Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 469 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159187 przypisów.
Szantela — Chantelles, miasteczko w Bourbonnais. [przypis tłumacza]
szantrapa (obelż.) — kobieta niesympatyczna, złośliwa a. niemoralna. [przypis edytorski]
szantrapa (obelż.) — złośliwa, kłótliwa kobieta. [przypis edytorski]
szanują i ufają dzieciom — dziś popr.: szanują dzieci i ufają im. [przypis edytorski]
Szanujcież się dobrze teraz, Panowie Polacy! — dwa wiersze te nie dały się przetłumaczyć dosłownie; ręka drgnęła od zgrozy i oburzenia. [ukr. Шануйтеся ж, вражі ляхи, Скажені собаки: strzeżcie się, nienawistni Polacy, nieczyste psy. Red. WL]. [przypis tłumacza]
szapki dołoj (z ros.) — czapki z głów. [przypis edytorski]
szapoklak — składany cylinder, noszony na przełomie XIX i XX w. do uroczystego stroju. [przypis edytorski]
szapoklak (z fr. chapeau: kapelusz, claque: klaps, odgłos klaśnięcia) — składany cylinder; popularny element stroju męskiego na przełomie XIX i XX w. [przypis redakcyjny]
szapoklak (z fr.) — składany cylinder. [przypis edytorski]
szaraban (z fr. char à bancs: wóz z ławkami) — wóz do przewozu ludzi, bryka. [przypis redakcyjny]
szaraczkowy — zrobiony z szaraczek, płótna albo sukna szarej barwy. [przypis redakcyjny]
szaraczkowy — z taniego, szarego płótna, nie bielony i nie farbowany. [przypis edytorski]
szarada — rodzaj rymowanej zagadki słownej. [przypis edytorski]
szarada — rodzaj zagadki opartej na grze słów. [przypis edytorski]
szarada (z fr.) — tu: zagadka. [przypis edytorski]
szarafan (daw.) — suknia a. płaszcz. [przypis edytorski]
szarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — a. sarafan, daw. długi kaftan męski bez rękawów; dziś: rosyjski kobiecy strój ludowy, rodzaj długiej sukni z wysoką talią, bez rękawów a. z wszytymi rękawami z tkaniny bieliźnianej. [przypis edytorski]
szaraga — rodzaj wieszaka na ubrania w postaci stojącej ramy z haczykami a. kołkami. [przypis edytorski]
szaragi — rodzaj wieszaka na ubrania w postaci stojącej ramy z haczykami a. kołkami. [przypis edytorski]
szaraj (daw.) — dziś: seraj, tu w znaczeniu: część rezydencji bogatego muzułmanina, w której mieszkają kobiety; harem. [przypis edytorski]
szaraj — saraj, pałac. [przypis redakcyjny]
szaraj — właśc. seraj, pałac. [przypis redakcyjny]
szarak — ubogi szlachcic. [przypis redakcyjny]
szara pycha — próżna, szlachecka pycha; [szara:] od odzienia, jakie [prosta] szlachta nosiła. [przypis redakcyjny]
szara siostra — szarytka, siostra Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, założonego w 1633 we Francji, a zajmującego się opieką nad chorymi. [przypis edytorski]
szarasy (starop.) — [forma W.lp od szaras; inaczej:] w szarej sukni szlachcicu. [przypis redakcyjny]
szarawary — długie, bufiaste spodnie, marszczone w pasie i w kostkach, noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]
szarawary — długie, bufiaste spodnie, zwężane na kostkach, noszone głównie w krajach arabskich, Indiach itp.; w Polsce popularne w XVI i XVII wieku. [przypis edytorski]
szarawary — długie, bufiaste spodnie, zwężane na kostkach. [przypis edytorski]
szarawary —inaczej hajdawery; długie, szerokie, bufiaste spodnie; element tradycyjnego stroju orientalnego. [przypis edytorski]
szarawary — rodzaj szerokich, bufiastych spodni. [przypis edytorski]
szarawary — szerokie, bufiaste spodnie, modę na nie przejęła od Turków w XVII w. polska szlachta, a także Kozacy. [przypis edytorski]
szarawary — szerokie, długie, bufiaste spodnie noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]
szarawary — szerokie spodnie. [przypis edytorski]
szarawary — tu ogólnie: spodnie. [przypis edytorski]
szarawary (z pers. za pośr. ukr.) — spodnie szerokie, buchaste. [przypis redakcyjny]
