Przypisy

Mefistofeles — diabeł, postać z dramatu Faust Goethego. [przypis edytorski]

Mefistofeles — imię diabła często pojawiające się w literaturze, m.in. w Fauście Goethego. [przypis edytorski]

Mefistofeles — imię diabła często pojawiające się w literaturze. [przypis edytorski]

Mefistofeles (z hebr.) — popularne w literaturze imię diabła. [przypis edytorski]

Mefistofel — Mefistofeles, książę piekieł, diabeł. [przypis edytorski]

Mefistofelowy — należący do Mefistofelesa (jedno z tradycyjnych imion diabła). [przypis edytorski]

Mefisto (…) Kłaniam uniżenie (…) — Dla Krasińskiego pozostawanie pod wpływem szatana wiąże się z brnięciem w kłamstwo: z niemożnością rozpoznania prawdy, co w ujęciu autora (zarówno w Nie-Boskiej komedii, jak w Irydionie) stanowi rodzaj tragicznego uwikłania duszy bohatera i jest związane z działaniem Fatum. [przypis edytorski]

Mefisto — zapewne pierwszy, najbardziej znany z czterech Walców Mefisto, utworów fortepianowych skomponowanych przez Franza Liszta (1811–1886). [przypis edytorski]

mefityczny (z łac. mephiticus) — duszący, cuchnący. [przypis edytorski]

Mefostofil a. Mefostofeles — diabeł, uosobienie sprytu. [przypis edytorski]

megaloman — człowiek mający wybujałe, przesadne przekonanie o własnej wartości. [przypis edytorski]

megalomania — mania wielkości. [przypis edytorski]

megalomania —wybujałe, przesadne przekonanie o własnej wartości. [przypis edytorski]

Megapenthes — nieprawy syn Menelaosa. [przypis edytorski]

Megara — miasto nad Zat. Sarońską, na zach. od Aten. [przypis edytorski]

Megara — miasto nad Zat. Sarońską, ok. 40 km na zach. od Aten. [przypis edytorski]

Megara — miasto na Przesmyku Korynckim. [przypis edytorski]

Megara (mit. gr.) — córka Kreona, władcy Teb, żona Heraklesa. [przypis edytorski]

Megarejczycy z Sycylii — z miasta Megara Hyblaja, kolonii we wschodniej Sycylii, na północ od Syrakuz, założonej w 728 p.n.e. przez osadników z doryckiej Megary na Przesmyku Korynckim. [przypis edytorski]

Megary — tu: osada dorycka na płn. od Syrakuz; kolonia Megary w Attyce. [przypis edytorski]

Megaspileon (gr. Μέγα Σπήλαιο, Mega Spilaio) — klasztor grecki, częściowo wbudowany w skałę, założony w IV w.; miejsce pielgrzymkowe; podczas wojny o niepodległość Grecji stanowił ośrodek oporu wobec Turków i choć był wielokrotnie atakowany, nigdy nie został zdobyty. [przypis edytorski]

megaterium, Megatherium (paleont.) — rodzaj wymarłego olbrzymiego naziemnego leniwca, żyjącego w Ameryce Płd. i Środkowej od 5,3 mln do 11 tys. lat temu; skamieniałości megaterium jako pierwszy opisał i zrekonstruował zwierzę jako leniwca fr. uczony Cuvier w 1796; megaterium i inne wielkie wymarłe ssaki były popularne w społeczeństwie aż do odkrycia dinozaurów kilkadziesiąt lat później. [przypis edytorski]

Megatherium (paleont.) — rodzaj olbrzymiego naziemnego leniwca, żyjący w Ameryce Płd. i Środkowej 5,3 mln–11 tys. lat temu. [przypis edytorski]

Megatherium (paleont.) — rodzaj wymarłego olbrzymiego naziemnego leniwca, żyjącego w Ameryce Płd. i Środkowej od 5,3 mln do 11 tys. lat temu; skamieniałości megaterium jako pierwszy opisał i zrekonstruował zwierzę jako leniwca fr. uczony Cuvier w 1796; megaterium i inne wielkie wymarłe ssaki były popularne w społeczeństwie aż do odkrycia dinozaurów kilkadziesiąt lat później. [przypis edytorski]

