Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 470 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159631 przypisów.
wim (gw.) — wiem. [przypis edytorski]
w Imię Boże — jest to zatem człowiek zapowiedziany Konradowi przez ks. Piotra, zob. wyżej VIII 632. [przypis redakcyjny]
W imię potęgi Demogorgona — Z biegiem akcji coraz wyraźniej rysuje się znaczenie Demogorgona, tak że w końcu występuje on prawie w roli Fatum, ale Fatum postępu świata i ludzkości. [przypis tłumacza]
W imię was prawdy zaklinam — inaczej: zaklinam was w imię prawdy (szyk przestawny). [przypis edytorski]
w imieniu Wolności — hasło przejęte z rewolucji francuskiej, która głosiła Wolność, Równość, Braterstwo (Liberté, Egalité, Fraternité). [przypis redakcyjny]
Wiminal — jedno z siedmiu wzgórz Rzymu. [przypis edytorski]
Wiminal właśc. Wiminał (łac. Collis Viminalis) — noszące nazwę od porastających je wierzb (łac. vimen) wzgórze, jedno z siedmiu wzgórz Rzymu (pozostałe to: Awentyn, Celius, Eskwilin, Kapitol, Kwirynał i Palatyn), znajdujące się w śr.-wsch. części miasta, między Kwirynałem i Eskwilininem, pierwotnie zamieszkałe przez Sabinów; u jego podnóża znajdował się kanał ściekowy (łac. Cloaca Maxima); na Wiminale stanęły termy Dioklecjana. [przypis edytorski]
winąć (daw.) — wić. [przypis edytorski]
winąć — rozwinąć, spleść. [przypis edytorski]
winąć się (daw.) — wić się. [przypis edytorski]
winąć się — owinąć się, snuć się. [przypis edytorski]
winąć — wiązać, splatać. [przypis edytorski]
wina (daw.) — grzywna, kara pieniężna. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
wina (daw.) — tu: przyczyna. [przypis edytorski]
wina dla zdrowia nigdy nie pijam — J. L. Decius: De Sigismundi regis temporibus. [przypis autorski]
Wina i kara — ros. Преступле́ние и наказа́ние (Priestuplienije i nakazanije) w przyjętym tłumaczeniu na polski: Zbrodnia i kara, powieść Fiodora Dostojewskiego z 1866 r. [przypis edytorski]
Wina i kara — właśc. Zbrodnia i kara (ros. Преступление и наказание), powieść Fiodora Dostojewskiego z roku 1866. [przypis edytorski]
wina nie pił — „Wina i wszelkiego, co upoić może, pić nie będziecie, ty i synowie twoi, gdy wchodzicie do przybytku świadectwa, abyście nie pomarli… ażebyście mieli umiejętność rozeznania między rzeczą świętą i nieświętą, między zmazaną i czystą” (Kpł 10, 9–10). [przypis tłumacza]
Wina ojca idzie w syna (…) — można tu dostrzec motyw, który z pism Krasińskiego zaczerpnął Szujski, współtwórca krytycznej szkoły historycznej krakowskiej. Szujski opublikował pełen patriotycznej goryczy list Krasińskiego do ojca pisany z Florencji 26 stycznia 1836 r., w którym padają m.in. słowa: „Strasznymi bywają zapisy czynione przez przodków: zdrowie, choroba — materialnie, radość, smutek — moralnie, i jeszcze kara lub chwała. My w testamencie dostali tylko wypłatę długów”. [przypis edytorski]
Wina, wina, wina dzban, to mi radca, to mi pan! — fragm. partii wokalnej z VII sceny operetki Nocleg w Apeninach Aleksandra Fredry i Stanisława Moniuszki. [przypis edytorski]
Wincenty á Paulo (1581–1660) — święty Kościoła Katolickiego, ksiądz, założyciel zgromadzeń lazarystów i szarytek. [przypis edytorski]
Wincenty a Paulo (1581–1660) — francuski ksiądz katolicki, opiekun sierot i ubogich, założyciel zgromadzeń misjonarzy i szarytek; święty Kościoła katolickiego (1737). [przypis edytorski]
Wincenty krakowski — mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem. [przypis edytorski]
Wincenty Lutosławski (…) nawiązaniem do towiańszczyzny — W samopoczuciu swojej misji idzie prof. Lutosławski jeszcze dalej. W Ostatnim słowie autora (Nieśmiertelność duszy, 1925) proponuje stworzenie „kuźnicy wychowania narodowego” w razie „jeśli się znajdzie bezdzietny, zamożny ziemianin, co by zechciał ofiarować swój majątek na ten cel”. „Dla takiej kuźnicy (pisze Lutosławski) w każdej chwili gotów jestem opuścić katedrę uniwersytecką i nawet przedłużyć termin obecnego wcielenia na czas nieograniczony, wyrzekając się wiekuistej szczęśliwości w bezcielesnym bycie, do której od dawna tęsknię”… [przypis autorski]
