Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8833 przypisów.
markizowie, wykwintnisie — Pod godłem „markizów” ośmieszył Molier niejednokrotnie typ panka dworskiego, złotego młodzieńca z jego miałkim móżdżkiem, a wielkim zadowoleniem z siebie. Precieuse'y (wykwintnisie), subtelne pięknoduszki, uczynił Molier przedmiotem komedii pt. Pocieszne wykwintnisie. [przypis tłumacza]
markiz — tytuł arystokratyczny utożsamiany z tytułem margrabiego. [przypis edytorski]
markiz wyśmiany — Ostatnie słowa, jakie wypowiada każda figura w sztukach Moliera, streszczają zwykle jej charakter. Tak i tutaj: Klitander przede wszystkim plotkarz, Akast przede wszystkim zarozumialec. [przypis tłumacza]
Markla — (Marchia w oryg.), hrabstwo March w Anglii. [przypis redakcyjny]
markocić się (gw.) — martwić się. [przypis edytorski]
Markomanowie (łac. Marcomanni) — plemię germańskie, które na przełomie er, pod wodzą króla Marboda, zasiedliło daw. obszary państwa Bojów (Bohemię, tj. dzisiejsze tereny Czech), a następnie rozszerzyli swoje państwo aż po Dunaj; nękali zbrojnie cesarstwo rzymskie: najpierw w l. 89–92 atakując prowincje rzym. z rejonów naddunajskich, następnie w l. 167–180, za panowania cesarza Marka Aureliusza (wojny markomańskie) najechali na prowincje: Noricum (dziś: cz. Austrii i cz. Bawarii), Panonia (dziś: Węgry i Austria) oraz Recja (dziś: płd. Niemcy i Szwajcaria), a następnie przekroczyli Alpy (169 r.); ostatecznie Rzym zwyciężył, przenosząc konflikt na teren najeźdźców i zajmując ich tereny oraz dodatkowo Morawy i Śląsk (tereny germ. Kwedów); po pewnym czasie wojska rzym. opuściły ziemie Markomanów, a ci ponownie zaczęli nękać rubieże cesarstwa; ostatecznie w V w. osiedli na obszarze dzisiejszej Bawarii jako Bawarowie. [przypis edytorski]
markotno — smutno. [przypis edytorski]
markotny — przybity, smutny. [przypis edytorski]
markotny — przygnębiony. [przypis edytorski]
markotny — tu: rozgniewany. [przypis redakcyjny]
markować — pozorować czynność lub stan; w brydżu, wiście: sygnalizować partnerowi wartość własnych kart przy pomocy wyjść lub zrzutek. [przypis edytorski]
markować — tu: zaznaczać. [przypis edytorski]
markownik (daw.) — klaser ze znaczkami. [przypis edytorski]
markownik — klaser ze znaczkami, wykonany przez odpowiednie zaginanie kartek zeszytu. [przypis edytorski]
markozjanie — gnostycka grupa religijna założona w II w. przez Marcusa, ucznia Walentyna; aktywna w płd. Galii i na Płw. Iberyjskim do IV w.; wyróżniała się zaadaptowaniem numerologii pitagorejskiej do gnostycyzmu. [przypis edytorski]
marksista — zwolennik marksizmu: teorii filozoficznej, ekonomicznej, społecznej i politycznej stworzonej przez K. Marksa i F. Engelsa, zakładającej, że zmiany historyczne zachodzą pod wpływem walki klas, która prowadzi do utworzenia społeczeństwa komunistycznego. [przypis edytorski]
marksizm — teoria filozoficzna, ekonomiczna, społeczna i polityczna stworzona przez K. Marksa i F. Engelsa, zakładająca, że zmiany historyczne zachodzą pod wpływem walki klas, która prowadzi do utworzenia społeczeństwa komunistycznego. [przypis edytorski]
Marks, Karl Heinrich (1818–1883) — ekonomista, filozof (reprezentant materializmu), zwolennik rewolucji komunistycznej; najważniejszym jego dziełem jest Kapitał. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niem. działacz rewolucyjny i filozof, zwolennik materializmu; twórca marksizmu; wraz z Fryderykiem Engelsem napisał Manifest komunistyczny z 1848 r. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niem. filozof i działacz polityczny, współzałożyciel I Międzynarodówki, twórca marksizmu, światopoglądu głoszącego materialistyczny i rewolucyjny pogląd na świat; w 1848 napisał razem z Engelsem Manifest partii komunistycznej; jego najważniejsze dzieło to Kapitał: krytyka ekonomii politycznej (t. 1 1867, t. 2–3 1885–94). [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki działacz rewolucyjny i filozof, twórca marksizmu, światopoglądu głoszącego materialistyczny i rewolucyjny pogląd na świat. W 1848 r. napisał razem z Engelsem Manifest partii komunistycznej. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki działacz rewolucyjny i filozof, twórca marksizmu, światopoglądu głoszącego materialistyczny i rewolucyjny pogląd na świat. W 1848 napisał razem z Engelsem Manifest partii komunistycznej. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki filozof, ekonomista i działacz polityczny, współzałożyciel I Międzynarodówki, twórca marksizmu, światopoglądu głoszącego materialistyczny i rewolucyjny pogląd na świat; w 1848 napisał razem z Engelsem Manifest partii komunistycznej; jego najważniejsze dzieło to Kapitał: krytyka ekonomii politycznej (t. 1 1867, t. 2–3 1885–94); pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej: jego ojciec otrzymał świeckie wykształcenie i choć niereligijny, przeszedł na luteranizm, a w ślad za nim ochrzciła się jego żona. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki filozof i działacz polityczny, współzałożyciel I Międzynarodówki, twórca marksizmu, światopoglądu głoszącego materialistyczny i rewolucyjny pogląd na świat; w 1848 napisał razem z Engelsem Manifest partii komunistycznej; jego najważniejsze dzieło to Kapitał: krytyka ekonomii politycznej (t. 1 1867, t. 2–3 1885–94). [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki filozof i ekonomista, działacz rewolucyjny; jego najważniejsze dzieło to Kapitał: krytyka ekonomii politycznej. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki filozof i ekonomista, działacz rewolucyjny. Współzałożyciel Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników (tzw. Pierwszej Międzynarodówki), koordynującej działania organizacji robotniczych w różnych krajach. Razem z Fryderykiem Engelsem opracował teorię materializmu dialektycznego a. historycznego, który zakładał, że cała realna rzeczywistość jest materialna, a rozwój dziejów wynika ze ścierania się interesów klasy posiadającej i klasy pracującej, tzw. walki klas o środki produkcji (surowce, urządzenia, pomieszczenia, ludzka praca). Według określeń Marksa sztuka, nauka, kultura i religia to nadbudowa, której kształt jest uwarunkowany przez środki produkcji, czyli bazę. [przypis edytorski]
Marks, Karol (1818–1883) — niemiecki filozof i ekonomista, działacz rewolucyjny. Współzałożyciel Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników (tzw. Pierwszej Międzynarodówki), koordynującej działania organizacji robotniczych w różnych krajach. Razem z Fryderykiem Engelsem opracował teorię materializmu dialektycznego a. historycznego, który zakładał, że cała realna rzeczywistość jest materialna, a rozwój dziejów wynika ze ścierania się interesów klasy posiadającej i klasy pracującej, tzw. walki klas o środki produkcji (surowce, urządzenia, pomieszczenia, ludzka praca). Według określeń Marksa sztuka, nauka, kultura i religia to nadbudowa, której kształt jest uwarunkowany przez środki produkcji, czyli bazę. [przypis edytorski]
Marks, Karol a. Karl Marx (1818–1883) — niemiecki filozof, socjolog, ekonomista, historyk, dziennikarz i działacz rewolucyjny, twórca socjalizmu naukowego. [przypis edytorski]
Marks nigdy nie wyjaśnił związku, jaki istnieje między techniką a strukturą moralną i umysłową klasy pracującej na danym technicznym poziomie. Brak zrozumienia dla obyczajowej strony życia, dla jego irracjonalnego narastania stanowi zasadniczą lukę w umysłowości tego wielkiego człowieka. Proudhon był pod tym względem głębszy od Marksa, znał on lepiej konkretne życie i choć plątał się tam, gdzie chodziło o szerokie uogólnienia, głębiej niż Marks sięgał w sam proces przekształcenia klasy robotniczej. Dość jest obok prac Marksa przeczytać Confessions d'un révolutionnaire aby dostrzec ten świat Proudhonowskich zagadnień, niezmiernie doniosłych a zapoznanych przez Marksa. [przypis redakcyjny]
Marks (…) „uczynił filozofię życiem, wyprowadził z niej ostateczny wniosek, uczynił rzeczywistością Kantowskie pojęcie samowładzy praktycznego rozumu” — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 12–13. [przypis autorski]
