Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10757 przypisów.
wysiąk — dziś popr.: wysięk. [przypis edytorski]
wysiedlenie — w czasie II wojny światowej niemieccy okupanci przeprowadzili tzw. „Wielką akcję deportacyjną”, czyli wywózkę mieszkańców getta warszawskiego do obozu zagłady. Jej celem było zamordowanie większości zgromadzonych w getcie Żydów. Deportacja trwała od 22 lipca do września 1942. W jej wyniku śmierć poniosło ok. 300 tysięcy ludzi. Na początku naziści zabierali z getta tych, którzy uznani zostali za „nieproduktywnych”, czyli przesiedleńców z innych miast, więźniów i żebraków. Potem zaczęli wywozić inne grupy ludzi, w tym tych, którzy wydawali się być uprzywilejowani, jak urzędnicy lub pracownicy niemieckich firm. Nie oszczędzili także dzieci z internatów i sierocińców ani pacjentów i personelu szpitali. Podczas tych dwóch miesięcy 253–300 tys. osób zostało wywiezionych i zamordowanych w Treblince. Ponad 10 tys. umarło lub zostało zamordowanych w getcie, a około 11,5 tys. wywieziono do obozów pracy. [przypis edytorski]
wysiedli oba — dziś popr.: wysiedli obaj. [przypis edytorski]
wysieki — tu: siekanina, bitwa. [przypis edytorski]
wysiepać — postrzępić, wywlec nitki; tu przen.: zużyć. [przypis edytorski]
wysiepywać (gw.) — wyrzucać. [przypis edytorski]
wysieść (daw. forma) — dziś: wysiąść. [przypis edytorski]
wysieść — dziś popr.: wysiąść. [przypis edytorski]
wysilenie (daw.) — wysiłek. [przypis edytorski]
wysilenie — wysiłek. [przypis edytorski]
wyskakować (daw.) — skakać. [przypis edytorski]
wyskakować (gw.) — skakać, wyskakiwać. [przypis edytorski]
wyskakować (gw.) — wskakiwać. [przypis edytorski]
wyskakował (starop. forma) — wyskakiwał. [przypis edytorski]
wyskipić (daw.) — wyrzucić. [przypis redakcyjny]
wyskipieć się (daw.) — wyroić się. [przypis redakcyjny]
Wyskitki — miasteczko na trakcie z Warszawy do Łowicza, w pobliżu puszczy Jaktorowskiej. [przypis redakcyjny]
wyskok (daw.) — spirytus. [przypis edytorski]
wyskoki — dziś popr. forma N.lm: wyskokami. [przypis edytorski]
wyskok — napój wyskokowy; tu: trucizna. [przypis edytorski]
wyskok (przest.) — spirytus. [przypis edytorski]
wyskublić — wybrać się. [przypis redakcyjny]
wysłać go (…) do Anglii celem niby zażądania przynależnego mu haraczu — w XI wieku Dania pobierała od Anglii lenno. [przypis edytorski]
wysłać na miejsce zamieszkania — tj. na zesłanie (w taki sposób karano większość skazanych, część tylko trafiała do więzień, na przymusowe ciężkie roboty itp.). [przypis edytorski]
wysłać się — tu: podścielić sobie coś pod ubranie. [przypis edytorski]
wysłał do Jerozolimy Petroniusza na czele wojska — rok 39 n.e. [przypis tłumacza]
wysłali do Josefa tak — «Zmienili fakty w imię pokojowych relacji, ponieważ nic takiego Jakub im nie nakazał, gdyż Josef nie był w jego oczach podejrzany», zob. Raszi do 50:16. [przypis edytorski]
wysłaniec — wysłannik, posłaniec. [przypis edytorski]
wysłanie przez rząd liberyjski mniejszej partii eksploracyjnej (…) (w marcu 1873 r.), jak świadczą akta rządowe… — P. Message of this Excellency President J. J. Roberts to the legislature. December, 15-th 1873. Monrovia. [przypis autorski]
wysłan — wysłany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
Wysłany w r. 1795 przez Afrykańskie Towarzystwo angielskie dla rozwiązania tego zadania — Travels in the interior of Africa performed under the direction and patronage of the African Association in the years 1795, 1796 and 1797. London 1799 in 4-o (3-o edition). [przypis autorski]
