Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7200 przypisów.
błazeńska laska — godło błazna, zazwyczaj z dzwoneczkami. Komentatorzy zwracają uwagę, że Matejko w obrazie Stańczyk (na dworze królowej Bony) dał mu laseczkę z główką w kapturze z oślimi uszami i z dzwoneczkami, takim, jaki on sam miał na głowie. [przypis redakcyjny]
Błazeńskich z Krety pieśni — Eurypides posługiwał się nowinką, której twórcami mieli być Kreteńczycy: stosował monodie, solowe pieśni śpiewane przez aktorów. [przypis edytorski]
błazeństwo — tu: rzecz licha, miernej wartości. [przypis edytorski]
błazeństwy — daw. forma N.lm; dziś: błazeństwami. [przypis edytorski]
Błazen książęcy wszedł także pierwszy itd. — w rękopisie cały fragment znajduje się na marginesie. [przypis edytorski]
błędna samotność — w oryg. niem. in seiner Seele war es finster: mroczno było w jego duszy; pominięto w tłumaczeniu następne zdanie, w oryg. niem. Eine fressende Verzweiflung brachte ihn dem Wahnsinn nahe ([Czuł] żrące zwątpienie, które doprowadzało go niemal do obłędu; red. WL). [przypis edytorski]
błędne (daw.) — [tu:] wlokące się. [przypis redakcyjny]
błędnego rycerza Tristana — Tristan, którego łączył stosunek miłosny z małżonką stryja, Izoldą; bohater średniowiecznego, powszechnie znanego romansu . [przypis redakcyjny]
błędnemi oczy — dziś popr.: błędnymi oczami. [przypis edytorski]
błędne roty (starop.) — oddziały koczownicze. [przypis redakcyjny]
błędne rumosze — głazy błędne. [przypis autorski]
błędne wędrówki tych gwiazd — niewielkie światełko na niebie poruszające się względem ogółu gwiazd Grecy nazywali ἀστὴρ πλανήτης (astēr planētēs): gwiazdą wędrującą lub błąkającą się, od czego pochodzi dzisiejsze słowo „planeta”. [przypis edytorski]
błędnie, bez związku — w oryg. niem. wirr durcheinander: bez ładu i składu. [przypis edytorski]
błędnie — w oryg. niem. irr(e), tu: jak szalony. [przypis edytorski]
błędnik (daw.) — tu: błądzący, wyznający błędne poglądy. [przypis edytorski]
błędnik — dziś: labirynt. [przypis edytorski]
błędnik — tu: labirynt. [przypis edytorski]
błędni (starop.) — błądzący; tu: koczowniczy. [przypis edytorski]
błędno — dziś popr.: błędnie. [przypis edytorski]
błędny (daw.) — błądzący, podróżujący bez wyraźnego celu (por.: błędny rycerz). [przypis edytorski]
błędny (daw.) — błądzący, podróżujący bez wyraźnego celu. [przypis edytorski]
błędnymi — właściwie: suchymi, ξηροῖς. [przypis tłumacza]
błędny ognik — bladoniebieski płomyk pojawiający się po zmierzchu na bagnach i torfowiskach. [przypis edytorski]
błędny (starop.) — tu: błądzący (w ciemności). [przypis edytorski]
błędny (starop.) — tu: zbłąkany; błądzący, zagubiony. [przypis edytorski]
błędny (starop.) — tu: zmieniający się, zmienny. [przypis edytorski]
błędny — taki, po którym się błądzi. [przypis redakcyjny]
błędny — tu: wędrowny; błądzący, przemieszczający się z miejsca na miejsce. [przypis edytorski]
błędom — tu: błądzeniu. [przypis edytorski]
błędu się strzegąc, wpadamy w wadę — kolejne odwołanie do idei licencji (dozwolonego artyście wykroczenia przeciw regułom językowym). Błąd jest tu określeniem dotyczącym poprawności językowej, wada natomiast dotyczy jakości artystycznej. [przypis edytorski]