Mark Twain, właśc. Samuel Langhorne Clemens (1835–1910) — amerykański pisarz, autor m.in. satyrycznych opowiadań krytykujących drobnomieszczaństwo amerykańskie. [przypis edytorski]
Markus — cesarz rzymski Marek Aureli, filozof na tronie, zm. 180. [przypis redakcyjny]
Markwart von Salzbach — komtur krzyżacki, ścięty przez wielkiego księcia Witolda po bitwie pod Grunwaldem, ponoć za krzywdę wyrządzoną Birucie. Pikanterii sprawie dodaje fakt, że Markwart von Salzbach był wieloletnim doradcą Witolda i współuczestnikiem bitwy nad Worsklą. [przypis edytorski]
marli głód (daw.) — przymierali głodem, cierpieli głód. [przypis edytorski]
marliwo (neol.) — substancja podległa śmierci. [przypis edytorski]
Marlowe, Christopher (1564–1593) — angielski dramatopisarz i poeta. [przypis edytorski]
Marlowe, Krzysztof [Christopher] (1564 1593) — najwybitniejszy z poprzedników Szekspira w dramacie, autor m. i. sztuk Tamerlan Wielki (w 2 częściach), Tragiczne dzieje doktora Fausta, Żyd maltański i Król Edward drugi, nadto wspaniałego fragmentu epicko-lirycznego Hero i Leander. Obszerną monografię o tym poecie oddaję w najbliższym czasie do druku. [przypis tłumacza]
Marlow — miasto w Anglii, w hrabstwie Buckinghamshire. [przypis edytorski]
Marly-les-Mines — miejscowość i gmina, położona we francuskim departamencie Pas-de-Calais, w regionie Hauts-de-France. [przypis edytorski]
Marmarydzi, Syrtowie, Nasamonowie, Maurowie — ludy z północnego wybrzeża Afryki. [przypis edytorski]
Marmaryka — kraina w głębi Afryki na płd. od Barki. [przypis redakcyjny]
marmelada — dziś: marmolada. [przypis edytorski]
Marmion — poemat Waltera Scotta (1771–1832), wydany w 1808 r. [przypis edytorski]
marmittes — w gwarze fr.: dziewczyny uliczne. [przypis redakcyjny]
marmór — daw. pisownia wyrazu marmur. [przypis redakcyjny]
marmór żywy — żyjący marmur. [przypis redakcyjny]
Marmont, Auguste de (1774–1852) — francuski wojskowy, marszałek Francji. [przypis edytorski]
Marmontel, Jean-François (1723–1799) — fr. pisarz, dramaturg, współpracownik Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. [przypis edytorski]
Marmontel, Jean-François (1723–1799) — fr. pisarz, historyk i filozof, przynależący do Encyklopedystów. [przypis edytorski]
Marmontel, [Jean-François] (1723–1799) — głośny pisarz ówczesny, którego Powiastki moralne cieszyły się wzięciem w całej Europie. [przypis tłumacza]
Marmotret — podręcznik przygotowawczy do czytania Biblii pt.: Marmotractus sive expositio in singulis libris Bibliae. [przypis tłumacza]
marmozety — kilka gatunków niewielkich małp szerokonosych zaliczanych do podrodziny pazurkowców. [przypis edytorski]
Marmunda — może Mahmon, miasto nad Oceanem Atlantyckim w Maroko. [przypis redakcyjny]
marmurem — oryginalnie u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią jest: „marmórem”. [przypis edytorski]
marmurki — futro z czarnych lisów. [przypis redakcyjny]
marmurki — lisy czarne, na marmułki (czapki futrzane) używane; dlatego tak nazwane. [przypis redakcyjny]
marmurkowe — szare. [przypis redakcyjny]
marmurowe — u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią: „marmórowe” [przypis edytorski]
marmurowy rycerz z Volksgarten — Tezeusz Kanowy. [przypis autorski]
marmurowy — u Kochanowskiego zgodnie z dawną ortografią jest: „marmórowy”. [przypis edytorski]
marmur — u Kochanowskiego oryginalnie, zgodnie z dawną ortografią jest: marmór. [przypis edytorski]
marmuzela — dama; od. fr. mademoiselle. [przypis edytorski]
marmuzela (daw. iron.) — dama, panna z miasta (od fr. mademoiselle). [przypis edytorski]
marmuzela (gw.) — panna z miasta, która lubi się stroić. [przypis edytorski]
marmuziela (gw.) a. marmuzela (daw.) — nierządnica; panna z miasta, strojnisia. [przypis edytorski]
Marmytka — jeden z demonów w wierzeniach ludowych. [przypis edytorski]
Marna (fr. Marne) — rzeka w środkowej Francji, wpada do Sekwany w pobliżu Paryża; nad Marną odbyły się w czasie I wojny światowej dwie ważne bitwy: we wrześniu 1914 r. i w lipcu 1918 r., obie zakończyły się przegraną Niemców. [przypis edytorski]
Marna — rzeka w środkowej Francji; nad Marną odbyły się w czasie I wojny światowej dwie ważne bitwy: we wrześniu 1914 i w lipcu 1918, obie zakończyły się powstrzymaniem ofensywy Niemiec. [przypis edytorski]