Wysłouch, Bolesław (1855–1937) — publicysta i działacz ruchu ludowego; redaktor „Przeglądu Społecznego”, „Kuriera Lwowskiego” (red. naczelny 1887–1919), „Przyjaciela Ludu” (1889–1902), opracował już w 1886 r. program partii chłopskiej; był współorganizatorem i członkiem władz Stronnictwa Ludowego w Galicji (powst. 1895), które następnie przekształciło się w Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL; od 1903); prezes partii PSL — Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców (1912–1913); członek PSL „Piast” (1913–1923); członek PSL „Wyzwolenie” (1923–1925); senator I kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej (1922–1927). [przypis edytorski]
wysłuchanie u poręczy — wysłuchanie deputowanego postawionego w stan oskarżenia odbywało się przy poręczy otaczającej stół Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]
wysługa (daw.) — służba. [przypis edytorski]
wysługiwać się — służyć komuś. [przypis edytorski]
wysługiwał się i na Sycylii dyktatorom — Arystyp przebywał na dworze Dionizjusza Starszego, tyrana miasta Syrakuzy na Sycylii lub być może jego syna i następcy Dionizjusza Młodszego, gdzie żył w luksusie. [przypis edytorski]
wysługują — [tu:] bogacą się. [przypis redakcyjny]
wysmarować — wyleczyć. [przypis redakcyjny]
wysmarowawszy się — wyleczywszy się. [przypis redakcyjny]
wysmukły — wysoki i cienki. [przypis edytorski]
wysmużyć — przedstawić za pomocą kolorowych smug. [przypis edytorski]
wysnowywa — dziś: wysnuwa. [przypis edytorski]
wysnuć zasady dalszego rozszerzania działalności ludzkiej — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 16. [przypis autorski]
Wysoceńko (gw.) — wysoko; słowo spotykane w wierszowanych tekstach folkloru, jak pieśni czy modlitewki. [przypis edytorski]
Wysocki, Alfred (ur. 1873–1959) — prawnik i dyplomata polski, senator V kadencji sejmu II RP; autor wspomnień okresie Młodej Polski (Sprzed pół wieku, Kraków 1956). [przypis edytorski]
Wysocki, Franciszek — aktor. [przypis edytorski]
Wysocki, Piotr (1797–1875) — oficer Wojska Polskiego, przywódca sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego (29 listopada 1830); przez władze carskie skazany na karę śmierci, zamienioną na 20 lat ciężkich robót na Syberii (1834); za próbę ucieczki skazany na 1000 (lub 1500) pałek i karnie przeniesiony na katorgę do kopalni w Akatui, gdzie pracował przykuty przez dwa lata do taczki; po amnestii w 1857 powrócił do kraju. [przypis edytorski]
Wysocki, Piotr (1797–1875) — pułkownik Wojska Polskiego, przywódca sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu Powstania Listopadowego. [przypis edytorski]
Wysocki, Samuel (1706–1771) — członek zakonu pijarów od 1724 r., uczył retoryki w szkołach tego zgromadzenia, zasłynął jako kaznodzieja w Krakowie i Warszawie, pełnił urząd prowincjała, w 1751 r. został mianowany konsultorem prowincji i rektorem domu warszawskiego; opublikował wiele zbiorów kazań jako Samuel S. Floriano, po łacinie i po polsku (m.in. Święta całego roku, kazaniami w krakowskiej katedrze i po różnych w Polsce ambonach zapowiadane, Warszawa 1769). [przypis edytorski]
wysoczajszy (z ros.) — najwyższy, przymiotnik odnoszący się do cara, jego rozkazów, woli itp. [przypis edytorski]
Wysoczany — miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r. [przypis edytorski]
wysoczyzna — wysoko położone miejsce. [przypis edytorski]
Wysoka Azja (fr. Haute Asie) — fr. określenie terenów środkowo-wschodniej części Azji, obejmującej m.in. Tybet. [przypis edytorski]
wysoka myśl (starop.) — tu: wzniosła myśl. [przypis edytorski]
Wysoka Porta (hist.) — rząd, dwór lub ogólnie państwo tureckie za panowania sułtanów; określenie stosowane szczególnie w kontekście dyplomatycznym. [przypis edytorski]
wysokie chóry — chóry anielskie w niebie. [przypis redakcyjny]
