Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
powstali niewolnicy przeciw panom, wyzwoleńcy przeciw szlachcie, sami ogłaszając się panami (…) bunt podnieśli przeciw biskupom i kapłanom — kronikarz opisuje tu powstanie ludowe 1038, które wybuchło w Wielkopolsce, doprowadzając do wewnętrznej anarchii w państwie; było to wydarzenie kulminacyjne tzw. reakcji pogańskiej, czyli szeregu wystąpień ludności na ziemiach polskich przeciwko obciążeniom nakładanym przez prawo książęce oraz przeciwko odgórnemu wprowadzaniu chrześcijaństwa, sankcjonującego nowy typ władzy wczesnofeudalnej. [przypis edytorski]
powstańca grecki — bohaterem tytułowym jest powstaniec, który brał udział w walkach wyzwoleńczych Greków przeciw Turkom w latach 70. XVIII w. Utwór nawiązuje również do powstania z lat 1821–30, które doprowadziło do ogłoszenia niepodległości Grecji. [przypis edytorski]
powstański — powstańczy. [przypis edytorski]
powstania w Dreźnie, Iserlohn, Elberfeldzie, Palatynacie i Badenii — seria spontanicznych powstań republikańskich w Niemczech, mających miejsce od maja do lipca 1849, na rzecz uznania konstytucji uchwalonej przez Frankfurckie Zgromadzenie Narodowe, ogólnoniemiecki parlament, zwołany w konsekwencji Wiosny Ludów w celu zjednoczenia Niemiec. [przypis edytorski]
powstanie barcelońskie — zapewne mowa o ulicznych starciach między siłami rządowymi (Gwardia Szturmowa) a milicjami anarchosyndykalistów, które miały miejsce w Barcelonie między 3 a 8 maja 1937, w czasie wojny domowej w Hiszpanii; przybycie posiłków Gwardii z Walencji doprowadziło do zawieszenia broni i zaprzestania walk; tzw. dni majowe w Barcelonie stanowiły kulminacyjny epizod konfliktu między przedwojenną prawowitą władzą republikańską a nurtem rewolucji hiszpańskiej. [przypis edytorski]
powstanie Busziriego (1888–1889) — antykolonialne powstanie miejscowej ludności w niemieckiej Afryce Wschodniej, zarówno arabskiej, jak i różnych szczepów Suahili, pod wodzą Busziriego Ibn Salima; stłumione przez wojska płatnych najemników sudańskich dowodzonych przez oficerów niemieckich pod wodzą Wissmana, dzięki współpracy z Brytyjczykami w Afryce Wschodniej i zablokowaniu wybrzeża, co odcięło powstańcom drogi zaopatrzenia w broń. Busziri został pojmany i powieszony. [przypis edytorski]
powstaniec — nowicjusz w rzemiośle złodziejskim. [przypis edytorski]
Powstaniec z 1863 r. — uczestnik powstania styczniowego. [przypis edytorski]
powstanie czerwcowe — powstanie robotnicze w Paryżu w dniach 22–26 czerwca 1848, wywołane zamknięciem Warsztatów Narodowych przez Rząd Tymczasowy oraz dekretem o przymusowym poborze do armii wszystkich zatrudnionych w nich mężczyzn; krwawo stłumione przez wojsko. [przypis edytorski]
powstanie Jończyków — w 499 p.n.e. miasta greckie w Jonii, zachodniej części wybrzeża Azji Mniejszej, podbitej przez państwo perskie, zbuntowały się i uzyskały militarne wsparcie od Aten; po krwawym stłumieniu powstania (494) Persowie wysłali ekspedycję przeciw Atenom (490). [przypis edytorski]
Powstanie Kwietniowe — Chodzi o wzniecone przez Żydowską Organizację Bojową powstanie w getcie warszawskim, które trwało od 19 kwietnia do 16 maja 1943 r. [przypis edytorski]
powstanie majowe — Dos de Mayo (z hiszp. 2 maja), ludowe powstanie, które wybuchło w Madrycie w czasie wojny niepodległościowej z Francuzami w 1808 roku. Sceny z powstania uwiecznia obraz Goi z 1814 r., zatytułowany Trzeci maja 1808, znany też jako Rozstrzeliwanie na wzgórzu księcia Pío lub Rozstrzelanie powstańców madryckich. [przypis edytorski]
powstanie — oczywiście, mowa o powstaniu sipajów; [tj. masowych antybrytyjskich wystąpieniach zbrojnych w Indiach w latach 1857–1859, zainicjowanych przez wojskowych wywodzących się z miejscowej ludności, czyli tzw. sipajów; red. WL]. [przypis tłumacza]
