Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159631 przypisów.
toaleta — tu: ubieranie się, dopracowywanie swojego wyglądu. [przypis edytorski]
toaletowy — tu: dotyczący ubioru. [przypis edytorski]
Toar — nie istnieje w Biblii nałożnica Dawida o takim imieniu. [przypis edytorski]
tobąśmy przeżyli — przeżyliśmy z tobą (przykład ruchomości końcówki fleksyjnej czasownika). [przypis edytorski]
tobą szali, a ty sie nie czujesz — oszukuje cię, a ty nie dostrzegasz, jak jest z tobą naprawdę. [przypis redakcyjny]
tobą wszyscy stojem (starop. forma) — na tobie wszystko się opiera; stać czym a. kim: opierać się, zasadzać się na czym. [przypis edytorski]
tobacco (hiszp.) — tytoń. [przypis edytorski]
To będzie trudno — dziś poprawnie: To będzie trudne. [przypis edytorski]
to be happy (ang.) — aby być szczęśliwa. [przypis edytorski]
To be or not to be… (ang.) — Być albo nie być: oto jest pytanie. Jest to początek słynnego monologu Hamleta z tragedii Szekspira. Krasiński wraz z wieloma współczesnymi uważał te słowa za wyrażenie, którego sens w pełni mogło zrozumieć pokolenie romantyków. „Nigdy na tym świecie nie znalazłem nic, co by dla mnie dorównywało sile nieodpartej, mocy magicznej tego wiersza…”, pisał poeta w liście z r. 1834 do Joanny Bobrowej, dodając: „Dziesięć razy na dzień jest on na mych ustach lub w mej myśli”. [przypis redakcyjny]
to be or not to be… (ang.) — być albo nie być, słynny cytat z Hamleta Szekspira. [przypis edytorski]
To be or not to be, that is the question (ang.) — Czy być, czy nie być — oto jest pytanie. [przypis redakcyjny]
To be or not to be, that is the question! — Być albo nie być, oto jest pytanie (Hamlet). [przypis redakcyjny]
Tobiasz a. Tobit — postać biblijna, gł. bohater Księgi Tobiasza; jego syn, również o imieniu Tobiasz (znaczenie: „Jahwe jest moim bogactwem”), idąc za radą archanioła Rafała, przyłożył ojcu na dotknięte bielmem oczy żółć ryby wyłowionej w czasie przeprawy przez rzekę Tygrys, co przywróciło Tobiaszowi seniorowi wzrok; podobnie młody Tobiasz, dzięki archaniołowi, wypędził ze swej żony Sary złego ducha, Asmodeusza, który doprowadzał do śmierci wszystkich jej dotychczasowych wybranków. [przypis edytorski]
Tobiasz (bibl.) — syn tytułowego bohatera Księgi Tobiasza; na polecenie ojca w celu odzyskania długu podróżował z asyryjskiej Niniwy do Raga w Medii, podczas wędrówki opiekował się nim archanioł Rafael pod ludzką postacią, a towarzyszył im pies (Tb 6, 1; Tb 11, 4). [przypis edytorski]
Tobiasz — bohater biblijnej Księgi Tobiasza, bogobojny i miłosierny, wzór cnót. [przypis edytorski]
Tobiasz — postać biblijna, bohater Księgi Tobiasza: na polecenie ojca, który utracił wzrok, wyruszył do Medii odebrać dług; w podróży towarzyszył mu Azariasz, który namówił go do ślubu z Sarą, pomógł w uwolnieniu jej od złego ducha i przekazał mu sposób, w jaki może uzdrowić ślepotę ojca; po powrocie Azariasz okazał się zesłanym przez Boga aniołem Rafałem. [przypis edytorski]
Tobiasz — ten Tobijasz z Sondomierza, był śpiewak i muzyk nadworny Zygmunta III. Patrz Siarczyński, Bentkowski, Niemcewicz. [przypis autorski]
Tobie było mówić, przeklęty molu kancelaryjny, o dawnych zwycięstwach? — Ajschines porównywał szyderczo Demostenesa z Temistoklesem, Miltiadesem i Arystydesem. [przypis tłumacza]
Tobie i niewieście jeden jest początek — zgodne to z poglądem Krasińskiego wyrażonym w liście do Reeve'a, że kobiety to istoty „zupełnie ziemskie”, mające jednak zdolność „do stania się aniołami w chwili jednej” (list z 5 II 1833). [przypis redakcyjny]
tobie i twej córce gwoli (daw.) — ze względu na ciebie i twoją córkę. [przypis edytorski]
