Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8027 przypisów.
nocte mettre, somno editi patre (łac.) — zrodzeni z matki nocy, z ojca snu. [przypis redakcyjny]
nocturnum imperium (łac.) — nocne panowanie. [przypis redakcyjny]
noc ubiegła nam równie szybko, jak poprzedzająca — po tym zdaniu w końcowym akapicie rozdziału w innym oprac. tegoż tłumaczenia dodano jeszcze następujące: „Chcę przez to powiedzieć, że pasy moich kuzynek nie zostały naruszone”. [przypis edytorski]
noc Walpurgi — nazwa nocy z 30 kwietnia na 1 maja, dawnego pogańskiego święta, które zaczynało się w przeddzień ogłoszonego później dnia św. Walburgi (Walpurgis), stąd nazwa; w folklorze niemieckim podczas nocy Walpurgi miał odbywać się zlot czarownic na górze Brocken, podczas którego spotykały się z demonami i Szatanem i oddawały się wyuzdanym tańcom i orgiom. [przypis edytorski]
noc Walpurgi — obchodzone nocą z 30 kwietnia na 1 maja święto zmarłych (a także noc złych duchów) u dawnych Germanów, patronowała mu surowa bogini nocy i śmierci Hel; później: noc sabatu czarownic na górze Brocken (szczególnie w literaturze romantycznej); nazwa pochodzi od imienia św. Walburgi, która wraz ze św. Bonifacemu brała udział w nawracaniu Germanów na chrześcijaństwo w VIII w. [przypis edytorski]
noc, w którąm utraciła (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: noc, w którą utraciłam. [przypis edytorski]
nocy (daw. forma) — dziś: noce. [przypis edytorski]
nocy — dziś popr. forma B. lm: noce. [przypis edytorski]
nocy — dziś popr. forma B.lm: noce. [przypis edytorski]
nocy — dziś popr.: noce. [przypis edytorski]
nocyma — dziś popr. forma: nocami. [przypis edytorski]
nocy niewidomej — nocy, w czasie której nic się nie widzi. [przypis redakcyjny]
nocy (starop. forma) — dziś popr. M.lm: noce. [przypis edytorski]
Noc z 4 na 5 sierpnia 1789 r. — kiedy w ciągu kilku godzin francuskie Zgromadzenie Narodowe Konstytucyjne ogłosiło całkowite zniesienie ustroju feudalnego; zniesiono obowiązki feudalne chłopstwa, wszelkie przywileje szlachty i duchowieństwa, zaprowadzono równość opodatkowania, równość kar prawnych, dopuszczono wszystkich do urzędów publicznych. [przypis edytorski]
[Noc zielona była…] — niniejszy tekst stanowi wariant utworu Wybór. [przypis edytorski]
nodali (gw.) — najdalej. [przypis edytorski]
nodieja (lenk.) — vltis. [przypis edytorski]
Nodier, Charles (1780–1844) — francuski pisarz, krytyk, prekursor romantyzmu. [przypis edytorski]
Nodot — odnalazł mniemane fragmenty Petroniusza. [przypis tłumacza]
nodus Gordius (łac.) — węzeł gordyjski. [przypis redakcyjny]
nodze (starop.) — nogi. Forma „nodze” wskazuje na zastosowanie liczby podwójnej, której ślad we współczesnej polszczyźnie widać w formie: „ręce”. [przypis edytorski]
Noël i Chapsal — Jean-François Michel Noël (1755–1841), leksykograf, autor Gramatyki francuskiej, którą napisał wraz z Charles'em Chapsalem (1788–1858). [przypis redakcyjny]
Noe (bibl.) — postać z Księgi Rodzaju: przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt; żeby sprawdzić czy wody potopu już opadły, Noe wypuszczał z arki najpierw kruka, a następnie gołębicę (Rdz 8, 6–12). [przypis edytorski]
