Przypisy

Kornel Ujejski (1823–1897) — poeta, przedstawiciel nurtu romantycznej twórczości inspirował się filozofią Andrzeja Towiańskiego i poruszał tematy religijno-etyczne. [przypis edytorski]

kornet — białe, sztywne nakrycie głowy zakonnicy. [przypis edytorski]

kornet — biały, sztywny czepiec stanowiący nakrycie głowy zakonnicy. [przypis edytorski]

kornet — daw. kobiece nakrycie głowy; wysoki czepiec o dwóch rogach (stąd nazwa), zwykle bogato zdobiony koronkami, woalkami itp. [przypis edytorski]

kornet — niski stopień oficerski w rosyjskiej kawalerii. [przypis edytorski]

kornet — ozdobny czepiec; w okresie opisywanym w książce modna była duża wersja upięta na drutach. [przypis edytorski]

kornet — pododdział kawalerii, mniejszy od szwadronu. [przypis edytorski]

kornet — rodzaj damskiego nakrycia głowy; kapelusz z rogami (stąd nazwa). [przypis edytorski]

kornet — słowo wieloznaczne: nakrycie głowy, instrument muzyczny podobny do trąbki, sztandar lub chorągiewka, szwadron kawalerii. [przypis edytorski]

kornet (z fr. cornette: rożek) — dawne kobiece nakrycie głowy: wysoki czepiec o dwóch rogach, zwykle bogato zdobiony koronkami, woalkami itp. [przypis edytorski]

kornet (z fr. cornette: rożek) — wysoki czepiec z dwoma rogami, pod którymi chowano skręcone włosy, i rozpiętym między nimi welonem; zazwyczaj wykonany z koronek, aksamitu, jedwabiu; efektowna ozdoba głowy kobiet, ostro krytykowana przez kościół ze względu na rogaty, tj. „diabli” kształt. [przypis edytorski]

kornet (z fr.) — dawne nakrycie głowy. [przypis edytorski]

kornet (z fr.) — tu: sztywny, biały czepiec na głowie zakonnicy. [przypis edytorski]

kornie (daw.) — pokornie. [przypis edytorski]

kornie (daw.) — z szacunkiem. [przypis edytorski]

kornie — dziś: pokornie. [przypis edytorski]

kornie — pokornie. [przypis edytorski]

kornie — pokornie, uniżenie. [przypis edytorski]

kornutański (daw.) — zdradzany przez żonę; rogacz. [przypis edytorski]

Kornutus, właść. Lucius Annaeus Cornutus — żyjący w I w.n.e. filozof rzym., stoik. [przypis edytorski]

korny (daw.) — skrócone: pokorny; por. korzyć się przed kim. [przypis edytorski]

korny — okazujący pokorę i szacunek. [przypis edytorski]

korny — pokorny. [przypis edytorski]

Korolenko, Władimir (1853–1921) — urodzony w Żytomierzu rosyjski pisarz ukraińsko-polskiego pochodzenia, publicysta i dziennikarz. [przypis edytorski]

Korolenko, Władimir Gałaktionowicz (1853–1921) — rosyjski pisarz ukraińsko-polskiego pochodzenia, publicysta i dziennikarz. W tekście mowa o opowiadaniu В дурном обществе (W złym towarzystwie, 1885). [przypis edytorski]

korol (z ros.) — król. [przypis edytorski]

koromysło — nosidło do noszenia wiader na barkach. [przypis edytorski]

korona a. tiara Sajtafernesa — złote nakrycie głowy, które miało rzekomo należeć do władcy scytyjskiego Sajtafernesa (III w. p.n.e.), zakupione w roku 1896 do zbiorów muzeum Luwru, w rzeczywistości falsyfikat sporządzony w Odessie przez złotnika Izraela Ruchomowskiego (1864–1934) na zamówienie dwóch hochsztaplerów, którzy chcieli dorobić się majątku na wykopaliskach archeologicznych. [przypis edytorski]

korona — daw. moneta brytyjska o wartości 5 szylingów. [przypis edytorski]

korona — dawna angielska jednostka monetarna. Najdrobniejszą monetą był pens. Dwanaście pensów to szyling (system angielski nie był systemem dziesiętnym). Pięć szylingów to korona, a pół korony to dwa szylingi i sześć pensów. Dwadzieścia szylingów to funt. Gwinea to funt i jeden szyling, czyli dwadzieścia jeden szylingów. [przypis edytorski]

korona — dawna angielska jednostka monetarna równa pięciu szylingom, tj. sześćdziesięciu pensom. [przypis edytorski]

