Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7662 przypisów.
Dawidzki hymn — hymn w rodzaju psalmów Dawida (ok. 1040 p.n.e.–ok. 970 p.n.e.), króla Izraela, któremu przypisuje się autorstwo biblijnej Księgi Psalmów. [przypis edytorski]
dawienie (daw.) — duszności. [przypis edytorski]
d…a — w innym wydaniu: diabła. [przypis edytorski]
dawną nauką, iż żołnierze więcej powinni się obawiać swego wodza niż nieprzyjaciół — por. Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium, II, 7. [przypis tłumacza]
Dawna kapituła genewska (…) na wygnaniu — rezydencję biskupa i kapituły katolickiej w 1535 przeniesiono z Genewy, zdominowanej przez zwolenników Kalwina, do pobliskiego Annecy. [przypis edytorski]
dawnego króla — chodzi o Oskara II (1829–1907), króla Szwecji (do 1907 r.) i Norwegii (do 1905 r.), ostatniego norweskiego władcę z dynastii Bernadotte. „Rozwód” Szwecji i Norwegii, czyli wypowiedzenie unii przez to drugie państwo, nastąpił w 1905 r. [przypis edytorski]
dawne króle — dziś popr. o osobach: dawni królowie. [przypis edytorski]
dawne męczenniki — dziś popr. forma M.lm: dawni męczennicy. [przypis edytorski]
Dawne Rzymianki słynące prostotą lubiły napój ze zdrojowej wody — Walerius i Maximus mówi, że w czasie, kiedy w Rzymie starożytnym dobre obyczaje panowały, matrony rzymskie brzydziły się winem, ażeby nie zgrzeszyć niepowściągliwością. [przypis redakcyjny]
dawne wyprawy — wojny perskie. [przypis tłumacza]
Dawni autorzy, którzy mówili o Indiach, malują je tak, jak je widzimy jeszcze dzisiaj — patrz Pliniusz, VI, 19; Strabon, XV. [przypis autorski]
dawniej miałam Julię — Baranowską [przypis redakcyjny]
Dawniej płaciliście (…) podatki wedle okręgów, dziś politykujecie okręgami — złośliwość różnie objaśniana; prawdopodobne znaczenie: zamiast płacić od głowy, zorganizowaliście hurt podatkowy, a tak samo robicie hurtem politykę, podporządkowując się tam cięższym kiesom, tu hartowniejszym gardłom: rzetelna komuna! [przypis tłumacza]
dawniej, pod wpływem studiów fizjologicznych (…) przeciwstawiać duszę mózgowi — P. Chmielowski, Najnowsze prądy w poezji polskiej, s. 145. [przypis autorski]
Dawniej prawa egipskie zakazywały kobietom używać obuwia, aby je zmusić do nieopuszczania swego domu — trudno powiedzieć, skąd autor zaczerpnął ten pogląd, gdyż już Herodot pisał (Dzieje II 35), że w Egipcie mężczyźni siedzą w domu, tkając, podczas gdy kobiety wychodzą i handlują wyrobami domowymi na rynku (odwrotnie niż u Greków), ten sam pogląd grecki przekazuje Sofokles w Edypie w Kolonos (w. 339). [przypis edytorski]
dawniejszy stosunek Brunehildy do Zygfryda, widoczny z zwrotek części VI — patrz wersy: „A przyjmijcie ode mnie tę radę (…) swą bogdankę miłą”; „A niejeden z nich (…) drużyna”; „Królowa rzecze na to (…) małżeńskie łoże” i „Królewna, gdy wśród gości Zygfryda zobaczy (…) co was do mnie przyprowadza ninie”. [przypis edytorski]
DAW — (niem.) Deutsche Abrüstungswerke, ciężkie komando, zajmujące się głównie rozbiórką strąconych samolotów. [przypis edytorski]
Dawni Gallowie uważali (…) — Cezar powiada to nie o Gallach, lecz o Germanach: O wojnie galijskiej, VI. [przypis tłumacza]
dawni mistrze — dziś popr. forma M.lm: (…) mistrzowie. [przypis edytorski]
Dawni Rzymianie nie mieli praw na regulowanie wysokości lichwy — lichwa i procent znaczyły u Rzymian jedno i to samo. [przypis autorski]
Dawno by w nich był, by nie dla przysięgi — dawno by je przeczytał, gdyby nie przysięga. [przypis redakcyjny]
Dawno, dawno to było, gdym wśród nich chodziła
żywych, pełnych miłosnych uniesień, w mdłym blasku
nocnych pochodni — jak morze u stóp grobowców
żalili się, ze wstydem, na nieczułość moją!
