Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 113852 przypisów.
Alrun — Adalruna, germańskie imię żeńskie o znaczeniu nawiązującym do szlachetności i tajemnicy; tu: daw. niem. wieszczka, wizjonerka. [przypis edytorski]
Alrun — tytuł pierwszej części poematu dramatycznego Aleksandra Świętochowskiego, Duchy (1895–1900), uważanego za pozytywistyczną odpowiedź na Króla-Ducha Juliusza Słowackiego. W utworze zdarzenia społeczne i historyczne, przynoszące często cierpienie, uzasadnione zostały ideą postępu ludzkości i walką z zacofaniem; postęp ów reprezentują Arios i Orla; bohaterowie jednak ponoszą śmierć w walce z nieoświeconym, okrutnym tłumem, lecz pozostaje po nich wiara w ideę sprawiedliwości i wolności. Imię Alruna pseudonimuje u Brzozowskiego samego Świętochowskiego, ale też idee, którym patronował. [przypis edytorski]
Al. Św., własc. Alina Świderska (1875–1963) — pisarka i tłumaczka, autorka m.in. powieści biograficznych o Mickiewiczu i Krasińskim oraz powieści Trudno inaczej…. [przypis edytorski]
als — also. [przypis edytorski]
alsinimas — varginimas. [przypis edytorski]
Also loos! (niem.) — więc śmiało! [przypis edytorski]
Also, mein lieber (niem.) — A więc, mój drogi. [przypis edytorski]
also (niem.) — a więc, zatem. [przypis edytorski]
Also sprach der Zarathustra — właśc.: Also sprach Zarathustra (Tako rzecze Zaratustra) (1883–85), filozoficzna powieść niem. filozofa i pisarza Friedricha Nietzschego (1844–1900), najbardziej znane jego dzieło, zawierające główne idee jego światopoglądu: śmierć Boga, wolę mocy, koncepcję nadczłowieka. [przypis edytorski]
also wie gesagt (niem.) — więc, jak to mówią. [przypis edytorski]
als solches (niem.) — jako takiego. [przypis edytorski]
als späte Entlehnungen anzusehen und waren sicherlich zu keiner Zeit volkstümlich (niem.) — winny być traktowane jak późne pożyczki, i nie uznawane za popularne w żadnym momencie. [przypis edytorski]
alszbant (daw., z niem. Halsband) — naszyjnik. [przypis edytorski]
alszbant (daw., z niem.) — naszyjnik. [przypis edytorski]
alszbant (z niem.) — naszyjnik, taśma ozdobiona klejnotami a. naszywany klejnotami gorset kobiecy. [przypis edytorski]
Altare — Schlachtfeld. [przypis edytorski]
altarista — kunigas dėl amžiaus ar sveikatos atleistas iš pareigų. [przypis edytorski]
altarzysta a. altarysta — ksiądz pobierający prebendę (pensję) za opiekę nad jednym z ołtarzy w dużym kościele. [przypis edytorski]
Alta (ukr. Ільтиця, daw. Альта) — rzeka w środkowo-wsch. części Ukrainy; także imię kobiece. [przypis edytorski]
altération de la personnalié (fr.) — upośledzenie (uszkodzenie) osobowości. [przypis edytorski]
Altea (…) porodziła głownię (mit. gr.) — Altea, królowa kalidońska, otrzymała we śnie proroctwo, według którego jej nowonarodzony syn, Meleager, miał żyć tak długo, póki nie spali się głownia, płonąca wówczas w domowym ognisku. Altea schowała więc głownię, ale kiedy po latach Meleager wdał się w spór z jej bratem, włożyła żagiew w ogień, powodując śmierć syna, po czym popełniła samobójstwo. Proroczy sen o urodzeniu płonącej głowni miała natomiast Hekabe, królowa Troi, w związku z czym swojego syna, Parysa-Aleksandra, kazała porzucić na pustkowiu. Wychowany przez pasterzy, Parys przyczynił się potem rzeczywiście do upadku Troi, porywając Helenę. [przypis edytorski]
alte bobe (jid.) — prababka. [przypis edytorski]
alteja — malwa. [przypis edytorski]
altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis edytorski]
altembasowy — z jedwabiu przetykanego złotem. [przypis edytorski]
altembas (z tur.) — złotogłów, jedwabna tkanina przetykana nićmi ze złota. [przypis edytorski]
Altenberg, Peter — pseud. lit. Richarda Engländera (1859–1919), austr. pisarza modernistycznego, autora popularnych nastrojowych szkiców, czołowego członka ruchu artystycznego Jung Wien (Młody Wiedeń), barwnej postaci wiedeńskiej cyganerii. [przypis edytorski]
Altenberg, Peter, właśc. Richard Engländer (1859–1919) — pisarz, przedstawiciel austriackiego modernizmu, ważna postać w kręgach wiedeńskiej cyganerii. [przypis edytorski]
