Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
Każdy nowo wchodzący zbliżał się do stołu, ściskał zmarłego — zwyczaj ten istnieje jeszcze w Bocognano (1840). [przypis autorski]
każdy objaw ducha (…) identyfikowano z czułym śpiewaniem o gilach i makolągwach — J. Kasprowicz, Dzieła, Kraków 1930, XX, s. 55–56 (Konopnicka jako poetka społeczna). [przypis autorski]
Każdy objaw, który istnieje i koniecznie, i jako nieskończony, musiał koniecznie wyniknąć albo z bezwzględnej natury jednego z przymiotów bóstwa, albo z jakiegoś przymiotu, podległego odmianie, która istnieje koniecznie i jako nieskończona — Por. List 10 (dawniej 28) § 2. [przypis redakcyjny]
każdy pozbywa w drodze układu społecznego jedynie tę część swojej mocy, swoich dóbr, swej wolności, której wspólnota potrzebuje dla swego użytku; należy się jednak zgodzić także na to, że sam zwierzchnik jest sędzią tego, co dlań jest ważne — Locke twierdził, że jednostka odstępuje społeczeństwu tyle tylko ze swej wolności, ile jest niezbędne dla jego istnienia i należytego funkcjonowania. Dla Locke'a zwierzchnik jest ograniczony przez naturalne, niepozbywalne prawa jednostki. Russo dowiódł już poprzednio, że zwierzchnik ma władzę absolutną. Weźmie on oczywiście tyle tylko z wolności jednostek, ile będzie potrzeba dla dobra całości, sam jednak wyłącznie sądzi o rozmiarach tej potrzeby, i nie ma żadnych granic prawnych, przed którymi musiałby się zatrzymać. Wolność jednostki w społeczeństwie nie polega na skrępowaniu zwierzchnika. [przypis tłumacza]
każdy robotnik godzien jest zapłaty swej — Mt 30, 10. [przypis edytorski]
Każdy rząd prawny jest republikański — przez słowo to nie rozumiem tylko arystokracji lub demokracji, lecz każdy w ogóle rząd kierowany wolą powszechną, która jest prawem. By rząd był prawny, trzeba, by nie mieszał się ze zwierzchnikiem, lecz by był wykonawcą jego woli; wówczas nawet monarchia jest republiką. Wyjaśni się to w następnej księdze [w księdze III; przyp. tłum.]. [przypis autorski]
Każdy rząd prawny jest republikański — republiką jest każde państwo urządzone według wskazań wypływających z umowy, tzn. każde państwo, którym rządzą prawa uchwalone w drodze plebiscytu. [przypis tłumacza]
Każdy się mu poświęcić swe włosy wyściga — obcinanie włosów to jeden z obrzędów pogrzebowych obowiązujących w starożytnej Grecji. [przypis edytorski]
Każdy swojej — w domyśle: towarzyszce, kobiecie. [przypis redakcyjny]
Każdy trawiony lękiem (…) wszyscy oni, wszyscy, są moi — S. Przybyszewski, Dzieci szatana, s. 89. [przypis autorski]
każdy więc mężczyzna, pracując sześć godzin dziennie — Liczba godzin powszechnie przyjęta, przynajmniej na Zachodzie. [przypis autorski]
każdy w swą — każde z nich w swą stronę. [przypis redakcyjny]
każdyże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: czyż każdy, każdy przecież. [przypis edytorski]
Każdy z dworzan Aleksandra (…) — Plutarch, O sposobie odróżnienia pochlebcy od przyjaciela, 8. [przypis tłumacza]
Każdy ze świętych żuków toczył przed sobą glinianą kulkę — skarabeusze odżywiają się nawozem, a w utoczonej z niego kulce samica składa jajo, z którego rozwija się młode. [przypis edytorski]
