Przypisy

w uwagach — zmuszony do uważania. [przypis edytorski]

w wacku — w woreczku, sakiewce. [przypis edytorski]

w wapnie żywem — tj. niegaszonym. [przypis edytorski]

w (…) Warszawę — rusycyzm; popr. po polsku: do Warszawy. [przypis edytorski]

w wczorajszym — dziś popr.: we wczorajszym. [przypis edytorski]

w węgle — w rogu, w narożniku; tu: w rozwidleniu. [przypis edytorski]

W wersie tym zawarta jest aluzja do walki olbrzymów przeciwko Zeusowi i bogom olimpijskim. Giganci zostali pobici piorunem Zeusa. Gigantomachia została opisana w Metamorfozach Owidiusza, który podobnie jak Szarzyński pod wpływem miłości zaczął opiewać inny temat. Zob. Owidiusz Miłoski (Amores). [przypis edytorski]

w Werterze — tj. w dziele Cierpienia młodego Wertera, 1774. [przypis edytorski]

w widoku tylu piękna, życia i świeżości — wobec widoku tak wielkiej obfitości piękna (…). [przypis edytorski]

W widoku — ze względu na. [przypis edytorski]

w większym koncepcie (…) zostali — bardziej zapisali się w pamięci, zapadli w pamięć. [przypis edytorski]

wwięzowanie (daw.) — obejmowanie majątku na podstawie wyroku sądowego. [przypis edytorski]

w wiecznych… ciemnicach — umarli. [przypis edytorski]

w Wielką Sobotę — tj. 19 kwietnia 1794. [przypis edytorski]

W wielkiej gromadzie skorupiaków (…) ssące skorupiaki pasożytnicze, wąsonogi, członowce, a nawet pancerzowce — klasyfikacja skorupiaków jest od dawna przedmiotem dyskusji, stąd u części autorów niektóre z tych grup mogą być podgrupami innych. [przypis edytorski]

w wielkiej sali — w Sali Wielkiej Rady, ozdobionej freskami i obrazami wybitnych artystów, m.in. Tintoretta (Raj) i Veronesego (Apoteoza Wenecji). [przypis edytorski]

wwieść (daw.) — wprowadzić. [przypis edytorski]

wwieść — wprowadzić. [przypis edytorski]

w wieżach — w więzieniu. [przypis edytorski]

w wigilią (daw.) — dziś: w wigilię; daw. wigilia: przeddzień, dzień poprzedzający (święto, wydarzenie itp.). [przypis edytorski]

w wigilię (daw.) — w przeddzień. [przypis edytorski]

w wigilię — w przeddzień. [przypis edytorski]

w wilią a. w wilię (daw.) — w przeddzień. [przypis edytorski]

w wilię (daw.) — poprzedniego dnia. [przypis edytorski]

w wilię (daw.) — wczoraj. [przypis edytorski]

w wilię (daw.) — w przeddzień. [przypis edytorski]

w wilię (daw.) — w przededniu; dnia poprzedzającego. [przypis edytorski]

w wilię skasowania zakonu — ogromne długi zaciągnięte przez przełożonego misji jezuitów na Martynice i odmowa spłaty należności przez zakon spowodowały w 1760 wyrok sądowy nakazujący zwrot sumy pod rygorem zajęcia mienia. Jezuici odwołali się do parlamentu paryskiego, który w maju 1761 wydał orzeczenie na ich niekorzyść; zbadano nauczanie zakonu począwszy od XVI wieku i oceniono jako szkodliwe. W kwietniu 1763 zamknięto kolegia jezuickie, w listopadzie 1764 król podpisał edykt o wygnaniu zakonników z kraju. Wcześniej, w 1759, wygnała jezuitów ze swego kraju i wszystkich kolonii Portugalia, w 1767 Hiszpania, w 1768 Parma, w 1773 papież Klemens XIV rozwiązał zakon. [przypis edytorski]

w wilię — w przeddzień. [przypis edytorski]

w wnętrzu — dziś popr.: we wnętrzu. [przypis edytorski]

wwodzić — wprowadzać. [przypis edytorski]

w wojnie stanów północnych przeciwko stanom skonfederowanym — wojna secesyjna (1861–1865), wojna domowa w USA pomiędzy stanami południowymi (tzw. Konfederacja) a stanami północnymi (tzw. Unia), spowodowana sporem o niewolnictwo. [przypis edytorski]

W. W. — skrót od: wasza wielmożność; tu zwrot grzecznościowy wielką literą jak w liście (dedykacyjnym). [przypis edytorski]

W. W. — Waszych Wielmożności. [przypis edytorski]

W wydaniu Państwowego Instytutu Wydawniczego, Warszawa 1963, jest: 21 lutego. [przypis edytorski]

w wyrazach zbyt wolny — sens: zbyt łatwo mówiący rzeczy podejrzane. [przypis edytorski]

Wyatt, John (1700–1766) — angielski wynalazca, w 1738 razem z Lewisem Paulem opracował i zbudował pierwszą w historii przędzarkę rolkową. [przypis edytorski]

wybaczyć (daw.) — tu: rozeznać się w czymś. [przypis edytorski]

wybaczyć (daw.) — zaobserwować, wypatrzeć. [przypis edytorski]

wybadywałżeś — czy wybadywałeś; czy wypytywałeś. [przypis edytorski]

Wybawieni od nieprzyjaciół naszych i niewolej ich, bądźmyż niewolnicy Chrystusowi (…), służąc mu w świątobliwości i sprawiedliwości — Łk 1,71 w połączeniu z wersetami 74–75. [przypis edytorski]

