Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
jabłko wiedzy dobrego i złego zamienił na jabłko chleba powszedniego i żądzy cielesnej — por. M. Zdziechowski, Idea duszy świata w literaturze i filozofii wieku XIX, w „Sprawozdaniach Akademii Umiejętności 1909 r.”. [przypis autorski]
jabłkowity — (o koniu) siwy z ciemnymi plamkami. [przypis edytorski]
jabłko — złote jabłko niezgody, z napisem „dla najpiękniejszej”, o które pokłóciły się Atena, Hera i Afrodyta. [przypis edytorski]
jabłoń — popr.: jabłoni (błąd ze wzgl. na rytm). [przypis edytorski]
jabłoń (…) z której owocu skosztowała Ewa — Drzewo wiadomości, które spotkamy aż na wierzchołku tej góry, w raju ziemskim. A więc: rzeczywiście pełna wiadomość będzie wam dalej, tam, wyżej udzielona; lecz to, co tu widzicie, jest tylko jej objawem. [przypis redakcyjny]
Jabłonowski — Książę Jabłonowski, dowodzący Legią Naddunajską, umarł w Saint Domingo i cała prawie legia tam zginęła. W emigracji jest kilku weteranów pozostałych z owej nieszczęsnej wyprawy, między innymi Jenerał Małachowski. [przypis autorski]
Jabłonowski, Ludwik (1784–1864) — polski ziemianin z Galicji Wschodniej, urzędnik austriacki. [przypis edytorski]
Jabłonowski, Stanisław Jan (1634–1702) — wojewoda ruski; 1693 kasztelan krakowski. [przypis redakcyjny]
jabłuszka z Cytery — potoczna nazwa regionalna tropikalnych owoców śliwca słodkiego (Spondias dulcis a. Spondias cythera). [przypis edytorski]
Jablonowski — Jabłonowski Stanisław, Strażnik kor. [przypis autorski]
ja bo — bo ja; ja więc. [przypis edytorski]
jabrzędź (reg.) — topola czarna (topola nadwiślańska). [przypis edytorski]
ja — być może: a, lub: ja jestem. [przypis edytorski]
ja — być może: a. [przypis edytorski]
Ja by dawno uż był gieroj No u mienia jest giemoroj (ros.) — ja już dawno byłbym bohaterem, ale mam hemoroidy. [przypis edytorski]
jać bym (…) jechał (daw.) — ja bym jechał; pojechałbym. [przypis edytorski]
ja-ć (daw.) — ja cię. [przypis edytorski]
jać dopomogę (daw.) — skrócone od: ja ci dopomogę. [przypis edytorski]
ja-ć — dziś: ja tobie. [przypis redakcyjny]
Jać-em jeszcze niedawno latał… — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci skróconą do -ć i połączoną z ruchomą końcówką czasownika -em: Ja ci jeszcze nie dawno latałem. [przypis edytorski]
jać — konstrukcja z partykułą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: ja przecież. [przypis edytorski]
jać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć i dodaną do zaimka osobowego „ja”. [przypis edytorski]
jać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
jać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
jać mówię — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć i dodaną do zaimka osobowego „ja”. [przypis edytorski]
jać mówię — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; inaczej: ja ci mówię. [przypis edytorski]
jać — skrót od: ja ci. [przypis edytorski]
Jać sobie (…) przypomnąć nie mogę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć i dodaną do zaimka osobowego „ja”. [przypis edytorski]
jać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; jać nie dbam: ja tam nie dbam. [przypis edytorski]
jać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
jać widzę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; inaczej np. widzę ci ja (tj. naprawdę widzę, dobrze widzę). [przypis edytorski]