Każdy z nas jest istotą tajemniczą, niezniszczalną (…) odpowiedzialność, jakość naszego życia wiecznego zmieniane są przez nas nieustannie — [S. Brzozowski, Wstęp do] J. H. Newman, Przyświadczenia wiary, Lwów 1915, s., s. 69. [przypis autorski]
Każdy z nas składa się z dwu części: rozumu i nierozumu — Plutarch, O cnocie moralnej. [przypis tłumacza]
Każdy z punktów oskarżenia przejdę po kolei, w ścisłym związku z układem mowy Ajschinesa — Czcigodni sędziowie przysięgli po kilkugodzinnym słuchaniu nie pamiętali oczywiście, o czym Ajschines mówił na początku. Wprawdzie Demostenes kazał równocześnie odczytać akt oskarżenia, ale nawiązuje z psychologiczną konsekwencją do jego zakończenia, w którym Ajschines zaskarża treść uchwały Ktezyfonta; a ta właśnie powoływała się na zasługi mówcy koło państwa. [przypis tłumacza]
każęć — każę ci. [przypis edytorski]
każę im dawać nie tylko jedzenie i schronienie, ale i naukę… — Przytułek Chrystusa nie był zapewne początkowo zakładem naukowym, lecz miał na celu jedynie dawać bezdomnym dzieciom schronienie, pożywienie, ubranie itp. [Timbs, Osobliwości Londynu]. [przypis autorski]
każe Homer na innym miejscu mówić rozumnemu synowi mądrego Nestora — Odyseja IV, 195. [przypis redakcyjny]
każe, rozserdywsia (ukr.) — mówi, że się rozgniewał. [przypis edytorski]
każ (gw.) — gdzież. [przypis edytorski]
(…) każ ojcu „Moniki” — Ary Scheffer. [przypis redakcyjny]
każy (ukr.) — powiedz, nakaż. [przypis edytorski]
Każy, że szczo ty wytarszczył na meni oczy i glianysz (z gw. ukr.) — mów, czego wytrzeszczasz na mnie oczy i się gapisz. [przypis edytorski]
każyż (starop. forma) — konstrukcja formy trybu rozk. z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż, dziś: każże (tzn. każ zatem, każ więc). [przypis edytorski]
kazać (daw.) — mówić. [przypis edytorski]
kazać (daw.) — okazywać się, prawić. [przypis redakcyjny]
kazać — liczyć. [przypis redakcyjny]
kazać — mówić kazania. [przypis edytorski]
kazać na coś (daw.) — puszyć [się] na coś. [przypis redakcyjny]
kazać na (daw.) — liczyć na. [przypis redakcyjny]
kazać — przemawiać. [przypis redakcyjny]
kazać — tu: mówić kazanie. [przypis edytorski]
kazać — tu: mówić kazanie; wygłaszać mowę umoralniającą. [przypis edytorski]
kazać — tu: przemawiać; por. kazanie. [przypis edytorski]
kazać — tu: wygłaszać kazania. [przypis edytorski]
kazać — tu: wygłaszać kazanie. [przypis edytorski]
kazać — wygłaszać kazanie, mowę umoralniającą; tu forma 1 os. lp cz. ter.: każę. [przypis edytorski]
kazać — wygłaszać kazanie; tu forma 3 os. lm cz. ter.: każą. [przypis edytorski]
Kazał bowiem biczować i na krzyż przybijać ludzi stanu rycerskiego — karze tej podlegali u Rzymian tylko niewolnicy (supplicium servile). [przypis tłumacza]
kazał był ulać — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: kazał ulać wcześniej, kiedyś kazał ulać. [przypis edytorski]
kazał ich ostrzyc i oskubać jak świnie na tylnej części głowy — Fortunę przedstawiano jako postać z grzywą włosów z przodu oraz łysym tyłem głowy, na znak tego, że należy ją (tj. szczęśliwy traf) chwytać zawczasu, zaś kiedy minie stosowna chwila, nie sposób tego uczynić. [przypis edytorski]
