sztuki — przyszło jednak za wcześnie, aby wstrząsnąć ogółem inteligencji” (W. Feldman, Piśmiennictwo polskie, IV, s. 186). Powtarza to przekonanie Przybyszewski: Moi współcześni, II, s. 152. [przypis autorski]
W roku 1896 Przybyszewski pisze do Miriama: „Ostatnie cztery lata w gimnazjum rozczytywałem się w Büchnerach, Vogtach, Straussach, no ten rodzaj psychicznego rozwoju chyba typiczny dla nas wszystkich” — S. Przybyszewski, Listy, Warszawa 1937, I, s. 129. Po latach zupełnie podobne wyznania rzuci Przybyszewski w Moich współczesnych (Warszawa 1930, I, Wśród obcych, s. 48, 49), gdzie Kraft und Stoff Büchnera zostaje nazwana „księgą zdumiewających rewelacji”. [przypis autorski]
W roku 1903 w miejsce dotychczasowego powstał w Tarnobrzegu okazały szpital krajowy pod imieniem założycielki poprzedniego szpitala… — w przedsionku tego szpitala wmurowana jest tablica pamiątkowa z następującym napisem:
„Na podziękowanie Bogu za wyzdrowienie matki Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej syn Zdzisław Tarnowski dla ubogich chorych ten szpital zbudował i na użytek kraju oddał 1903 r.”
Szpital mieści w sobie 32 miejsca etatowe, przeciętnie jednak bywa w nim 40–50 chorych. Ma dwu stałych lekarzy, siedem zakonnic pielęgniarek.
[przypis autorski]
W roku 1910 budżet wynosił bez wydatków szkolnych… — osobno do budżetu szkolnego wstawiono 61% dodatku od podatków bezpośrednich, razem więc dodatki gminne i szkolne wynosiły w 1910 roku 161% tych podatków. [przypis autorski]
w roku 1951 Wyka charakteryzował ekspresjonizm jako „sztukę wyrazu dla idealistyczno-subiektywnych syntez rzeczywistości” — za G. Lukácsem: Grösse und Verfall des Expressionismus, w: Schicksalwende, Berlin 1948. [przypis autorski]
w roku 404 — wszystkie daty z historii starożytnej występujące we wstępie i przypisach odnoszą się do okresu przed naszą erą, chyba że wprost wskazano inaczej. [przypis edytorski]
w roku DXXIIII — Rok jubileuszowy, obfitujący w pielgrzymki. [przypis tłumacza]
w roku trzecim wojny, w miesiącu Ksantikos — kwiecień 69 r. n.e. [przypis tłumacza]
w roku, w którym doszedłem do pełnoletności — dawniej pełnoletność osiągało się kończąc 21 lat. [przypis edytorski]
W roku (…) z wielkim gustem — Podobnej treści nagrobek ułożono po śmierci Franciszka I: L'an mille cinqcent quarante sept,/ François mourut è Rambouillet,/ De la vérole qu'il avoyt. [przypis tłumacza]
w Romanii — Salviati. [przypis autorski]
w Romaniji — w Romanii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
w „Romeo i Julii”, gdzie początek pierwszej rozmowy kochanków ma formę sonetu — forma sonetu uproszczona, zgodnie ze współczesnym zwyczajem angielskim. Użycie zwrotek, nieraz bardzo kunsztownych, w utworach scenicznych ma o wiele szersze zastosowanie we współczesnym dramacie hiszpańskim. [przypis tłumacza]
wrony — koń czarnej maści. [przypis edytorski]
wrony koń — koń o czarnym (karym) umaszczeniu. [przypis edytorski]
wrony łowić (pot. przen.) — zamyślić się, nie uważać. [przypis edytorski]
wrony — (o koniu) kary, czarny. [przypis edytorski]
w Rosji było ku końcowi 1920 r. tysiąc zastienkow. Z obliczeń sowieckich wypada… — Mielgunow, op. cit., s. 78. [przypis autorski]