Patrząc, jak na mych dłoniach długie pożegnania
kruszą się, śmiertelna, bez chuci i niechęci
zbierałam błagalne wyznania zbolałych dusz:
mogiła falom morza nie odda pocałunku…
[przypis edytorski]
dawno już bowiem nikt ze dworu nie zaglądał do Ujazdowa — Anna Jagiellonka była skłócona z bratem i jego dworem. [przypis edytorski]
dawnoli już wałaskiej wojnie — [czy dawno była wojna wołoska, tj. na Wołoszczyźnie; red. WL] na której się ojciec znajdował. [przypis redakcyjny]
dawno liś się urodziła (starop. konstrukcja) — konstrukcja z partykułą -li oraz z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czy dawno się urodziłaś. [przypis edytorski]
dawnom nie przeżył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dawno nie przeżyłem. [przypis edytorski]
dawnom nie widział — inaczej: dawno nie widziałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
dawno niebielona izba — ściany ubogich pomieszczeń narażonych na zawilgocenie bielono, tzn. malowano tzw. mlekiem wapiennym (rzadką zawiesiną wapna gaszonego), o silnych właściwościach odkażających, przeciwdziałających rozwojowi grzybów; dziś tę metodę stosuje się tylko do malowania ścian zewnętrznych i budynków gospodarczych. [przypis edytorski]
dawność (praw.)— termin oznaczający prawo do posiadania z tytułu zasiedzenia. [przypis redakcyjny]
dawnożechmy je widzieli nikczemniki a nędzniki — czy dawno ich widzieliśmy nikczemnikami i nędznikami (pytanie retoryczne). [przypis edytorski]
dawnoż — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż) nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy dawno, czyż dawno. [przypis edytorski]
dawny alfabet zwany monaca — używany przez zakonników. [przypis redakcyjny]
dawnych a niedawnych — tu: „a” w funkcji spójnika łącznego (równorzędnego znaczeniowo „i”). [przypis edytorski]
dawnych mil (lieues) — mowa o mili francuskiej (fr. lieue), równej ok. 4 km, w odróżnieniu od mili angielskiej (fr. mille), równej ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
dawszy komu kreskę — skaleczywszy kogo. [przypis redakcyjny]
Dawus — Figura z komedii Terencjusza. [przypis tłumacza]
Dawus — typowe imię niewolnika w rzymskiej komedii. [przypis edytorski]
daywork (ang.) — dzień pracy; dniówka. [przypis edytorski]
daža — padažas. [przypis edytorski]
dažiūrėtojas — budintis. [przypis edytorski]
daż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy da, czyż da. [przypis edytorski]
da zdrawstwujet wojna (z ros.) — niech żyje wojna. [przypis edytorski]
dbo (gw.) — dba. [przypis edytorski]
D.C.L. — skrót od ang. Doctor of Civil Law: doktor prawa cywilnego. [przypis edytorski]
D. D. i Ost. — Dzień dzisiejszy i Ostatni, utwory Krasińskiego. [przypis edytorski]
DDT — dichlorodifenylotrichloroetan, organiczny związek chemiczny z grupy chlorowanych węglowodorów, stosowany jako środek owadobójczy. [przypis edytorski]
débacle (z fr.) — nagły upadek, katastrofa, załamanie (lodu, pogody itp.). [przypis edytorski]
dęba (daw. forma D. lp rodz. m.) — dziś: dębu. [przypis edytorski]
dębek — dziś popr.: dąbek. [przypis edytorski]
dębić (daw.) — uciskać, naciskać. [przypis edytorski]
dębić się — stawać dęba; opierać się, buntować się, wzdragać się. [przypis edytorski]
Dębica — miasto powiatowe w województwie podkarpackim. [przypis edytorski]
Dębicki, Ludwik Zygmunt (1843–1908) — polski pisarz, publicysta, współpracownik „Czasu” od 1875 r., ziemianin ur. w Buchcicach w starej rodzinie kalwińskiej w wieku 12 lat przeszedł na katolicyzm. [przypis edytorski]
Dębicki, Marcin Michał — podczaszy, następnie chorąży, wreszcie podkomorzy sandomierski. [przypis redakcyjny]
Dębicki, Zdzisław (1871–1931) — krytyk literacki, pamiętnikarz, felietonista i poeta okresu Młodej Polski. [przypis edytorski]
dębniak — tu: las dębowy. [przypis edytorski]
Dębniki — dzielnica Krakowa. [przypis edytorski]
Dęboróg — właśc. Urodzony Jan Dęboróg, poemat Władysława Syrokomli, tj. Ludwika Kondratowicza (1854). [przypis edytorski]
Dęborog — bohater poematu Syrokomli Urodzony Jan Dęboróg i szkolne czasy. [przypis edytorski]
Dębowa Góra — majątek Lewińskiej, siostry Narcyzy. [przypis redakcyjny]