kazał im pozatykać — προστάξας ἀναβοᾶν τὰ σημεῖα τῶν ἐν τοῖς στρατοπέδοις φυλάκων (Niese), αναβἀντας… φυλάκων ισταν (D). [przypis tłumacza]
kazał im zostać na swych stanowiskach i jeść śniadanie — w ten sposób wykluczony rabunek i gwałty w zdobytym mieście. [przypis tłumacza]
kazał je — tj. Tyberiadę, u Dindorfa Gischalę; μετὰ δ᾽ἡμέρας ὀλίγας Σεπφωρίταις (N), ὀλίγας Γίσχαλα Σεπφωρίταις (D). [przypis tłumacza]
kazał kompaniom zachodzić na front, jedna za drugą — z rozwiniętej linii falangi, w której kompanie stały obok siebie, utworzył Epaminondas głębokie kolumny, kompania za kompanią. Zwykle falanga liczy 8 ludzi w głąb; Epaminondas ustawiał zwykle na lewym skrzydle aż 50 ludzi w głąb, na prawym mniej, co z daleka wyglądało na szyk ukośny. W Grecji zazwyczaj prawe skrzydło zwyciężało, ale gdy pod Leuktrami 8 żołnierzy prawego skrzydła Spartan zaatakowało 50 z lewego Teban, wbrew wszelkiej tradycji zwyciężyło oczywiście tebańskie lewe. [przypis tłumacza]
Kazał mu Pan Bóg wziąć Jozuego i postawić przed kapłanem Eleazarem (…) rozkazując wszem ludziom, aby go słuchali. I przydał, aby zawżdy, gdy co miał poczynać, radził się Pana Boga przez kapłana Eleazara, a na jego słowo wychodził i wchodził on sam i lud wszytek. — por. Lb 27, 20–21. [przypis edytorski]
kazał pod Imieniem Boga wyrznąć w Polsce tych wszystkich ludzi, którzy nie są ruskiej religii; jakoż w niedziel kilka wyrznięto około sto tysięcy osób — bunt chłopów ukraińskich podsycany przez fanatyzm wyznaniowy w r. 1768 (koliszczyzna); ogółem wymordowanych zostało do 200 tys. osób, katolików i żydów, w samym Humaniu do 20 tys. [tzw. rzeź humańska. Red. WL]. [przypis redakcyjny]
kazał powiesić trzydziestu jeden bardzo potężnych królów — Jozue zwyciężył po zachodniej stronie Jordanu ogółem 31 królów (Joz 12, 7–24), natomiast kazał powiesić 5 królów amoryckich, po bitwie pod Gibeonem (Joz 10, 16–26). [przypis edytorski]
kazał przywołać synów — Cyrus miał dwóch synów: starszego Kambyzesa, następcę tronu, zrodzonego z matki Kassandane, córki Farnaspesa z rodu Achemenidów (Ksenofont podaje, że Cyrus ożenił się z córką Kyaksaresa, a Medię otrzymał jako wiano), i młodszego Tanaoksaresa. U Ktezjasza, historyka Persji, Greka, nadwornego lekarza Artakserksesa II, brzmi to imię „Tanyoksarkes”, u Herodota „Smerdis”, u Persów „Bardija”. Kambyzes przed wyprawą egipską kazał go potajemnie zgładzić, a zbrodnia ta stała się później przyczyną jego zguby. [przypis tłumacza]
kazał Sylonowi i Herodowi ruszyć na Partów — rok 38 p.n.e. [przypis tłumacza]
kazał wyniść wszytkim Spartanom przed miasto we zbroi i ukazał je panom onym swoim, powiedając im: „Azaż to nie są mocne mury miasta tego (…)” — Plutarch, Powiedzenia spartańskie. Agesilaos 29. [przypis edytorski]
kazał znacznej liczbie żołnierzy uzbrojonych… — Piłat rządził Judeą i Samarią od 26 do 36 r. n.e. Według relacji Filona (Legatio ad Caium 38) był to gwałtownik, okrutnik i łapownik, potwierdza to także ewangelia Łk 13, 1: „A byli niektórzy na ten czas oznajmując mu o Galilejczykach, których krew zmieszał Piłat z ofiarami ich”. Renan, opierając się na Starożytnościach Flawiusza XVIII, II-IV, znacznie łagodzi to zdanie (Żywot Jezusa, str. 325–326). Euzebiusz (Historia kościelna Σ, str. 46) robi go samobójcą. [przypis tłumacza]