tobie i twym dzieciom osiąść przeznaczono — Io, doszedłszy w swej tułaczce do Egiptu, miała odzyskać dawną postać, urodzić syna Epaphosa i zostać żoną króla egipskiego Telegona. [przypis edytorski]
tobie k woli (starop.) — dla ciebie. [przypis redakcyjny]
Tobie k woli (starop.) — zgodnie z Twoją wolą. [przypis redakcyjny]
Tobie mdłym pachnąć kwiatem — zdanie zdefektowane; znaczy zapewne: „żeby mnie ranić, a tobie już tylko pachnąć”. Chyba że pachnąć [to; Red. WL] błąd zam. pachnąc. [przypis redakcyjny]
tobiem ja winien — tobie jestem winien. [przypis edytorski]
Tobie należy najprzód, napuszony Hanie — W A.[autografie Malczewski napisał słowo] „napuszony” nad jakimś innym zamazanym wyrazem. Rola Miecznika tutaj, odpowiada zupełnie roli Czarnego Rycerza w bitwie Grażyny z Krzyżakami. I ten w podobnym momencie rzucił się na komtura i przez powalenie go odwrócił losy walki. [przypis redakcyjny]
tobie nimas (gw.) — ciebie nie ma. [przypis edytorski]
Tobie ustąpił stróż (…) / Piekielnej brony, / Cerber — aluzja do historii Orfeusza, który wybrał się do Hadesu śladem swej zmarłej żony Eurydyki; zob. też objaśnienia do Pieśni XXI, Ks. 1. [przypis redakcyjny]
tobie — w oprac. P. Hertza: stanie się tobą. [przypis edytorski]
tobie wszystko stanie się jasne — dziś: dla ciebie wszystko stanie się jasne. [przypis edytorski]
tobież — zaimek tobie z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż: właśnie tobie. [przypis edytorski]
tobie zasię — tobie nic do tego, nie twoja sprawa. [przypis edytorski]
tobogan — sanie używane w ratownictwie górskim do transportu poszkodowanych. [przypis edytorski]
Tobolsk — miasto w azjatyckiej części Rosji, u zbiegu rzek Toboł i Irtysz; ok. 240 km na płn.-wsch. od Tiumenia; ważne centrum podboju Syberii, w XIX w. stolica guberni. [przypis edytorski]
Tobolsk — miasto w azjatyckiej części Rosji, u zbiegu rzek Toboł i Irtysz; ważne centrum podboju Syberii, w XIX w. stolica guberni. [przypis edytorski]
Tobolsk — miejscowość w zachodniej Syberii, nad Irtyszem. [przypis redakcyjny]
To bowiem wielce mu zaszkodziło, gdy grzech do grzechu przydał, gdy za zdradę biskupa obcięciem członków skarał. Ani biskupa zdrajcy tym samym nie uniewinniamy, ani zalecamy króla mszczącego się tak haniebnie; ale dajmy pokój temu przedmiotowi — w oryg. łac. Illud multum sibi nocuit, cum peccato peccatum adhibuit, cum pro tradicione pontificem truncationi membrorum adhibuit. Neque enim traditorem episcopum excusamus, neque regem vindicantem sic se turpiter commendamus, sed hoc in medio deferamus. Mowa tu o skazaniu za zdradę w 1079 r. na obcięcie członków biskupa krakowskiego Stanisława, co wywołało bunt możnych i zmusiło Bolesława Szczodrego do ucieczki z kraju. [przypis edytorski]
toby ja ją był porwał — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: tobym ja ją porwał wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia). [przypis edytorski]
To byłoby bezcelowym — dziś raczej: To byłoby bezcelowe. [przypis edytorski]
toby mię (…) była zaraz do nich była odwiezła — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: toby mnie wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia) zaraz do nich odwiozła. [przypis edytorski]
to bym się (…) do Julci wybierała — do Julii Tetmajerowej, do Ludzimierza. [przypis redakcyjny]
to bynajmniej cechy jej niższości stanowić nie może — nie może to być w najmniejszym stopniu uznawane za cechę równoznaczną z niższością. [przypis edytorski]
to by ona [wręcz konieczna przyczyna świata poza światem], jako najwyższy człon w szeregu przyczyn przemian świata, rozpoczynała dopiero istnienie tych drugich i ich szereg — słowo zaczynać bierze się w dwojakim znaczeniu. Pierwsze jest zawsze czynne, kiedy przyczyna zaczyna szereg stanów jako swój skutek (infit); drugie jest bierne, kiedy przyczynowość sama się wszczyna w przyczynie (fit). Wnioskuję tutaj z pierwszego o drugim. [przypis autorski]
