Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10957 przypisów.
kauzūras — kuodas, plaukai. [przypis edytorski]
kauzyperda (daw. pogard.) — lichy prawnik. [przypis edytorski]
kauzyperda (daw. pogard., z łac. causa: sprawa i perdere: tracić, przegrywać) — lichy prawnik. [przypis edytorski]
kauzyperda (pot.) — prawnik (zwykle: nieudolny, od łac. causam perdere, tj. przegrać sprawę). [przypis edytorski]
kauzyperda — pot. prawnik (zwykle: nieudolny). [przypis edytorski]
kauzyperda (z łac. causa: sprawa i perdere: tracić, przegrywać) — kiepski adwokat. [przypis edytorski]
kauzyperda (z łac. causa: sprawa, perdere: tracić) — lichy prawnik; ten, który przegrywa sprawy; tu: nieudacznik. [przypis edytorski]
kauzyperdstwo — działalność kauzyperdy, tj. (daw.) kiepskiego prawnika, złego, niedouczonego i nieumiejętnego w swym zawodzie adwokata, sędziego itp. [przypis edytorski]
kavoti (lenk.) — slėpti. [przypis edytorski]
kawalątko — niewielki kawałek czegoś. [przypis edytorski]
Kawal — Cavallo Marco z Ankony, dobry poeta, ale nieszczęśliwy gracz, skończył samobójstwem. [przypis redakcyjny]
kawalec (daw., gw.) — kawałek; szczątek, fragment. [przypis edytorski]
kawalec (daw.) — kawał, kawałek. [przypis edytorski]
kawalera o sześciu krzyżykach — tj. sześćdziesięcioletniego. [przypis edytorski]
kawaler de Belleroche — ten sam [kawaler], o którym mowa w listach pani de Merteuil. [przypis tłumacza]
kawaler de Boufflers, [właśc. Stanislas de Boufflers] (1738–1815) — jedna z bardzo ciekawych i charakterystycznych figur XVIII w. Przeznaczony zrazu do stanu duchownego porzucił go niebawem dla służby wojskowej; w r. 1771 puścił się do Polski, aby walczyć w szeregach konfederatów, ale zatrzymano go w Wiedniu. Błyskotliwy swój umysł i talent literacki wydawał głównie w listach do przyjaciół i w drobnych utworach o treści zwykle dość swobodnej. W r. 1778 mimo nikłego dobytku pisarskiego został członkiem Akademii Francuskiej. [przypis tłumacza]
kawaler de Rohan, właśc. Guy Auguste de Rohan-Chabot (1683–1760) — francuski szlachcic, znany głównie z kłótni z młodym Wolterem, po której nasłał na niego kilku wynajętych bandytów. [przypis edytorski]
kawalergardzi (z ros.) — żołnierze gwardyjskiego pułku ciężkiej kawalerii Imperium Rosyjskiego (ros. Кавалергардский полк, z fr.: cavalier: kawalerzysta, garde: ochrona, gwardia). [przypis edytorski]
kawaler gołębiej lenty — właśc. gołuboj lenty: błękitnej wstęgi; kawaler Orderu Świętego Andrzeja, najstarszego odznaczenia w Rosji, ustanowionego przez Piotra I. [przypis edytorski]
kawaler Grandisson — bohater powieści Richardsona. [przypis tłumacza]
kawaler maltański — członek Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Św. Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty, zwanego potocznie kawalerami maltańskimi lub joannitami. [przypis edytorski]
Kawalerowie Maltańscy — zakon rycerski pod wezwaniem św. Jana (Joannici, [Szpitalnicy; Red. WL]), założony w Palestynie w w. XII dla opieki nad pielgrzymami; wyparci z Ziemi Św. od w. XIV do XVI na wyspie Rodos (zwani Kawalerami Rodyjskimi); od r. 1530 na Malcie, zajmują się walką z korsarzami muzułmańskimi na Morzu Śródziemnym; w w. XVIII wszelkiej walki zaprzestali; godności zakonne honorowe; przetrwali dotychczas jako instytucja dobroczynna (siedziba w Rzymie), opiekująca się chorymi i rannymi. [Dziś zakon jest wg wielu państw suwerennym podmiotem prawa międzynarodowego; Red. WL.]. [przypis redakcyjny]