błędu z roku 1870 — w wojnie francusko-pruskiej, w bitwie pod Gravelotte (18 sierpnia 1870) francuski marszałek François Achille Bazaine mimo przewagi na polu bitwy nie podjął decyzji o ataku na wyczerpane wojska pruskie i wycofał się do Metzu, co doprowadziło do okrążenia jego armii; spiesząca jej na pomoc druga, stutysięczna armia francuska została okrążona w bitwie pod Sedanem (1–2 września 1870), wskutek czego cesarz Napoleon III skapitulował i oddał się wraz z armią do niewoli, co stało się bezpośrednią przyczyną jego detronizacji oraz proklamowania III Republiki. [przypis edytorski]
błędy (daw.) — błądzenie, włóczęga. [przypis edytorski]
błędy (daw.) — tu: błądzenie, tułaczka. [przypis edytorski]
błędy (daw.) — złudzenie. [przypis redakcyjny]
błędy — dziś popr. forma N.lm: błędami. [przypis edytorski]
błędy (starop.) — błądzenie, błąkanie. [przypis redakcyjny]
błędy (starop.) — głupstwa, sprawy niewarte zachodu. [przypis redakcyjny]
błędy — tu: grzechy. [przypis edytorski]
błędzić — bredzić. [przypis autorski]
błękit metylowy (chem.) — błękit anilinowy, barwnik stosowany do wybarwiania preparatów biologicznych; tu zapewne raczej: błękit metylenowy (chlorek metylotioniny), po rozpuszczeniu w wodzie dający niebieski roztwór działający silnie antyseptycznie, stosowany do odkażania skóry i ran, daw. także doustnie w stanach zapalnych i zakażeniach układu moczowego. [przypis edytorski]
błękitna bogini — Atena, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny, w Iliadzie sprzyjająca Grekom. [przypis edytorski]
błękitna bogini — Atena. [przypis edytorski]
błękitna krew — nawiązanie do poetyckiego przekonania, że osoby z rodzin arystokratycznych (królowie, książęta, hrabiowie itp.) mają krew błękitną, a nie czerwoną jak zwykli ludzie. [przypis edytorski]
Błękitna Księga — tu: książka z nazwiskami i adresami ważnych osób, takich jak osobistości rządowe. [przypis edytorski]
błękitne dźwięki — przykład synestezji, środka stylistycznego popularnego w poezji Młodej Polski, polegającego na przypisywaniu jednemu zmysłowi wrażeń charakterystycznych dla drugiego. [przypis edytorski]
Błękitne dzwonki Szkocji (ang. Blue Bells of Scotland) — popularna ballada szkocka, opublikowana po raz pierwszy w 1801 r. [przypis edytorski]
Błękitne niebo — popularne przedwojenne tango Blauer Himmel (1936) niem. kompozytora J. Rixnera, śpiewane w Polsce ze słowami Mariana Hemara jako To samo niebo, znane też pod tytułem Błękit nieba. [przypis edytorski]
błękitnokrwiści — szlachetnie urodzeni; ci, w których żyłach płynie „błękitna krew”. [przypis edytorski]
Błękitny Brzeg — dziś: Lazurowe Wybrzeże (fr. Côte d'Azur), wschodnia część wybrzeża francuskiej Prowansji, rozciągająca się od miejscowości Cassis aż po granicę włoską. [przypis edytorski]
błękity Niebios i wód brzegi, i Alp szczyty i widnokrąg cały świata, i przycisnąć świat jak brata chciał do swej piersi… — parafraza fragm. poematu Krasińskiego Przedświt. [przypis edytorski]
Błeszyński, Hipolit (1766–1824) — polski oficer, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792, od 1794 generał-adiutant wojsk saskich, adiutant króla Saksonii Fryderyka Augusta I. [przypis edytorski]
Błociszewski, Sylwester (1840–1875) — polski szlachcic, uczestnik powstania styczniowego, po jego upadku aresztowany i uwięziony w cytadeli poznańskiej. [przypis edytorski]
błocko — błoto. [przypis edytorski]
Błoga Nawarro — poeta ostrzega, żeby królestwo Nawarry zagrożone przez Francuzów, lepiej od Pirenejów swoich granic strzegło. [przypis redakcyjny]