Toby się ojców zamek — Poeta, starając się odtworzyć język potoczny, często wprowadza to w znaczeniu: przeto, więc; por. w. 521, 527, 529. [przypis redakcyjny]
Toby w sercu osiadły ten dym i ich Cienie — ich tj. tych popalonych zamków i pozabijanych ludzi; w sercu osiadły: tj. zaciążyły na sumieniu. [przypis redakcyjny]
toć (daw., gw.) — przecież. [przypis edytorski]
toć (daw., gw.) — przecież; to przecież. [przypis edytorski]
toć (daw.) — konstrukcja z partykułą -ci, skróconej do -ć w funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
toć — daw. przecież. [przypis edytorski]
toć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
toć (daw.) — tu: przecież. [przypis edytorski]
toć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: to przecież. [przypis edytorski]
toć nie było wiadomo (daw.) — to ci nie było wiadome. [przypis edytorski]
toć przecie — dziś: to przecież. [przypis edytorski]
toć — przecież. [przypis redakcyjny]
toć (przest.) — wszakże, przecież. [przypis edytorski]
toć są prawa na wszystko (…) dopiero wtedy zgadzałoby się oskarżenie z postępowaniem jego — słuszny zarzut; toteż Demostenes będzie powtarzał go niezmordowanie. Oskarżenie Ajschinesa zawiera w istocie potworne kłamstwa, wymyślone dla zaokrąglenia godnej miary; wytoczone z osobna, przeszłyby granicę nawet tego, na co pozwalały sądy ateńskie. [przypis tłumacza]
toćże — toć (daw., gw.): przecież, połączone z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
toćże — toć (daw.): przecież, połączone z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
to chata Santona (…) — W Atenach, na gruzach koscioła Jowisza, Santon, derwisz turecki, zbudował chatę… [przypis autorski]
tochmy (…) wygrali (daw.) — to wygraliśmy [przypis edytorski]
Tochtainišius — Tochtainišius šaukės ne kartą Vytauto pagalbos prieš Tamerlaną, pabėgęs iš Aukso Ardos. [przypis autorski]
Tochtamysz — (zm. 1406) chan tatarskiej Złotej Ordy w latach 1380–1395, pokonany przez Timura zbiegł na Litwę, skąd bezskutecznie starał się odzyskać władzę. [przypis edytorski]
To cię prędzej uspokoi (…) roztopi się twój lęk — W. Berent, Próchno [w:] Pisma, III, s. 117. [przypis autorski]
tociechmy byli weseli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: to ci byliśmy weseli; znaczenie: ależ mieliśmy zabawę. [przypis edytorski]
to ciekawsza (…) ważniejsza (daw.) — w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: to ciekawsze (…) ważniejsze. [przypis edytorski]
tociem już stary — inaczej: toć jestem już stary; przecież już jestem stary. [przypis edytorski]
tociem — toć jestem; przecież jestem. [przypis edytorski]
To cień świadczącej krzywo Putyfary — Żona Putifara i Sinon Grek, oboje fałszywie świadczący; ta Józefa, którego chciała wciągnąć do winy, fałszywie oskarżyła przed mężem; a ten fałszywą wieścią o koniu drewnianym, którego Grecy zostawili pod murami Troi, oszukał Trojan. Za to oboje w zgniłej gorączce tarzają się tu po ziemi. [przypis redakcyjny]
To, co by trzeba przeżywać czynem całe lata, objąć można okiem myśli w jednej chwili — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 3. [przypis autorski]
To, co czynię (…) dogmatem jest niszczenie życia — S. Przybyszewski, Dzieci szatana, s. 227. [przypis autorski]
To co dla przodka licznych pokoleń jest naturalnym gestem (…) życia najbardziej znaczącego, najbardziej płodnego w następstwa — S. Brzozowski, Dzieła wszystkie, T. VIII, Legenda Młodej Polski, Warszawa 1937, s. 409–411. [przypis autorski]
To, co jest obdarzone rozumem (…) — ten cytat i nast. z Cicerona, O naturze bogów, III, 9. [przypis tłumacza]