Wincenty Smokowski (…) przerysował dwanaście obrazków znalezionych na murze w sali pierwszego piętra — ob[acz]: „Athenaeum”, r. 1841, t. V, s. 166 i dalsze. [przypis autorski]
Wincenty z Szamotuł — (zm. 1332), wojewoda poznański, brał udział w bitwie pod Płowcami. [przypis edytorski]
wincerada — płaszcz nieprzemakalny noszony przez marynarzy. [przypis edytorski]
winchester — amerykański karabin powtarzalny produkowany przez Winchester Repeating Arms Company, którego kolejne wersje cieszyły się popularnością na przełomie XIX i XX w. [przypis edytorski]
Winchester — miasto w płd. Anglii, ok. 100 km na płd.-zach. od Londynu; jedno z najważniejszych miast Anglii do podboju przez Normanów w XI w. [przypis edytorski]
Winchester — miasto w Stanach Zjednoczonych (w stanie Wirginia); założone w roku 1802. [przypis edytorski]
winch — kabestan a. wciągarka, tu chyba urządzenie do wciągania łodzi na brzeg. [przypis edytorski]
Winckelmann, Johann Joachim (1717–1768) — niemiecki archeolog i historyk sztuki, autor dzieła Dzieje sztuki starożytnej, propagator neoklasycyzmu. Był homoseksualny, zaś jego pisma na temat estetyki cechuje otwarty homoerotyzm. [przypis edytorski]
Winckelmann, Johann Joachim (1717–1768) — niemiecki archeolog i historyk sztuki, propagator klasycyzmu. [przypis edytorski]
Winclawski — osobistości tego Winclawskiego czy Wenclawskiego nie znamy. Może to był Węsławski, autor dzieła „Victor et victus Gosiewski”, który dłuższy czas spędził w niewoli moskiewskiej, i jako znający tamtejsze stosunki, łatwo mógł być używany do układów. [przypis autorski]
winczester — strzelba produkowana przez Winchester Repeating Arms Company, której kolejne wersje cieszyły się popularnością na przełomie XIX i XX w. [przypis edytorski]
winda (niem: Winde) — tu: dźwig, żuraw portowy. [przypis edytorski]
Windeks (ok. 25–68 n.e.) — Gaius Julius Vindex [zromanizowany Gal z Akwitanii, namiestnik rzymskiej prowincji Gallia Lugdunensis, przywódca powstania przeciwko cesarzowi Neronowi w 68 n.e.; powstanie zainicjowało szereg wydarzeń, które doprowadziły do upadku i śmierci Nerona oraz kryzysu w Imperium Rzymskim zwanego rokiem czterech cesarzy]. [przypis tłumacza]
Windelband, Wilhelm (1848–1915) — filozof niemiecki, przedstawiciel neokantyzmu, założyciel tzw. szkoły badeńskiej; od 1903 wykładowca na uniwersytecie w Heidelbergu. [przypis edytorski]
Windelband, Wilhelm (1848–1915) — niemiecki filozof, neokantysta, założył szkołę badeńską (zob. neokantyzm). [przypis edytorski]
Windelband, Wilhelm (1848–1915) — niemiecki filozof, przedstawiciel neokantyzmu. [przypis edytorski]
windelicki — od nazwy plemienia Słowian zach. Windelitów, identyfikowanych z Połabianami, zajmującymi tereny między Odrą a Łabą, obszary Bawarii, sięgając na płn. Hamburga i być może ujścia Odry, zaś na płd. Tyrolu. [przypis edytorski]
Windesbraut — Gebirgsketten dienen dem flachen Lande als schützender Mantel, solche hat aber die pontische Steppe nicht, daher braust hier der N– und NO-Wind mit seiner ganzen entfesselten Macht. Gebirgsketten dienen dem flachen Lande als schützender Mantel, solche hat aber die pontische Steppe nicht, daher braust hier der N– und NO-Wind mit seiner ganzen entfesselten Macht. [przypis tłumacza]
W Indiach wschodnich (…) kto jej ofiaruje słonia — por. Flawiusz Arrian, Opis Indii (łac. Flavius Arrianus, Historia Indica), XVII. [przypis tłumacza]
windować (pot.) — wnosić na górę, podnosić coś ciężkiego. [przypis edytorski]
windować — wnosić coś na górę. [przypis edytorski]
windowy — przym. od rzecz. winda. [przypis edytorski]
Windsbraut — Sturm. [przypis edytorski]
