Przypisy

zarówno (daw.) — bez różnicy. [przypis edytorski]

zarówno dobrze poinformowanym (…) i zarówno obojętnym — dziś popr.: „zarówno dobrze poinformowanym, jak i obojętnym”. [przypis edytorski]

zarówno (starop.) — tu: równo (ze świtem). [przypis edytorski]

zarówno — tu daw.: jednakowo, po równo. [przypis edytorski]

zarówno — tu: tak samo. [przypis edytorski]

zarobnik (daw.) — człowiek wynajmujący się do pracy dla zarobku (niemający wystarczająco wiele własnej ziemi, żeby się wyżywić i utrzymać). [przypis edytorski]

zarobnik — dziś: wyrobnik; robotnik zmuszony pracować dla zarobku (niemający wystarczająco wiele własnej ziemi, żeby się wyżywić i utrzymać). [przypis edytorski]

zarobotać — zapracować. [przypis edytorski]

zaro (gw.) — zaraz. [przypis edytorski]

zaroiły się chłopcy (…) zaczęły — dziś popr.: zaroili się, zaczęli; zaroili się tu: poruszyli się. [przypis edytorski]

zarość (daw.) — zarosnąć. [przypis edytorski]

zarośla mangrowe — namorzyny, przybrzeżne zarośla słonowodne. [przypis edytorski]

zarośl — dziś tylko w formie lm r.n.: zarośla. [przypis edytorski]

zarośl — dziś wyłącznie w lm: zarośla. [przypis edytorski]

zaros (gw.) — zaraz. [przypis edytorski]

za rosy — póki jest jeszcze na trawie poranna rosa. [przypis edytorski]

zaroz bedom (gw.) — zaraz będą. [przypis edytorski]

zaroz (gw.) — zaraz. [przypis edytorski]

zarozicki (gw.) — już zaraz, bardzo niedługo. [przypis edytorski]

zarozieńki (gw.) — zaraz prędko, bardzo szybko, natychmiast. [przypis edytorski]

zarozumienie (daw.) — dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski]

zarozumienie (daw.) — zarozumiałość. [przypis edytorski]

zarozumienie — dziś: zarozumiałość. [przypis edytorski]

zarozumienie — zamysł. [przypis edytorski]

Zarpath (hebr.) — Sarepta, miasto fenickie na wybrzeżu Morza Śródziemnego, w połowie drogi pomiędzy Sydonem i Tyrem, dziś Sarafand w Libanie. [przypis edytorski]

zartretyzmowany — cierpiący na artretyzm, przewlekłą chorobę, przejawiającą się zniekształceniami stawów i silnymi bólami. [przypis edytorski]

zaruchać (daw., gw.) — poruszyć. [przypis edytorski]

zaruchać się (daw., gw.) — poruszyć się. [przypis edytorski]

zaruchać się (gw.) — poruszyć się. [przypis edytorski]

zaruchało się (gw.) — poruszyło się. [przypis edytorski]

Zarudzki, Iwan Martynowicz (zm. 1614) — ataman kozacki, poją za żonę Marynę Mniszchówną, zonę Dymitra Samozwańca, przeciwnik dynastii Romanowów. [przypis edytorski]

zarwaniec (daw.) — miejsce, gdzie jest pełno zamieszania, ruchu, zamętu. [przypis edytorski]

zarykły — dziś popr.: zaryczały. [przypis edytorski]

zarysowywa — dziś popr. 3os. lp cz.ter.: zarysowuje. [przypis edytorski]

Zarysy wiedzy nowoczesnej — An Outline Of Modern Knowledge, ed. by William Rose, Francis Aveling, London, Victor Gollancz 1931. [przypis edytorski]

zarywać kogoś — tu: naciągać kogoś na koszty. [przypis edytorski]

zarywać — tu: brać. [przypis edytorski]

zarywa część okolicy nowotarskiej — w rzeczywistości Wag wypływa z południowej strony Tatr. [przypis edytorski]

zarywał z niemiecka — mówił z niemieckim akcentem. [przypis edytorski]

za rządu pruskiego — chodzi o okres od III rozbioru Polski, kiedy po upadku powstania kościuszkowskiego 24 października 1795 r. Warszawa przypadła w udziale Prusom, do 1807 roku, kiedy Napoleon ustanowił Księstwo Warszawskie na mocy traktatu w Tylży. [przypis edytorski]

zarza (starop.) — zorza. [przypis edytorski]

zarzęśnić się (neol.) — zarosnąć rzęsą (jak staw) a. zasłonić się rzęsami (jak oko). [przypis edytorski]

za rzecz szacowną gdy udała baśnie — sens: gdy udawała, że baśnie są rzeczą szacowną. [przypis edytorski]

zarzeczywisty (daw.) — nierzeczywisty. [przypis edytorski]

zarzeknąć — zakląć; rzucić zaklęcie. [przypis edytorski]

zarzewie — tu: rozpalanie ognia; stary miecz służył do krzesania iskier o kamienie. [przypis edytorski]

zarzewie — żar. [przypis edytorski]

zarzewie — żarzące się węgle. [przypis edytorski]

