Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5157 przypisów.
Dołgoruki — własc. Dołgorukow, Jurij Aleksiejewicz (1602–1682), kniaź rosyjski, bojar i wojewoda. Dowodził wojskami rosyjskimi w wojnie polsko-rosyjskiej 1654–1667, w 1658 zajął Wilno, w 1670 r. wsławił się także stłumieniem powstania Stieńki Razina (ok. 1630–1671), atamana Kozaków dońskich. Zamordowany podczas powstania strzelców w 1682 r. [przypis edytorski]
Dołguszyn, Aleksandr Wasiljewicz (1848–1885) — ros. rewolucjonista-narodnik; aresztowany w 1873, skazany na katorgę, przeniesiony na Syberię, następnie do Twierdzy Pietropawłowskiej, potem do Szlisselburskiej, gdzie zmarł. [przypis edytorski]
dołman a. dolman — daw. kurtka wojskowa. [przypis edytorski]
dołoj inteligencja (ros.) — precz z inteligencją. [przypis edytorski]
dołoman (daw.) — kurtka wierzchnia, węgierska, dołman. [przypis edytorski]
dołożyć (starop.) — wyłożyć, dowieść. [przypis edytorski]
dołyszek — wewnętrzna strona dłoni. [przypis edytorski]
dolać wody do parowozu — w piecu wewnątrz lokomotywy parowej palił się węgiel, podgrzewał wielki kocioł wody, a woda pod postacią pary wylatywała na zewnątrz, poruszając koła lokomotywy. Zapasy wody uzupełniano podczas postojów, dlatego na niektórych stacjach kolejowych do dziś stoją wieże wodne, z których dzięki różnicy wysokości przelewano wodę do zbiornika lokomotywy za pomocą wielkiego kranu zwanego żurawiem wodnym. [przypis edytorski]
Dola i niedola. Powieść z ostatnich lat XVIII wieku — historyczna powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812–1887), pisarza, publicysty, historyka, wydana w 1864 r. [przypis edytorski]
dola — los, egzystencja. [przypis edytorski]
dola — los, przeznaczenie. [przypis edytorski]
dola — los. [przypis edytorski]
do lasa — dziś popr.: do lasu. [przypis edytorski]
do lasa — dziś popr. forma D. lp: do lasu. [przypis edytorski]
do lasa (gw.) — dziś popr. forma D. lp: do lasu. [przypis edytorski]
do lasa (starop. forma) — dziś D.lp: (do) lasu. [przypis edytorski]
do lasa (starop. forma) — dziś popr. forma D.lp: do lasu. [przypis edytorski]
dolatać — dziś: dolatywać. [przypis edytorski]
dolata — dolatuje (regionalizm a. stylizacja gwarowa). [przypis edytorski]
dolata — dziś: dolatuje. [przypis edytorski]
dolata (gw.) — dolatuje. [przypis edytorski]
dolatał — dziś: dolatywał. [przypis edytorski]
dolatał — dziś popr.: dolatywał. [przypis edytorski]
dolator — poszkodowany. [przypis edytorski]
dola — tu: dobry los, szczęście. [przypis edytorski]
dola — tu: los, przeznaczenie. [przypis edytorski]
dola — tu: los. [przypis edytorski]
dolce far niente (wł.) — słodka bezczynność. [przypis edytorski]
dolce farniente (wł.) — słodka bezczynność. [przypis edytorski]
dolce far niente (wł.) — słodkie nicnierobienie. [przypis edytorski]
dolce far niente (wł.) — słodkie nicnierobienie; słodkie nieróbstwo. [przypis edytorski]
dolce far niente (wł.) — słodkie nierobienie niczego; słodka bezczynność. [przypis edytorski]
Dolce far Niente (wł.) — tu: nazwisko znaczące, utworzone z wł. powiedzenia dolce far niente, opisującego słodkie lenistwo, miłe nicnierobienie. [przypis edytorski]
dolce (wł.) — określenie dynamiki w muzyce: słodko. [przypis edytorski]
dolce (wł.) — słodkie. [przypis edytorski]
doldrums (ang. żegl.) — równikowy pas ciszy, na którym panuje jednostajna, bezwietrzna pogoda. [przypis edytorski]
do lekarskiego badania — dziś popr.: na badanie lekarskie (a. pot.: do lekarza na badanie). [przypis edytorski]
Dolek, właśc. Adolf Liebeskind (1912–1942) — członek żydowskiego ruchu oporu, intelektualista i prawnik, generalny sekretarz organizacji młodzieży syjonistycznej „Akiba”; zginął 24 grudnia 1942 r. [przypis edytorski]