Megera a. Megiera (mit.gr.) — imię jednej z Erynii (w mit. rzym. Furii), bogiń zemsty, które były wykonawczyniami kary, szczególnie za zbrodnie popełnione przeciwko członkom własnej rodziny, stanowiły uosobienie wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]

megera a. megiera — tu: złośliwa, swarliwa osoba płci żeńskiej. [przypis edytorski]

Megera (mit. gr.) — imię jednej z Erynii (w mit. rzym. Furii), bogiń zemsty; pot. kobieta kłótliwa i złośliwa, sekutnica. [przypis edytorski]

Megera (mit. gr.) — jedna z Erynii, bogiń zemsty. [przypis edytorski]

Meges — król Epejów z Elidy, syn Fyleusa. [przypis edytorski]

megiera (daw.) — okrutna, mściwa kobieta. [przypis edytorski]

megiera (pot.) — kobieta kłótliwa i złośliwa; od imienia jednej z erynii, bogiń zemsty w mit. gr. [przypis edytorski]

megiera (pot.) — kobieta kłótliwa i złośliwa. [przypis edytorski]

megiera — tu: demoniczna, despotyczna kobieta, od imienia jednej z erynii, bogiń zemsty w mit. gr. [przypis edytorski]

Megilat Ester (hebr.) — Księga Estery; jedna z ksiąg Biblii. [przypis edytorski]

mego Bartka pod Gravelotte — mowa o bohaterze noweli Sienkiewicza Bartek zwycięzca, prostym chłopie, który zostaje wcielony do pruskiego wojska i wyróżnia się w bitwie pod Gravelotte (podczas wojny francusko-pruskiej). [przypis edytorski]

mego ostatniego pobytu na Kujawach — chodzi o pobyt w lutym 1927 r.; Przybyszewski odwiedził jeszcze rodzinne strony w listopadzie tego roku; 23 listopada 1927 r. zmarł w Jarontach na anewryzm serca. [przypis edytorski]

mego własnego artykułu „O nową sztukę” — w „Życiu” nr 6 z 1899 r. (cytaty niedokładne). [przypis edytorski]

me (gw.) — mnie. [przypis edytorski]

mehentys (z tur.) — inżynier. [przypis edytorski]

mehercle a. mehercule (łac.) — na Herkulesa! [przypis edytorski]

mehercule (łac.) — na Herkulesa! [przypis edytorski]

Meier-Graefe, Julius (1867–1935) — niem. pisarz i historyk sztuki, wydawca almanachu literackiego „Pan”. [przypis edytorski]

Meilhac, Henri (1831–1897) — francuski dramaturg i librecista; autor m.in. komedii Le Mari de la débutante (Mąż debiutantki, 1879). [przypis edytorski]

Meilhac, Henri (1831–1897) — francuski dramaturg i librecista. [przypis edytorski]

Meine Damen, Herren. Bitte jetzt aufstellen Sie sich. Das Gewitter zieht auf. Schnell! Aber doch sicher treten Sie ans Licht. Ans Licht! Gut, gut. Momentverschluss hundert… Mollig Bildchen. Lotte! Lotte, halten Sie sich rechts. Jetzt. Ich schiesse, bums! Danke (niem.) — Drogie panie i panowie. Proszę teraz się ustawić. Nadciąga burza. Szybciej! Ale wejdźcie państwo w światło. Na światło! Dobrze, dobrze. Czas migawki na setkę… Przyjemny obrazek. Lotte! Lotte, niech pani trzyma się prawej strony. Teraz. Strzelam, bum! Dziękuję. [przypis edytorski]

Meine Damen und Herren, da liegt der Hund begraben (niem.) — Drogie panie i panowie, tu leży pies pogrzebany. [przypis edytorski]

Meine Herren, raus (niem.) — (Moi) panowie, wynocha, na zewnątrz! [przypis edytorski]

Meine Herren, wir sind noch nicht verheiratet, wir sind erst verlobt (niem.) — Drodzy panowie, nie jesteśmy jeszcze małżeństwem, jesteśmy tylko zaręczeni. [przypis edytorski]

mein Ehrenwort (niem.) — moje słowo honoru. [przypis edytorski]