Kawalerowie Mieczowi — niemiecki zakon rycerski założony w Rydze przez biskupa Alberta von Buxhövdena w 1202, w 1237 połączył się z Krzyżakami, zachowując pewną odrębność administracyjną. [przypis edytorski]
kawaler rodyjski — członek zakonu rycerskiego powołanego do życia w XII w. w Jerozolimie. [przypis edytorski]
kawaler — tu: dawna forma grzecznościowa, używana wobec chłopca, zbyt młodego, by zwracać się to niego: pan. [przypis edytorski]
kawalkada — grupa jeźdźców lub pojazdów zmierzających w jednym kierunku. [przypis edytorski]
kawalkada — poruszająca się razem grupa jeźdźców. [przypis edytorski]
kawalkata — dziś popr.: kawalkada. [przypis edytorski]
kawalkata — kawalkada, grupa jeźdźców. [przypis edytorski]
kawalkata — z wł. cavalcata: jazda, jeźdźcy. [przypis redakcyjny]
kawalkata (z wł. cavalcata, z fr. cavalcade) — dziś: kawalkada; orszak konny. [przypis redakcyjny]
kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej. [przypis edytorski]
kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej. [przypis redakcyjny]
Kawalryjska Góra — popr.: Góra Kalwaryjska, Kalwaria. [przypis edytorski]
Kawal (…) tak zaśpiewa, iż żadne parnaskie krynice / Nie zrównają, lub je koń wybił nogopióry, / Nie wiem, czy z Helikonu czy z Parnasu góry. — Bellerofonta skrzydlaty rumak, Pegaz, miał kopytem wybić źródło natchnień, Hippokrene, według jednych na Helikonie, wedle drugich na Parnasie. Kawal (wł. cavallo: koń) i koń: gra wyrazów. [przypis redakcyjny]
kawana — intencja; zazwyczaj głęboko szczera modlitwa odmawiana w intencji. [przypis tłumacza]
Kawas — bóg wojny. [przypis autorski]
kawatyna — liryczna pieśń solowa w operze XVIII i XIX w., krótsza i prostsza od arii; kawatyna dei risi: potoczna, tradycyjna nazwa niezmiernie popularnej w XIX w. w Europie kawatyny Di tanti palpiti (Od tylu wzruszeń serca) z I aktu opery Tankred (1813) Rossiniego, oznaczająca po włosku „ryżowa”, gdyż kompozytor miał ją ułożyć, oczekując na zamówione danie z ryżu. [przypis edytorski]
kawbrygada — ros. skrótowiec o znaczeniu: brygada kawalerii. [przypis edytorski]
kawęczeć — narzekać, kwękać. [przypis edytorski]
kawęczyć — narzekać na dolegliwości; niedomagać. [przypis edytorski]
Kawecka, Wiktoria (1875–1929) — śpiewaczka operetkowa nazywana Słowikiem Warszawy. [przypis edytorski]
Kawecka, Wiktoria (1875–1929) — sopranistka, gwiazda Operetki Warszawskiej. [przypis edytorski]
Kawecki, Zygmunt (1876–1955) — polski dramaturg; najważniejsze dzieła: Dramat Kaliny (1902), Poczekalnia pierwszej klasy (1925), Droga do piekła (1931), Jan i Janek (1948). [przypis edytorski]
Kawerin, Piotr Pawłowicz (1794–1855) — ros. oficer huzarów, znajomy Puszkina. [przypis edytorski]
kawerna (daw.) — dół, jaskinia. [przypis redakcyjny]
kawerna — tu: pusta jama, ubytek w narządach wewnętrznych. [przypis edytorski]
kawiarnia Central — historyczna kawiarnia w centrum Wiednia, niedaleko katedry św. Szczepana. [przypis edytorski]
kawiarnia Kaiserhof — kawiarnia w hotelu Kaiserhof, położonym w pobliżu Wiedeńskiej Opery Narodowej. [przypis edytorski]
kawiarnia Udziałowa — warszawska mleczarnia-kawiarnia, działająca od końca XIX w. do zakończenia I wojny światowej; miejsce spotkań artystów, satyryków i literatów. [przypis edytorski]