powstanie Ostranicy a. powstanie Ostranicy i Huni — powstanie kozackie wywołane w 1638 r. przez Jakuba Ostranicę i Dymitra Hunię. [przypis edytorski]
powstanie — powstanie styczniowe, polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, które wybuchło 22 stycznia 1863 roku. [przypis edytorski]
powstanie sipajów (1857–1858) — powstanie w Indiach przeciwko Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, działającej jako niezależna władza kolonialna w imieniu Korony brytyjskiej; zapoczątkowane przez bunt oddziałów sipajów, czyli żołnierzy indyjskich w armii brytyjskiej, było wspierane przez lokalnych książąt; ostatecznie zostało krwawo stłumione, lecz skutkiem powstania było zlikwidowanie Kompanii Wschodnioindyjskiej i przejęcie władzy w Indiach bezpośrednio przez Koronę brytyjską. [przypis edytorski]
powstanie sipajów (1857–1858) — wielkie powstanie w Indiach przeciwko Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, działającej jako niezależna władza kolonialna w imieniu Korony brytyjskiej. Zostało zapoczątkowane przez bunt oddziałów sipajów, czyli żołnierzy indyjskich w armii brytyjskiej, i było wspierane przez lokalnych książąt. Skutkiem krwawo stłumionego powstania było zlikwidowanie Kompanii Wschodnioindyjskiej i przejęcie władzy w Indiach bezpośrednio przez Koronę brytyjską. [przypis edytorski]
powstanie — tu: powstanie warszawskie; zbrojne wystąpienie przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w dniach 1 sierpnia–3 października 1944 r. [przypis edytorski]
powstawać na co (daw.) — przeciwstawiać się czemu, sprzeciwiać się czemu. [przypis edytorski]
powstawać — tu: oburzać się. [przypis edytorski]
Powstawanie gatunku — właśc. O powstaniu gatunku, ang. On the Origin of Species (1859), przełomowe dzieło Karola Darwina, w którym badacz tłumaczył zróżnicowanie występujące w przyrodzie wśród organizmów żywych jako efekt dziedziczenia modyfikacji. [przypis edytorski]
powstawszy, odparłem atak — w r. 343; przed rokiem przy podobnej sposobności wygłosił Drugą Filipikę. [przypis tłumacza]
powstrzymywał — ἀνεῖργεν (N), εἶργε (D). [przypis tłumacza]
powsząd (neol.) — wszędzie. [przypis edytorski]
powszędy (daw.) — wszędzie. [przypis edytorski]
Powszechna deklaracja praw człowieka — zbiór niezbywalnych praw człowieka uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 r. [przypis edytorski]
powszechna opinia tak obrusza się na despotyzm i zdaje się dążyć do ustanowienia narodów wolności na złączeniu szlachty z miastami — wzorem fr. Zgromadzenia Narodowego. [przypis redakcyjny]
powszechna wiara — katolicka. [przypis redakcyjny]
Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie — urządzona w 1894 we Lwowie wielka wystawa osiągnięć gospodarczych i kulturalnych Galicji oraz prezentacja narodowej sztuki i kultury wszystkich polskich ziem. Przygotowanie wystawy trwało dwa lata, zwiedziło ją ponad milion osób. [przypis edytorski]
Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu (PWK) — wielka impreza wystawiennicza, trwająca od 16 maja do 30 września 1929 w Poznaniu, zorganizowana z okazji dziesięciolecia odzyskania niepodległości, w celu zaprezentowania dorobku odrodzonego państwa. Wystawę zwiedziło 4,5 miliona osób, w tym ok. 200 tys. z zagranicy, łącznie z oficjalnymi delegacjami z przedstawicielami rządów. W prasie światowej ukazały się tysiące artykułów na temat wystawy i Polski. [przypis edytorski]
powszechne dni — wyd. lwowskie ma: powszedne. [przypis redakcyjny]
Powszechne jest mniemanie, że skorpion otoczony żarem sam siebie żądłem zabija. Naturaliści sprzeczają się dotąd, czy owad popełnia samobójstwo dobrowolne, czy tylko wpadłszy w konwulsje, mimowolnym ruchem żądła ranę sobie zadaje. Dla dobra skorpionów życzyć by należało, aby to pytanie rostrzygniono. Skoro by raz uznano, że skorpiony są Katonami owadów, zostawionoby przecie w pokoju tych męczenników historii naturalnej. [przypis autorski]
