Przypisy

Flukowski, Stefan (1902–1972) — pisarz, poeta, tłumacz literatury francuskiej. [przypis edytorski]

Flukowski, Stefan (1902–1972) — poeta, prozaik i dramatopisarz, przed wojną związany z grupą „Kwadryga”, tworzący pod wpływem Awangardy Krakowskiej i surrealizmu. [przypis edytorski]

fluks (daw.) — stan zapalny; reumatyzm. [przypis edytorski]

fluksja (daw.) — obrzęk twarzy powstały wskutek procesów zapalnych zębów. [przypis edytorski]

fluksja (daw.) — opuchlizna twarzy spowodowana przez zapalenie zębów a. okostnej. [przypis edytorski]

fluksja (daw.; z łac. fluxio: upływ) — zapalenie dziąseł lub okostnej, często połączone ze zbieraniem się ropy; tu zniekształcona forma: flukcja. [przypis edytorski]

fluksja — obrzęk twarzy spowodowany przez zapalenie zębów. [przypis edytorski]

fluks — tu: karty jednego koloru ułożone kolejno; strit. [przypis edytorski]

flukta — fale, przypływy (por. fluktuacja); tu: napór fal. [przypis edytorski]

flukta — wzburzone odmęty morskie; z łac. fluctus — prąd, burza, niepokój. [przypis edytorski]

flukta (z łac.) — fale, wody, toń. [przypis edytorski]

flukta (z łac.) — tu: wody. [przypis edytorski]

fluktuacja — zmiana nasilenia przebiegu, przypadkowe odchylenie wartości. [przypis edytorski]

fórta — dziś popr. pisownia: furta. [przypis edytorski]

fórtka — dziś popr. pisownia: furtka. [przypis edytorski]

Focha, Pershinga, Haiga — dowódcy sił Sprzymierzonych podczas I wojny; Ferdinand Foch: szef Sztabu Generalnego armii francuskiej, John Pershing: głównodowodzący Amerykańskich Sił Ekspedycyjnych w Europie, Douglas Haig: dowódca Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych. [przypis edytorski]

Foch, Ferdinand (1851–1929) — dowódca francuski okresu I wojny światowej. [przypis edytorski]

fochy — niezadowolenie, kaprysy. [przypis edytorski]

Focjon, on zacny pan, gdy siedział na sądzie (…) musisz na jednym przestać — Żywoty równoległe. Fokion 30 (por. też Plutarch, Żywoty równoległe. Agis 2 oraz Jak odróżnić pochlebcę od przyjaciela 23); w żadnym z tych źródeł nie ma jednak mowy o sądzeniu, ale ogólnie o zrobieniu czegoś, co byłoby sprzeczne z uczciwością. [przypis edytorski]

Focjon — wódz, skazany na śmierć, wypił puchar trucizny, poleciwszy wcześniej swemu synowi, aby nigdy nie myślał o zemście. [przypis edytorski]

Focjon (z łac.), właśc. Fokion zw. Dobrym (402–318 p.n.e.) — ateński wódz i polityk, uczeń Platona, słynny z uczciwości przywódca stronnictwa promacedońskiego, przeciwnik Demostenesa; skazany przez Ateńczyków za zdradę. [przypis edytorski]

Focjon (z łac.), właśc. Fokion, zw. Dobrym (402–318 p.n.e.) — ateński wódz i polityk, ugodowy wobec Macedończyków, skazany przez Ateńczyków na śmierć za zdradę; oponent Demostenesa, który nazwał go siekierą swoich przemówień. [przypis edytorski]

Focjusz I Wielki (810–891) — patriarcha Konstantynopola w latach 858–867 oraz 877–886, teolog; prowadził spór o podłożu teologicznym i politycznym z papieżem Mikołajem I, negującym ważność jego wyboru na patriarchę; w 867 skrytykował rozprzestrzeniający się na Zachodzie dodatek do wyznania wiary (filioque), na synodzie w Konstantynopolu ekskomunikował Mikołaja, co spowodowało rozdział Kościoła Wschodniego i Zachodniego (tzw. schizma Focjusza, w teologii prawosławnej znana jako schizma Mikołaja); przez nowego cesarza pozbawiony urzędu i wygnany z miasta, po śmierci swojego następcy w 877 powrócił na tron patriarszy. [przypis edytorski]