kawić (daw.) — bredzić. [przypis redakcyjny]
kawka — nieduży, czarno-szary ptak z rodziny krukowatych. [przypis edytorski]
kawon — arbuz. [przypis edytorski]
kawon (reg.) — arbuz. [przypis edytorski]
kawtan (starop.) — kaftan. [przypis edytorski]
kawy — brednie. [przypis redakcyjny]
kawy (daw.) — brednie, bzdury, tu raczej: problemy. [przypis redakcyjny]
kawy (daw.) — brednie. [przypis redakcyjny]
kawy (daw.) — głupstwa. [przypis redakcyjny]
kawy (daw.) — żale, pretensje. [przypis edytorski]
Kayserling — najprawdopodobniej Meyer Kayserling (1829–1905), historyk i rabin. [przypis edytorski]
„kaźmierski” dialekt — tu: mowa Żydów mieszkających na krakowskim Kazimierzu. [przypis edytorski]
Kaźmierzowie — Kazimierz IV Jagiellończyk (1427–1492), najmłodszy syn Jagiełły, wielki książę litewski od 1440 r. i król Polski od 1447 r., oraz jego syn, królewicz Kazimierz (1458–1484), święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
kaźmirek (fr. casimir; ang. cassimir) — kaszmir; rodzaj miękkiej tkaniny wełnianej; nazwa pochodzi od regionu Kaszmir na pograniczu Indii i Pakistanu, gdzie przędzono ten rodzaj materiału z wełny miejscowych kóz. [przypis redakcyjny]
kaźmirek (fr. casimir; ang. cassimir) — kaszmir; rodzaj miękkiej tkaniny wełnianej; nazwa pochodzi od regionu na pograniczu Indii i Pakistanu, gdzie przędzono ten rodzaj materiału z wełny miejscowych kóz. [przypis redakcyjny]
Kaźmirowski pałac — Pałac Kazimierzowski, dziś również jeden z budynków Uniwersytetu Warszawskiego przy Krakowskim Przedmieściu, usytuowany w głębi kampusu, za dawną Biblioteką Uniwersytecką; siedziba rektoratu. [przypis edytorski]
kaźń (daw.) — kara. [przypis edytorski]
kaźń (daw.) — męka, kara. [przypis redakcyjny]
kaźń (daw.) — męka; kara, zwłaszcza kara śmierci. [przypis edytorski]
kaźń — kara. [przypis redakcyjny]
kaźń — kara, zwł. śmierci. [przypis edytorski]
kaźń (starop.) — nakaz, rozkaz, wyrok skazujący, kara; przez dzięki kaźnią rozdzielę: wbrew woli rozdzielę nakazem. [przypis edytorski]
kaźń (starop.) — tu: kara. [przypis edytorski]
kaźń — tortury, cierpienia fizyczne, męka; wykonanie wyroku śmierci. [przypis edytorski]
kaźń — tu: kara śmierci. [przypis edytorski]
kaźń — tu: więzienie. [przypis edytorski]
każąc — głosząc kazania; od: kazać. [przypis edytorski]
każąc — tj. tu: wygłaszając kazania. [przypis edytorski]
każąc — tu imiesłów przysłówkowy współczesny od: kazić, działać niszcząco lub demoralizująco. [przypis edytorski]
każąc ufnością darzyć — to, co nastąpi, będzie ostatnim przykładem, jak Antoniusz znał się na ludziach. [przypis tłumacza]
każący — tu: wygłaszający kazanie. [przypis edytorski]
każą im sitem wodę nosić — taką karę pośmiertną miały ponosić córki Danaosa, Danaidy, które zmuszone do zawarcia małżeństwa, w noc poślubną zamordowały swoich mężów. [przypis edytorski]
każą — niszczą (por. skażenie). [przypis redakcyjny]
każą palić — wiele pism filozofów Oświecenia godzących w podstawy systemu feudalnego i przygotowujących grunt rewolucji burżuazyjnej palono na stosie, a autorów i drukarzy prześladowano. [przypis redakcyjny]