wysokie figury — ważne osobistości. [przypis edytorski]
wysokie zajęcie — wielkie zaciekawienie. [przypis edytorski]
Wysoki Kadi — tu: kadiasker, naczelny sędzia w tureckim Imperium Osmańskim. [przypis edytorski]
wysoki komisarz — najwyższy rangą przedstawiciel administracji Mandatu Palestyny. [przypis edytorski]
wysoki stopień oryginalności — por. Plautus, s. 377 i n. [przypis tłumacza]
Wysoki Zamek — góra zamkowa wraz z kopcem Unii Lubelskiej. [przypis redakcyjny]
Wysoki Zamek — gotycki zamek królewski we Lwowie, zbudowany w XIV wieku. [przypis edytorski]
wysoko ceniony dla swego naprawdę miłego charakteru — dziś raczej: wysoko ceniony ze względu na swój naprawdę miły charakter. [przypis edytorski]
wysokoparnie (z ros. высокопарно) — w wyszukanym stylu, przesadnie podniośle. [przypis edytorski]
wysokość jego dosięgała czterech stóp — dziś popr.: wysokość (…) sięgała (…). [przypis edytorski]
wysoko — tu: wzniośle; według reguł stylu wysokiego. [przypis edytorski]
wysortowany — przebrany, przesortowany. [przypis edytorski]
wyspa Ab — egipskie Abu, gr. Elefantyna, wyspa na Nilu przed I kataraktą, gdzie przebiegała granica pomiędzy Egiptem a Nubią; również nazwa wzniesionego na wyspie fortu granicznego; stolica 1. nomu Górnego Egiptu; ośrodek kultu Chnuma, boga wylewów Nilu, ze słynnym, odkrytym w XIX wieku nilometrem. Egipskie abu oraz gr. elephas oznaczają słonia. [przypis edytorski]
Wyspa Amsterdam — niewielka wyspa na południowym Oceanie Indyjskim, na 37°49' szerokości południowej, mniej więcej w połowie odległości pomiędzy płd. Afryką a Australią. [przypis edytorski]
wyspa Blair — dziś: wyspa Andaman Południowy, której główne miasto nosi nazwę Port Blair, na cześć brytyjskiego pułkownika, który w XVIII w. prowadził tam badania krajoznawcze. [przypis edytorski]
wyspach maskareńskich na Archipelagu Indyjskim — właśc. archipelag Maskareny na Oceanie Indyjskim. [przypis edytorski]
Wyspa Diabelska — wyspa należąca do Gujany Francuskiej; w latach 1852–1953 znajdowała się na niej kolonia karna. [przypis edytorski]
wyspa Faros — Φάρος νῆσος. Nie wiem, dlaczego Clementz pisze: „Kleine Insel Pharos” i dlaczego Henkel idzie za nim [pominięto tłum. na rosyjski]. Była to rzeczywiście mała wysepka, połączona z lądem stałym heptastadionem, tj. wałem mającym długości siedem stajań; wał ten ma dziś szerokości 1500 metrów i znaczna część Aleksandrii jest na nim pobudowana. Wedle legendy (Flawiusz, Starożytności XII, II, 13; Filon, De vita Moisis [O życiu Mojżesza] II) miał być na niej dokonany przekład grecki Biblii, zwany Septuagintą. Latarnię morską na wyspie Faros zaliczano w starożytności do siedmiu cudów świata. Nazwą Faros oznaczano później wszystkie latarnie morskie. [przypis tłumacza]
wyspa Keeling — Wyspy Kelling, inaczej Wyspy Kokosowe. [przypis edytorski]
Wyspa Kwiatów (port. Ilha das Flores) — mała wyspa przy wybrzeżu zatoki Guanabara, w pobliżu Rio de Janeiro, na której w 1883 cesarski rząd brazylijski zorganizował miejsce tymczasowego zakwaterowania dla imigrantów, gdzie byli oni rejestrowani, przydzielano im ziemię, odbywali kwarantannę i aklimatyzowali się do nowego środowiska; w latach 1894–1896 republikański rząd federalny przekazał odpowiedzialność za promowanie imigracji i przyjmowanie swoich imigrantów poszczególnym stanom, które jednak z trudem ponosiły koszty; w 1907 ponownie scentralizowano politykę imigracyjną i zrestrukturyzowano placówkę na Wyspie Kwiatów. [przypis edytorski]
Wyspa Łabędzia — niewielka sztuczna wyspa na Sekwanie w Paryżu. [przypis edytorski]