Noe — bohater biblijny, patriarcha, człowiek prawy i sprawiedliwy. [przypis edytorski]
Noemi — kobieta o tym imieniu pojawia się w Księdze Rut, jednak nie jest to postać tożsama z przedstawioną tu Noemi, córką króla Ammonu. [przypis edytorski]
Noe — patriarcha; syn Lameka, ojciec Sema, Chama i Jafeta (Rdz 6,10); Bóg postanowił zesłać na ludzi za ich niegodziwość potop, ale ocalić Noego, człowieka prawego i sprawiedliwego. Nakazał mu zbudować arkę dla siebie i żony, swoich synów, ich żon oraz wprowadzić po parze zwierząt, samca i samicę (Rdz 6,13–20). Po ustąpieniu potopu Bóg zawarł z Noem przymierze. Na znak przymierza Bóg rozciągnął na niebie tęczę (Rdz 9,8–17). Noe umarł w wieku 950 lat (Rdz 9,29). [przypis edytorski]
Noe — postać biblijna; przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt. [przypis edytorski]
Noe — postać biblijna; przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt; trzej synowie Noego: Sem, Cham i Jafet, dali początek trzem grupom ludów, zamieszkujących trzy części świata i składających się na całą ludzkość; Jafet miał być przodkiem ludów indoeuropejskich, podczas gdy Sem przodkiem ludów semickich, w tym Żydów. [przypis edytorski]
Noe — postać biblijna; przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt; jego trzej synowie: Sem, Cham i Jafet, dali początek trzem grupom ludów, zamieszkujących trzy części świata i składających się na całą ludzkość. [przypis edytorski]
Noe — postać biblijna; przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt. [przypis edytorski]
Noe — postać biblijna; przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt; żeby sprawdzić, czy wody potopu już opadły, Noe wypuszczał z arki najpierw kruka, a następnie gołębicę; kiedy za trzecim razem gołębica nie wróciła, oznaczało to, że znalazła stały ląd. [przypis edytorski]
Noe — postać biblijna; z rozkazu Boga zbudował Arkę i wprowadził do niej wybranych ludzi i zwierzęta, żeby nie zginąć w zesłanym na Ziemię potopie. [przypis edytorski]
No es necessario (…) mover las estrellas (hiszp.) — Aby ktoś się zakochał, wcale nie potrzeba dużo czasu do rozmyślań i wyboru; dość gdy przy pierwszym zobaczeniu okaże się ścisła odpowiedniość, zgodność dusz, czyli to, co zwykle nazywamy współczuciem krwi i co się zwykle znajduje pod szczególnym wpływem gwiazd. [przypis tłumacza]
Noetarcha — w innym oprac. tegoż tłum.: Ojciec Bytu. [przypis edytorski]
Noe — w Biblii: bohater opowieści o potopie, czyli straszliwym deszczu, który Bóg spuścił na ziemię. [przypis edytorski]
No felice, ma infelice (wł.) — nie szczęśliwa, ale nieszczęśliwa. [przypis edytorski]
Nogaj a. Kara Nogaj (zm. 1299) — prawnuk Czyngis-chana, emir Złotej Ordy, organizator m.in. najazdów na Kraków w 1259 i 1287 r. Nie był chanem, ale przez wiele lat sprawował faktyczną władzę w Złotej Ordzie, w końcu został pokonany przez chana Toktę (zm. 1312) i stracony. Jego zwolennicy utworzyli osobną Ordę Nogajską, a ich potomkowie, lud Nogajów, żyją do dziś na Kaukazie Północnym. [przypis edytorski]
Nogajec a. Nogaj (zm. 1299) — jeden z wodzów Złotej Ordy, państwa mongolsko-tatarskiego; hordy Nogaja koczowały nad Morzem Azowskim; utarło się określać tak Tatarów mających siedziby w tym rejonie. [przypis edytorski]