każą się (starop.) — zdrowie psują [por.: skażenie; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Każcie swym niewiastom milczeć na zebraniach wiernych, albowiem nie ma być im dozwolone, by mówiły, lecz by były uległe, jak to też nakazuje prawo — 1 Kor 14, 34. [przypis edytorski]
każcież (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: każcie zatem, każcie koniecznie. [przypis edytorski]
Każdą łaskę rozgłosem okryć — Istotnie dyskrecja nie należała do cnót ówczesnych galantów. [przypis tłumacza]
każdą porą ciała — dziś popr.: każdym porem ciała. [przypis edytorski]
każdą razą (daw.) — dziś popr.: każdym razem. [przypis edytorski]
każdą razą — dziś popr.: za każdym razem. [przypis edytorski]
każdą z cudzych domów winę zmywać umie — Apollo ma władzę oczyszczania od wszelkiej zmazy. [przypis redakcyjny]
Każda istota duchowa zawiera w sobie troistość… — por. Les Philosophies affirmatives, s. 238. [przypis autorski]
Każda jednostka powinna mieć głos; żadne ciało zbiorowe, jakiekolwiek by ono było, głosu mieć nie powinno — tę myśl rozwija Russo w Umowie społecznej II, 3, a jeszcze jaśniej w Ekonomii politycznej: „Każdy związek państwowy składa się z innych, mniejszych związków różnych rodzajów, z których każdy ma swoje interesy i swoje zasady; lecz nie tylko te związki, które każdy spostrzega, ponieważ mają formę zewnętrzną i legalną, istnieją rzeczywiście w państwie; wszystkie jednostki złączone jakimkolwiek interesem wspólnym tworzą tyleż różnych związków, stałych czy chwilowych, a siła ich jest nie mniej rzeczywista, choć mniej widoczna, dobra zaś obserwacja ich różnych wzajemnych stosunków daje prawdziwe poznanie obyczajów. Te właśnie wszystkie związki, ukryte czy formalne, zmieniają przez swoją wolę wygląd woli publicznej tym różnymi sposobami. Wola tych poszczególnych związków pozostaje zawsze w dwóch stosunkach: odnośnie do członków związku jest wolą powszechną, odnośnie do całego społeczeństwa jest wolą szczególną, bardzo często wydając się na pierwszy rzut oka słuszna, a przy bliższym wglądnięciu znieprawiona. Ktoś może być pobożnym księdzem, albo dzielnym żołnierzem, albo gorliwym patrycjuszem — a złym obywatelem. Jakaś uchwała może być bardzo korzystna dla małej wspólnoty, a bardzo niebezpieczna dla wielkiej. Prawda, że skoro związki poszczególne są zawsze podporządkowane związkowi, który je obejmuje, powinno się słuchać tego ostatniego przed tamtymi; prawda, że obowiązki obywatela idą przed obowiązkami senatora, a obowiązki człowieka przed obowiązkami obywatela, ale, na nieszczęście, osobisty interes stoi zawsze w odwrotnym stosunku do obowiązku i zwiększa się w miarę, jak związek staje się ściślejszy, a zobowiązanie mniej święte; dowód niezbity na to, że wola najpowszechniejsza jest także zawsze i najsprawiedliwsza i że głos narodu jest w istocie głosem Boga. — Z tego nie wynika jeszcze, żeby uchwały publiczne były zawsze sprawiedliwe”. (Ale niesprawiedliwość uchwały wydanej przez naród) „zdarzy się tylko wtedy, gdy ludzie zręczni potrafią przez wpływy i wymowę te szczególne interesy postawić w miejsce interesów narodu. Wówczas czym innym będzie uchwała narodu, a czym innym wola powszechna”. [przypis redakcyjny]