Korona — daw. skrócenie terminu: Korona Królestwa Polskiego, oznaczającego królestwo polskie (w odróżnieniu od Rzeczpospolitej, czyli państwa złożonego z Polski i Litwy). [przypis edytorski]

korona — historyczna waluta Austro-Węgier. [przypis edytorski]

korona — historyczna waluta austro-węgierska, wprowadzona w 1892, zastąpiła guldena austriackiego; dzieliła się na 100 halerzy. [przypis edytorski]

korona — historyczna waluta austro-węgierska, wprowadzona w 1892, zastąpiła guldena austriackiego (guldeny wymieniano na korony w relacji 1:2); dzieliła się na 100 halerzy. [przypis edytorski]

korona pięciopałkowa — w oznaczeniach godności: korona szlachecka; korona Freiherra. [przypis edytorski]

korona — tu: jednostka monetarna w Norwegii. [przypis edytorski]

korona — tu: jednostka walutowa Austro-Węgier w latach 1892–1918. [przypis edytorski]

Korona — tu: państwo polskie. [przypis edytorski]

korona — tu: szczyt liści. [przypis edytorski]

koronczarka — kobieta zajmująca się wyrobem koronek. [przypis edytorski]

koronę, co mnie należała (starop.) — koronę, która się mnie należała; (…) która do mnie należała. [przypis edytorski]

koronė (lenk.) — bausmė, nelaimė. [przypis edytorski]

koronė (lenk.) — karūna. [przypis edytorski]

koroniarz — mieszkaniec Korony, od: Korona Królestwa Polskiego, oznaczającego królestwo polskie (w odróżnieniu od Rzeczpospolitej, czyli państwa złożonego z Polski i Litwy). [przypis edytorski]

koroniarz — mieszkaniec Korony, od: Korona Królestwa Polskiego, oznaczającego królestwo polskie (w odróżnieniu od Rzeczpospolitej, czyli państwa złożonego z Polski i Litwy). [przypis edytorski]

koroniarz — mieszkaniec Korony. [przypis edytorski]

koroniarz — mieszkaniec Korony, tj. Polski, w odróżnieniu od mieszkańca Litwy w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

koroniarz — mieszkaniec Korony, tj. Polski, w przeciwstawieniu do mieszkańców wielkoksiążęcej Litwy. [przypis edytorski]

koroniarz — mieszkaniec Korony (w odróżnieniu od mieszkańców Litwy). [przypis edytorski]

Koronijasz — mieszkaniec Korony (w odróżnieniu od mieszkańców Litwy) w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

koronijasz — mieszkaniec terytorium Korony (w odróżnieniu od mieszkańca Litwy w Rzeczpospolitej Obojga Narodów). [przypis edytorski]

Koronis (gr.) a. Koronida — matka Asklepiosa (rzym. Eskulap), patrona sztuki lekarskiej; mieszkała w Tesalii w płn. Grecji, była kochanką boga Apolla, który na czas swojej nieobecności pozostawiał przy niej białego kruka, aby jej pilnował; zakochana w pewnym Arkadyjczyku, dopuściła go do swego łoża, mimo że była już w ciąży; Apollo rzucił klątwę na kruka za nieodgonienie kochanka dziobaniem; kruk sczerniał i odtąd wszystkie kruki są czarne; Koronis zmarła od strzał siostry Apolla Artemidy, a pogrążony w żałobie bóg wyrwał swego syna Asklepiosa z łona matki i wyprawił jej pogrzeb. [przypis edytorski]

koronka królowej Anny (ang. Queen Anne's Lace) — pot. nazwa dzikiej marchwi, o drobnych, białych kwiatach, zebranych w baldach przypominający koronę. [przypis edytorski]

koronki — tu: paciorki nawleczone na sznurek, przesuwane w palcach przy odmawianiu modlitwy. [przypis edytorski]

koronki — tu: rodzaj modlitwy polegający na powtarzaniu w określonej kolejności i określoną liczbę razy różnych modlitw. [przypis edytorski]

koronny (przestarz.) — noszący koronę, ukoronowany. [przypis edytorski]

korony i mitry — tu: element herbu rycerskiego, tzw. korona rangowa, do której prawo przyznawał tylko udzielny monarcha, początkowo umieszczana nad tarczą herbów królewskich i książęcych, później także arystokratycznych i szlacheckich; mitra: czapka z futrzanym otokiem, noszona przez władców lub wysokich urzędników kościelnych, a także oznaka rangi książęcej; dziewięciopałkowa korona to element herbu hrabiowskiego. [przypis edytorski]

Korosteń — miasto na Ukrainie, w obwodzie żytomierskim; w latach 1918–1921 toczyły się tutaj walki między oddziałami Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej i Wojska Polskiego a bolszewikami. [przypis edytorski]

korowaj — ciasto; białe pieczywo spożywane od święta (szczególnie podczas wesela). [przypis edytorski]

korowaj — ciasto; świąteczne białe pieczywo. [przypis edytorski]

korowaj — ciasto weselne wypiekane tradycyjnie na Ukrainie. [przypis edytorski]

korowaj — ciasto weselne wypiekane tradycyjnie na Ukrainie. [przypis edytorski]

korowaj (daw.) — świąteczne pieczywo; ciasto. [przypis edytorski]

korowaj — pszenne, wykwintne pieczywo, ciasto weselne. [przypis edytorski]