Jaćwieże, dziś Jaćwingowie — lud bałtycki, zamieszkujący w średniowieczu tereny między Niemnem a Wielkimi Jeziorami Mazurskimi (dziś terytorium płd.-zach. Litwy i polskiej Suwalszczyzny). [przypis edytorski]
Jaćwież — tereny zamieszkane w średniowieczu przez bałtyckie plemię Jaćwingów, położone między Niemnem a Wielkimi Jeziorami Mazurskimi (dziś terytorium płd.-zach. Litwy i polskiej Suwalszczyzny). [przypis edytorski]
Jaćwież — tu: bałtyckie plemię Jaćwingów, zamieszkujące w średniowieczu tereny między Niemnem a Wielkimi Jeziorami Mazurskimi (dziś terytorium płd.-zach. Litwy i polskiej Suwalszczyzny). Kraszewski, za Długoszem, przedstawia ich kulturę jako wzór męstwa i ducha bojowego. [przypis edytorski]
jaćwiezki — dziś popr. pisownia: jaćwieski. [przypis edytorski]
jaćwiński — dziś: jaćwieski. [przypis edytorski]
Jaćwingom (…) od dzid (…) poszła nawet ich nazwa — przyrostek -ingas w litewskim tworzy przymioty od rzeczy, np. miltingas: mączny od miltai: mąka itd.; może więc ta nazwa od jetis włóczni urobiona. [przypis redakcyjny]
jać — zaimek osobowy „ja” w połączeniu z partykułą wzmacniającą „ci” skróconą do „-ć”. [przypis edytorski]
jać (…) zastąpię — skrócone: ja cię zastąpię. [przypis edytorski]
jać (…) zdjimę (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: zdejmę ci. [przypis edytorski]
jacaranda (łac. Jacaranda mimosifolia) — jakaranda mimozolistna, rodzaj drzewa tropikalnego. [przypis edytorski]
Ja car! ja rab! ja czerw'! ja boh! (ros.) — Jestem królem - Jestem niewolnikiem - Jestem robakiem - Jestem Bogiem! [przypis edytorski]
Jacek Kaczmarski (1957–2004) — polski poeta, kompozytor, piosenkarz, najszerzej znany jako nieformalny bard „Solidarności”, w swoich utworach opowiadał się zdecydowanie przeciwko ograniczaniu wolności. [przypis edytorski]
Jacek Odrowąż (1183–1257) — święty Kościoła katolickiego, zwany apostołem Słowian. [przypis edytorski]
jachać (daw.) — jechać; objachać: objechać. [przypis edytorski]
jachać (daw.) — jechać. [przypis edytorski]
jachać (starop.) — jechać. [przypis redakcyjny]
jachał (daw.) — dziś popr.: jechał. [przypis edytorski]
jachali (starop. forma) — jechali. [przypis edytorski]
Ja chcę swe własne prawa mieć zawsze i wszędzie — Tutaj do motywu zasadniczego oburzenia dołącza się osobisty rys Alcesta: duma. [przypis tłumacza]
jach (gw.) — jak. [przypis edytorski]
Jachimowicz, Marian (1906–1999) — poeta, tłumacz oraz malarz. [przypis edytorski]
Jachna — w dalszej części opowieści żona Sancho Pansy nosi imię Teresa. [przypis edytorski]
Jachowicz, Stanisław (1796–1857) — bajkopisarz, poeta i pedagog, autor moralizatorskich wierszyków, takich jak Chory kotek („Pan kotek był chory”). [przypis edytorski]
Jachowicz, Stanisław (1796–1857) — bajkopisarz, poeta i pedagog, autor moralizatorskich wierszyków, takich jak Chory kotek („Pan kotek był chory”). Poniższy wierszyk stanowi oczywiście żartobliwą przeróbkę w stylu Jachowicza, ale o przeciwnej, niż moralizatorska, wymowie. [przypis edytorski]
jacica — owad wodny, uważany przez rybaków za świetną przynętę. [przypis edytorski]
jacica (z białorus.: jetica) — owad zbliżony do motyla, żyjący przez jedną noc podczas godów miłosnych; łowiony przez rybaków jako przynęta dla ryb. [przypis edytorski]
ja ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]
ja ci placuszek z miodem sama przygotuję — placek z miodem dawano umrzykom dla podziemnego psa Kerberosa, jak pieniążki (obole) dla przewoźnika łodzi, Charona. [przypis tłumacza]