Wybawieni od nieprzyjaciół, wolnością się cieszmy, a u panów swoich przyrodzonych i u praw sprawiedliwych, i urzędów niewolnicy bądźmy…. — — Cyceron, Mowa w obronie Kluencjusza (Pro Cluentio), cytat niedokładny. [przypis edytorski]

wybawniem — wybawieniem. [przypis edytorski]

wybejać się (wulg.) — wysrać się. [przypis edytorski]

wybełtać — tu: wybełkotać. [przypis edytorski]

wybić — tu: sprawić lanie, zbić. [przypis edytorski]

Wybicki, Józef (1747–1822) — senator, wojewoda, autor dzieł politycznych, dramatów i pamiętników. Uczestnik konfederacji barskiej. Autor słów hymnu narodowego. [przypis edytorski]

wybiedz — dziś popr. pisownia: wybiec. [przypis edytorski]

wybiegać się od czego (daw.) — uchronić się od czego; uniknąć czego. [przypis edytorski]

wybiegać się od czego — uciec od czego, wymigać się od czego, uniknąć czego. [przypis edytorski]

wybiegać się (starop.) — wyratować się, wymknąć się; uciec. [przypis edytorski]

wybiegać się — tu: uciec. [przypis edytorski]

wybierać dziesięcinę — zapewne żartobliwa aluzja do poboru podatku kościelnego. [przypis edytorski]

wybieży — dziś popr.: wybiegnie. [przypis edytorski]

wybiórka a. selekcja — w gwarze obozowej: wybieranie spośród chorych lub inwalidów kandydatów do zagazowania. [przypis edytorski]

wybiórka — w gwarze obozowej selekcja do gazu. [przypis edytorski]

wybiórka — w gwarze obozowej: wybieranie z zespołu chorych lub inwalidów kandydatów na zagazowanie lub śmiertelny zastrzyk. [przypis edytorski]

wybitny — tu i dalej: wyrazisty, wyraźnie się zaznaczający, np. wybitna odmiana, czyli wyraźnie odróżnialna. [przypis edytorski]

wyblichowany (daw.) — wybielony. [przypis edytorski]

wyblinki want — wanty to stalowe liny stabilizujące maszt na żaglowcu, zaś wyblinki to krótkie, poziome linki łączące sąsiednie wanty, tworzące szczeble drabiny przeznaczonej do wspinania się na maszt. [przypis edytorski]

wyboczenie — zejście z właściwej drogi. [przypis edytorski]

wyboczyć (daw.) — zboczyć, skręcić. [przypis edytorski]

wyboczyć — tu: wypaczyć a. przekroczyć. [przypis edytorski]

wy Boga mi nie gródźcie — nie zagradzajcie mi [drogi do] Boga. [przypis edytorski]

wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel państwa bez różnicy płci, który w dniu ogłoszenia wyborów ukończył lat 21 — artykuł 1 Dekretu o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego wydanego 28 listopada 1918 przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. [przypis edytorski]

wyborczy (daw.) — wyborowy, złożony z najlepszych, wybranych jednostek. [przypis edytorski]

wybornaś — skrócenie od: wyborna [jeste]ś. [przypis edytorski]

wyborny — doskonały, świetny. [przypis edytorski]

wybrać się za — tu: wyjść za mąż. [przypis edytorski]

wybrać — tu: wyegzekwować, ściągnąć. [przypis edytorski]

wybrać — tu: wykopać. [przypis edytorski]

wybrakować (daw.) — przebrać, oddzielić niewłaściwe a. uszkodzone elementy. [przypis edytorski]

wybrańcy — strzelcy wyborowi. [przypis edytorski]

wybran (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: wybrany. [przypis edytorski]

wybranica — dziś popr. forma męska: wybraniec, natomiast żeńska: wybranka. [przypis edytorski]

wybrani męże — dziś popr.: wybrani mężowie. [przypis edytorski]

wybran — wybrany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]

wybrany (gw.) — wyborny, odpowiedni. [przypis edytorski]

wybrany (starop.) — wyborny, wyjątkowy. [przypis edytorski]

wybrany — tu: wykopany. [przypis edytorski]

wybredzać — grymasić, wybrzydzać. [przypis edytorski]

wybryki pijanego Wezuwiusza kipiącego pod żyrandolem — mowa o żywiołowo reagującej publiczności zajmującej miejsca na najwyższym piętrze, pod świecznikami, od których buchało gorąco. [przypis edytorski]

wybrzeże des Augustins — ośrodek księgarski położony na lewym brzegu Sekwany. [przypis edytorski]

wybrzeże — tu: brzeg [przypis edytorski]

wybuchiwał — dziś tylko: wybuchał (również w odniesieniu do formy wielokrotnej). [przypis edytorski]

wybuchiwały — dziś popr.: wybuchały. [przypis edytorski]

wybuchliwy (daw.) — wybuchowy, tu: porywczy. [przypis edytorski]

wybuchnienie — dziś: wybuch. [przypis edytorski]

wybudował lub dokończył wielu świątyń — dziś popr.: wybudował lub dokończył wiele świątyń. [przypis edytorski]

wyćwiczeńszy — dziś popr.: bardziej wyćwiczony. [przypis edytorski]

wycackany — wypielęgnowany, wymuskany. [przypis edytorski]

wycelać — celować. [przypis edytorski]

wycelić — dziś popr. wycelować. [przypis edytorski]

wycelił — dziś popr. forma: wycelował. [przypis edytorski]

wycelił — dziś popr.: wycelował. [przypis edytorski]

wycelił — dziś: wycelował. [przypis edytorski]

wychadzają (starop. forma) — wychodzą. [przypis edytorski]

wychadzała (starop. forma) — dziś: wychodziła. [przypis edytorski]

wychędożony (daw.) — tu: uporządkowany, wyczyszczony. [przypis edytorski]

wychlać — aresztować. [przypis edytorski]