Każda litera wyrażała się za pomocą kilku symbolów hieroglificznych lub kilku znaków demotycznych — w piśmie hieroglificznym pojedynczy symbol wyrażał całe pojęcie lub wyraz (znaki ideograficzne), uściślał, o jaką klasę pojęcia chodzi (determinatywy) lub reprezentował wartość fonetyczną (szczególnie przy zapisie obcych imion i nazw). Pisma hieroglificznego używano zarówno do inskrypcji rytych w kamieniu, jak i oficjalnych tekstów na zwojach i kartach papirusowych. Do odręcznych zapisków na papirusie lub glinianych skorupkach stosowano uproszczone postacie znaków zwane pismem hieratycznym (gr.: kapłańskim), z którego z kolei w VII w. p.n.e. powstało jeszcze bardziej uproszczone pismo demotyczne (gr.: ludowe). [przypis edytorski]
Każda metafora ścisła jest symbolem (…) Symbolizm istniał od wieków — A. Lange, Studia z literatury francuskiej, Lwów 1897, s. 150. [przypis autorski]
Każda nowa władza twarda jest i sroga (mit. gr.) — „nową władzą” nazwane są tu rządy bogów olimpijskich pod wodzą Zeusa; Hestia, Demeter, Hera, Hades, Posejdon i Zeus wystąpili przeciw władzy Kronosa (który pożerał swe dzieci spłodzone z Reą, obawiając się, że któreś z nich pozbawi go panowania, podobnie jak on swego ojca, Uranosa) i po dziesięcioletniej wojnie, w której wspierali ich cyklopi i hekatonchejrowie (sturęcy) wydobyci z Tartaru, wypędzili swego boga-ojca i podzielili się sferami rządów: Zeus objął swą władzą niebo i zwierzchnictwo nad innymi bogami, Hestia otoczyła opieką ognisko domowe, Demeter zajęła się urodzajem i płodnością ziemi, Hera została żoną Zeusa, boginią nieba i płodności, małżeństwa i macierzyństwa, Hades przejął rządy w krainie umarłych, a Posejdon stał się panem mórz. [przypis edytorski]
Każda władza pochodzi od Boga — przyznaję; ale każda choroba także od Niego pochodzi: czyż stąd wynika, że nie wolno wezwać lekarza? — wycieczka przeciw teologicznej koncepcji władzy. [przypis tłumacza]
Każda zaś rzecz, co do możliwości swojej, zależy jeszcze od zasady wyczerpującego określenia (…) — według tej zasady każda rzecz tedy odniesioną zostaje do wspólnego współzależnika, mianowicie do całej możliwości, która by, napotkana w rzeczy poszczególnej (tj. jako materiał do wszelkich możliwych orzeczeń), dowodziła pokrewieństwa wszystkiego, co możliwe, mocą tożsamości podstawy jego wyczerpującego określenia. Określność każdego pojęcia podporządkowuje się powszechności (universalitas) prawa wyłączenia pojęcia pośredniego między dwoma sprzecznymi orzeczeniami; określenie zaś jakiejś rzeczy wszystkości (universitas), czyli ogółowi wszystkich możliwych orzeczeń. [przypis autorski]
każde ciało, które jest depozytariuszem władzy wykonawczej, dąży usilnie i trwale do ujarzmienia władzy prawodawczej i osiąga to wcześniej czy później — dążenie egzekutywy do uzurpacji uważa Russo za regułę, za fatalistyczne prawo dziejowe. W Umowie społecznej III, 10 tak o tym mówi: „Tak jak wola jednostkowa działa ustawicznie przeciwko woli powszechnej, tak samo rząd czyni ciągłe wysiłki przeciwko władzy zwierzchniej. Im bardziej wzmaga się ten wysiłek, tym bardziej psuje się konstytucja; a skoro nie występuje tutaj wola żadnego innego ugrupowania, która by, opierając się woli księcia, równoważyła ją, musi prędzej czy później dojść do tego, że książę zgnębi w końcu zwierzchnika i złamie układ społeczny. Na tym właśnie polega zło, wewnątrz tkwiące i nieuniknione, które od samych narodzin ciała politycznego dąży bez przerwy do zniszczenia go, tak samo jak starość i śmierć niszczą w końcu ciało człowieka”. [przypis redakcyjny]
