Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7376 przypisów.
anim (…) nie zajednywał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ani nie zjednywałem. [przypis edytorski]
ani (…) mogą — dziś: nie mogą; w tym zdaniu: (nawet) słowa Witolda nie mogą go wytrącić z odrętwienia. [przypis edytorski]
animo perfido et subdolo avaritiam et libidinem occultant, ex ancipiti temporum mutatione pendentes, tamquam cum fortuna fidem stare oporteat (łac.) — umysłem zdradzieckim i podstępnym pokrywają chciwość i rozwiązłość, zależąc od wątpliwej przemiany okoliczności, jak gdyby wierność od losu zależała. [przypis redakcyjny]
animować (daw.) — dodawać ducha, mobilizować. [przypis edytorski]
animować (daw.) — ożywiać (por. też współczesne określenie „animator”). [przypis edytorski]
animować (z łac.) — ożywiać. [przypis edytorski]
anim pomyślał — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: ani pomyślałem; nawet nie pomyślałem (o tym). [przypis edytorski]
animując — zachęcając, pobudzając. [przypis redakcyjny]
Animus (…) versat — Petronius, Satirae 128. [przypis tłumacza]
animusz — dzielność, duch walki. [przypis edytorski]
animusz — odwaga, ożywienie. [przypis edytorski]
animusz — odwaga, zapał. [przypis edytorski]
animusz — zapał i odwaga. [przypis edytorski]
animusz — zapał, wigor, odwaga. [przypis edytorski]
animusz (z łac.) — duch, umysł. [przypis redakcyjny]
anim widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ani widziałem. [przypis edytorski]
anim wiedział (daw.) — ani wiedziałem; wcale nie wiedziałem. [przypis edytorski]
anim wiedział (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: ani wiedziałem; wcale nie wiedziałem. [przypis edytorski]
Anim (…) w złości — skrót od: ani nie jestem w złości; wcale się nie złoszczę. [przypis edytorski]
Ani myślę o tem — Z iście kobiecą intuicją Celimena rzuca Alcestowi tę lichą wymówkę, ale nie popełni tego błędu, aby jej bronić, pozostawia to jemu, aby się uchwycił tej myśli jak deski ocalenia. [przypis tłumacza]
ani myśleć coś robić — nie zamierzać czegoś robić. [przypis edytorski]
ani myśl o tym — nawet o tym nie myśl; nie myśl o tym wcale. [przypis edytorski]
anim z drzewa nie wyrósł, anim ze skały wyskoczył — por. Homer, Odyseja XIX 163 (Penelopa do występującego w przebraniu Odyseusza, pytając go o pochodzenie). [przypis edytorski]
ani na jotę — wcale, ani trochę. [przypis edytorski]
ani na ruskim, ani na tatarskim brzegu — tj. ani na prawym, ani na lewym brzegu Dniepru. [przypis redakcyjny]
ani nie wybuchnę literackim dytyrambem na cześć homoseksualizmu — Oscar Wilde był homoseksualistą, za co został skazany w 1895 r. na dwa lata więzienia. [przypis edytorski]
ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało — 1 Kor 2, 9. [przypis edytorski]
aniołai — angelai. [przypis edytorski]
anioła Rafaela właśc. archanioł Rafael (hebr. dosł.: Bóg, który uzdrawia) — archanioł wg tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej; występuje w Księdze Tobiasza (Tb 12,15). [przypis edytorski]
Anioł, co zstąpił na ziemskie padoły z wieścią pokoju — Anioł Gabriel, który zwiastował Maryi, że ona porodzi Zbawiciela. [przypis redakcyjny]
Anioł Gabriel, właśc. Archanioł Gabriel — jeden z najwyższych rangą aniołów w tradycji chrześcijańskiej, judaistycznej i islamskiej. Sprawuje władzę nad rajem, anioł zmartwychwstania, miłosierdzia, zemsty, śmierci i objawienia. W religii chrześcijańskiej zwiastował Maryi, że urodzi Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
Anioł Gabriel właśc. Archanioł Gabriel — jeden z najwyższych rangą aniołów w tradycji chrześcijańskiej, judaistycznej i islamskiej. Sprawuje władzę nad rajem, anioł zmartwychwstania, miłosierdzia, zemsty, śmierci i objawienia. W religii chrześcijańskiej zwiastował Maryi, że urodzi Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
anioł Michał właśc. archanioł Michał (z hebr. Mika'el, dosł.: któż jak Bóg) — występuje w religiach żydowskiej, chrześcijańskiej oraz w Islamie. W tradycji judaistycznej jest jednym z siedmiu aniołów wyższego rzędu. Ochraniał Izrael (Dn 10,12–14); spierał się z szatanem o ciało Mojżesza (Jud 1,9). [przypis edytorski]