Nogajowie — turecki lud zamieszkujący Kaukaz. [przypis edytorski]
Noga kossacza pająka — chodzi o kosarza, należącego do pajęczaków, jednak nie będącego w ścisłym znaczeniu pająkiem (nie ma on np. jadu); cechą charakterystyczną wyglądu kosarza są cztery pary bardzo długich nóg (mogą mierzyć nawet kilkanaście centymetrów, przy ok. półcentymetrowej wielkości głowotułowiu). [przypis edytorski]
Nogat — wschodnie ujście Wisły. [przypis edytorski]
nogawice (daw., gw.) — spodnie. [przypis edytorski]
nogawice — daw. spodnie, dwie oddzielne nogawki, które przywiązywało się do paska. [przypis edytorski]
nogawice (daw.) — spodnie. [przypis edytorski]
nog — dziś popr. pisownia: nóg. [przypis edytorski]
Nogę (…) musiał opatrywać Eskulapowi (…) ramię Apollowi! — przechwałki lekarza, należącego w „komedii nowej” do rodziny samochwałów, p. Wstęp. Stary dowcipnie bierze to na serio, ale… jako opowiadanie rzemieślnika o naprawianiu posągów: prowadzę lekarza czy stolarza, co bogów naprawia (ducere medicum an fabrum): przekład jest zarazem objaśnieniem, by uratować Plautyński dowcip. [przypis tłumacza]
nogi — dziś popr. forma N.lm: nogami. [przypis edytorski]
nogi — dziś popr. forma: nogami. [przypis edytorski]
nogi — dziś popr. N. lm: nogami. [przypis edytorski]
nogieć — choroba koni i trzody, którą leczono solą; przen.: nicpoń. [przypis edytorski]
nogieć (daw.) — nicpoń, oszust (dosł.: choroba bydła). [przypis edytorski]
nogi mdlały pode mną na pośrodku drogi — Tu poeta poczuł znużenie: bo światło, które jedno nas umacnia i daje wytrwanie w dążeniu naszym do wiekuistego dobra, już znikło. [przypis redakcyjny]
nogi mu chodzą po kolędzie — niepewnym krokiem. [przypis redakcyjny]
Nogi mu rozedrzeć — [pedes] discindite, Niem. [przypis tłumacza]
nogi okrętu (navales pedes) — żartobliwe nazwanie wioślarzy. [przypis tłumacza]
nogi załamały się pod nimi — raczej: nogi ugięły się pod nimi. [przypis edytorski]
nogły (gw.) — nagły; gwałtowny, porywczy. [przypis edytorski]
nogóm nie spocznę — nie dam nogom odpocząć, nie usiądę. [przypis edytorski]
nogów — popr. forma D. lm: nóg. [przypis edytorski]
nohajec a. nogajec — tu: Tatar; członek Ordy Nogajskiej, która w XIII w. odłączyła się od Złotej Ordy na Kaukazie i przewędrowała na tereny dzisiejszej płd. Ukrainy. Nazwa pochodzi od mongolskiego wodza Nogaja (zm. 1299), wnuka Czyngis Chana i zięcia cesarza bizantyjskiego. Potomkowie tej ordy, Nogajowie, żyją dziś na Kaukazie. [przypis edytorski]
noia (wł.) — nuda, udręka. [przypis redakcyjny]
No! Io non sono morto (…) la prima vita! (wł.) — Nie! Nie jestem umarły. Za sobą trupem pozostawiłem pierwsze życie (z prologu do Gambi et Epodi Carducciego). [przypis edytorski]
noir (fr.) — czarny. [przypis edytorski]
nojan a. nojon (mong. ноён) — tytuł szlachecki w Mongolii, używany od średniowiecza do początku XX w. nojany — dziś popr. forma M. lm: nojanowie. [przypis edytorski]
nojdzie (gw.) — znajdzie. [przypis edytorski]
nokciu (starop.) — nikczemniku, któryś i paznokcia nie wart. [przypis redakcyjny]
nokieć a. nogieć — choroba końska; przen. nicpoń, gałgan. [przypis edytorski]
nokieć — choroba nożna koni i bydła; tu: nicpoń. [przypis edytorski]