szarawary z radła — szerokie, długie, bufiaste spodnie noszone na Wschodzie i w Polsce XVI–XVIII w., wykonane z płótna. [przypis edytorski]
szarfa dla cara — szarfą, stanowiącą dekorację munduru carskiego, udusili spiskowcy cara Pawła. [przypis edytorski]
szarga (daw.) — szaruga, słota. [przypis redakcyjny]
szarga — szaruga, burza. [przypis edytorski]
szariaż (z fr. charriage, geol.) — dziś: nasunięcie a. płaszczowina, struktura geol. powstała wskutek przemieszczania i przeważnie sfałdowania warstw skalnych oderwanych od podłoża, na którym się osadziły. [przypis edytorski]
szarłat (daw.) — szkarłat, purpura. [przypis edytorski]
szarlatan — oszust. [przypis edytorski]
Szarlemań — właśc. Karol Wielki, (ok. 742/747–814), sławny dzięki sukcesom militarnym i dyplomatycznym. Władca mocarstwa rozciągającego się na ziemiach dzisiejszych Niemiec, Francji, Austrii, zachodniej Hiszpanii i północnych Włoch. W r. 800 otrzymał od papieża tytuł cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]
szarlot (fr. charlotte) — czepek. [przypis edytorski]
Szarlottenburg, właśc. Charlottenburg — daw. miasto w Niemczech, obecnie: dzielnica Berlina. [przypis edytorski]
szarmanctwo — dziś popr.: szarmanckość, tj. wyszukana grzeczność. [przypis edytorski]
szarmeza (z fr.) — miękka tkanina jedwabna na sukienki. [przypis edytorski]
Szarogrod — Szarogród, miasteczko w b. województwie podolskiem, w powiecie latyczowskim, nad rz. Moraszką, poboczną Morachwy. [przypis redakcyjny]
szarota — roślina z rodziny astrowatych. [przypis edytorski]
szarpajmy — dziś popr.: szarpmy. [przypis edytorski]
szarpie — bandaże sporządzane z dartego na pasy płótna. [przypis edytorski]
szarpie — bandaże z podartego na pasy płótna. [przypis edytorski]
szarpie (daw.) — bandaże z porwanych materiałów. [przypis edytorski]
szarpie (daw.) — daw. materiał na opatrunki, tworzony z nitek wyrywanych z płótna; szapieśmy skubały — skubałyśmy płótno na szarpie. [przypis edytorski]
szarpie — daw. materiał na opatrunki sporządzany z nitek wyskubywanych z kawałków płótna. [przypis edytorski]
szarpie (daw.) — materiał opatrunkowy zrobiony z płótna dartego (szarpanego) na pasy. [przypis edytorski]
szarpie — dawny materiał na opatrunki sporządzany z nitek wyskubywanych z kawałków płótna. [przypis edytorski]
szarpie — materiał opatrunkowy z nitek wyszarpanych z płótna. [przypis edytorski]
szarpie mną tęsknica za wieszczem Eurypidem — Eurypides zmarł rok przed zaprezentowaniem Żab. W Atenach sztuki teatralne wystawiano w ramach świąt religijnych ku czci Dionizosa, dlatego właśnie Dionizos, skądinąd bóg płodności i wina, szczególnie interesuje się sztuką dramatyczną i jej twórcami. [przypis edytorski]
szarpła — dziś popr.: szarpnęła. [przypis edytorski]
szarszan — rodzaj szabli. [przypis edytorski]
szarsza — tkanina wełniana przetykana jedwabiem. [przypis edytorski]
szarsza — tkanina z drobnymi, ukośnymi prążkami. [przypis edytorski]
szarszedron a. sersedrom — daw. lekka tkanina półwełniana o jedwabnej osnowie, wytwarzana w Europie zach. od XVI w. [przypis edytorski]
szarszun (starop.) — gatunek pałasza, [tj. szabli]. [przypis redakcyjny]
szarszun (starop.) — gatunek szabli; [źródło:] Słownik Lindego. [przypis redakcyjny]
szarszun (starop.) — miecz. [przypis redakcyjny]
szarszun (starop.) — szabla. [przypis redakcyjny]
szarwark — przymusowe świadczenia w robociźnie wykonywane przez ludność wiejską dla publicznego pożytku, najczęściej przy budowie i naprawie dróg, mostów i wałów przeciwpowodziowych. [przypis edytorski]
szarwark — przymusowe świadczenia w robociźnie wykonywane przez ludność wiejską, rodzaj pańszczyzny; szarwarki służyły celom publicznym, w ramach tych prac budowano i naprawiano drogi, mosty czy wały wzdłuż brzegów zbiorników wodnych. [przypis edytorski]