korowaj (reg.) — placek weselny. [przypis edytorski]

korowaj — weselny placek z mąki pszennej, tradycyjny w Rosji i na Ukrainie. [przypis edytorski]

korowód — szereg osób posuwających się jedna za drugą. [przypis edytorski]

korpiel — brukiew; roślina pastewna, w której jadalny jest słodki, bulwiasty korzeń. [przypis edytorski]

korporacyj (daw.) — dziś popr. forma D.lm: korporacji. [przypis edytorski]

korporał — kwadratowa tkanina podkładana pod kielich i patenę z hostią w liturgii Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

korporant — członek korporacji, zwykle korporacji akademickiej. [przypis edytorski]

korpulencja (daw.) — otyłość. [przypis edytorski]

korpulencja — otyłość. [przypis edytorski]

Korpus Bezpieczeństwa (KB) — konspiracyjna organizacja wojskowa, w 1944 r. podporządkowała się Polskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego, włączona we wrześniu 1944 r. do Połączonych Sił Zbrojnych, porozumienia AL, PAL i KB. [przypis edytorski]

Korpus — Körper. [przypis edytorski]

korpus Menfi — czyli korpus memficki. Grecka nazwa miasta „Memfis” pochodzi od egipskiego Menfe. [przypis edytorski]

korrosivischen — zersetzenden. [przypis edytorski]

Korsak, Tadeusz (1741–1794) — dowodził pospolitym ruszeniem w okolicach Wilna podczas powstania kościuszkowskiego; zginął podczas Rzezi Pragi 4 listopada 1794 r. broniąc Warszawy przed wojskami Suworowa. [przypis edytorski]

„Korsarz” — („Corsaren”, duń.), tygodnik satyryczny i magazyn polityczny publikowany w Kopenhadze w latach 1840–1846. [przypis edytorski]

Korsarz i Giaur — tytułowi bohaterowie dzieł Byrona. [przypis edytorski]

korsarz — kapitan prywatnego okrętu, który na podstawie pisemnego upoważnienia władcy lub miasta zwalcza statki nieprzyjacielskie, a jego wynagrodzenie stanowią zdobyte na przeciwniku łupy; w przeciwieństwie do pirata korsarz prowadził legalną działalność, usankcjonowaną prawnie. [przypis edytorski]

Korsarz, Lara — powieści poetyckie Byrona z 1814. [przypis edytorski]

„Korsarz” — „Le Corsaire”, francuska gazeta liberalna, poświęcona literaturze i sztuce, wydawana w l. 1823–1858. [przypis edytorski]

Korsarz — ogromnie popularna powieść George'a Gordona Byrona. Opowiada o losach Konrada: przestępcy, indywidualisty i buntownika, który napada na króla Turcji i ratuje królową haremu. [przypis edytorski]

Korsarz — tu: tytułowy bohater powieści poetyckiej Byrona z 1814. [przypis edytorski]

Korsarz — utwór ten składa się z kilku części, z których dwie zostały już opublikowana w bibliotece — fragmenty rozpoczynające się od słów Tak jestem smętny (…) oraz Rycz burzo!. [przypis edytorski]

korso a. corso — aleja spacerowa; szeroka, reprezentacyjna ulica, będąca miejscem spacerów i konnych przejażdżek, spotkań towarzyskich, autoprezentacji itp. [przypis edytorski]

korso a. Via del Corso — historyczna ulica rzymska, łącząca piazza Venezia i piazza del Popolo. [przypis edytorski]

Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis edytorski]

Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich, w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie. [przypis edytorski]

Korsuń — miasto na Ukrainie, w obwodzie czerkaskim (obecnie Korsuń Szewczenkowski), gdzie w 1944 roku Rosjanie pokonali Niemców. [przypis edytorski]

Korsuń (ukr. Корсунь-Шевченківський) — miasto w środkowej części Ukrainy, nad rzeką Roś, dawna rezydencja magnacka. [przypis edytorski]

Korsykanin — Napoleon Bonaparte pochodził z Korsyki. [przypis edytorski]

Korsyka — wyspa na Morzu Śródziemnym, od 1768 w granicach Francji. [przypis edytorski]

kort — ciężka tkanina wełniana. [przypis edytorski]

kortej — „przyjaciel domu”, oficjalny kochanek. [przypis edytorski]

kortezana — kurtyzana. [przypis edytorski]

Kortez, właśc. Hernán Cortés (1485–1547) — hiszpański konkwistador, zdobywca Meksyku; w 1619 po przybyciu z wojskiem do stolicy azteckiego państwa, położonej na wyspie pośrodku jeziora, uwięził jego władcę, Montezumę II; zmuszony przez azteckich powstańców do ucieczki z miasta, powrócił i z pomocą indiańskich sojuszników po ciężkich walkach w 1621 zajął stolicę. [przypis edytorski]

Kortezy — zgromadzenie przedstawicieli stanów. [przypis edytorski]