Focjusz (ok. 820–891) — patriarcha Konstantynopola, autor dzieła Biblioteka, zawierającego omówienia 279 prac z różnych dziedzin, z których większość nie zachowała się do naszych czasów. [przypis edytorski]

Focjusz, Olimpiodoros, Fabricius i Vossius — Focjusz (ok. 820–891): patriarcha Konstantynopola, autor dzieła Biblioteka, zawierającego omówienia 279 prac z różnych dziedzin, z których większość nie zachowała się do naszych czasów; Olimpiodor Młodszy (ok. 500–ok. 570): filozof neoplatoński ze szkoły aleksandryjskiej, komentator Arystotelesa; Wolfgang Fabricius Capito (1478–1541): niemiecki reformator religijny, autor m.in. Institutionum Hebraicarum libri duo lub też Teodor Fabricius (1501–1559): niemiecki teolog protestancki, autor Tabulae duae, de nominibus Hebraeorum una, altera de verbis; Gerardus Joannes Vossius, właśc. Gerrit Janszoon Vos (1577–1649): niderlandzki uczony i humanista, autor licznych dzieł. [przypis edytorski]

Focke, Wilhelm Olbers (1834–1922) — niemiecki lekarz i botanik; w 1881 opublikował ważną pracę Die Pflanzen-Mischlinge, Ein Beitrag zur Biologie der Gewächse (Mieszańce roślin, przyczynek do biologii roślin), w której m.in. wprowadził termin ksenia na określenie zmiany w nasionach rośliny, która jest recesywna w stosunku do niektórych genów, oraz jako jeden z nielicznych współczesnych wspominał o odkryciach Mendla dotyczących krzyżowania roślin. [przypis edytorski]

Focyda a. Fokida — kraina w środkowej Grecji nad Zatoką Koryncką; należą do niej Delfy, w których znajduje się świątynia Apollina. [przypis edytorski]

foedus, foederis (łac.) — przymierze, związek; por. federacja. [przypis edytorski]

Foe kue ki — dziś zapisywane: Foguoji; Uwagi o buddyjskich królestwach, relacja chińskiego buddyjskiego mnicha i tłumacza, Faxiana, z jego podróży do Indii, Nepalu, Pakistanu i in. krajów buddyjskich, dokonanej w 399–412. Tekst Faxiana jest najważniejszym źródłem informacji o historii i kulturze Indii oraz o buddyzmie w IV i V w. [przypis edytorski]

Foerster, Friedrich Wilhelm (1869–1966) — niemiecki pedagog i socjolog, autor koncepcji wychowania do wolności wyboru. Znany krytyk niemieckiego militaryzmu i nacjonalizmu; od 1919 r. na emigracji. [przypis edytorski]

Foerster, Friedrich Wilhelm (1869–1966) — niemiecki pedagog i socjolog, głosiciel potrzeby moralnego-religijnego odrodzenia ludzkości na gruncie chrześcijaństwa. [przypis edytorski]

foetor judaicus (łac.) — smród żydowski. W średniowieczu wierzono, że Żydzi wydzielają odór, który miał być karą za zbrodnię, której dopuścili się na Jezusie, i mogą się go pozbyć tylko przez chrzest. Przekonanie o charakterystycznym odrażającym zapachu Żydów przez kolejne stulecia uprawomocniało ich wykluczanie i antysemityzm. Tu i dalej jako ponawiany przez autora epitet pod adresem wad religii żydowskiej i religii od niej pochodzących. [przypis edytorski]

Fogazzaro, Antonio (1842–1911) — pisarz włoski; zwolennik liberalnego katolicyzmu; autor m.in. zbioru artykułów Ascensioni umane (1899). [przypis edytorski]