Meine kleine Jüdin (niem.) — moja mała Żydówka; moja Żydóweczka. [przypis edytorski]

meiner Treu, er ist kinderlieb (niem.) — mój poczciwiec, on tak lubi dzieci. [przypis edytorski]

meinetwegen (niem.) — dosł. ze względu na mnie; nawet, jednakże; tu: a niech tam. [przypis edytorski]

meine Wahrheiten sind nicht für die Anderen (niem.) — moje prawdy nie są dla innych. [przypis edytorski]

mein Fräulein (niem.) — moja panienko. [przypis edytorski]

mein Führer (niem.) — mój wodzu. [przypis edytorski]

Mein Gott, jeder hat sein Kreuz zu tragen (niem.) — Mój Boże, każdy ma swój krzyż, by go nieść. [przypis edytorski]

Mein Gott! (niem.) — Mój Boże! [przypis edytorski]

mein Gott (niem.) — mój Boże. [przypis edytorski]

meinherr Murr (niem.) — panie Mruczku. [przypis edytorski]

Mein Herr (niem.) — mój panie. [przypis edytorski]

mein Herr (niem.) — mój panie. [przypis edytorski]

Mein Kampf (niem.) — książka napisana przez Adolfa Hitlera podczas jego pobytu w więzieniu w Landsbergu na początku lat dwudziestych XX wieku, w której opisano w sposób oficjalny zamierzenia ideologiczne późniejszego dyktatora. To po części autobiografia, a po części traktat polityczny propagujący główne założenia nazizmu: antysemityzm, rasizm oraz agresywną politykę zagraniczną. [przypis edytorski]

Mein Liebchen komm zurück (niem.) — wróć, moja ukochana. [przypis edytorski]

mein Wort (niem.) — dosł. moje słowo; słowo daję. [przypis edytorski]

Meissonier, Jean Louis Ernest (1815–1891) — francuski malarz i ilustrator; tworzył małe obrazki rodzajowo-historyczne, odznaczające się dbałością o szczegóły i wierność historyczną. [przypis edytorski]

Meister (niem.) — mistrz; majster. [przypis edytorski]

Meister (niem.) — mistrz. [przypis edytorski]

Meisterstück (niem.: mistrzowskie dzieło) — majstersztyk, hist.: przedmiot wykonany przez czeladnika stanowiący dowód jego umiejętności zawodowych, przedstawiany radzie starszych cechu w celu uzyskania tytułu mistrza; także: szczególnie udane, mistrzowskie dzieło rzemiosła lub sztuki. [przypis edytorski]

meitėlis — kastruotas tekis, penimis. [przypis edytorski]

mej dusze (daw., gw.) — dziś D.lp: mej duszy. [przypis edytorski]

Mejer, Józef, właśc. Franciszek Mejer (1743–1825) — pijar (1759–1765), członek Kuźnicy Kołłątajowskiej w epoce Sejmu Wielkiego, uczestnik insurekcji warszawskiej (1793–1794), członek klubu jakobinów polskich, publicysta, wydawca pism jakobinów i druków powstańczych. [przypis edytorski]

mej nagrodzonej pracy o wolności woli — tj. w rozprawie O wolności ludzkiej woli, przedstawionej przez Schopenhauera Królewskiemu Norweskiemu Towarzystwu Nauk w 1839 w odpowiedzi na konkursowy temat: „Czy na podstawie samoświadomości da się wykazać wolną ludzką wolę?”. [przypis edytorski]

mejseńska porcelana — porcelana produkowane w Miśni (niem. Meissen) od 1710 r. [przypis edytorski]

mejster — mistrz. [przypis edytorski]

Mejszagoła — miasteczko na Litwie. [przypis edytorski]

mekintosz (a. makintosz (z ang. Mackintosh) — płaszcz nieprzemakalny lub nieprzemakalny materiał; nazwa pochodzi od nazwiska jego wynalazcy. [przypis edytorski]

Mekka — miasto w zachodniej części Płw. Arabskiego, na szlaku karawanowym z Arabii Płd. do krajów M. Śródziemnego; od wczesnego średniowiecza centrum religijne islamu i najświętsze miasto muzułmanów. [przypis edytorski]

mekkański balsam — pochodzący z Mekki, miasta na Płw. Arabskim. [przypis edytorski]

meklemburg — koń rasy meklemburskiej, dawniej używanej jako pociągowa lub do celów wojskowych. [przypis edytorski]

