Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7902 przypisów.
na pozór — tu: z wyglądu. [przypis edytorski]
n'appuyez pas (fr.) — nie naciskaj. [przypis edytorski]
na Prądnik, gdzie stary Wierzynek miał rozległe pola i ogrody — wg Kutrzeby, Szajnochy. [przypis autorski]
na pracą (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: na pracę. [przypis edytorski]
napracowałszy się (dial.) — napracowawszy się. [przypis edytorski]
na pragułku (ros.) — na spacer. [przypis edytorski]
naprasno (ros.) — na darmo. [przypis edytorski]
napraszczać (daw.) — wyprostowywać; por.daw. prościć: prostować. [przypis edytorski]
napraszczać (starop.) — prostować. [przypis redakcyjny]
na prawą zawrócił — na prawą stronę; na prawo. [przypis edytorski]
naprawa gazu — w pierwszych latach XX w., kiedy dzieje się akcja Przygód młodych Bastablów, oświetlano mieszkania lampami gazowymi, elektryczność nie była jeszcze rozpowszechniona. [przypis edytorski]
naprawa — tu: namowa; por. daw. prawić: mówić. [przypis edytorski]
naprawa — tu: namowa; por. prawić (daw.): mówić. [przypis edytorski]
naprawa — tu: namowa; por. prawić: mówić. [przypis edytorski]
napraw' — daw. apostrofem oznaczano miękkie w (co ujawnia się w odmianie: naprawiał), a zarazem miejsce po zaniku prasłowiańskiej półsamogłoski, jeru miękkiego. [przypis edytorski]
Na prawej nodze całym ciężarem zaciężył — sens: przeniósł cały ciężar ciała na prawą nogę. [przypis edytorski]
naprawiać — tu: naprowadzać, kierować; przyciągać. [przypis edytorski]
naprawić (starop.) — przyrządzić, usposobić. [przypis redakcyjny]
naprawi (…) reputacją (daw.) — dziś: naprawi reputację. [przypis edytorski]
na prawo ciągnął się ogród — Ogród Tuileryjski. [przypis redakcyjny]
Na prawo, gdzieś bardzo daleko, widać plac — plac Vendóme z kolumną tejże nazwy, wzniesioną na cześć armii napoleońskiej w 1805 r. [przypis redakcyjny]
naprawuje (starop. forma) — dziś popr. forma 3.os.lp: naprawia. [przypis edytorski]
na prawu ruku (z ros.) — na prawą rękę; tu: jednostronna. [przypis edytorski]
na prawym flanku — na prawym skrzydle. [przypis edytorski]
na primier (ros.) — na przykład. [przypis edytorski]
Na próbie — na śledztwie, na torturach. [przypis redakcyjny]
na próżno — na darmo, niepotrzebnie. [przypis edytorski]
napróżny (daw.) — bezcelowy, daremny. [przypis edytorski]
napróżny (daw.) — pusty, bezcelowy, niedający rezultatu. [przypis edytorski]
napróżny — próżny, daremny, nadaremny. [przypis edytorski]
na procenta — dziś popr.: na procent. [przypis edytorski]
na progach przysionku Tezeusza — mowa o świątyni Tezeusza, herosa ateńskiego. [przypis edytorski]
Na proskrypcyjny kogo wciągnąć regestr — mowa o tzw. liście proskrypcyjnej, zawierającej nazwiska osób wyjętych spod prawa, na skutek czego każdy mógł je bezkarnie zabić. [przypis edytorski]
na prostaki (gwar.) — na przełaj, droga obrana wprost przed siebie, a nie po ścieżce. [przypis redakcyjny]
naprost (daw.) — na wprost, przed sobą. [przypis edytorski]
naprost (daw.) — prosto. [przypis edytorski]
naprost — dziś: na wprost; naprzeciwko. [przypis edytorski]
na przebindy (daw.) — do wyboru, pod dostatkiem. [przypis edytorski]
naprzeć się (daw.) — uprzeć się. [przypis edytorski]
na przeciąg czasu — błąd logiczny i stylistyczny; popr.: przez pewien czas itp. [przypis edytorski]
na przeciąg trzech lat — dziś popr.: na okres trzech lat. [przypis edytorski]
naprzeciwko świątyni — od północnej strony. [przypis tłumacza]
Naprzeciw lepszej woli (…) Wpół suchą gąbkę wydobyłem z wody — W oryginale: Trassi dell'aqua non sazzia la spugna przez to plastyczne porównanie poeta wyraża myśl następną [dziś: następującą; red. WL]: celem pokutującego tu ducha Adriana V jest oczyszczenie się ze zmazy grzechu chciwości; cel ten był ważniejszym od celu poety. Dlatego jedna wola musiała, jako zwalczona, lepszej drugiej woli ustąpić. [przypis redakcyjny]
naprzeciw (z ros.) — przeciwnie. [przypis autorski]
na przedaj — dziś: na sprzedaż. [przypis edytorski]