szarwark — roboty pańszczyźniane w daw. Polsce przy drogach i mostach. [przypis redakcyjny]
szarwark — wspólna praca całej wsi dla publicznego pożytku, najczęściej przy budowie i naprawie dróg; gospodarze byli zobowiązani do pracy z koniem i wozem, komornicy pieszo. [przypis edytorski]
szarytka — członkini katolickiego zakonu Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo (pot. szarytki, także: wincentynki, siostry miłosierdzia) zał. przez Wincentego a Paulo i Ludwikę de Marillac w 1633 r.; celem zgromadzenia jest pomaganie chorym i słabym m.in. przez prowadzenie szpitali, pielęgnowanie chorych w ich domach oraz działalność charytatywną. Prowincja Galicyjska zakonu powstała w 1799 r., a w 1859 Dom Centralny Prowincji Galicyjskiej został przeniesiony ze Lwowa do Krakowa i zmieniła nazwę na Prowincja Krakowska, oprócz której istnieje jeszcze Prowincja Chełmińsko-Poznańska i Prowincja Warszawska zakonu. [przypis edytorski]
szarytki — katolickie zgromadzenie zakonne. [przypis edytorski]
szarża — tu: zawód. [przypis redakcyjny]
szarża (z fr.) — atak w teatrze: przejaskrawienie, popis. [przypis edytorski]
szarża (z fr.) — stopień, urząd; tu: przystawstwo. [przypis redakcyjny]
szarżerunek (z fr. za pośr. niem.) — obrót, strzelanie. [przypis redakcyjny]
szarzać (daw.) — szargać, poniewierać; tu może: szafować, ryzykować. [przypis edytorski]
szarzać — narażać, ośmieszać. [przypis redakcyjny]
szarzać się — poniewierać się. [przypis redakcyjny]
szarza — szarość. [przypis edytorski]
szaser — strzelec w armii Księstwa Warszawskiego. [przypis edytorski]
szasery — ciemne spodnie z lampasami. [przypis edytorski]
szaserzy (z fr. chasseur: strzelec, myśliwy) — typ piechoty, a następnie lekkiej kawalerii, istniejący w armii francuskiej od poł. XVIII w. [przypis edytorski]
szaserzy (z fr. chasseur: strzelec, myśliwy) — typ piechoty, a następnie lekkiej kawalerii, istniejący w armii fr. od połowy XVIII w.; oddziały strzelców konnych na wzór fr. posiadało również wojsko Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]
szaspot (hist. wojsk.) — jednostrzałowy karabin odtylcowy używany w armii francuskiej w 2. poł. XIX w., skonstruowany w 1866 przez A. A. Chassepota. [przypis edytorski]
Szas — sześć części Miszny, Talmud. [przypis tłumacza]
szaszłyki i azu — tubylcze potrawy z baraniny. [przypis autorski]
szaszówki — może: staszówki, lekkie szable, wyrabiane w Staszowie (w Sandomierskiem). [przypis redakcyjny]
szaszorzy (daw.) — orli. [przypis redakcyjny]
szata krwawa Dejaniry — Dejanira, żona Heraklesa, dowiedziawszy się o jego zdradzie, przesłała mu szatę przesyconą krwią centaura Nessosa, która wżarła się w ciało Heraklesa, sprawiając straszne bóle. Dejanira, zrozpaczona tym, popełniła samobójstwo. Stała się symbolem cierpienia bez nadziei ratunku. Słowacki zwracał się w Grobie Agamemnona do Polski: „Zrzuć do ostatka te płachty ohydne, / Tę Dejaniry palącą koszulę”. [przypis redakcyjny]
szatańskie milczenie — niem. höllisches Schweigen, raczej: piekielna cisza. [przypis edytorski]
szatańskież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy szatańskie. [przypis edytorski]
szatan i anioł śmierci, to jakby jedna i ta sama osoba — sam grzech prowadzi do śmierci. [przypis tłumacza]
szatanowi zlecone (przen.) — przeklęte. [przypis redakcyjny]
szatanu — dziś popr. forma C. lp: szatanowi. [przypis edytorski]
Szata-Usz — dziś popr.: Chattahoochee, rzeka która łączy się z rzeką Flint i jako Apalachicola wpływa do Zat. Meksykańskiej. [przypis edytorski]
Szatel Arab — dziś popr.: Szatt al-Arab, rzeka w płd. Iraku, o dł. ok. 200 km, tworzona przez połączenie wód Eufratu i Tygrysu, uchodząca do Zatoki Perskiej. [przypis edytorski]