doletni (daw.) — taki, który „doszedł do lat”, we właściwym wieku, dorosły. [przypis edytorski]
do lica — do twarzy. [przypis edytorski]
dolichocefal (z gr.) — długogłowy, o znacznie wydłużonej głowie. [przypis edytorski]
Dolina Cicha — dolina w Tatrach po stronie słowackiej, będąca granicą między Tatrami Wysokimi a Zachodnimi. [przypis edytorski]
dolina Gat — dolina, w której znadowało się miasto Gat, jedno z państw-miast Filistynów. Z Gat pochodził biblijny Goliat. [przypis edytorski]
dolina indyjska — szeroka dolina, którą rzeka Indus płynie z północy, od Hindukuszu i Himalajów, do swego ujścia do Morza Arabskiego; położona na terenie ob. Pakistanu. [przypis edytorski]
dolina Józefata (bibl.)— według Księgi Joela miejsce Sądu Ostatecznego. [przypis edytorski]
Dolina Jozefata — nazwa doliny, która wg Biblii (Jl 2,12) ma być miejscem Sądu Ostatecznego; w późnej starożytności utożsamiono ją z Doliną Cedronu, oddzielającą jerozolimskie Wzgórze Świątynne od Góry Oliwnej. [przypis edytorski]
Dolina Koprowa — dolina w słowackiej części Tatr Wysokich. [przypis edytorski]
dolina sądecka — właśc. Kotlina Sądecka, rozległa kotlina w płd.-wsch. części województwa małopolskiego. [przypis edytorski]
Dolina Szwajcarska — ten park w Warszawie był w XIX w. o wiele bardziej popularny niż dziś, często odbywały się tam koncerty, spektakle, pokazy i zabawy, w altankach urządzone były cukiernie i jadłodajnie, a zimą funkcjonowało tam lodowisko. [przypis edytorski]
Dolina Szwajcarska — warszawski ogród wypoczynkowo-rozrywkowy powstały w 1786, istniejący do powstania warszawskiego. [przypis edytorski]
dolina Wojnicka — dolina Dunajca w okolicy Wojnicza. [przypis edytorski]
Dolina Złomisk — dolina tatrzańska, odgałęzienie Doliny Mięguszowieckiej. [przypis edytorski]
doliniarka — złodziejka kieszonkowa. [przypis edytorski]
doliniarz (środ.) — złodziej kieszonkowy. [przypis edytorski]
doliniec — dolina. [przypis edytorski]
Dollfuss, Engelbert (1892–1934) — austriacki polityk, jeden z przywódców Partii Chrześcijańsko-Społecznej; od 1932 kanclerz i minister spraw zagranicznych, wprowadził rządy autorytarne, tzw. austrofaszyzm; zamordowany podczas nieudanego puczu austriackich hitlerowców; o małym Dollfussie: Dollfuss wyróżniał się niewysokim wzrostem (155 cm). [przypis edytorski]
d'Ollivet, Antoine Fabre (1767–1825) — pisarz, poeta i kompozytor, zajmował się hermeneutyką biblijną i filozoficzną, badał język hebrajski, początki rodzaju ludzkiego i organizacji społecznej, zajmował się też muzyką jako sztuką świętą, a także pitagoreizmem (napisał komentarze do tradycyjnie przypisywanych Pitagorasowi Złotych wersów); jego wpływ zaowocował odrodzeniem neopitagoreizmu, odwoływały się do niego różne nurty spirytualizmu oraz okultyści, tacy jak Eliphas Lévi, Gérard Encausse (Papus) czy Édouard Schuré. [przypis edytorski]
dolman (daw., z tur.) — kurtka, płaszcz. [przypis edytorski]
dolman — tu: huzarka, rodzaj daw. kurtki wojskowej. [przypis edytorski]
dolman — tu: huzarka, rodzaj dawnej kurtki wojskowej. [przypis edytorski]
dolman — turecki a. węgierski strój pod kurtkę. [przypis edytorski]
dolman (z tur.) — szeroki, rozkloszowany płaszcz. [przypis edytorski]
dolmen — grobowiec z okresu neolitu. [przypis edytorski]
dolmen — prehistoryczny grobowiec wykonany z głazów. [przypis edytorski]
Dolna Bretania — zachodnia część Bretanii, gdzie tradycyjnie mówi się po bretońsku i silniej oddziałuje kultura związana z tym językiem, w odróżnieniu od Górnej Bretanii, w której dominuje oddziaływanie kultury oraz języków romańskich. [przypis edytorski]
Dolne Młyny — ulica w Krakowie. [przypis edytorski]
