Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7704 przypisów.
chce (starop.) — dziś popr. forma 1.os. lp: chcę. [przypis edytorski]
chcesz aby z oka brata twego pręt wyrzucono — por. Mt 7, 3. [przypis edytorski]
Chcesz, bym prosił tego pana o napisanie rozbioru greckiej książeczki — tj. Irydiona. [przypis redakcyjny]
Chcesz coś jeszcze? — zwykły naówczas zwrot na odchodnym. Odpowiadano krótko (często samym gestem): „nic”, ale u Plauta następuje najczęściej obszerniejsza komiczna odpowiedź. [przypis tłumacza]
chceszli (daw.) — czy chcesz (czasownik z partykułą pytajną -li) [przypis edytorski]
chceszli (daw.) — czy chcesz; tu: jeśli zechcesz. [przypis edytorski]
chceszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; tu w znaczeniu: jeśli chcesz. [przypis edytorski]
chceszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeżeli chcesz, czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: jeśli chcesz. [przypis edytorski]
chcesz-li — dziś popr. pisownia: chceszli; tj. czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli — konstrukcja z partykułą -li o funkcji pytajnej; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli — konstrukcja z partykułą pytającą -li; inaczej: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszli mię (…) wziąć (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli chcesz mnie wziąć. [przypis edytorski]
chceszli (…) spróbować (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli chcesz spróbować. [przypis edytorski]
chcesz li (starop. forma) — jeśli chcesz. [przypis edytorski]
chceszli (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli chcesz. [przypis edytorski]
chcesz li> (starop.) — konstrukcja z partykułą pytajną li; inaczej: jeśli chcesz. [przypis edytorski]
chceszli (…) strzelić (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz strzelić. [przypis edytorski]
chceszli wiedzieć (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy chcesz wiedzieć. [przypis edytorski]
chcesz li wiedzieć (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: jeśli chcesz wiedzieć. [przypis edytorski]
Chcesz pewnie tabliczek? Mam je, rylec także — w starożytności zapiski prowadzono rylcem na poręcznych drewnianych tabliczkach pokrytych po jednej stronie woskiem. [przypis edytorski]
Chcesz wiedzieć, czym byłby nasz kraj odzyskany w trzydziestym pierwszym roku? Powiem ci: Hiszpany — dwa pierwsze wersy wiersza Juliusza Słowackiego z nieco zmienioną końcówką, w oryginale: „to patrz na Hiszpany”. [przypis edytorski]
chceszże — czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszże — inaczej: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszże — konstrukcja z partykułą; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
chceszże zatłuc — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika oraz partykułą „że”; znaczenie: czy chcesz zatłuc. [przypis edytorski]
Chcesz (…) zdolny. — Jest to owa stanowcza rozmowa, do której gotował się Alcest w I akcie. Obfity materiał do niej znalazł zapewne Molier w swoim domowym pożyciu, gdyż dla tego geniusza komedii wszystko było materiałem twórczym, nawet własne najkrwawsze bóle. Osobliwej zaprawy nadaje tej scenie okoliczność, iż w czasie wystawienia Mizantropa stosunki między małżeństwem były tak naprężone, że rozmawiali z sobą jedynie na scenie. Jak wspomniałem, Molier grał Alcesta, żona jego Armanda, Celimenę. [przypis tłumacza]