Powszechnie szanowany pułkownik (…) już jej nie ujrzał — rad jestem, że mogę cudzymi słowami opowiedzieć niezwykłe fakty, które miałem sposobność oglądać. Z pewnością bez p. Weissa nie byłbym przytoczył tego rysu. Opuściłem nie mniej znamienne spostrzeżenia Z Walencji i z Wiednia. [przypis autorski]
powszechniki — uniwersalia; termin filozoficzny z dziedziny metafizyki, oznaczający coś, co może być posiadane przez wiele różnych rzeczy jednocześnie; powszechnikami są zarówno idee Platońskie, jak i cechy obiektów czy relacje między nimi. [przypis edytorski]
powszednego — dziś: powszedniego. [przypis edytorski]
powszedni — tu: zwykły. [przypis edytorski]
po wszelkiej formie — dziś: zgodnie z wszelkimi formami towarzyskimi. [przypis edytorski]
po wszem [państwie] (starop. forma) — w całym. [przypis edytorski]
po wszym ziemiam (starop.) — po wszech ziemiach; po wszystkich krajach. [przypis edytorski]
po wszystkich kurach — tzn. po ostatnich pianiach kogutów, po północy. [przypis edytorski]
Po wszystkie czasy wiele rozprawiano o najlepszej formie rządu, nie zważając, że każda z nich jest w pewnych wypadkach najlepsza, a w innych najgorsza — w przeciwieństwie do formy państwa, forma rządu ma zatem zawsze tylko relatywną wartość. [przypis tłumacza]
po wszystkiem (starop.) — po całym [mieście]. [przypis edytorski]
po wszystkiem (starop.) — po całym [obozie]. [przypis edytorski]
Po wszystkiey prawie nad którego ziemi/ Sroższego wieki tamteczne nie miały (starop.) — zamiast: Nad którego wieki tamteczne nie znały sroższego po wszystkiej prawie ziemi. [przypis redakcyjny]
po wszytkiem świecie (starop.) — po całym świecie. [przypis edytorski]
powtarzał ciągle: „nie ma Julka” (…) „bo ranek był tak piękny i cichy”, i usiąść na grobie przyjaciela i rozmyślać — Juliusz Słowacki, List do matki, Genewa, 10 lutego 1833. [przypis edytorski]
Powtarzam raz jeszcze: za byt uważa dana grupa społeczna, dana formacja kulturalna takie usystematyzowanie doświadczenia, które uzasadnia w oczach świadomości pojęcia prawne, określenia świadomości prawnej danej grupy. Oczywiście te ostatnie wyrastają z samego życia, a nie są dowolnym wymysłem intelektualnym. [przypis redakcyjny]
po wtóre (daw.) — po drugie. [przypis edytorski]
po wtóre — po drugie. [przypis edytorski]
powtórnem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: powtórnym. [przypis edytorski]
powtórzenie formuły Matuszewskiego w Słowacki i nowa sztuka — I. Matuszewski, Słowacki i nowa sztuka, Warszawa 1902, s. 274. [przypis autorski]
powtórzmy raz jeszcze i wbijmy sobie w pamięć głęboko… — Stanisław Tarnowski, Historia literatury polskiej, t. V, s. 503. [przypis autorski]
powtórzyli strofkę (…) od wycia zadrżały ściany i pułap szopy — w oryginale przytoczono w tym miejscu strofkę angielskiej piosenki złodziejskiej, nienadającej się do przekładu i zaczerpniętej, jak podaje autor w przypisku, z dzieła Włóczęga angielski (The English Rogue), Londyn, 1665. [przypis tłumacza]
pow-wow — w tradycji Indian północnoamerykańskich zjazd plemienny lub międzyplemienny, połączony ze zbiorowymi śpiewami i tańcami. [przypis edytorski]
Po wybuchu wpada do głównej Czeka blady, wzruszony Dzierżyński i wydaje rozkaz natychmiastowego rozstrzelania… — Mielgunow, op. cit., s. 14. [przypis autorski]
Po wybuchu wulkanu na Islandii w roku 1783 — chodzi o katastrofalny wybuch szczelinowego wulkanu Laki (isl. Lakagígar), trwający od 8 czerwca 1783 do lutego 1784, kiedy doszło do otwarcia mierzącej 25 km szczeliny ze 130 kraterami, zaś chmury trujących gazów i pyłów zawędrowały nad Europę, gdzie stały się przyczyną śmierci dziesiątków tysięcy osób, i unosząc się w atmosferze, spowodowały zmianę pogody na całym świecie. [przypis edytorski]