do Londynu (…) przybyła, do twierdzy tamtejszej wieżą nazywanej — Tower of London, średniowieczna twierdza wzniesiona w 1078 przez Wilhelma Zdobywcę; pełniła rolę siedziby monarchów Anglii do czasów Jakuba I (1566–1625), do poł. XX w. służyła również jako więzienie. [przypis edytorski]
Dolon (mit. gr.) — syn Eumedesa (woźnego, herolda), wybitny biegacz; pozostali po jednej z bitew poza murami miasta Trojanie wysyłają go na zwiad (za spełnienie tej misji Dolon, ochotnik, chciał w nagrodę otrzymać konie i rydwan Achillesa) do obozu Greków; został jednak schwytany przez Odyseusza i Diomedesa, uwięziony i skłoniony do wyjawienia informacji o obozie obrońców Troi, co nie przynosi mu spodziewanego uwolnienia, ale śmierć: Diomedes odciął Dolonowi głowę mieczem, a Odyseusz zabrał jego wilczą skórę i broń; syn Dolona Eumedes po zburzeniu Troi miał towarzyszyć w wyprawie do Italii Eneaszowi i walczyć u jego boku. [przypis edytorski]
Dolon (mit. gr.) — wojownik trojański, który wyruszył szpiegować Greków, schwytany i zabity przez Odyseusza. [przypis edytorski]
Dolopowie — staroż. lud mieszkający na płd.-zach. od Tesalii. [przypis edytorski]
Dolor ante lucem (łac.) — cierpienie przed świtem; lęk przed światłem. [przypis edytorski]
Do lorda Eldona — chodzi o tekst To the Lord Chancellor, w którym Shelley atakuje brytyjskiego polityka. [przypis edytorski]
Dolori et amori sacrum (łac.) — poświęcone bólowi i miłości. [przypis edytorski]
doloris (łac.) — forma D.: bólu, cierpienia. [przypis edytorski]
dolor (łac.) — smutek, nieszczęście. [przypis edytorski]
Doloryda — imię utworzone od hiszp. dolor: ból, smutek. [przypis edytorski]
Dolus czy dolor dolara? — mimo tej gry słów słowo dolar nie pochodzi z łaciny, ale od nazwy dawnej srebrnej monety: talar, która z kolei jest skróceniem od Joachimsthaler, od nazwy miejscowości Joachimstal, ob. Jachymow w Czechach, gdzie w 1518 zaczęto je systematycznie wytwarzać. [przypis edytorski]
doma (daw.) — dawna forma przysłówka „w domu”. [przypis edytorski]
doma (daw.) — do domu. [przypis edytorski]
doma — daw. forma Msc.; dziś: w domu. [przypis edytorski]
doma (daw., gw.) — w domu. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doma (daw.; ros., ukr.) — w domu. [przypis edytorski]
doma (daw.) — w domu. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doma (daw.) — w domu. [przypis edytorski]
doma — dziś: w domu. [przypis edytorski]
domagać — dziś: domagać się. [przypis edytorski]
doma (gw.) — w domu. [przypis edytorski]
domak (daw.) — tu: domownik. [przypis edytorski]
domak — dziś popr.: domownik. [przypis edytorski]
do mamra — tu: do karceru. [przypis edytorski]
Domarat z Kobylan — (1380–1440), uczestnik bitwy pod Grunwaldem, od r. 1428 marszałek nadworny koronny. [przypis edytorski]
do Maroka jednak udziela wizy sam tamtejszy gubernator — od 1912 Maroko było protektoratem Francji; w 1956 uzyskało niepodległość. [przypis edytorski]
doma (ros. a. ukr. дома) — w domu. [przypis edytorski]
doma (starop. forma) — w domu. [przypis edytorski]
doma (starop.) — w domu. [przypis edytorski]
doma wczasu zażywać (daw.) — odpoczywać w domu, siedzieć spokojnie w domu. [przypis edytorski]
doma — w domu. [przypis edytorski]
domawiać (daw.) — przygadywać. [przypis edytorski]
dom de Foix — członkowie szlacheckiego rodu rządzącego powstałym w 1050 niezależnym hrabstwem Foix, w płd. Francji; hrabiowie Foix należeli najpotężniejszych feudałów Francji; w 1607 Foix zostało włączone do domeny królewskiej i stało się jedną z prowincji królestwa. [przypis edytorski]
dom d'Orleans — boczna, orleańska linia francuskiej dynastii Burbonów. Ludwik Filip, książę Orleanu i pretendent do tronu po śmierci Ludwika XVI (1747–1793), jako Philippe Égalité (fr. Równość) brał udział w rewolucji. [przypis edytorski]