Foges, Arthur (1868–1920) — wiedeński lekarz specjalizujący się w medycynie reprodukcyjnej; w 1897 przeprowadził serię eksperymentów z kastrowaniem kogutów, wykazujących, że po operacji ich zachowania były odmienne, ale niepodobne do zachowań kur. [przypis edytorski]

Fogg, Mieczysław — właśc. Mieczysław Fogiel (1901–1990), polski wokalista i producent muzyczny, którego kariera trwała ponad 60 lat. Uczestnik Powstania warszawskiego, wcześniej w czasie wojny zdołał uratować kilku żydowskich przyjaciół. [przypis edytorski]

Fogo — jedna z wysp Zielonego Przylądka, znajduje się tam najwyższy szczyt archipelagu, wulkan Pico del Fogo. [przypis edytorski]

Fojbe (gr.: promienna; mit. gr.) — córka Gai (Ziemi) i Uranosa (Nieba), bogini proroctw, matka Leto (Latony), której dziećmi byli Apollo i Artemida. Znana też pod zlatynizowanym imieniem Febe (łac. Phoebe). [przypis edytorski]

Fojbos — Apollo. [przypis edytorski]

Fojbos (gr.: promienny; mit. gr.) — przydomek Apolla, bardziej znany w zlatynizowanej formie „Feb”. [przypis edytorski]

Fojbos (mit. gr.) — przydomek Apolla, boga słońca, sztuki, wróżbiarstwa i gwałtownej śmierci, przewodnika dziewięciu muz; bardziej znany w zlatynizowanej formie „Feb”. [przypis edytorski]

Fojniks (mit. gr.) — syn Amyntora, król Dopolów, opiekun i doradca Achillesa. [przypis edytorski]

Fojniks — opiekun i doradca Achillesa, przyjęty na dwór Peleusa jako uciekinier przed gniewem ojca. [przypis edytorski]

Fojniks — wyruszył do walki razem z Patroklesem. [przypis edytorski]

fojsa — rodzaj narzędzia rolniczego przypominającego kosę w połączeniu z siekierą. [przypis edytorski]

Fokas (ok. 570–610) — wojskowy, później cesarz wschodniorzymski (602–610); przejął władzę w wyniku jako buntu wojskowego, na jego rozkaz zabito poprzedniego cesarza, Maurycjusza, oraz jego krewnych. [przypis edytorski]

fok — główny żagiel na przednim maszcie; na jednostkach jednomasztowych: trójkątny żagiel przedni. [przypis edytorski]

Fokida — kraina w środkowej Grecji nad Zatoką Koryncką, na zachód od Beocji. [przypis edytorski]

Fokijczyk (hist.) — mieszkaniec Fokidy (Focydy), krainy w środkowej Grecji nad Zat. Koryncką, znanej z sanktuarium Apollina w Delfach, u podnóży Parnasu. [przypis edytorski]

Fokion zw. Dobrym (402–318 p.n.e.) — ateński wódz i polityk, uczeń Platona, przywódca stronnictwa promacedońskiego, przeciwnik Demostenesa; skazany przez Ateńczyków za zdradę. [przypis edytorski]

Fokion, zw. Dobrym (402–318 p.n.e.) — ateński wódz i polityk, uczeń Platona, słynny z uczciwości przywódca stronnictwa promacedońskiego, przeciwnik Demostenesa. [przypis edytorski]

Fokker — samolot z wytwórni lotniczej założonej przez Holendra Antona Fokkera (1890–1939). [przypis edytorski]

fok, kliwer i spinaker — trójkątne żagle rozpinane przed przednim masztem. [przypis edytorski]

fokmaszt — przedni maszt żaglowca. [przypis edytorski]

foków — dziś popr. forma D.lm: fok. [przypis edytorski]

fok — przedni żagiel. [przypis edytorski]

foksal (z ang. Fox Hall: nazwa domu handlowego) — sala, hala; dworzec. [przypis edytorski]

foksfaty — zniekształcone: fosfaty, tu: nawozy sztuczne. [przypis edytorski]

foksik — foksterier, jedna z ras psów. [przypis edytorski]

fokus — tu: sztuczka magiczna; por. hokus-pokus. [przypis edytorski]