To co mistrz Wincenty w historyi swej pisze… — Dosłownie z życia Grzegorza, przez Kallimacha. (przyp. aut.) [przypis autorski]
To, com od dzieciństwa tak gorąco kochał (…) — mowa o śmierci jenerała Krasińskiego. [przypis redakcyjny]
to, co mu syn zrobił — syn Kronosa, Zeus, obalił i uwięził ojca; zob. Hezjod, Teogonia 453 i nast. [przypis edytorski]
To, co nazywamy dorobkiem kulturalnym ludzkości, to, co ukazuje się nam jako rozum ludzki, jego treść — jest utrwalonym przez mowę wynikiem przeżyć różnych, ściśle określonych grup ludzkich. Ciągłość abstrakcyjną stwarzamy my sami; — nie istnieje ona jako rzeczywistość, jest naszym dziełem, jak jej najbardziej rzucający się w oczy zewnętrzny równoważnik — podstawa jednostajnej chronologii — czas historyczny. Nad wyraz pięknie wyłożył to w swym nieskończonym dziele Di un secolo al altro, nasz nieodżałowany, wielki mistrz Antonio Labriola. Żyjący (cisną się doprawdy pod pióro słowa klasycznej formuły pozdrowienia „oby żył wiecznie”) nauczyciel nasz Jerzy Sorel poprowadził dalej i głębiej pracę Labrioli. Przewyższa go on siłą intuicji, głębią ujęcia, rozległością wiedzy, ustępuje mu w jasności wykładu; chociaż dla każdego, kto oswoi się z przesyconym życiem na gorącym uczynku schwytanej myśli — stylem Sorela — mdłym musi stać się wszelki inny sposób pisania. Sorel nie buduje architektonicznych całości literackich, ale buduje samą myśl w głowie czytelnika, stwarza jakby nowe komórki i włókna mózgowe, rozbudza procesy myślowe, „tworzy powołania”, jak sam on się wyraża. Nie wykłada on. Stoi w żywym punkcie myśli i sam bezpośrednio z wewnątrz nią kieruje, jednocześnie wyposaża on nas w nową wiedzę i w wytwarzający ją i ujmujący organ. Czytanie jego pism jest nieustannym wzrostem intelektualnym; on to najdoskonalej dziś włada metodą, przechodzącą od wyników myślowych do samego procesu życia, które je stworzyło. Jego historia Jehowy, naszkicowana w Systéme historique de Renan, historia w ogóle żydostwa — to arcydzieła nowoczesnej nauki historycznej. Stąd wysnuwa się wniosek: prawdziwie płodną jest nie krytyka pojęć, lecz krytyka form życia, które je tworzy, badanie stopnia i rodzaju ich żywotności. Sorel nie szematyzuje: tworzy on naokoło każdego tworu życiowego cały szereg kwestionariuszy; wie on, że życie nie jest procesem logicznym, posiada zmysł dla jego irracjonalnych połączeń i poruszeń, ten zmysł kulturalnych środowisk, moralnej atmosfery ich, na którym całkowicie zbywało takiemu olbrzymowi, jak Karol Marks. Dzięki Sorelowi też materializm dziejowy zmienił całkowicie swe oblicze. Posiadając gruntowną wiedzę matematyczną, źródłową znajomość świata starożytnego, fachową znajomość historii chrześcijaństwa i spraw Kościoła, rozległą i różnostronną kulturę filozoficzną (Vico, Hegel, Cournot, Bergson), wszechstronne wykształcenie ekonomiczne (prócz Marksa, przeszedł on szkołę Pareta, prócz klasyków zna przedstawicieli szkoły historycznej, szkołę Le Play), niezmierne oczytanie w literaturze socjalistycznej, gruntowne, jedyne dziś rozumienie całej rozciągłości pracy myślowej Proudhona, orientując się w świecie sztuki i literatury, nieustannie pracując nad zagadnieniami prawa, ekonomii, metodologii, filozofii, jest Sorel jedną z najwszechstronniej i najgłębiej pracujących głów nowoczesnych. Długie lata jeszcze — czuje to piszący — nie będzie pomiędzy Sorelem a światem czytelników stosunku prócz tego, który scharakteryzował Goethe: sollt was zulernen. Za każdym razem, gdy powracam do wielokrotnie już przestudiowanych książek Sorela, czuję się szczęśliwszym, coraz pełniej obejmuję i dostrzegam bezmiar pracy, dokonywanej przez tego wielkiego myśliciela i głębokiego człowieka. [przypis redakcyjny]