Windsor — ang. miasto na zach. od Londynu, słynne z Zamku Windsor, głównej rezydencji królów Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
winduga — miejsce składowania drzewa spławnego. [przypis edytorski]
windykować — odebrać. [przypis redakcyjny]
windykowanie — wydobycie, uzyskanie. [przypis redakcyjny]
Wineda — na pół legendarne słowiańskie miasto u ujścia Odry, mające być ważnym ośrodkiem handlowym. [przypis edytorski]
w Inflanciech — dziś popr. forma Ms.: w Inflantach; Inflanty (hist.) — kraina położona na północ od Litwy, na terenie dzisiejszej Łotwy i Estonii, zamieszkana przez potomków plemion bałtyckich i ugrofińskich, o kulturze z silnymi wpływami niemieckimi i szwedzkimi. [przypis redakcyjny]
Winfried a. Bonifacy-Winfrid (ok. 675–754) — jeden z najważniejszych misjonarzy Kościoła katolickiego w niemieckiej części Królestwa Franków, założyciel kilku biskupstw i klasztorów, czczony jako „apostoł Niemców”; ur. w królestwie Wessex w anglosaskiej Anglii, jako benedyktyn przyjął imię Bonifacy. [przypis edytorski]
winić — tu raczej: zawdzięczać. [przypis edytorski]
winie — dziś: wije. [przypis edytorski]
winien być, winna być (daw.) — powinien być, powinna być itd. [przypis edytorski]
winien ci jest bogom pokutę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą (wyrażającą nacisk na wymowę frazy) „ci”. [przypis edytorski]
winienem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: powinienem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
winien (…) ofiarę Gracjom (…) jak o kimś powiada Plutarch (…) — Platon doradzał taką ofiarę Ksenokratesowi: Plutarch, Zalecenia małżeńskie, 28. [przypis edytorski]
winieta — ozdoba graficzna drukowanego tekstu, którą może stanowić ornament lub dekoracyjnie ujęta scena figuralna. [przypis edytorski]
winieta — ozdoba graficzna drukowanego tekstu: ornament lub dekoracyjnie ujęta scena figuralna. [przypis edytorski]
winieta — ozdobna kompozycja graficzna rozdzielająca poszczególne części książki lub czasopisma (rozdziały, artykuły, czasem strony), często umieszczana też na stronie tytułowej lub okładce. [przypis edytorski]
Winkelmann przyznaje, że można by wymienić długi szereg (…) starszych dzieł dokonanych wspólnymi siłami — Winkelmann, Historia sztuki, część II, s. 331. [przypis redakcyjny]
Winkelried, Arnold ze Stans (zm. 1386) — legendarny szwajcarski bohater narodowy; w bitwie pod Sempach, pomiędzy wojskami szwajcarskimi a habsburskimi, miał skierować we własną pierś nieprzyjacielskie włócznie, tworząc w ten sposób wyłom w szykach bojowych wroga, dzięki czemu Szwajcarzy zwyciężyli. [przypis edytorski]
Winkelried ze Stans, Arnold — średniowieczny bohater szwajcarski (najprawdopodobniej postać fikcyjna a. legendarna), który w 1386 w bitwie pod Sempach między wojskami szwajcarskimi a austriackimi pod wodzą księcia Leopolda III Habsburga dokonał wyłomu w szyku przeciwnika przez to, że ruszył do boju z okrzykiem „Droga dla Wolności!”, chwycił pęk włóczni z pierwszej linii wroga i wbił je we własną pierś. Atak Szwajcarów, który poszedł jego śladem, zakończył się zwycięstwem. Winkelried uznawany jest za symbol poświęcenia własnego życia dla dobra ojczyzny przez odważny, celowy czyn. [przypis edytorski]
Winkelryda — chodzi o Arnolda von Winkelrieda, szwajcarski bohater narodowy, którego nazwisko stało się symbolem poświęcenia życia dla ojczyzny. Wsławił się poczas bitwy pod Sempach w 1386 r., stanowiącej punkt zwrotny w konflikcie między Związkiem Miast Szwajcarii a Habsburgami. Z okrzykiem „Droga do wolności!” rzucił się na włócznie Austriaków, przyjmując na siebie atak pierwszej linii przeważających sił przeciwnika. Przyczynił się tym do rozłamu szyków bojowych nieprzyjaciela i umożliwił atak Szwajcarom, a w konsekwencji — wygraną. Postać Winkelrieda przywołał J. Słowacki w Kordianie (proponując w miejsce mesjanistycznej wizji Polski jako Chrystusa narodów, hasło: „Polska Winkelriedem narodów”). [przypis edytorski]