nokri — wrogowie [hebr. nokri jest synonimem słowa goj, tj. obcy, nie-Żyd; red. WL]. [przypis autorski]
noktambulik (przestarz.) — lunatyk, osoba chodząca we śnie lub nieświadomie wykonująca we śnie różne czynności. [przypis edytorski]
noktambulista — lunatyk; tu: człowiek żyjący nocnym życiem. [przypis redakcyjny]
nokturn — część nabożeństwa, zwanego jutrznią, odprawianego przed wschodem słońca. [przypis redakcyjny]
nokturn — muzyczny utwór instrumentalny o spokojnym, sentymentalnym charakterze, oddający nastrój nocy. [przypis edytorski]
nokturn — rodzaj utworu muzycznego. [przypis edytorski]
nokturn — spokojna instrumentalna forma muzyczna, inspirowana nastrojem nocy. [przypis edytorski]
nokturn — spokojny, oddający atmosferę nocy utwór instrumentalny, poetycki lub obraz. [przypis edytorski]
nokturn — utwór muzyczny, poetycki bądź malarski oparty na motywie nocy. [przypis edytorski]
nokturn (z wł. notturno a. fr. nocturne) — w muz.: utwór instrumentalny o spokojnym, sentymentalnym charakterze, oddający nastrój nocy. [przypis edytorski]
nok (żegl.) — wolny koniec poziomego drzewca w omasztowaniu statku (bukszprytu, rei, bomu itp.). [przypis edytorski]
nolens volens — chcąc nie chcąc. [przypis edytorski]
nolens volens (łac.) — chcąc, nie chcąc. [przypis edytorski]
Nolens volens (łac.) — chcąc, nie chcąc. [przypis edytorski]
nolens volens (łac.) — chcąc niechcąc. [przypis edytorski]
Noli aemulari in malignantibus (łac.) — nie unoś się gniewem z powodu złoczyńców; Psalm 37. [przypis edytorski]
Nolie, właśc. Natan Pariser — członek żydowskiego ruchu oporu, zginął w czasie wojny. [przypis edytorski]
noli me tangere (łac.) — nie dotykaj mnie; nie zatrzymuj mnie (wg Ewangelii Jana słowa wypowiedziane przez zmartwychwstałego Jezusa do Marii Magdaleny; J 20,17). [przypis edytorski]
Noli me tangere (łac.) — Nie dotykaj mnie. [przypis redakcyjny]
Noli me tangere (łac.) — „Nie tykaj mnie” J 20, 17. [przypis tłumacza]
noli me tangere — nie dotykaj mnie (por. w Biblii, J 20:17). [przypis edytorski]
Noli — port genueński; Bismantowa — wysoka góra przy Reggio. [przypis redakcyjny]
Nolo (…) leoni — Martialis, Epigrammata, X, 90, 9. [przypis tłumacza]
nomada — koczownik, członek ludu pasterskiego prowadzącego wędrowny tryb życia; ogólnie: włóczęga, błąkający się. [przypis edytorski]
nomada — włóczęga, błąkający się. [przypis redakcyjny]
noma (gw.) — nam. [przypis edytorski]
No! Mai! (wł.) — Nie! Nigdy! [przypis redakcyjny]
no-man's-land (ang.) — ziemia niczyja; teren niekontrolowany przez żadną ze stron konfliktu. [przypis edytorski]
nomarcha Habu — zarządca położonego na południowo-wschodnim krańcu Delty 8. nomu Dolnego Egiptu o nazwie A-bet, na terenie którego miały odbyć się manewry. [przypis edytorski]
nomarcha (z gr. nomarchos) — zarządca nomu, czyli okręgu, jednostki administracyjnej starożytnego Egiptu. Ogółem państwo składało się z 42 nomów: Dolny Egipt był podzielony na 20 nomów, zaś Egipt Górny na 22 nomy. Sam podział, nazwy, obszary i stolice poszczególnych nomów pozostawały bez większych zmian od czasów predynastycznych. [przypis edytorski]
nom de guerre (fr.) — pseudonim czasu wojny. [przypis edytorski]
nom de guerre (fr.) — pseudonim. [przypis edytorski]