Aniołowie grzeszyli z niewiastami — por. Rdz 6:1-4. [przypis edytorski]
Aniołowie święci wezmą go do nieba zapewne dlatego, że płaci, mogąc pić darmo (stopień świętości dla zbójnika). „Turaczek” to drobna moneta. — tutaj i w tekście poniżej znajduje się wiele uwag, które w zamyśle autora zapewne miały być jego przypisami do piosenek góralskich. [przypis edytorski]
Anioł Pański — katolicka modlitwa maryjna. [przypis edytorski]
Anioł Pański — modlitwa maryjna, odmawiana rano, w południe i o 18:00, o której dawniej przypominano wiernym, bijąc w dzwony kościelne. [przypis edytorski]
Anioł Pański — modlitwa maryjna, odmawiana rano, w południe i wieczorem, o której dawniej przypominano wiernym, bijąc w dzwony kościelne. [przypis edytorski]
Anioł Pański — modlitwa maryjna odmawiana w momencie bicia dzwonów kościelnych o 6.00, w południe lub o 18.00 (wiersz Tetmajera zakłada porę wieczorną). [przypis edytorski]
Anioł Pański, Zdrowaś Maria — katolickie modlitwy maryjne. [przypis edytorski]
„Anioł Pański zwiastował Najświętszej Pannie Marii!…”, a tysiąc żelaznych piersi odpowiedziało mu natychmiast potężnymi głosami: „…i poczęła z Ducha Świętego!…” — modlitwa Anioł Pański jest tu jeszcze jednym symbolem przewagi nad Szwedami jako nieuznającymi kultu maryjnego luteranami. [przypis edytorski]
Anioł pasterzom mówił — kolęda pochodząca z XVI wieku. Słowa jej są przekładem fragmentu Bożonarodzeniowego łacińskiego utworu średniowiecznego pt. Dies est laetitiae (Angelus pastoribus). Zwrotka o różdżce Arona (bibilijny Aaron) z nieznaczną zmianą rozpoczyna również kolędę kościelną: Figurowana różdżka zielona. [przypis redakcyjny]
anioł pomoru — zaraza. [przypis redakcyjny]
Anioł Ślązak a. Angelus Silesius (1624–1677) — właśc. Johannes Scheffler, barokowy niemiecki poeta religijny. [przypis edytorski]
Anioł Ślązak (łac. Angelus Silesius, właśc. Johannes Scheffler (1624–1677) — barokowy śląski poeta religijny, żył i działał we Wrocławiu, tworzył po niem. aforyzmy, utwory apologetyczne i pieśni religijne; gł. tematem podejmowanym przez niego było mistyczne zjednoczenie człowieka z Bogiem (autor dzieła Heilige Seelenlust); wywarł znaczny wpływ na religijność Mickiewicza, a także wielu wyznawców zarówno protestantyzmu, jak i katolicyzmu. [przypis edytorski]
anioł śmierci wywiódł… — wówczas to Gustaw–samobójca targnął się na swoje życie. [przypis redakcyjny]
anioł sprawujący władzę nad Egiptem — każdy naród ma swojego przedstawiciela w niebie. [przypis edytorski]
anioł stroskany, spełnia swój obowiązek… — List do Rembowskiego. [przypis autorski]
Anioł z nieba — Ga 1, 8. [przypis tłumacza]
Aniolas — angelas. [przypis edytorski]
aniolas — angelas. [przypis edytorski]
aniolas (lenk.) — angelas. [przypis edytorski]
aniolėlis — angelėlis. [przypis edytorski]
anioliškos — angeliškos. [przypis edytorski]
Aniols (lenk.) — angelas. [przypis edytorski]
ani państwa pany zechcą chłopianki dzieciom na przyszłość podlegać — ani też panowie (tj. najwyżsi dostojnicy) państwa nie zechcą w przyszłości podlegać potomkom zrodzonym z chłopki (którą Kirkor ma za żonę; jest to jego argument przeciw przyjęciu korony). [przypis edytorski]
ani pogardzać (daw.) — nie pogardzać nawet. [przypis edytorski]
ani poświecić kogoś a. czegoś — nie napotka się, nie ma ani śladu czegoś lub kogoś. [przypis edytorski]
aniś pocieszał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ani pocieszałeś; nawet nie pocieszałeś. [przypis edytorski]
Aniś ty chciała, ni jać przypuściłam — inaczej: ani ty chciałaś, ani ja cię (do tego) przypuściłam. [przypis edytorski]
ani sam wzwie (starop.) — ani się spostrzeże. [przypis edytorski]
Ani się zarżną, ani zachorują — przed niewielu laty jeden z dworskich urzędników zarżnął się dlatego, iż na jakimś obchodzie dworskim naznaczono mu niższe miejsce, niż podług hierarchii należało. Był to Watel czynownictwa. [przypis autorski]
ani stąd używaj żałości — i nie martw się z tego powodu. [przypis redakcyjny]