na przedanie (gw.) — na sprzedaż. [przypis edytorski]
naprzedniej (daw.) — najlepiej. [przypis edytorski]
naprzedniejszy (starop. forma) — najprzedniejszy (tzn. najznakomitszy). [przypis edytorski]
na przegony — na wyścigi. [przypis edytorski]
na przekąskę (…) trójkątnego bękarta — ciasto hamanowe, hamantasz, ma kształt trójkąta. [przypis tłumacza]
na przekazie (starop.) — na przeszkodzie. [przypis redakcyjny]
na przekazie (starop.) — [na] przeszkodzie. [przypis redakcyjny]
na przekór swemu imieniu nigdy nie radził — conseil po francusku znaczy: rada. [przypis redakcyjny]
na przełaj — najkrótszą drogą. [przypis edytorski]
naprzeli się czego (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli naprze się czego (tj. jeśli uprze się przy czym). [przypis edytorski]
na przemiany (daw.) — na przemian. [przypis edytorski]
na przemiany (daw.) — na przemian. [przypis edytorski]
naprzemiany (daw.) — naprzemiennie, na przemian. [przypis edytorski]
na przemiany — dziś: na przemian. [przypis edytorski]
na przemiany — dziś popr.: na przemian, jeden po drugim. [przypis edytorski]
na przemiany — dziś popr.: na przemian, na zmianę. [przypis edytorski]
na przemiany — dziś popr.: na przemian. [przypis edytorski]
na przemiany — na przemian. [przypis edytorski]
na przemiany (starop.) — dziś: na przemian. [przypis edytorski]
na przepych (daw.) — dla popisu, na obelgę. [przypis edytorski]
na przepych (daw.) — na despekt; [aby komuś ubliżyć]. [przypis redakcyjny]
na przepych (daw.) — wbrew. [przypis redakcyjny]
Na przeszkodzie stoi ci Dzeus Łaskawy. Czy ofiarowałeś mu już — w czasie, kiedy się ta rozmowa odbywała, składano w Atenach powszechnie ofiary Dzeusowi Łaskawemu; obchodzono wtedy na cześć tego boga święto Diasja, dnia 23 miesiąca antesterion (mniej więcej od połowy lutego do połowy marca). [przypis tłumacza]
naprzód (daw.) — dziś: najpierw. [przypis edytorski]
naprzód (daw.) — najpierw. [przypis edytorski]
naprzód (daw.) — przede wszystkim. [przypis edytorski]
Naprzódeś winien — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: naprzód [po]winieneś. [przypis edytorski]
Naprzód, hop hop, ura! — Hop, hop, da stich und poss! wołali Niemcy na nieprzyjaciół. [przypis autorski]
naprzód mieć przed kim (starop.) — mieć nad kim przewagę. [przypis edytorski]
naprzód — najpierw, początkowo. [przypis edytorski]
naprzód — najpierw [przypis edytorski]
naprzód — najpierw. [przypis edytorski]
na przód nic nie dała (starop.) — nie dała przewagi, nie dała pierwszeństwa; wcale nie ustępowała. [przypis edytorski]
Naprzód niechaj mnie Zeusa córa (…) Przyjdź i Febie — Pallada (Atena), Artemida i Feb (Febus, czyli Apollo) byli trzema bóstwami opiekuńczymi miasta Teb. [przypis redakcyjny]
„Naprzód” — pismo socjalistyczne PPS, wychodzące od 1892 roku w Krakowie. [przypis edytorski]
Naprzód pytam: dlaczegóż to Polacy mają brać sobie królów cudzoziemskich?… — Mably radzi powołać na tron polski, jako dziedzicznego króla, któregoś z arcyksiążąt austriackich lub księcia sasko-cieszyńskiego (zięcia Marii Teresy). [przypis redakcyjny]
naprzód — tu w znaczeniu: najpierw. [przypis edytorski]
naprzód — wcześniej, po pierwsze, przede wszystkim. [przypis edytorski]
Naprzód złoty ród ludzi mówiących bogowie stworzyli, mieszkający na Olimpie… — od w. 109 do 200 najbardziej poetyczna część utworu Hezjoda, opis głośnych w mitologii pięciu wieków (okresów) ludzkości, opis często i powszechnie dotąd niemal przysłowiowo powtarzany (wiek złoty, wiek żelazny). Nade wszystko zwraca tu uwagę wiek piąty, współczesny poecie, który w opisie tym wybucha całym pesymizmem swej duszy, zgorzkniałej przygodami życia własnego i obserwacją faktów. [przypis tłumacza]
na przodku (daw.) — na przedzie; na początku. [przypis edytorski]
na przodku — na początku. [przypis edytorski]
naprzod (starop.) — naprzód, najpierw. [przypis edytorski]
na przychówek — tu: na przechowanie. [przypis edytorski]
na przydatek (daw.) — w dodatku. [przypis edytorski]
na przykładkę — dziś: na dodatek. [przypis edytorski]