błoga — tu: błogosławiona, czyli zbawiona. [przypis edytorski]
błogonadieżny (z ros. благонадежный) — godny zaufania; pewny. [przypis edytorski]
Błogosław ci Bóg, abyś patrzył na dobre Jerozolimy po wszytkie dni wieku twego — Ps 127, 5. [przypis edytorski]
błogosławiącymi ramiony — dziś popr. N.lm: (…) ramionami. [przypis edytorski]
błogosławieństwo szeechajanu (z hebr. szeechajanu: że dożyłem) — krótka modlitwa, odmawiana na rozpoczęcie ważniejszych świąt, w której dziękuje się Bogu, że pozwolił nam dożyć tego dnia. [przypis edytorski]
błogosławieństwy (daw.) — dziś popr. forma N. lm: błogosławieństwami. [przypis edytorski]
błogosławieństwy i dzięki — dziś popr. forma N. lm: błogosławieństwami i dziękami (podziękowaniami). [przypis edytorski]
Błogosławieni ci, którzy się nim nie zgorszą — Mt 11, 6. [przypis tłumacza]
Błogosławieni cisi… Błogosławieni smutni… — słowa Chrystusa z Ośmiu błogosławieństw (Mt 5:4-5). [przypis redakcyjny]
Błogosławieni, którzy łakną sprawiedliwości… Błogosławieni, którzy płaczą… — słowa Chrystusa z Ośmiu błogosławieństw (Mt 5:4-6). [przypis redakcyjny]
Błogosławieni (…) łaknący — Słowa z Ewangelii św. Mateusza: „Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości”. Tu, w przejściu z kręgu pokutujących łakomców do kręgu pokutujących żarłoków, to przypomnienie słów Chrystusowych jest stosowne i w miejscu właściwym wspomniane. [przypis redakcyjny]
Błogosławieni są ubodzy w duchu — Tekst z Ewangelii św. Mateusza, gdzie Chrystus Pan mówi: „Błogosławieni ubodzy w duchu (to jest pokorni), albowiem ich jest królestwo niebieskie”. [przypis redakcyjny]
błogosławiona Salomea (ok. 1211–1268) — córka księcia Leszka Białego, żona Kolomana Halickiego, po jego śmierci w walce z Tatarami wstąpiła do zakonu klarysek. [przypis edytorski]
błogosławione dwa światła — To jest Trajan i Ryfeusz. [przypis redakcyjny]
błogosławionego biskupa z Genewy, który bez skrupułów oszukiwał w grze — Franciszek Salezy, właśc. François de Sales (1567–1622): biskup Genewy, święty Kościoła katolickiego (kanonizowany w 1665), doktor Kościoła (od 1877); w książce Filotea. Wprowadzenie do życia pobożnego (1609) potępiał grę w karty i w kości, jednak wytykano, że za młodu był karciarzem, i wspominano, że zwykł oszukiwać w grze (por. korespondencja Elżbiety Charlotty z Palatynatu, żony księcia Orleanu). [przypis edytorski]
Błogosławione oczy… — zob. Łk 10, 23 i dalej. [przypis edytorski]
Błogosławiono Zadiga, Zadig zaś błogosławił niebo — tutaj kończy się znaleziony rękopis historii Zadiga. Wiadomo, iż doznał wielu innych przygód, które również wiernie spisano. Uprasza się pp. tłumaczy języków orientalnych, aby donieśli o nich, skoro dojdą do ich wiadomości. [przypis autorski]
błogosławiony Hraban Maur (ok. 780–856) — mnich benedyktyński, kronikarz i poeta z czasów dynastii Karolingów. [przypis edytorski]
Błogosławiony, który w imię Pańskie przychodzisz — Słowa z Ewangelii św. Mateusza wyrzeczone przez lud żydowski, kiedy Chrystus wchodził do Jerozolimy. [przypis redakcyjny]
Błogosławionym (…) kierunkom — Nie tylko same ciała niebieskie rozdzielają ruch i siłę między siebie, ale i słudzy boży, aniołowie, którzy to, co od Boga pochodzi, według jego rozmaitych celów dalej prowadzą. Piękne i wesołe jest światło gwiazd jak rodząca je arcysiła, to jest Bóg, od którego wszystko pochodzi. [przypis redakcyjny]