kazał zwinąć żagle przednie, tylne, krzyżowe, mestrale, mufle, sywadiery (…) — Terminologia techniczna jest w oryg. o wiele bogatsza; w przekładzie, dla braku polskich odpowiedników, musiała być nieco uproszczona. [przypis tłumacza]
kazalnica (daw.) — ambona. [przypis edytorski]
kazamata — loch wykorzystywany jako więzienie. [przypis edytorski]
kazamata — pomieszczenie pod fortyfikacjami, ze sklepieniem z cegły lub betonu, chroniącym przed ogniem artyleryjskim, wykorzystywane dawniej także jako więzienie; pot.: więzienie (także w formie lm: kazamaty). [przypis edytorski]
kazamata — schron a. twierdza w daw. fortyfikacjach; pot. więzienie (także w formie lm: kazamaty). [przypis edytorski]
kazamata — schron a. twierdza w daw. fortyfikacjach. [przypis edytorski]
kazamata (z wł.) — pomieszczenie pod fortyfikacjami, ze sklepieniem z cegły lub betonu, chroniącym przed ogniem artyleryjskim, używana jako magazyn lub stanowisko obronne. [przypis edytorski]
kazamaty — ciężkie więzienie, zlokalizowane w podziemiu. [przypis edytorski]
kazamaty — forteczne lochy, więzienie. [przypis redakcyjny]
kazamaty — lochy, podziemia. [przypis edytorski]
kazamaty — podziemne cele w ciężkim więzieniu. [przypis edytorski]
kazamaty — schrony w dawnych fortyfikacjach; tu: więzienie. [przypis edytorski]
Kazań — miasto w Rosji, przy ujściu rz. Kazanki do Wołgi; ok. 220 km na płn. od Ulianowska (daw. Symbirska); dawniej stolica tatarskiego Chanatu Kazańskiego, podbitego w XVI w. przez cara Iwana IV Groźnego. [przypis edytorski]
kazanie na górze — według ewangelii św. Mateusza (V. 39) w kazaniu tym Chrystus miał powiedzieć: „Żebyście się nie przeciwili złemu, ale kto by cię uderzył w prawy policzek twój, nadstaw mu drugi”. [przypis redakcyjny]
Kazanie na Górze — zawarty w Ewangelii Mateusza (rozdz. 5–7) zbiór powiedzeń i nauk przypisywanych Jezusowi, streszczających jego nauczanie moralne; jedną z jego najbardziej znanych części jest tzw. Osiem błogosławieństw. [przypis edytorski]
Kazanie pierwsze — kazanie to ma też odautorski podtytuł O mądrości potrzebnej do rady. [przypis edytorski]
kazanie — tu: karanie (błąd albo od słowa „kaźń”). [przypis edytorski]
Kazano mi spać trzysta dziewięćdziesiąt dni na lewym boku i jeść przez cały ten czas jedynie chleb jęczmienny (…) posmarowane… nie śmiem powiedzieć — Ezechiel, IV [tj. biblijna Księga Ezechiela (Ez 4, 4–15), gdzie prorok dostaje rozkaz od Boga, by zachowywać się tak na znak niedoli, jaka spadnie na mieszkańców oblężonej Jerozolimy; jednak sporządzone przez niego pożywienie z ziaren nie miało być posmarowane rzeczą niewymowną, ale upieczone jak podpłomyk, lecz… na wysuszonym nawozie ludzkim; red. WL]. [przypis autorski]
Kazano w kraju niewinnej dziecinie modlić się za mnie co dzień — dzieciną tą był Staś Januszewski, syn wuja poety, który poległ w powstaniu. Słowacki interesował się żywo Stasiem, a nawet marzył, że weźmie go na wychowanie do siebie. [przypis redakcyjny]