Altenberg, Peter, właśc. Richard Englünder (1859–1919) — modernistyczny pisarz i krytyk niem., jeden z prekursorów ekspresjonizmu. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — niepokój, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (daw.) — zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (daw., z łac. alteratio: zmiana) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (daw., z łac.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (przestarz.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
alteracja (starop.) — zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — rozterka, niepewność. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zmiana nastroju, niepokój, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zmiana nastroju, wzburzenie. [przypis edytorski]
alteracja (z łac.) — zmiana nastroju, zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
Altera nunc rerum facies, me quaero, nec adsum… (łac.) — Inna teraz jest postać rzeczy, ani nie skarżę się, ani nie udzielam, nie jestem, kim byłem, nie można uważać mnie za żyjącego: byłem (zakończenie wiersza Fututor effoetus ze zbioru Elegantiae Latini Sermonis seu Aloisia Sigaea Toletana, 1752). [przypis edytorski]
alter ego (łac.) — zastępca; dosł. drugi (inny) ja. [przypis edytorski]
alterkacja (daw.) — zatarg, sprzeczka. [przypis edytorski]
alternata (daw., z łac.) — tu: odmiana, zmienność. [przypis edytorski]
alternata (daw., z łac.) — zmiana. [przypis edytorski]
alternata (daw.) — zmiana biegu wypadków. [przypis edytorski]
alternata (z łac.) — przemiana. [przypis edytorski]
alterować (daw.) — niepokoić, martwić, smucić. [przypis edytorski]
alterować (daw., z łac.) — zmieniać, odmieniać; martwić, smucić, trapić. [przypis edytorski]
Alter — Zeitalter. [przypis edytorski]
alte Sachen (niem.) — stare rzeczy. [przypis edytorski]
altessa (neol.) — z fr.: altesse: wysokość, tytuł honorowy nadawany książętom i księżnom. [przypis edytorski]
Altgeselle (niem.) — starszy czeladnik. [przypis edytorski]
alt (muz.) — niski głos kobiecy lub chłopięcy. [przypis edytorski]
Altra volta (…) amore — Niegdyś byłam piękna, biała i różowa jak kwiat, dziś już nie. Nie jestem już piękna, strawiła mnie miłość. [przypis edytorski]
altruizm — bezinteresowna dbałość o dobro innych osób, przeciwieństwo egoizmu. [przypis edytorski]
Altstadtischer Graben — Podwale Staromiejskie w Gdańsku. [przypis edytorski]
Al. Ujazdowskie 7 — przed wojną budynek o tym adresie należał do Rady Ministrów. [przypis edytorski]
alumna (łac.) — wychowanka. [przypis edytorski]
alumn — kleryk, uczeń seminarium a. duchowny katolicki niższej rangi. [przypis edytorski]
alus (litew.) — piwo. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
aluwialny (geol.) — dotyczący współczesnego okresu geologicznego, po epoce lodowej; dawne dyluwium i aluwium stanowiły obecny czwartorzęd, odpowiadały plejstocenowi i holocenowi. [przypis edytorski]
aluwialny — powstały z osadów naniesionych przez rzekę. [przypis edytorski]
aluzja do roku 93 — prawdopodobnie odniesienia do rewolucji francuskiej, bratobójczych walk we Francji i wojny w Europie w 1793 r. [przypis edytorski]
Alvar a. alwar — daw. pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej, od nazwiska jej autora, Emanuela Alvareza (1526–1585). [przypis edytorski]
alwar a. Alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
Alwar a. alwar — podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej (trzytomowe dzieło De institutio grammatica) z XVI w., używany w szkołach jezuickich; pot. nazwa utworzona została od nazwiska autora, portugalskiego jezuity Emmanuele Alvareza (1526–1586), rektora kolegium jezuickiego; gramatyka została wydana po raz pierwszy w Lizbonie w 1572, pierwszy przedruk polski pochodzi już z 1577 r., a do końca okresu Oświecenia miało miejsce blisko 70 wydań dzieła na terenach Rzeczpospolitej (w tym 15 w Wilnie); ostatnie wyd. pol. z 1840 r. [przypis edytorski]