Błogosławiony żywot… — cytat z Ewangelii św. Łukasza (Łk 11:27). [przypis redakcyjny]
błogotwórczy (neol.) — zapewniający szczęście. [przypis edytorski]
Błok, Aleksander (1880–1921) — rosyjski poeta i dramaturg, przedstawiciel symbolizmu. [przypis edytorski]
Błok, Aleksandr (1880–1921) — rosyjski poeta i dramatopisarz, przedstawiciel europejskiego symbolizmu. W swojej twórczości poruszał tematy mistyczne i historiozoficzne. Autor między innymi cyklu Wiersze o Pięknej Damie, dramatu Buda jarmarczna i niedokończonego poematu Odwet. Wiersz Kroki komandora napisał w 1912. Aleksandr Błok jest właściwym autorem Kroków komandora, a Jerzy Liebert przełożył wiersz z rosyjskiego na polski. [przypis edytorski]
Błok, Aleksandr (1880–1921) — rosyjski poeta i dramatopisarz, przedstawiciel europejskiego symbolizmu. W swojej twórczości poruszał tematy mistyczne i historiozoficzne. Autor między innymi cyklu Wiersze o Pięknej Damie, dramatu Buda jarmarczna i niedokończonego poematu Odwet. Aleksandr Błok jest właściwym autorem tego utworu, a Jerzy Liebert tłumaczem. [przypis edytorski]
błoń a. błonie (daw.) — łąka, pastwisko; rozległa przestrzeń porosła trawą. [przypis edytorski]
błoń a. błonie — duża przestrzeń porośnięta trawą; pastwisko, łąka. [przypis edytorski]
błoń a. błonie — rozległa łąka, pusta przestrzeń pokryta trawą. [przypis edytorski]
Błoński, Jan (1931–2009) — historyk literatury i wpływowy krytyk, badacz poezji Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, twórczości St. I. Witkiewicza i literatury współczesnej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]
błona migawkowa a. przesłona migawkowa (biol.) — półprzezroczysta błona, która może być nasuwana na oko w celu ochrony gałki ocznej i zwilżania rogówki; występuje u wielu kręgowców lądowych. [przypis edytorski]
błona — w średniowieczu szkło było bardzo drogie, więc mniej zamożni ludzie wstawiali w okna pęcherze rybie lub zwierzęce. [przypis edytorski]
błonica — choroba zakaźna atakująca gardło lub krtań; błonica krtani występuje najczęściej u dzieci, objawia się utrudniającą oddychanie opuchlizną; przy braku odpowiedniej pomocy prowadzi do uduszenia się. [przypis edytorski]
błonie — duża łąka, równina porośnięta trawą. [przypis edytorski]
błonie — duża przestrzeń porośnięta trawą; pastwisko, łąka. [przypis edytorski]
błonie — duża przestrzeń, równina pokryta trawą. [przypis edytorski]
błonie — duża przestrzeń, trawiasta równina; łąka. [przypis edytorski]
błonie — łąka, pastwisko. [przypis edytorski]
błonie — łąka, polana, pastwisko. [przypis edytorski]
błonie — łąka. [przypis edytorski]
błonie — równina porośnięta trawą. [przypis edytorski]
błonie — rozległy obszar porośnięty trawą; łąka, pastwisko. [przypis edytorski]
błonie — trawiasta równina. [przypis edytorski]
błony do kodaka — błony fotograficzne do aparatu firmy Kodak. [przypis edytorski]
błony — dziś popr. forma N. lm: błonami; dawniej, zamiast szkła, w okna wstawiano przejrzyste błony zrobione z pęcherzy pławnych ryb. Produkcja szkła okiennego została udoskonalona w XIV w. (sto lat po opisywanych tu wydarzeniach), ale jeszcze do XIX w. szyby w oknach stanowiły towar luksusowy. [przypis edytorski]
błota meockie (palus maeotis) — Azowskie Morze. [przypis autorski]
błoty czarnemi i ciemnemi bory — dziś popr. forma N. lm: czarnymi błotami i ciemnymi borami. [przypis edytorski]