Wyspa Lansjerów (fr. L'Île des Lanciers) — dawna francuska nazwa niewielkiej koralowej wyspy Akiaki, we wsch. części archipelagu Tuamotu pośrodku Pacyfiku, w ob. Polinezji Francuskiej, nadana w 1768 przez jej pierwszego europejskiego odkrywcę, Louisa Antoine'a de Bougainville. [przypis edytorski]
wyspa Norfolk — mała wyspa ma Pacyfiku, pomiędzy Australią, Nową Zelandią i Nową Kaledonią. [przypis edytorski]
wyspa Płaczu — Ebuda. [przypis redakcyjny]
wyspa Płaskonosów — Wedle komentatorów, kraina duchowej i moralnej płaskości. [przypis tłumacza]
Wyspa Ścichapęków — Rabelais ma na myśli znienawidzonych świętoszków, obłudników. [przypis tłumacza]
Wyspa Św. Heleny — miejsce wygnania Napoleona I. [przypis edytorski]
Wyspa Św. Heleny — wyspa w płd. części Atlantyku, na którą w 1815 został zesłany Napoleon Bonaparte i gdzie zmarł w 1821. [przypis edytorski]
Wyspa Św. Heleny — wyspa wulkaniczna na Oceanie Atlantyckim, około 1900 km wybrzeża Afryki. [przypis edytorski]
Wyspa Świętej Heleny — wyspa na Atlantyku, na którą w 1815 został zesłany Napoleon Bonaparte i gdzie powstał zbiór jego wspomnień, Le Mémorial de Sainte-Hélène (pol. Pamiętnik Świętej Heleny), spisany i zredagowany przez jego towarzysza i nieformalnego sekretarza Emmanuela de Las Cases. [przypis edytorski]
wyspa św. Kolumbana — wyspa Iona u wybrzeży Szkocji, gdzie w 563 r., po opuszczeniu Irlandii Kolumban (święty kościoła katolickiego i kościołów protestanckich) wraz z 12 innymi mnichami założył opactwo Hy (obecnie: Opactwo Iona). [przypis edytorski]
Wyspa Saint-Pierre — Wyspa Św. Piotra na jeziorze Biel (Bienne) w Szwajcarii. [przypis edytorski]
Wyspa skarbów (ang. Treasure Island) — powieść przygodowa autorstwa szkockiego pisarza Roberta Louisa Stevensona, po raz pierwszy wydana w całości w 1883 r.; wielokrotnie ekranizowana. [przypis edytorski]
Wyspa Strzelecka, czes. Střelecký ostrov — wyspa na Wełtawie w Pradze, połączona z brzegami mostem Legii. [przypis edytorski]
wyspa Szela i jej król, święty Panigon — Znaczenie słów Szeli i Panigona jest ciemne. [przypis tłumacza]
Wyspa ta, mówi Tacyt, nie ma żadnego portu… póki ją wybuch Wezuwiusza nie zniszczył — L. IV Tacyt [Roczniki IV, 67]. [przypis autorski]
wyspa Tiboulen — jedna z czterech wysp należących do Archipelagu Frioul, położonego na Morzu Śródziemnym w odległości ok. 4 km od Marsylii. [przypis edytorski]
wyspa Topazus — wg Pliniusza znajdowała się na M. Czerwonym. [przypis edytorski]
Wyspa Wasylewska (ros. Wasiljewskij ostrow) — jedna z wysp w delcie Newy zajmowanych przez zabudowę miejską Petersburga; stanowi znaczną część historycznego centrum miasta. [przypis edytorski]
Wyspa Wniebowstąpienia — wyspa pochodzenia wulkanicznego na Oceanie Atlantyckim, ok. 1600 km od wybrzeży Afryki, odwiedzona przez Darwina w 1836 podczas podróży statkiem Beagle. [przypis edytorski]
wyspę Delos […] jako pewny schron dla dziewy — wg mitu Leto (Latona) z pomocą Posejdona uciekła przed swą nieprzyjaciółką Herą na wyspę Delos, gdzie urodziła Apolla i Artemidę. [przypis edytorski]
Wyspę Końską koło Szkocji, wraz z wszystkimi Anglikami, którzy niegdyś zdobyli ją podstępem — Za Henryka II, w r. 1548. [przypis tłumacza]
Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — dramaturg, poeta, malarz, grafik, inscenizator, reformator teatru; w literaturze związany z symbolizmem, w malarstwie tworzył w duchu secesji i impresjonizmu; przez badaczy literatury został nazwany „czwartym wieszczem”; tematyka utworów Wyspiańskiego obejmuje m.in. dzieje legendarne, historyczne, porusza kwestie wsi polskiej, czerpie z mitologii. [przypis edytorski]
Wyspiański, Stanisław (1869–1907) — poeta, artysta plastyk, najwybitniejszy dramaturg polskiego modernizmu, autor m. in. Wesela i Wyzwolenia. [przypis edytorski]