Na przykład projekt dotyczący sprzedaży starostw i sposobu użycia dochodu z niej wydaje mi się dobrze pomyślany i łatwy do wykonania w tym systemie, który jest ustalony w całej Europie, a polega na tym, że dokonuje się wszystkiego przez pieniądze — co by to były za projekty ekonomiczne i kto był ich autorem, nie wiadomo. Nie jest to projekt Mably'ego. Uważał on, że sprzedaż starostw byłaby na razie wprost szkodliwa z tego względu, że zraziłoby to do reformy dotychczasowych ich użytkowców. A i później, w spokojnym już czasie, niechętnie by tę sprzedaż widział. W każdym razie radzi sprzedać tylko niektóre z dóbr, a większość ich zachować. Naprzód dlatego, że taka masowa wysprzedaż musiałaby narazić zarządców skarbu na zbyt silne pokusy, po wtóre, że ten łatwy sposób pokrywania potrzeb Rzeczypospolitej doprowadzić by musiał do lekkomyślnego szafowania dochodami. Za to radzi Mably sprzedaż dóbr stołowych i obrócenie dochodu z niej na ufundowanie najpotrzebniejszych dla społeczeństwa zakładów tudzież na rozdzielenie pomiędzy szlachtę okazującą gorliwość wobec reformy. Natomiast królowi należy wyznaczyć skromną stałą pensję. Mably traktuje zresztą sprawę starostw na drugim planie. Wielhorski w książce swojej również nie rozwija w tym względzie bardziej szczegółowego projektu. Mówi o starostwach, że można by je wydzierżawić na dochód skarbu, albo intraty [dochody; red. WL] z nich podzielić między obywateli sprawujących urzędy publiczne, albo wreszcie sprzedać je prawem dziedzicznym. Ten ostatni projekt wydaje mu się najlepszy i najłatwiejszy do szybkiego wykonania. [przypis redakcyjny]
Na przykład przy ustawach można wymagać przynajmniej 3/4 ilości głosów, przy materiach stanu 2/3, zwykłej większości tylko przy wyborach i innych chwilowych sprawach bieżących — por. w Umowie społecznej IV, 2: „O głosowaniu”. Co do kwestii, jaka większość powinna stanowić o uchwale, pisze: „Różnica jednego głosu łamie równość głosów, jeden sprzeciwiający się łamie jednomyślność; ale — pomiędzy jednomyślnością a równością — głosy przy nierówności mogą się różnie dzielić, a według tych różnic można ustalić wymaganą liczbę głosów, stosownie do stanu i potrzeb ciała politycznego. Dwie zasady ogólne mogą służyć przy normowaniu tych ustosunkowań: jedna, że im obrady są ważniejsze i poważniejsze, tym bardziej zdanie zwyciężające powinno zbliżać się do jednomyślności; druga, że im większego pośpiechu wymaga sprawa będąca w toku, tym bardziej należy zmniejszyć różnicę przepisaną przy podzieleniu się zdań: przy obradach, które trzeba natychmiast zakończyć, większość jednego głosu powinna wystarczyć. Pierwsza z tych zasad zdaje się lepiej nadawać dla praw, druga zaś dla spraw. Jakkolwiekby było, na kombinacji tych dwóch zasad opierają się najlepsze ustosunkowania, jakie można wprowadzić przy zapadaniu uchwał większością głosów”. Ponadto w ks. IV, rozdz. 4 podnosi Russo zasadę jawności głosowania. [przypis redakcyjny]
Na przylądku Misene stała willa, dawniéj należąca do Luculla patrząca, wedle słów Fedra, na Sikulskie i Tusków morze — Phaedrus, Fab X, II. V: Caesar Tiberius quum patens Neapolim / In Misenensem venisset suum, / Quae monte summo posite Luculli manu, / Prospecta Siculum, et prospicit Tuscum mare… [fragment z ks. II, V Fabulae (Bajek) Fedrusa]. [przypis autorski]
na przymroczu — kiedy zapadał zmrok. [przypis edytorski]
na przyprzążkę — tu przen.: dodatkowo; przyprzążka: zaprzężenie dodatkowego konia do wozu. [przypis edytorski]
na przysiadki a. prysiudy (z ukr. присюди) — figura w ludowych tańcach ukr. i ros.; przykucnięcie i podskok. [przypis edytorski]
na przysieniu — u progu sieni domu. [przypis redakcyjny]
na przyszłego Piotra — na kalendarzowe święto św. Piotra, w liturgii prawosławnej obchodzone 29 stycznia, być może jednak chodzi o święto apostołów Piotra i Pawła obchodzone w kościele katolickim oraz prawosławnym 29 czerwca. [przypis edytorski]
napsować (daw.) — zniszczyć. [przypis edytorski]
napsztykanie — tu: ostre słowa i strzelanina. [przypis redakcyjny]