chceta (gw.) — chcecie. [przypis edytorski]
Chciała, by Bóg jej takiego dał męża — wiersz może także znaczyć: Chciała, by Bóg ją takim mężem stworzył. [przypis tłumacza]
chciałaż byś — czy byś chciała. [przypis edytorski]
chciałażbyś — konstrukcja z partykułą -ż-; znaczenie: czy chciałabyś. [przypis edytorski]
chciałbych (…) pytać (starop.) — chciałbym zapytać. [przypis edytorski]
chciałbych (starop. forma) — 1.os. trybu przypuszcz.; dziś popr.: chciałbym. [przypis edytorski]
chciał był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: chciał (wcześniej). [przypis edytorski]
Chciałbym choć raz w życiu być „dobroczyńcą ludzkości” bezpośrednio i może mi się to uda, o ile myśl moja o groźności małych pozornie truciznek codziennego życia zostanie należycie zrozumiana, a prośby o wglądnięcie w zakamary własnych niemytych dusz wysłuchane — na zarzut pewnej „działaczki”, że nie pora babrać się w psychologicznych subtelnostkach, gdy dom się pali lub trzeba ratować tonących, odpowiem: właściwie dom się pali i toniemy od samego tzw. „zarania” ludzkości. A rzeczy, o których mówię, ważne są w każdym ustroju społecznym; wymienione świństewka mogą zatruć życie w dowolnie doskonałej strukturze społeczeństwa. [przypis autorski]
Chciałbym słyszeć… — Plautus każe Palestriononowi przeegzaminować obie kobiety, głównie ze względu na publiczność, by ta jak najdokładniej była zorientowana w całym pomyśle podejścia. [przypis tłumacza]
Chciałbym teraz treściwie raz jeszcze przejść jego zalety… — wielu uczonych odmawia Ksenofontowi autorstwa tego ustępu, sądząc, że rozdział X stanowi odpowiedni koniec pochwalnej mowy. [przypis tłumacza]
chciałbym wiedzieć, że i dawanie dobrych rad wyjdzie na korzyść dobremu doradcy — stronnictwo rozwagi było ciągle jeszcze przemożne. [przypis tłumacza]
Chciał Drapigraca schwycić go za nogę — Widzimy tu, że głównym typem piekła jest bezrząd, czyli anarchia. Naczelnik szatanów Jeżobroda, którego poeta ironicznie nazywa dekurionem, kapitanem, nie może utrzymać grozą swojego urzędu żadnego porządku między swymi podwładnymi. [przypis redakcyjny]
Chciałem wystawić go zakochanego… — Juliusz Kleiner, Juliusz Słowacki, wyd. III, Lwów 1924, t. I, str 30. [przypis redakcyjny]
chciałeśże — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy chciałeś. [przypis edytorski]
chciał krzyczeć, więcem mu taką maleńką poduszeczkę (…) w mordę wetknęła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: chciał krzyczeć, więc mu taką maleńką poduszeczkę (…) w mordę wetknęłam. [przypis edytorski]
chciał na siebie sądu natychmiast, zaraz po podniesieniu przeciw niemu obwinienia o bluźnierstwo… — na krótko przed wyruszeniem floty na Sycylię pod wodzą Alkibiadesa i Nikiasza, połamano jednej nocy w Atenach wszystkie hermy (posągi Hermesa). To świętokradztwo wywołało postrach i oburzenie. Posądzano Alkibiadesa o współudział w tym czynie i podniosły się oskarżenia, że szydzi z misteriów eleuzyńskich, naśladując je po pijanemu. Podsycali oburzenie jego polityczni rywale z demokracji, chcąc pozbyć się zdolniejszego współzawodnika. Alkibiades żądał procesu natychmiast, ale nikt z przeciwników nie wystąpił; oskarżono go zaocznie, gdy odpłynął. Rządowy okręt „Salamina” miał go z rozkazu ludu ateńskiego sprowadzić z powrotem z Sycylii do Aten. Tymczasem w drodze Alkibiades uciekł do Sparty. Skazano go zaocznie i imię jego wyklęto. [przypis tłumacza]