Winkelrydem, wodzem i ofiarą będzie Przybyszewski — A. Potocki, Polska literatura współczesna, Warszawa 1911, II, s. 150. [przypis autorski]
winkielak (przest.) — kątownik, przyrząd stalowy w kształcie kąta prostego, używany do konstrukcji budowlanych lub okuć stolarskich. [przypis edytorski]
winkiel (z niem.) — w gwarze obozowej trójkąt naszywany na pasiaku, oznaczający kategorię więźnia; czerwony winkiel oznaczał więźnia politycznego. [przypis edytorski]
winkiel (z niem.) — w gwarze obozowej trójkąt naszywany na pasiaku, oznaczający kategorię więźnia; zielony winkiel oznaczał więźnia kryminalnego. [przypis edytorski]
winna bywszy — tu: będąc godna. [przypis redakcyjny]
winna chwała — tu: należna chwała. [przypis edytorski]
winna — dziś: powinna. [przypis edytorski]
winna macica (daw.) — winorośl. [przypis edytorski]
winnam — skrócenie od: winna jestem. [przypis edytorski]
winnaż — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: czyż winna. [przypis edytorski]
w innej bezużytecznej nauce, o której nie mam żadnego pojęcia — botanika. [przypis tłumacza]
Winnica — miasto w centralnej części Ukrainy, na wsch. Podolu. [przypis redakcyjny]
Winnica — miasto w środkowej części Ukrainy, nad Bohem. W czasie wojny polsko-bolszewickiej siedziba rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej i miejsce spotkania Symona Petlury z Józefem Piłsudskim. W latach 1937–1938 NKWD zamordował tutaj ponad 9000 osób (tzw. mord w Winnicy). [przypis edytorski]
winnica — tu: alegoria kobiety, ciała kobiecego. [przypis redakcyjny]
winno beło (starop. forma) — winne było; tj. ponosiło winę. [przypis edytorski]
winno (daw. forma) — dziś lp r.n.: winne. [przypis edytorski]
winny (…) były okoliczności (daw.) — dziś popr.: winne były (…). [przypis edytorski]
w innych księgach, u innych narodów także jest napisane, że nad porzuconym dzieckiem zlitują się i starzec, i żołnierz, i pastuch, i wilczyca. — nawiązanie do opowieści z mit. gr. i rzym., m.in. do historii Edypa, porzuconego jako niemowlę na pustkowiu z powodu przepowiedni, że zabije ojca i poślubi własną matkę, oraz do mitycznych założycieli Rzymu, Remusa i Romulusa, wykarmionych przez wilczycę. [przypis edytorski]
w innych utworach z cyklu Komedii ludzkiej — jednym z głównych węzłów, spajających w organiczną całość poszczególne utwory Balzaka, jest powieść pt. Stracone złudzenia. [przypis edytorski]
winny (daw.) — należny. [przypis edytorski]
winnymi początku rozruchów są Samarytanie z powodu owego mordu — charakterystyczny przykład kary jako zemsty ludu i gromadnej odpowiedzialności za czyn jednostki czy jednostek (patrz dalej ustęp 7). [przypis tłumacza]
w innym miejscu powiada bóg Dionizos — Żaby 1053–1056. [przypis tłumacza]
W innym miejscu utożsamia Boga żydowskiego… — Plutarch, Zagadnienia biesiadne. [przypis tłumacza]
w inny sposób (…), jakby tego (…) był pragnął — popr. w inny sposób, niżby (…) pragnął. [przypis edytorski]
winny (starop. forma) — dziś lm r. niemęskoos.: winne; nieba mi winny: nieba [są] winne [temu, co] mi [się przydarza]. [przypis edytorski]
winny — tu: należny. [przypis edytorski]
winny — tu: powinny, należny. [przypis edytorski]
winny — tu: zależny. [przypis edytorski]
wino alikanckie — wino hiszpańskie z Alicante; regionu w Hiszpanii nad Morzem Śródziemnym ze stolicą o tej samej nazwie, będącej staroż. portem; wina z Alikante, znane w staroż. Rzymie, opiewane są w klasycznej poezji arabskiej. [przypis edytorski]
wino biblińskie (gr. βίβλινος οἶνος, biblinos oinos) — wg niektórych autorów staroż. nazwa tego wina pochodziła od nazwy gór lub też od krainy Biblis w Tracji. [przypis edytorski]
winograd (daw.) — winnica, ogród winny. [przypis edytorski]
winograd (daw.) — winnica. [przypis edytorski]
winograd (daw.) — winogrona. [przypis edytorski]