Ja ci powiem, gdy będzie potrzeba… — Palestrio, nie mając wiele zaufania do bystrości i przytomności umysłu zakochanego młodzieńca, nie chce mu wyjawić od razu całego planu. Robi to dopiero później. [przypis tłumacza]
ja ci się zdaję na to — czy wyglądam ci na to. [przypis edytorski]
ja ci z płcią naszą mogę to wyrzucać — sens: mogę ci czynić te wyrzuty, bo nie spodziewałam się takiego zachowania po innej kobiecie. [przypis edytorski]
Jacka z Czesławem trudy — dominikanin św. Jacek wraz z bł. Czesławem i innymi braćmi zakonnymi-misjonarzami został posłany w 1221 r. przez św. Dominika, by nawracać ludy słowiańskie. [przypis edytorski]
Jack Cade a. John Cade — przywódca buntu ludności Kentu przeciwko uciskowi ze strony monarchii, stracony w 1450 r. [przypis edytorski]
Jack — Jakubowski. [przypis redakcyjny]
Jack (John) Ketch (zm. 1686) — ang. kat w czasach Stuartów: Karola II i Jakuba II; jego imię stało się synonimem słów: „kat”, „szubienica”, „śmierć”, a nawet „szatan”, zaś węzeł służący do zadzierzgnięcia stryczka to po ang. „węzeł Jacka Ketcha” (Jack Ketch's knot); był wykonawcą wyroków śmierci w całym kraju podczas rozprawiania się Stuartów z opozycją w latach 80. XVII w. (wykonał wyrok m.in. na Williamie Russellu, Jamesie Scotcie księciu Monmouth), wtedy też informacje o jego poczynaniach trafiły na łamy prasy. [przypis edytorski]
Jacko Nerodycz-Borodawka (ukr. Яцько Бородавка- Неродич; zm. 1621) — hetman Kozaków Zaporoskich w latach 1619–1621. W czasie wojny z Turcją został przez Kozaków pozbawiony władzy na rzecz Sahajdacznego i stracony pod Chocimiem. [przypis edytorski]
Jackowski, Maksymilian (1815–1905) — polski działacz społeczny i gospodarczy w Wielkopolsce. [przypis edytorski]
Jackson's Island — wyspa na rzece Missisipi, w stanie Missouri. [przypis edytorski]
Jack the Ripper (ang.) — Kuba Rozpruwacz, pseudonim nadany seryjnemu mordercy kobiet działającemu w Londynie w 1888 roku; jego tożsamość nie została ustalona. [przypis edytorski]
Jacobi, Friedrich Heinrich (1743–1819) — niemiecki filozof i pisarz, za źródło poznania uznawał wiarę i odczucia intuicyjne zamiast rozumowania spekulatywnego. [przypis edytorski]
Jacobs, Aletta Henriëtta (1854–1929) — holenderska lekarka, feministka i pacyfistka, pierwsza kobieta, która skończyła studia medyczne w Holandii; założycielka pierwszej na świecie kliniki kontroli urodzeń (w Amsterdamie), w której dwa razy w tygodniu przyjmowała pacjentów bezpłatnie; prowadziła zajęcia dla kobiet dotyczące opieki nad noworodkami, higieny osobistej, a także zdrowotnych konsekwencji prostytucji. [przypis edytorski]
Jacobsen, Jens Peter (1847–1885) — duński pisarz i biolog, przedstawiciel naturalizmu wzmocnionego analizą psychologiczną. Dzieła: Niels Lyhne (1880), Pani Fønss (1882). [przypis edytorski]
Jacobsen, Jens Piotr (1847–1885) — naturalistyczny prozaik duński; w młodości tłumaczył Darwina; poza drobnym zbiorem liryk i nowel wydał tylko dwie powieści obyczajowo-psychologiczne: Fru Marie Grubbe (1876) i Niels Lyhne (1880). [przypis edytorski]
Jacopo Robusti, zwany Tintoretto (1518–1594) — włoski malarz manierystyczny, przedstawiciel szkoły weneckiej. [przypis edytorski]
Jacopo Tintoretto (1518–1594) — włoski malarz okresu manieryzmu, przedstawiciel szkoły weneckiej, autor licznych obrazów religijnych. [przypis edytorski]