Ani Sybilla złotej dała mi gałęzi — Eneasz dostał od Sybilli kumejskiej różdżkę złotą, która mu wolny i wstęp i wyjście z bram Erebu zabezpieczyła (Virg[ilius], Aeneid[a], VI). [przypis redakcyjny]
ani tak mów (starop.) — nawet tak nie mów. [przypis edytorski]
ani też tędy, gdzie by (…) nie mogli rozwinąć swej liczebnej przewagi… — tj. nie zapuszczał się w ciasne ulice lub place. [przypis tłumacza]
ani — tu: nawet. [przypis edytorski]
ani tych, którzy nie mieli powołania — Mt 7, 28. [przypis tłumacza]
ani ulęknął się — dziś: nie uląkł się, nie przestraszył się. [przypis edytorski]
ani umierając śpiewać przestała — składnia z „ani” i orzeczeniem niezaprzeczonym (podobna jak w jęz. ang.) była dosyć popularna w XVI w.; dziś w jęz. pol. zasada podwójnego przeczenia. [przypis redakcyjny]
ani uniżonego ubóstwa, ani nadętego bogactwa — uniżonego ubóstwa: πενίας ταπεινότητα, egestatis humilitas, niedrige Armut (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski], gdy Pape podaje takie znaczenia, jak u uterwürfig, demüthig, verzagt; nadętego bogactwa: ὑπεροχὴν πλούτου, opum vis immodica, übermässigen Reichtum (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski], Pape w przenośnym znaczeniu υπεροχή Vorzug, Vortrefflichkeit, wreszcie Macht, co w przeciwstawieństwie do charakteru faryzeuszów najlepiej będzie brzmiało po polsku: nadęte bogactwo. [przypis tłumacza]
Aniuolas (lenk.) — Angelas. [przypis edytorski]
aniwersarz (z łac.) — rocznica. [przypis edytorski]
Ani wesołej szlachty, ni rycerstwa głosy — domyślne: „nie dają się słyszeć”. [przypis redakcyjny]
Ani (…) wyswobodzisz (…), Ani (…) wyrwiesz — ani nie wyswobodzisz, ani nie wyrwiesz; w staropolszczyźnie przeczenie było zawarte w spójniku „ani”. [przypis redakcyjny]
ani wzwięk (starop.) — [ani] spodziewa się. [przypis redakcyjny]
ani wzwiecie (starop.) — [ani] spodziejecie się. [przypis redakcyjny]
ani wzwiesz (starop.) — ani się spostrzeżesz. [przypis edytorski]
a niźli (starop.) — aniżeli; niż. [przypis edytorski]
a niżbym (…) doczekała (starop.) — niżbym doczekała; zanim bym doczekała. [przypis edytorski]
aniżelim sądził — inaczej: aniżeli sądziłem, niż sądziłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
aniżelim się (…) spodziewał — inaczej: aniżeli się spodziewałem; niż się spodziewałem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
a niżli (starop.) — aniżeli; niż. [przypis edytorski]
Aniza — rzeka w Austrii. [przypis edytorski]
Ani zborguje, byś wyciągnął długi — nie poczeka, aż ściągniesz należności od dłużników. [przypis redakcyjny]
Ani zielone, ni jeszcze przejrzałe (…) członki moje — To jest: nie jestem już młodzieńcem ani jeszcze starcem. [przypis redakcyjny]
Ani Zola, ani Bourget, ani Prus nawet psychologią tego rodzaju poszczycić się nie mogą. (…) Straszny artyzm odgadywania myśli — S. Żeromski, Dzienniki II. 1886–1887, Warszawa 1954, s. 160 (7 III 1887). [przypis autorski]
anjele Gabryjele (starop.) — forma W.lp; dziś: aniele Gabrielu. [przypis edytorski]
anjeli (starop.) — dziś: anieli. [przypis edytorski]
Anjou — Andegawenia; prowincja we Francji, której głównym miastem jest Angers. [przypis edytorski]
Anjou (fr.) — Andegawenia, kraina historyczna w zach. Francji. [przypis edytorski]
Anka, właśc. Anka Fischer — zginęła w czasie wojny. [przypis edytorski]
Ankenes — historyczne miasto, nieistniejące od 1974 r., kiedy to zostało włączone do Narwiku; położone jest w regionie Nordland w płn. Norwegii. [przypis edytorski]
ankier — klamra, zakotwiczenie. [przypis edytorski]
ankilostoma — robactwo przedostające się do żołądka. [przypis autorski]
Ankobrah — dziś popr.: Ankobra, rzeka w południowej Ghanie. [przypis edytorski]
Ankon — Taras Kartagiński. [przypis redakcyjny]
ankstyboji — dabar: ankstyvoji. [przypis edytorski]
Ankus (640–616 p.n.e.) — legendarny czwarty król Rzymu, założyciel pierwszego portu w Ostii. [przypis edytorski]
Ankus Marcjusz — czwarty legendarny król Rzymu (642–617 p.n.e.); według tradycji był synem córki Numy Pompiliusza, drugiego króla po Romulusie, oraz następcą Tullusa Hostiliusza. [przypis edytorski]