dębowa kapica — dla leczenia przymiotu. [przypis redakcyjny]
Dębowicz, Józef — aktor. [przypis edytorski]
dębu pień — alegoryczne nawiązanie do nazwiska gen. Henryka Dembińskiego, który wraz z płk. Karolem Różyckim i płk. Mikołajem Kamieńskim miał stanąć na czele Konfederacji jednoczącej różne stronnictwa polskiej emigracji w lutym 1848; do realizacji tego projektu ostatecznie nie doszło. [przypis edytorski]
dęby dębom, bukom buki — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. IV, w. 689. [przypis edytorski]
décadence (fr.) — dekadencja, schyłek. [przypis edytorski]
décadents (fr.) — dekadenci. [przypis edytorski]
Décidément (…) deviens patriarche (fr.) — Zdecydowanie (…) zostanę patriarchą. [przypis edytorski]
décidément (fr.) — zdecydowanie. [przypis edytorski]
dédain (fr.) — pogarda, lekceważenie. [przypis edytorski]
dédain (fr.) — pogarda. [przypis edytorski]
dėdienė — dėdės žmona. [przypis edytorski]
Défontaines — inna pisownia tego nazwiska: Desfontaines, Defontaines. [przypis edytorski]
Défontaines żądał, aby, nim się zada fałsz, pozwolono się wypowiedzieć trzem sędziom; i nie powiada, aby trzeba było walczyć ze wszystkimi trzema, a tym mniej, aby były wypadki, w których trzeba by walczyć ze wszystkimi, którzy oświadczali za ich zdaniem — powiada tylko, że płacono każdemu grzywnę. [przypis redakcyjny]
dégagé (fr. ) — sunąc jedną nogę za drugą. [przypis edytorski]
dęgi — pręgi. [przypis edytorski]
déjeuner dînatoire (fr.) — obfity posiłek spożywany około południa, odpowiednik angielskiego lunchu. [przypis edytorski]
déjeuner (fr.) — śniadanie. [przypis edytorski]
dėkis domon — kitaip: įsivaizduok esanti dama. [przypis edytorski]
dėlė — kirmėlė. [przypis edytorski]
Déluge (fr.: Potop) — oratorium francuskiego kompozytora Camille'a Saint-Saënsa z 1875, ze słowami Louisa Galleta, opowiadające historię biblijnego potopu; napisane pod wpływem oper Wagnera. [przypis edytorski]
démarche (polit., fr.) — oświadczenie a. wystąpienie dyplomatyczne jednego państwa wobec drugiego w konkretnej sprawie. [przypis edytorski]
dénaturer la nature (fr.) — zdenaturyzować naturę. [przypis edytorski]
déniaiser la vertu (fr.) — upiększać cnotę. [przypis edytorski]
„Dépêche de Toulouse” — francuska gazeta o profilu lewicowym, wydawana w Tuluzie, w płd. Francji; zał. w 1870, od 1947 wyd. jako „La Dépêche du Midi”. [przypis edytorski]
dépêche (fr.) — spiesz się. [przypis edytorski]
d'Épinay, Louise (1726–1783) — francuska pisarka, znana także z rozlicznych romansów, między innymi z Jean-Jacques'em Rousseau. [przypis edytorski]
dépôt (fr.) — zajezdnia, miejsce, do którego zjeżdżają na postój pojazdy; skład, magazyn. [przypis edytorski]
Déracinées — właśc. Les Déracinés. Książka została wydana w Paryżu w 1897 r., polskie tłumaczenie ukazało się w 1904 jako Wyrwani z gruntu ojczystego w Warszawie, w Drukarni Aleksandra Tadeusza Jezierskiego. [przypis edytorski]
Déroulède, Paul (1846–1914) — francuski poeta, dramaturg i polityk, współzałożyciel prawicowej nacjonalistycznej Ligi Patriotów, dążącej do rewanżu za przegraną wojnę francusko-pruską; podczas zamachu stanu w 1889 bezskutecznie próbował nakłonić gen. Boulangera do marszu na pałac prezydencki; w 1899 po pogrzebie prezydenta Faure próbował nakłonić Rogeta i jego oddziały do zamachu stanu, został aresztowany i wygnany. [przypis edytorski]
déshabillé (fr.) — negliż, dezabil, ranny albo nocny domowy strój kobiecy lub żartobliwie: niekompletny, niedbały strój. [przypis edytorski]
désillusionnée (fr.) — rozczarowana. [przypis edytorski]
désintéressement (fr.) — brak zainteresowania. [przypis edytorski]
dėstinėti — čia: dėlioti. [przypis edytorski]
dėti pančius — įkalinti. [przypis edytorski]
dętka — tu: kolorowy lub srebrnobiały koralik z dmuchanego szkła. [przypis edytorski]
dęty (pot.) — nieistotny, mimo że pozornie wydaje się ważny. [przypis edytorski]
dėvėja — dab. dėvi (nuo dėvėti). [przypis edytorski]
dead blank (ang.) — śmiertelna pustka. [przypis redakcyjny]
dead head (ang.) — dosłownie: martwa głowa. [przypis tłumacza]
deadline (ang.) — ostateczny termin na ukończenie czegoś. [przypis edytorski]