Kazanowski, Adam (ok. 1599–1649) — marszałek nadworny koronny, stolnik koronny; dworzanin i przyjaciel królewicza Władysława Wazy, który specjalnie dla niego przywrócił urząd stolnika; uczestnik wyprawy Władysława do Moskwy po koronę cara. [przypis edytorski]
kazarki (biol.) — rodzaj ptaków z podrodziny kaczek, obejmujący kilka gatunków zamieszkujących Afrykę, Eurazję i Australię. [przypis edytorski]
kazarmosna — į kazarmę; į kareivinę. [przypis edytorski]
kazerna (niem. die Kaserne) — koszary. [przypis edytorski]
kaześ (gw.) — gdzieżeś. [przypis edytorski]
kaz (gw.) — gdzież. [przypis edytorski]
kazić (daw.) — psuć, brudzić. [przypis edytorski]
kazić (daw.) — psuć, brukać (por. nieskazitelny). [przypis edytorski]
kazić (daw.) — psuć, zaburzać. [przypis edytorski]
kazić w zdrowiu (starop.) — psuć zdrowie; tu: odbierać zdrowie, odbierać życie. [przypis edytorski]
kazić — zaburzać, zanieczyszczać. [przypis edytorski]
kazienny (daw.) — skarbowy, skarbnik. [przypis edytorski]
kazienny… loch — loch służący kaźni, czyli wykonaniu kary (najczęściej kary śmierci, połączonej z torturami). [przypis edytorski]
Kazimiery Bujwidowej, która w swojej „Garści wspomnień” sama opisała to pierwsze spotkanie z wybitnymi działaczkami Krakowa — „Kobieta Współczesna”, nr 19 z 1928 r. Artykuł poświęcony Marii Turzymie. [przypis autorski]
Kazimierz czasami zacinał się z lekka w mowie — wg Długosza. [przypis autorski]
Kazimierz Czyński (1891–1956) — aktor, reżyser. [przypis edytorski]
Kazimierz dowodzi (…) w nieprzewidzianą przyszłość — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 15. [przypis autorski]
Kazimierz III Wielki (1310–1370) — król Polski, ostatni władca z dynastii Piastów. Za jego czasów nastąpił znaczny rozwój gospodarczy kraju, dlatego mówi się, że „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. [przypis edytorski]
Kazimierz III Wielki (1310–1370) — ostatni król Polski z dynastii Piastów. [przypis edytorski]
Kazimierz IV Jagiellończyk (1427–1492) — młodszy syn Władysława Jagiełły, król Polski i wielki książę litewski. W walkach z krzyżakami odzyskał Pomorze i Gdańsk, wzmocnił dynastię Jagiellonów. [przypis edytorski]
Kazimierz Jan Kaszewski (1825–1910) — krytyk literacki i teatralny, tłumacz m.in. Sofoklesa, Ajschylosa, Wiktora Hugo. [przypis edytorski]
Kazimierz — Kazimierz Dolny nad Wisłą w województwie lubelskim, zwany daw. małym Gdańskiem, ożywiony punkt handlowy, z spichrzami na zboże. [przypis redakcyjny]
Kazimierz Mnich — Kazimierz Odnowiciel (1016–1058), książę rządzący Polską od ok. 1039, według przekazów kronikarzkich pierwotnie przeznaczony do stanu duchownego. [przypis edytorski]
Kazimierz nie szczędzi moraliście określeń, że jest on „najstraszliwszym, najkonsekwentniejszym, najobłudniejszym egoistą” — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 48. [przypis autorski]
Kazimierzowe — aluzja do panowania Kazimierza Wielkiego (1310–1370) i poprawy standardów cywilizacyjnych w Polsce za jego czasów. [przypis edytorski]
Kazimierz świat pożegnał wreszcie — Kazimierz Odnowiciel zmarł 28 listopada 1058 r. [przypis edytorski]