Jacquard, Joseph-Marie (1752–1834) — francuski tkacz i wynalazca, w 1805 udoskonalił krosno przez skonstruowanie programowalnego urządzenia, znanego dziś jako maszyna Jacquarda (Żakarda), do wielobarwnego tkania wielowzorzystego. [przypis edytorski]
Jacquemart — mechaniczna figurka sprzężona z zegarem na wieży kościoła lub ratusza; człowieczek z drzewa lub metalu, który o pełnych godzinach bije młotem w dzwon. Jedna z najstarszych tego typu rzeźb znajduje się na wieży kościoła Notre-Dame w Dijon. Zainstalowana w 1383 r., imię Jacquemart nosi od 1458 r. W 1651 r. dodano figurkę kobiecą, żonę Jacquemarta, Jacqueline. Później dodano również dzieci: w 1714 syna Jacquelineta, a w 1884 córkę Jacquelinette. Dzieci wybijają kwadranse na małych dzwonkach. [przypis edytorski]
Jacqueminot, Jean-François (1787–1865) — generał napoleoński, polityk i przemysłowiec francuski. [przypis edytorski]
Jacquemont, Victor (1801–1832) — przyrodnik i podróżnik francuski. [przypis edytorski]
Jacques-Bénigne Bossuet (1627–1704) — fr. biskup i pisarz. [przypis edytorski]
Jacques Boucher de Perthes (1788–1868) — francuski antropolog; badał kulturę druidów na podstawie wykopalisk. [przypis edytorski]
Jacques Delille (1738–1813) — francuski poeta i tłumacz, autor poematu Ogrody, jego pompatyczny styl był wzorem dla polskich poetów klasycystycznych. [przypis edytorski]
Jacques le fataliste — w przekładzie na pol. Tadeusza Boya-Żeleńskiego: Kubuś fatalista i jego pan; wyd. w 1796 r. powiastka filozoficzna autorstwa Denisa Diderota (1713–1784). [przypis edytorski]
Jacques Necker (1732–1804) — finansista i polityk genewski, minister finansów, a potem minister stanu Ludwika XVI. [przypis edytorski]
Jacques Necker (1732–1804) — finansista i polityk z Genewy, pierwszy minister Ludwika XVI Burbona; porównanie może być złośliwe z uwagi na jego rażącą nieskuteczność w okresie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Jacques Paul Migne (1800–1875) — fr. duchowny, wydawca pism Ojców Kościoła i innych średniowiecznych tekstów (znanych we Francji pod tytułem Patrologies latine et grecque de Migne). [przypis edytorski]
Jacques Saint-Eustache — Payne. [przypis autorski]
jacy (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
jaczejka (daw.) — komórka partii komunistycznej. [przypis edytorski]
jaczejka (daw.) — określenie komórki rosyjskiej partii komunistycznej. [przypis edytorski]
jaczejka (ros. ячейка) — dosł. komórka; tu w domyśle: podstawowa komórka partii komunistycznej w ZSRR. [przypis edytorski]
jadący — dziś popr.: jadąc. [przypis edytorski]
jadący poczwórnie — jeżdżący karotą zaprzężoną w cztery konie; czworokonną karetą miał prawo jeździć prowincjał (tj. przełożony zakonników na terenie całego kraju) dominikanów i jezuitów. [przypis edytorski]
jadący szłapią — szlapią a. człapią (M. szłap' a. człap'): sporym krokiem (końskim); [truchtem; jadący (daw.) dziś:jadąc Red. WL.]. [przypis redakcyjny]
Jadę całą noc. Iskry za szybą lecą — opis jazdy pociągiem ciągniętym przez lokomotywę parową, opalaną węglem, w której podczas jazdy przez komin wylatywał z paleniska dym i iskry. [przypis edytorski]
jadęcy (daw. forma imiesłowu) — jadąc. [przypis redakcyjny]
jadęcy (daw.) — jadąc. [przypis redakcyjny]
jadę tylko do Piwnicy — w oryg. la Cave (fr.) — piwnica. [przypis tłumacza]
jadem (…) napuszczone (starop.) — zatrute. [przypis edytorski]