po wyjściu dni roboty (daw.) — tu: po wyczerpaniu się dni przeznaczonych na tę pracę. [przypis edytorski]
powymarły — dziś popr.: powymierały. [przypis edytorski]
po wypowiedzeniu wojny, to znaczy od chwili, kiedy oszustwo stało się postępkiem zbożnym i sprawiedliwym — wolno wroga oszukać fortelem wojennym; łamać wiary w czasie układów, kiedy kroki wojenne przerwano, nie wolno. [przypis tłumacza]
powyrek a. powerek (daw.) — drąg do noszenia wiader. [przypis edytorski]
powyrównać — dziś: porównać, porównywać, przyrównać a. zrównać. [przypis edytorski]
Po wysłuchaniu podczas poprzedniego zgromadzenia oskarżeń przeciwko wodzom i obrony tychże — nieprawda. Wodzowie nie mieli prawem przepisanego czasu do obrony. Zgromadzenie poprzednie odłożyło dalszy ciąg rozprawy z powodu spóźnionej pory. Jeśli Rada jest zdania, że trzeba wodzów oskarżyć, należy to uchwalić, a następnie powziąć uchwałę, jak się ma odbyć sąd. Nie można natomiast przystępować do głosowania nad pytaniem „winien czy nie” z powołaniem na poprzednie zgromadzenie nieskończone, które nie było rozprawą główną. [przypis tłumacza]
powytykano dziesięcinę — zginął co dziesiąty; dziesięcina: co dziesiąty snop zboża, przeznaczony (wytykany na polu) dla duchownego. [przypis redakcyjny]
powywierane (gw.) — pootwierane. [przypis edytorski]
powywierany (gw.) — pootwierany. [przypis edytorski]
powyż (daw.) — powyżej. [przypis edytorski]
powyż (daw.) — powyżej. [przypis edytorski]
powyż — dziś popr.: powyżej. [przypis edytorski]
powyż — dziś: powyżej [przypis edytorski]
powyż — dziś: powyżej. [przypis edytorski]
powyż — powyżej. [przypis edytorski]
powziąć języka — wypytać w celu wyciągnięcia informacji. [przypis edytorski]
powziąć — w pierwodruku: powziąść. [przypis redakcyjny]
powziąć — zdecydować coś. [przypis edytorski]
powziąść (daw.) — powziąć. [przypis edytorski]
Po wzięciu Naczelnika Tadeusza Kościuszki w niewolę moskiewską — w bitwie pod Maciejowicami (10 października 1794) ranny Kościuszko dostał się do niewoli, po czym został uwięziony w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. [przypis edytorski]
powzięto wtedy uchwałę, że nie wolno nad tym radzić — za sprawą demagoga Kleofona, który groził, że utnie szyję każdemu, kto wspomni o pokoju. [przypis tłumacza]
poździć (daw.) — opóźniać. [przypis redakcyjny]
poźgany — podźgany. [przypis edytorski]
poźną — dziś popr. pisownia: późną. [przypis edytorski]
poźniéj — dziś popr. pisownia: później. [przypis edytorski]
poźniejszy — dziś popr. pisownia: późniejszy. [przypis edytorski]
poźny — dziś popr.: późny. [przypis edytorski]
poźreć (gw.) — spojrzeć. [przypis edytorski]
poźrymy — dziś popr. forma 1.os.lm trybu rozk.: spójrzmy. [przypis redakcyjny]
poźrzeć (daw., gw.) — spojrzeć. [przypis edytorski]
poźrzeć (daw.) — spojrzeć. [przypis edytorski]
poźrzeć — dziś popr.: pożreć. [przypis edytorski]
poźrzeć (starop.; tu forma 3 os, lp: pojźry) — spojrzeć. [przypis edytorski]
poźrzyj — spojrzyj. [przypis edytorski]
pożądać — tu: pragnąć. [przypis edytorski]
pożądańszy — dziś popr.: bardziej pożądany. [przypis edytorski]
pożądliwość — concupiscence obejmuje cale pojecie naszej skażonej natury. [przypis tłumacza]
pożądna — pożądana. [przypis redakcyjny]
pożądnej — pożądanej, upragnionej. [przypis redakcyjny]
pożądne — [tu:] pożądane. [przypis redakcyjny]
pożądny (daw.) — pożądany. [przypis redakcyjny]
pożądny (daw.) — pożądany [upragniony]. [przypis redakcyjny]
pożądny (starop.) — pożądany, upragniony. [przypis redakcyjny]
pożądny (starop.) — tu: pożądany; upragniony. [przypis edytorski]