Chciał odbudować pałac Polykratesa w Samos, wznieść mieszkanie niedostępne na Alp wierzchołku i międzymorze Koryntskie przekopać… — Swetoniusz [Żywot Kaliguli 21]. [przypis autorski]
chciał satysfakcji… — zadośćuczynienia (za obrazę), tj. pojedynku. [przypis redakcyjny]
chciał sobie w łeb strzelić — Jerzy Lubomirski. [przypis redakcyjny]
Chciałyby pokój despotyzmu połączyć ze słodyczami wolności (…) Wydaje mi się, że nie można pogodzić spokoju z wolnością — trzeba wybierać — w Umowie społecznej III, 4 przytacza Russo słowa Rafała Leszczyńskiego, wojewody poznańskiego, którego nazywa „cnotliwym”: Malo periculosam libertatem, quam quietam servitium [wolę niebezpieczną wolność niż spokojną niewolę; red. WL]. — W tym ustępie Uwag Russo zdaje się występować przeciwko jakimś monarchiczno-absolutystycznym zakusom Polaków. Może w uwagach nad reformą, przesłanych Wielhorskiemu z generalicji, znalazły się jakieś pomysły tego rodzaju, może inspiratorem ich, czy autorem, był Wessel? W każdym razie musiały istnieć jakieś silne monarchiczne tendencje, bo i Wielhorski w swej książce patetyczny ustęp Przedmowy do Narodu poświęca niektórym z obywateli, co „sprzykrzywszy sobie bezrządu skutki, rząd jedynowładny w Polsce widzieć” pragnęliby. [przypis redakcyjny]
chciałżbyś — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-, skróconą do -ż-; znaczenie: czy chciałbyś, czyż chciałbyś. [przypis edytorski]
chciałżeby — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy chciałby. [przypis edytorski]
chciałżebyś (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; znaczenie: czy chciałbyś, czy byś chciał. [przypis edytorski]
chciałżebyś — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; znaczenie: czy chciałbyś. [przypis edytorski]
chciałżebyś — konstrukcja z partykułą -że; inaczej: czy chciałbyś, czyżbyś chciał. [przypis edytorski]
chciałżebyś — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy chciałbyś. [przypis edytorski]
chciałże zamorzyć — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy chciał zamorzyć. [przypis edytorski]
chciał zwołać kapitułę (…) dręczą się ninie — Kapituła ma oznaczać zwołany przez Juliusza II Sobór w Pizie (1510), z którego zdaniem wojowniczy papież niewiele się liczył; rogi cielęce symbolizują słabość owego soboru. Wszelako papież zaniemógł i musiał zostać „przy kominie”; nowa szkapa ma oznaczać Franciszka I, który wstąpił na tron Francji po Ludwiku XII. [przypis tłumacza]
Chciano membra putrida leczyć, nie wycinać (… ) — słowa historyczne Żółkiewskiego. [przypis autorski]
Chciejcie naukę odkryć utajoną w tych dziwnych wierszach pod słowa zasłoną — Nauka czyli sens moralny ukryty tutaj pod zasłoną słowa, w tych dziwnych rymach (degli versi strani), jest taki: Meduza czyli Gorgona, każdego, kto na nią spojrzy, obracająca w kamień, symbolem jest błędu, wszelkich pokus zmysłowych i umysłowych, od których pociągana dusza nasza kamienieje i gasi w sobie światło wiary, iskrę bożą. Dlatego to rozum przez usta Wirgiliusza radzi poecie, ażeby do Meduzy, czyli do błędu, stanął tyłem, a sam wątpiący jako rozum nie ufa słabości woli ludzkiej, jeszcze światłem wiary i łaską bożą dostatecznie niewzmocnionej, chociaż już będącej na zbawiennej drodze poprawy, i własną dłonią poecie oczy zakrywa. [przypis redakcyjny]
chciejmy chcieć — nawiązanie do słów z dramatu Wesele (akt I, scena 1) Wyspiańskiego. [przypis edytorski]