Meklemburg, Schwerin, Oldenburg! Cała obora zarodowa! — wchodzące w skład Cesarstwa Niemieckiego księstwa Meklemburgia-Schwerin oraz Oldenburg słynęły z krów mlecznych. [przypis edytorski]

me księgi i papiery — Eurypides posiadał dużą prywatną bibliotekę. [przypis edytorski]

mełamed a. melamed (hebr.: nauczyciel) — nauczyciel w chederze, elementarnej szkole żydowskiej o charakterze religijnym przeznaczonej dla dzieci. [przypis edytorski]

mełamed a. melamed (hebr.: nauczyciel) — nauczyciel w chederze, podstawowej szkole żydowskiej o charakterze religijnym przeznaczonej dla dzieci. [przypis edytorski]

mełła — daw. forma od: mleć (dziś raczej: mielić) czyli ucierać ziarno zbóż. [przypis edytorski]

Melampos, Orfeusz, Pitagoras — Melampos: mityczny grecki uzdrowiciel i wieszczek, znający mowę ptaków i zwierząt, przodek rodu wieszczków; Orfeusz: mityczny tracki śpiewak i poeta, od którego wywodzono początki orfizmu, staroż. nurtu religijnego o charakterze mistycznym, który w odróżnieniu od tradycyjnej religii greckiej propagował ascezę, posługiwał się świętymi pismami i charakteryzował się wiarą w istnienie boskiej i nieśmiertelnej duszy ludzkiej, uwięzionej w ciele, oraz we wcielanie się duszy po śmierci w inne ciała (wędrówka dusz); Pitagoras (ok. 570–495 p.n.e.): grecki matematyk, filozof i domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu. [przypis edytorski]

Melampyga (gr.) — czarnozada, mająca czarny tył. [przypis edytorski]

melancholicznie (daw.) — melancholijnie. [przypis edytorski]

Melanchton, Filip (1497–1560) — współpracownik Marcina Lutra, profesor uniwersytetu w Wittenberdze, reformator religijny. [przypis edytorski]

Melanchton, Filip (1497–1560) — współpracownik Marcina Lutra, profesor uniwersytetu w Wittenberdze, reformator religijny. [przypis edytorski]

Melanchton, Filip, właśc. Schwartzerd, Philipp (1497–1560) — wykładowca uniwersytetu w Tybindze, a nast. w Wittenberdze, profesor; współtwórca reformacji jako najbliższy współpracownik Marcina Lutra, którego reprezentował na sejmie Rzeszy w Augsburgu w 1530 r., oraz jako autor fundamentalnej dla luteranizmu księgi Wyznanie augsburskie; Melanchton był też reformatorem szkolnictwa, jednocześnie ujednolicając profil kształcenia humanistycznego i kładąc nacisk na powszechne nauczanie uniwersyteckie matematyki. [przypis edytorski]

Melanip — bratanek Priama, władcy Troi. [przypis edytorski]

melanizm (z gr. mélas, mélanos: czarny) — brunatne lub czarne zabarwienie skóry wskutek zwiększonej zawartości ciemnego pigmentu (melaniny), będące wynikiem przystosowania do środowiska lub zaburzeniem chorobowym. [przypis edytorski]

melankolia (daw.) — dziś popr.: melancholia, głęboki smutek. [przypis edytorski]

melankolia (daw.) — dziś popr.: melancholia. [przypis edytorski]

melankoliczny (daw.) — dziś: melancholiczny. [przypis edytorski]

melankoliczny — dziś: melancholiczny. [przypis edytorski]

melankolik — melancholik. [przypis edytorski]

Melantios — postać z Odysei, nielojalny pasterz kóz Odyseusza; podczas rozprawy Odyseusza z zalotnikami przyłapany w zbrojowni, skąd próbował ukraść dla nich broń; przywiązany do krokwi, później okrutnie stracony, ale nie przez Odyseusza, lecz przez wiernych mu poddanych. [przypis edytorski]

melasa — gęsty, ciemnobrunatny syrop, produkt uboczny przy wyrobie cukru. [przypis edytorski]

melawe malke — uroczyste zakończenie soboty. [przypis edytorski]