alwar — elementarz, podręcznik. [przypis edytorski]
Alwar — pot. nazwa podręcznika gramatyki łacińskiej używanego od XVI w. [przypis edytorski]
Alwar — potoczna nazwa popularnego w XVII i XVIII w. w całej Europie podręcznika gramatyki łacińskiej autorstwa Emanuela Alvareza (1526–1583), jezuity portugalskiego. [przypis edytorski]
Alwar — tak powszechnie nazywano w Polsce gramatykę łacińską napisaną przez uczonego portugalskiego, jezuitę i językoznawcę Emmanuela Alvareza (1526–1583). [przypis edytorski]
Alybant — nieznana lokalizacja. [przypis edytorski]
Alys — właśc. Adela z Szampanii, zwana też Alix (ok. 1140–1206), trzecia żona króla Ludwika VII. [przypis edytorski]
Alzacja i Lotaryngia (fr. Alsace et Lorraine) — płn.-wsch. regiony Francji; tereny sporne, w ciągu wieków podlegały to francuskiej, to niemieckiej dominacji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina historyczna nad Renem, w czasach opisywanych w utworze należąca do Niemiec, w 1648 przekazana Francji. [przypis edytorski]
Alzacja — kraina w płn.-wsch. części Francji; po klęsce Francji w wojnie 1870–1871 Alzacja i część Lotaryngii zostały przyłączone do Niemiec. [przypis edytorski]
Alzacja — region administracyjny i kraina hist. we wschodniej Francji. [przypis edytorski]
AMAB — skrót od ang. assigned male at birth: osoba przypisana do płci męskiej przy narodzinach. [przypis edytorski]
A Mademoiselle Felicia Merlin, Rue Warecka (fr.) — Do panny Felicji Merlin, ulica Warecka. [przypis edytorski]
Amadis z Walii — anonimowy hiszpański romans rycerski, arcydzieło gatunku, opublikowany po raz pierwszy w 1508; obfituje w cudowne wydarzenia, nadprzyrodzone stworzenia i egzotyczne miejsca akcji. [przypis edytorski]
ama et cogita quod vis (łac.) — kochaj i myśl, co chcesz. [przypis edytorski]
ama et fac quod vis (łac.) — kochaj i rób, co chcesz. [przypis edytorski]
amalas — ant medžių augantis parazitas, gausiai šakotas, kaip šluota. [przypis edytorski]
Amalekici — lud wywodzący się od Amaleka, syna Ezawa; w literaturze rabinicznej stanowią symbol narodów wrogich Żydom, prawdopodobnie z tego powodu są wspomniani w midraszu; Biblia nie wspomina o walkach Joaba z Amalekitami. [przypis edytorski]
Amalfi — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania. [przypis edytorski]
amalgam a. amalgamat — mieszanina różnych elementów. [przypis edytorski]
amalgamat — mieszanina różnorodnych składników (pierwotnie stop metalu z rtęcią). [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią; przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, przen. mieszanina. [przypis edytorski]
amalgamat — stop metalu z rtęcią, tu: połączenie. [przypis edytorski]
Amalie Galitzin — „Pendlerin” zwischen Aufklärung und Katholizismus, Mitbegründerin des „romantischen” Katholizismus, (1748–1806). [przypis edytorski]
Amaliengade — in der Nähe des Hafens von Kopenhagen gelegen. [przypis edytorski]
a malo spiritu ad templum propellebar (łac.) — przez ducha zła zostałem pchnięty ku kościołowi. [przypis edytorski]
Amaltea (mit. gr.) — koza, która karmiła małego Zeusa, kiedy jako niemowlę został ukryty w grocie na Krecie; ułamany róg Amaltei wdzięczny Zeus pobłogosławił, obdarzając go cudowną właściwością stałego napełniania się pożywieniem, stąd „róg Amaltei”: róg obfitości. [przypis edytorski]
Aman a. Haman — postać biblijna ze Starego Testamentu, najwyższy urzędnik króla Persji, Achaszwerosza (Kserksesa), który za nieoddawanie mu pokłonu przez Żyda Mardocheusza planował zabić jego i innych Żydów w Persji; zapobiegła temu królowa Estera; Haman został powieszony; symboliczne bicie Hamana jest elementem obchodów święta Purim. [przypis edytorski]
A man covainc'd against his will… (ang.) — Kto zostaje przekonany wbrew swej woli, ten pozostaje przy swoim zdaniu. [przypis edytorski]
amanty — dziś popr. forma B. lm: amantów; amant — kochanek, ukochany. [przypis edytorski]
amant (z łac.) — kochający; kochanek. [przypis edytorski]