Chciejże pomnieć, a dobrze baczyć, namilejsza!; W czerwonej czapce chodził — tytuły pieśni popularnych w czasach Kochanowskiego. [przypis redakcyjny]
chcieli mu zdradzić (jak to jest naturalne, że z tym się przychodzi do króla) — doniesienia o skarbach i o sposobności zrobienia zdobyczy kierowano do króla Agesilaosa, nie do jego przyjaciół lub podwładnych. [przypis tłumacza]
chcieli posłać pismo (…), że polecili Teramenesowi i Trazybulowi (…) ratować rozbitków, a oni tego nie wykonali — po pierwszym piśmie, w którym donieśli o zwycięstwie i stratach, wodzowie mieli zamiar wystosować do ludu pismo tej treści, że powierzyli Teramenesowi i Trazybulowi ratowanie rozbitków. Pod wpływem Peryklesa i Diomedonta zaniechali jednak tego i umożliwili tym, których chcieli uratować, atak przeciwko sobie. Prywatnie musieli niektórzy wodzowie pisać o tym do Aten, a gdy sprawa zaczęła być głośna, Teramenes i Trazybul uważali, że mają prawo bronić się, choćby mniej honorowo, ale za to skutecznie, oskarżaniem swych wodzów. Gdy gniew ludu skierował się w stronę wodzów, Teramenes znika z widowni jako oskarżyciel, a występuje Kalliksenos. [przypis tłumacza]
chcieliśta (gw.) — chcieliście. [przypis edytorski]
chcieli upierać się przy nieuznawaniu żadnego innego boga prócz swojego, odmowa ta (…) ściągnęła na nich prześladowania (…) których nie ma żadnego innego przykładu przed chrześcijaństwem — jest jak najbardziej oczywistą rzeczą, że wojna fokijska, nazwana wojną świętą, wcale nie była wojną religijną; miała ona na celu ukaranie świętokradców, a nie ukorzenie niewiernych [wojna fokijska (356–346 p.n.e.) była toczona między siłami Amfiktionii Delfickiej, do których dołączył później macedoński król Filip II, a Związkiem Fokijskim; kiedy Amfiktionia Delficka (związek miast-państw greckich zawarty w celu ochrony sanktuariów Apollina w Delfach i Demeter w pobliżu Termopil) z powodu uprawiania przez Fokijczyków pól będących własnością boga Apollina nałożyła na nich grzywnę, w odpowiedzi Fokijczycy zajęli Delfy, co stało się przyczyną ogłoszenia przeciwko nim świętej wojny; red. WL]. [przypis autorski]
chcioł (gw.) — chciał. [przypis edytorski]
chciwa może odciąć rozkosz nędzą śmierć — przykład inwersji; inaczej: chciwa śmierć może odciąć rozkosz nędzą (tzn. śmierć może przeciąć pasmo rozkoszy życia i strącić w nędzę umierania). [przypis edytorski]
chciwa walek dusza (…) strząsa — walek: dziś nieużywana, ale właściwie poprawniejsza forma niż walk (zob. Brückner 1. c. 42); strząsać: w znaczeniu dzisiejszem, wstrząsać napotyka się jeszcze na początku XIX w. dość często. [przypis redakcyjny]
chciwie — chętnie. [przypis edytorski]
Chciwiec z Kahorsu, chełpliwy Gaskoniec — Dwaj papieże Francuzi, Jan XXII i Klemens V. [przypis redakcyjny]
chciwość (daw.) — tu: chęć, pragnienie, pożądanie. [przypis edytorski]
chciwość (starop.) — chęć, pragnienie. [przypis edytorski]
chciwość (starop.) — chęć, zapał. [przypis redakcyjny]
chciwość (starop.) — tu: pragnienie. [przypis edytorski]
Chciwości wrogi y zakały… — wyrażenie oczywiście ironiczne, tak jak i dalsze zestawienie św. Dominika z Panem Bogiem co do potęgi. [przypis tłumacza]
chciw pomsty (starop.) — żądny zemsty. [przypis edytorski]
chciw — skrócona forma r.m. imiesłowu przymiotnikowego; dziś: chciwy. [przypis edytorski]
chciwy — tu: chętny. [przypis edytorski]
Ch. Dickens w liście do J. Foster z kwietnia 1967 r., za: R. Deazley, Whats new about the Statut of Anne, [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 41, przypis 54. [przypis autorski]