to, co on wybrał, nie było rzeczą najbezpieczniejszą. Mógł mianowicie… — krok Agesilaosa był dzielny, ale nie był bezpieczny. Widocznie Agesilaos pragnął wyzyskać dotychczasowe zwycięstwo i zniszczyć Teban doszczętnie, a nie tylko dotkliwie przerzedzić ich szeregi. Zastąpił im więc drogę i starał się złamać ich frontowym atakiem, co było trudne, gdyż Tebanie byli dzielnymi i silnymi żołnierzami, a falanga ich liczyła więcej ludzi w głąb (25) niż spartańska (8). Toteż zamiar Agesilaosa nie udał się. [przypis tłumacza]
to, co podał na piśmie — tj. wniosek. [przypis tłumacza]
To, co romansopisarze nazywają boleścią nie do przezwyciężenia (…) uznaje świętego, bo musi go sobie pomyśleć jako swój kontrast — K. Irzykowski, Notatki z życia, obserwacje i motywy, s. 132–133 (12 II 1894). [przypis autorski]
to coś, co trzyma Kopernik na pomniku — sfera armilarna, sferyczne astrolabium: dawny przyrząd astronomiczny złożony z wielu pierścieni, służący do wyznaczania współrzędnych obiektów na niebie; postać Mikołaja Kopernika na pomniku w Warszawie, znajdującym się u zbiegu ulic Nowy Świat i Krakowskie Przedmieście, trzyma w lewej dłoni sferę armilarną, zaś w prawej cyrkiel. [przypis edytorski]
to, co świat przeżywa obecnie, nie ma żadnych analogii… — ibid., s. 318. [przypis autorski]
To, co się dziś na świecie dzieje, nie jest kryzysem humanizmu… — por. [Bierdiajew], Sud'ba czełowieka w sowremiennom mirie, Paris 1934, s. 14–15. [przypis autorski]
To co się w historii literatury i sztuki pisze o szkołach (…) literatury niemieckiej w. XIX — Z pism I. Matuszewskiego. III. Słowacki i nowa sztuka, s. 328. [przypis autorski]
to, co trzęsiono około tej dziewki — [tu:] to, co o niej głoszono, rozpowiadano. [przypis redakcyjny]
to, co u ciebie w łaskach, a co pan Żeleński dźwiękami swymi podniósł i ozdobił — muzyka skomponowana do wielu utworów Gabrielli. [przypis redakcyjny]
To, co wam powiem, stanie się albo się nie stanie — O Laertiade, quidquid dicam, aut erit, aut non (Horacy, Satires, 2). [przypis tłumacza]
To, co zdawało się nic już dla mnie nie znaczyć, okazało się wszystkim! Jakże niewiele wiemy sami o sobie — fragment dopisany. [przypis tłumacza]
Tocqueville, Charles Alexis de (1805–1859) — francuski myśliciel polityczny, historyk i dyplomata, jeden z klasyków współczesnego liberalizmu; autor m.in. dzieła O demokracji w Ameryce (t1. 1835, t2. 1840), zawierającego analizę ustroju społecznego i politycznego Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Tocqueville, właśc. Alexis Henri Charles Clérelde de Tocqueville (1805–1859) — fr. myśliciel polityczny, socjolog, polityk; autor dzieła O demokracji w Ameryce, uchodzącego za wnikliwą analizę społeczeństwa demokratycznego. [przypis edytorski]
to czapeczkę, to pióreczko — Polacy dawni nosili u czapek pióra strusie, orle, czaple. [przypis redakcyjny]
To Czatyrdah — najwyższa w paśmie gór krymskich na brzegu południowym; daje się widzieć zdaleka, niemal na 200 wiorst, z różnych stron, w postaci olbrzymiej chmury sinawego koloru. [przypis autorski]
to, czego się żałuje (…) — przykłady zaczerpnięte z Cycerona: Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, III, 34. [przypis tłumacza]
toczek (z fr. toque) — niewielki kapelusz bez ronda. [przypis edytorski]
Toczka, toczka, zapiataja, Minus rozica kriwaja — Ruczka, ruczka i krużok Nożka, nożka i pupok. — ros. wierszyk opisujący rysowanie schematycznej postaci ludzkiej. [przypis edytorski]
toczno (ros.) — dokładnie. [przypis edytorski]
toczno (z ros.) — dokładnie, ściśle. [przypis edytorski]
toczyć głazy wpół schylony — Patrz Piekło, pieśń VII. [przypis redakcyjny]
toczyć okresy (daw.) — wygłaszać zdania. [przypis edytorski]