Za rzezańcem? — wg atakujących go pisarzy Kościoła hierarchicznego Montanus przed przyjęciem chrześcijaństwa miał być pozbawionym męskości kapłanem frygijskiej Kybele, bogini płodności, lub wieszczego Apolla. [przypis edytorski]

zarznąć (daw.) — dziś popr.: zarżnąć. [przypis edytorski]

zarzucać — porzucać; odstępować od jakiegoś zwyczaju. [przypis edytorski]

zarzucać — tu: zasypywać. [przypis edytorski]

zarzucić się — tu: zgubić się. [przypis edytorski]

zarzucony — tu: zagubiony, rzucony nie wiadomo gdzie. [przypis edytorski]

zarzutka (daw.) — narzutka, okrycie damskie zarzucane na ramiona. [przypis edytorski]

zarzutka (daw.) — narzutka, okrycie zarzucane na ramiona. [przypis edytorski]

zarzynanie jeńców koło stosu — zob. Iliada XXIII 175–176. [przypis edytorski]

zaś a. zasię (starop.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

zaśby (gw.) — jeszcze by. [przypis edytorski]

zaśby (gw.) — skądże. [przypis edytorski]

zaśbym (gw.) — cóż bym, czemu bym. [przypis edytorski]

zaściągnięty — dziś popr.: zaciągnięty. [przypis edytorski]

zaścibnięty (gw.) — zawiązany. [przypis edytorski]

zaścięgnięty — obwiązany, ściągnięty. [przypis edytorski]

zaścięgnięty — ściągnięty. [przypis edytorski]

zaścierka (daw.) — zapaska, fartuszek. [przypis edytorski]

zaś (gw.) — tu w znaczeniu: więc, zatem. [przypis edytorski]

zaślepienie (starop.) — tu: ślepota. [przypis edytorski]

zaśmiernie (starop.) — pokornie. [przypis edytorski]

zaśniony — dziś raczej: uśpiony. [przypis edytorski]

zaśniony — dziś: śpiący. [przypis edytorski]

zaśniony (neol.) — dziś raczej: uśpiony. [przypis edytorski]

zaśniony — tu: śpiący. [przypis edytorski]

zaśpiew — początek melodii lub śpiewu. [przypis edytorski]

Zaś przysłówek — w rękopisie ta strofa brzmiała: było coś - nie wiadomo jak, / a już styl ma żywy jak trzeźwość — / było coś — nie wiadomo jak, / a już teraz jest w skos i w poprzek / i oburącz otula myśl / i jest pewnie, rzewnie i dobrze. — [przypis edytorski]

zaświarczyć (gw.) — zaświadczyć; potwierdzić. [przypis edytorski]

zaświaty — tu: odległe miejsce. [przypis edytorski]

zasada Monroe — doktryna izolacjonizmu ogłoszona przez prezydenta USA Jamesa Monroe w roku 1823. [przypis edytorski]

zasadka (starop.) — zasadzka. [przypis edytorski]

Zasady Pekińskie — przyjęte przez ONZ w 1985 r. doradzają państwom, jak chronić prawa dziecka i szanować ich potrzeby w systemie odrębnego i wyspecjalizowanego sądownictwa dla nieletnich. [przypis edytorski]

Zasady taktyki — książka o tematyce militarnej autorstwa Cuthberta Montague'a de Gruythera przetłumaczona na polski w 1911 r. [przypis edytorski]

zasadzać się na czymś (daw.) — opierać się na czymś. [przypis edytorski]

zasadzić (daw.) — nasadzić, umieścić na czymś. [przypis edytorski]

zasadzić się (daw.) — zaczaić się. [przypis edytorski]

zasadzili się byli (…) na nie (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zasadzili się wcześniej, uprzednio itp. [przypis edytorski]

zasadzonę — daw. forma B.r.ż. przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych; dziś: zasadzoną. [przypis edytorski]

za Sasa — w rzeczywistości przygody Beniowskiego i konfederacja barska miały miejsce za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, a nie jego poprzednika Augusta II Sasa. [przypis edytorski]

zasęp — smutek. [przypis edytorski]

zasekwestrować (daw.) — nałożyć sekwestr (przekazać majątek osobie pod zarząd lub na przechowanie do czasu rozstrzygnięcia sporu przez sąd). [przypis edytorski]

zasekwestrować — sądownie zająć majątek w celu zapewnienia roszczeń. [przypis edytorski]

zasekwestrowano — skonfiskowano. [przypis edytorski]

zasiągłszy — dziś: zasięgnąwszy. [przypis edytorski]

zasiągnął — dziś: zasięgnął; tu: sięgał; zażył. [przypis edytorski]

zasiągnąłem — dziś: zasięgnąłem. [przypis edytorski]

zasiągnienia — dziś popr. forma: zasięgnięcia. [przypis edytorski]

zasiadać się — tu: zasadzać się; przygotowywać zasadzkę. [przypis edytorski]

zasiadły opaty — dziś popr.: zasiedli opaci; opat: przełożony klasztoru. [przypis edytorski]

zasię a. zaś (daw.) — spójnik przeciwstawiający treści komunikowane przez połączone zdania. [przypis edytorski]

zasię a. zasie (daw.) — natomiast, zaś. [przypis edytorski]

zasię a. zasie (daw.) — tu: wara! precz! [przypis edytorski]