chęć i wola — Chęć i wola nie są jednoznaczne. Pierwsza jest uczuciem pożądania czegoś w duszy, druga jest wyraźnym usiłowaniem ducha do działania, żeby rzecz pożądaną zdobyć na swoją własność. [przypis redakcyjny]
Chęć, jaką skrywasz, zaspokoić, muszę — Pierwsze objawione życzenie poety jest: widzieć, kto leży w tych grobach; drugie ukryte: że chciałby między nimi spotkać znajomych swoich, co się skazili błędami nauki Epikura. [przypis redakcyjny]
chęć pochwalenia się (…) czy chęć wyjaśnienia (…) skłoniły mnie (…) mówiąc — zdanie to zawiera błąd logiczny, a co za tym idzie stylistyczny: ma miejsce niezgodność podmiotów między zdaniem głównym a imiesłowowym; należałoby np. zastąpić imiesłów „mówiąc” zdaniem: „powiedziałem więc”. [przypis edytorski]
chęć — tu: pożądliwość, ambicja. [przypis redakcyjny]
Chęć zerwania zamieniła się w przypomnienie, a raczej wytwarzała je w mózgu jako swoją podstawę — [Komentarz autora z Uwag.] Podobnie [rozdział XII „Kiedy Ola wyszła za mąż, udawał, że musi pić, ażeby się oszołomić, że musi się wdawać w miłostki, (…) aby się pocieszyć. Oficjalna nieszczęśliwa miłość była pokrywką wybryków, a jednak gdy Gasztold zamianował ją tak ważnym czynnikiem w swoim życiu, wchłonęła w siebie wszystkie inne ujemne pierwiastki z tego życia i zaczęła działać tak dobrze, jakby na serio”; rozdział XIII „(…) gdy rozważała zajścia ex post, pod zabarwieniem wynikłej już wskutek nich złości do Gasztolda, to przeszłość jej sama się fałszowała, szczegóły przemieniały się w jej pamięci na takie, jakimi je Ola mieć chciała” i „(…) on nie ma prawa jej robić wyrzutów, bo sam jest nicpoń (…). W jej miękkim mózgu wszystkie takie frazesy i szańce chwilowe zaraz przybierały cechę słuszności i prawdopodobieństwa”; rozdział X „(…) czasem to i owo zmyślał i dodawał, wsuwał między zdarzenia jakieś własne wymysły czy domysły, a te mu się potem w głowie tak utrwalały, że uważał je za wspomnienia rzeczywiste”; rozdział XX „(…) wiedzenie o obrazie przemieniło się potem nieznacznie (czy za jego wolą?) w stan niepewności, niedokładnego jakby zapamiętania”]. Pomysł, chęć chłonie w siebie nastrój prawdy. [W rozdziale XV] używam wyrażenia: „Z wolna jej chęć pomyślnego rozwikłania sprawy uprawdzała tę nową zazdrość”. Wytłumaczyć te zjawiska można, jak mi się zdaje, tylko hipotezą, którą podaję w Trio pod 6): „stwarza wyobrażenia naśladujące wyobrażenia autentyczne”. Tu także mają swoje „fizjologiczne” wytłumaczenie sprawki należące do tzw. „garderoby duszy” [rozdział IX]: „preparat, który wychodzi, przekonuje ich samych”. Można by także mówić o galwanoplastyce w umyśle. [przypis autorski]
Chè, chè! (wł.) — No, no! [przypis redakcyjny]
chęchy (reg.) — mokradła, trzęsawiska. [przypis edytorski]
chęcić (daw.) — zachęcać. [przypis edytorski]
Chęciny — miasto na Wyżynie Kieleckiej, historycznie w Małopolsce, sławne z ruin zamku królewskiego z przełomu XIII i XIV w., usytuowanego na górze nad miastem. [przypis edytorski]
chędogi (daw.) — czysty, porządny. [przypis edytorski]
chędogi (daw.) — czysty, porządny. [przypis edytorski]
chędogi (daw.) — schludny, porządny. [przypis edytorski]
chędogi (daw.) — schludny. [przypis edytorski]
chędogi (starop.) — porządny; czysty. [przypis edytorski]
chędogi (starop.) — porządny. [przypis edytorski]
chędogo (daw.) — czysto, porządnie. [przypis edytorski]