marnastis — tuštybė, menkybė. [przypis edytorski]
marne — nędzne, liche. [przypis redakcyjny]
Marnes — miejscowość i gmina we Francji, w regionie Poitou-Charentes, departament Deux-Sèvres. [przypis edytorski]
marnić — dziś popr.: malować. [przypis edytorski]
marnie — nadaremnie, na próżno, bezcelowo. [przypis redakcyjny]
marnie zatrząsać (starop.) — marnować, trwonić. [przypis edytorski]
marnotratność (starop.) — marnotrawstwo. [przypis redakcyjny]
marnotrawce (gw.) — marnotrawcy. [przypis edytorski]
marnować się — męczyć się. [przypis redakcyjny]
marny pisarczyku z Châtelet… — Fouquier-Tinville przed rewolucją był prokuratorem sądu Paryż-Châtelet. [przypis edytorski]
maroder (daw.) — dezerter dopuszczający się w czasie wojny rabunków, kradzieży i innych przestępstw. [przypis edytorski]
maroder — dziś: maruder. [przypis edytorski]
maroder właśc. maruder (z fr.) — żołnierz, który pozostał w tyle za swoim oddziałem. [przypis edytorski]
marokańska miejscowość Agadir, czyli jak nazywają ją Hiszpanie Santa Cruz de Mar Pequena — mowa o dawnej osadzie hiszpańskiej założonej w 1478 w pobliżu przylądka Tarfaja, porzuconej w 1524, kiedy władcy Maroka z dynastii Sadytów wygnali Europejczyków z placówek na wybrzeżu; obecnie miejsce to nosi nazwę Foum Agadir, w odróżnieniu od dużego miasta Agadir, położonego 500 km dalej na północ. [przypis edytorski]
Maroku — użyte dla rymu, zamiast popr. formy D.: Maroka. [przypis edytorski]
maron (ang. marooned) — neologizm utworzony przez Józefa Birkenmajera, tłumacza R.L. Stevensona, efekt przekładu ang. marooned. Wyraz ten „oznacza rodzaj strasznej kary, dość pospolitej wśród korsarzy, a polegającej na tym, że winowajcę wysadza się na pustej i ustronnej wyspie z garstką prochu i kul” (Wyspa skarbów, tłum. J. Birkenmajer, Warszawa 1972). [przypis edytorski]
Maroneja — staroż. miasto greckie na na wybrzeżu Tracji, kolonia Chios. [przypis edytorski]
Maron Ewantycz — gr. Maron, syn Euanthesa, wnuk Dionizosa, boga wina. [przypis edytorski]
maronici — chrześcijańska ludność Libanu, zamieszkująca północne i centralne regiony w paśmie górskim Libanu i we wschodniej części Bejrutu. [przypis edytorski]
Maronita — członek wspólnoty chrześcijańskiej, która powstała w VI w. [przypis edytorski]
maron — owoc kasztana jadalnego. [przypis edytorski]
Maron — poeta rzymski P[ublius] Wergilius Maro, autor epopei Eneis, Sielanek i Ziemiaństwa; zm. 70 po Chr. [przypis redakcyjny]
Maro — przydomek rzymskiego poety Wergiliusza. [przypis edytorski]
Maro — Publius Vergilius Maro, a. Wergilisz (70 p.n.e. – 19 p.n.e.), poeta rzym., autor Eneidy, eposu heroicznego opowiadającego dzieje przodka Rzymian, Eneasza, Bukolików (Eclogae), czyli zbioru idylli (sielanek) oraz Georgików, poematu opiewającego życie wiejskie. [przypis edytorski]
maror — potrawa sederowa (gorczyca, chrzan), mająca przypominać gorycz życia Żydów w niewoli egipskiej. [przypis tłumacza]
Maro — właśc. Publius Vergilius Maro, zwykle spolszczany jako Wergiliusz (70 p.n.e.–19 p.n.e.), poeta rzymski, autor m. in. eposu heroicznego Eneida, poematu dydaktycznego o rolnictwie Georgiki i zbioru sielanek Bukoliki. [przypis edytorski]
Marpejska skała — Marpezos nazywała się góra na Paros, gdzie łamano marmury. [przypis edytorski]
marqués (hiszp.) — markiz. [przypis edytorski]
Marquesas (hiszp. ) — Markizy, archipelag wysp w środkowej części Pacyfiku. [przypis edytorski]
Marquette, Jacques (1643–1673) — fr. jezuita, misjonarz i odkrywca; wziął udział w wyprawie w poszukiwaniu wielkiej rzeki, o której zasłyszał od Indian; ekspedycja, która wyruszyła znad Wielkich Jezior, w 1673 dotarła od północy do Missisipi i zbadała ją aż do ujścia Arkansas. [przypis edytorski]
Marquise de Brinvillier. — Marquise de Brinvilliers (1630-1676), eine der bekanntesten Giftmörderinnen der Kriminalgeschichte. [przypis edytorski]
Marquise de Fontange — Maria Angélique de Scoraille, Herzogin von Fontanges (1661–81), vor der Maintenon Geliebte des Königs. [przypis edytorski]