Fokylides z Miletu (VI w. p.n.e.) — poeta grecki, autor dystychów elegijnych i heksametrów ze zwięzłymi wskazówkami moralnymi. [przypis edytorski]

fokżagiel — a. fok, pierwszy od dołu żagiel na przednim maszcie. [przypis edytorski]

fołdrować (daw.) — nastawać. [przypis edytorski]

folblut — koń pełnej krwi angielskiej. [przypis edytorski]

folblut — koń rasowy do jazdy wierzchem; anglik. [przypis edytorski]

folblut (z niem.) — koń pełnej krwi angielskiej. [przypis edytorski]

folblut (z niem.) — rasowy, pełnokrwisty. [przypis edytorski]

folga (daw.) — folia, bardzo cienka blacha z metali nieżelaznych. [przypis edytorski]

folga (daw.) — luz, puste miejsce a. podkładka blaszana mocująca kamienie szlachetne w wyrobach jubilerskich. [przypis edytorski]

folga (daw.) — tu: łagodne traktowanie. [przypis edytorski]

folga (daw.) — ulga, odpoczynek; pobłażanie; czynić sobie folgę: folgować sobie, pozwalać sobie na coś. [przypis edytorski]

folga (daw.) — ulga, odpoczynek; pobłażanie; dać sobie folgę: folgować sobie, pozwalać sobie na coś. [przypis edytorski]

folga (daw.) — ulga, odpoczynek; pobłażanie; dawać sobie folgę: folgować sobie, pozwalać sobie na coś. [przypis edytorski]

folga (daw.) — ulga, odpoczynek; pobłażanie. [przypis edytorski]

folga (daw.) — ulga, odpoczynek. [przypis edytorski]

folga (daw.) — ulga. [przypis edytorski]

folga (daw.) — wytchnienie. [przypis edytorski]

folga — odpoczynek. [przypis edytorski]

folga — pobłażanie, łagodniejsze traktowanie. [przypis edytorski]

folga — ulga. [przypis edytorski]

folga — ulga, ujście, upust (np. emocji). [przypis edytorski]

folga — upust, poluzowanie. [przypis edytorski]

folgować — dawać upust. [przypis edytorski]

folgować (daw.) — nie ograniczać się, pozwalać sobie na coś. [przypis edytorski]

folgować (daw.) — pozwalać sobie na coś. [przypis edytorski]

folgować (daw.) — pozwalać (sobie). [przypis edytorski]

folgować (daw.) — traktować łagodniej. [przypis edytorski]

folgować (daw.) — traktować łagodniej. [przypis edytorski]

folgować (daw.) — złagodzić swoje zachowanie względem kogoś, czegoś. [przypis edytorski]

folgować — nie ograniczać, pozwalać (sobie) na coś. [przypis edytorski]

folgować — (o uczuciach, pragnieniach itp.) przestać hamować. [przypis edytorski]

folgować — pozwalać na coś, nie ograniczać się. [przypis edytorski]

folgować — rezygnować z ograniczeń. [przypis edytorski]

folgować sobie — ulżyć sobie; używać sobie. [przypis edytorski]

folgować — tu: zmniejszać intensywność, robić coś, odpoczywając niekiedy. [przypis edytorski]

folgować — złagodzić swoje zachowanie względem kogoś, czegoś. [przypis edytorski]

foliał (daw.) — księga dużego formatu. [przypis edytorski]

foliał (daw.) — księga o dużym formacie. [przypis edytorski]

foliał — gruba książka dużych rozmiarów; przen.: obszerne dzieło. [przypis edytorski]

foliał — gruba książka dużych rozmiarów, przen.: obszerne dzieło. [przypis edytorski]

foliał — gruba księga (pierwotnie określenie formatu). [przypis edytorski]