Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7392 przypisów.
arcykapłan Jonates — wedle Starożytności XX, VIII, 5, Feliks przekupił Dorana, przyjaciela Jonatesa, aby ten go kazał zażgać za pomocą najętych morderców. [przypis tłumacza]
arcykapłan — łac. Pontifex Maximus. [przypis autorski]
arcykapłan Mitry — tu: Heliogabal; w istocie był on kapłanem syryjskiego bóstwa El Gabal (Baala); Mitra był staroindyjskim bogiem ładu i światła; od I w. n.e. jego kult rozprzestrzenił się w państwie rzymskim, łącząc się z miejscowymi wierzeniami, gł. dotyczącymi bóstw solarnych, i przybrał postać kultu misteryjnego, tzw. mitraizmu, wyraźnie różnego od wierzeń i praktyk indyjsko-perskich; wierni przechodzili kolejne stopnie wtajemniczenia (m.in. „gryfa”, „lwa” itp.), jednym z ważnych obrzędów była ofiara z byka, składana w tajemnicy w podziemiach. [przypis edytorski]
arcykapłan — najwyższy dostojnik religijny. [przypis edytorski]
arcykapłanów — Clementz sądzi, że chodzi tu o przedstawicieli 24 klas kapłańskich. Mnie się zdaje, że wyrażenie „zaczęli wybierać arcykapłanów”, liczba mnoga, tyczy zmiany zasady, w praktyce zaś stosuje się do wyboru jednego arcykapłana Fanni, syna Samuela, ze wsi Aftia, p. dalej ustęp 8. [przypis tłumacza]
arcykomtur — Grosskomthur, najpierwszy urzędnik po Wielkim Mistrzu. [przypis autorski]
arcyksiążę — Ferdynand Austriacki (1754–1806), syn Marii Teresy, gubernator Lombardii. [przypis redakcyjny]
Arcyksiążę Rudolf (1858–1889) — syn cesarza Franciszka Józefa I, ówczesny austriacki następca tronu. [przypis redakcyjny]
Arcymnich — Bonifacy VIII; nazywa go poniżej „faryzeuszów nowych panem”; ci faryzeusze to kardynałowie i doradcy papiescy. [przypis redakcyjny]
Arcy-smutna wiadomość — o śmierci Adama Mickiewicza. [przypis redakcyjny]
Ardenna — las Ardeński, dziś już nieistniejący, w dep[artamencie] Charente-Inferieure. [przypis redakcyjny]
ardinarija (lenk.) — seniau mokėtas metinis atlyginimas, dažniausiai natūra, darbininkams prie dvaro. [przypis edytorski]
Ardzilla — miasto portowe na zachodnim wybrzeżu Maroka. [przypis redakcyjny]
Arejos, [właśc. Arejos Didymos (I w. p.n.e.)] — filozof stoicki z Aleksandrii, nauczyciel Augusta. [przypis tłumacza]
arek — prawdop. slangowe: Aryjczyk, nie Żyd. [przypis edytorski]
Arenarium — dół, skąd się bierze piasek. [przypis redakcyjny]
arenarium (z łac.) — tu: zaplecze amfiteatru [przypis edytorski]
arenda czopowa — czopowe, akcyzę od wina, piwa itd. pobieraną od czopa u szynkarza, wydzierżawiano szlachcie. [przypis redakcyjny]
arenda (daw.) — dzierżawa, najem. [przypis edytorski]
arenda (daw.) — dzierżawa. [przypis edytorski]
arenda — dzierżawa. [przypis edytorski]
arenda — dzierżawa. [przypis redakcyjny]
arenda — nuoma. [przypis edytorski]
arendarz (daw.) — dzierżawca; karczmarz, szynkarz. [przypis edytorski]
arendarz (daw.) — dzierżawca. [przypis edytorski]
arendarz (daw.) — dzierżawca. [przypis edytorski]
arendarz (daw.) — dzierżawca; tu: dzierżawca karczmy, szynku. [przypis edytorski]
arendarz (daw.) — dzierżawca, w szczególności dzierżawca karczmy. [przypis edytorski]
arendarz (daw.; z łac. arendare: dzierżawić) — dzierżawca; karczmarz, szynkarz. [przypis edytorski]
arendarz — dzierżawca, w szczególności dzierżawca karczmy, z reguły był nim w XIX w. Żyd. Tu jednak drastyczne i paradoksalne są interesy łączące arendarza z księdzem. [przypis redakcyjny]
arendarze — Pasek był jednym z nich. [przypis redakcyjny]
arendy — dzierżawy. [przypis redakcyjny]
areopag (gr.) — najwyższy sąd w staroż. Atenach. [przypis edytorski]
areopag (gr.) — rada starszych w staroż. Atenach, będąca najwyższą władzą sądowniczą. [przypis edytorski]
areopagici — Areopagitowie byli w Atenach sędziowie od Areopagu ulicy tak nazwani. Areopagus lepak rozumie się z greckiego Marsowa ulica (przypis źródła). [przypis edytorski]
areopagici — członkowie Aeropagu, czyli najwyższej rady w Atenach, posiadającej również uprawnienia sądownicze. [przypis edytorski]
areopagici — członkowie Aeropagu, czyli najwyższej rady w Atenach, posiadającej również uprawnienia sądownicze. [przypis edytorski]
Areopagici, którzy (…) nakazali, by strony zgłosiły się powtórnie za lat sto — Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium, VIII, 1 oraz Gellius Aulus, Noctes Atticae, XII, 7. [przypis tłumacza]
areopagita — w staroż. Grecji: członek ateńskiego areopagu (rady najwyższej); tu: żartobliwie. [przypis edytorski]
Areopag — najwyższa rada w Atenach. [przypis redakcyjny]
areopag — najwyższy sąd w gr. polis, złożony z byłych archontów; tu: budynek, w którym zbierali się i obradowali archonci. [przypis edytorski]
areopag — rada starszych w staroż. Atenach, mająca najwyższą władzę sądowniczą i polityczną; przen.: grono osób, które autorytatywnie rozstrzyga jakieś sprawy. [przypis edytorski]
areopag — rada starszych w staroż. Atenach, początkowo mająca najwyższą władzę polityczną i sądowniczą; jej siedzibą było położone w pobliżu Akropolu wzgórze Aresa (stąd nazwa). [przypis edytorski]
areopag — rada starszych w staroż. Atenach, złożona z byłych archontów, początkowo mająca najwyższą władzę sądowniczą i polityczną, w tym prawo kontrolowania i odwoływania archontów, po reformach rozpoczętych w VI w. p.n.e władza areopagu została ograniczona, stał się on organem stojącym na straży praw, obyczajów i moralności. [przypis edytorski]
Areopag — rada starszych w staroż. Atenach, złożona z byłych archontów, po reformach Solona zajmowała się sądzeniem zabójstw, spraw religijnych oraz przestępstw przeciwko państwu; jej siedzibą było położone w pobliżu Akropolu wzgórze Aresa (stąd nazwa). [przypis edytorski]
areopag — Rada Starszych w staroż. Atenach; złożona z najwyższych urzędników w polis rada, której siedzibą było wzgórze Aresa (stąd nazwa); jej członkowie, archonci, (a. areopagici) zajmowali się prowadzeniem polityki oraz nadzorem nad sądownictwem i prawami (sami bywali sędziami w sprawach wagi państwowej), a także kontrolowaniem wszelkich urzędników państwowych (w tym archontów); tu: użycie żartobliwe. [przypis edytorski]
areopag — w starożytnej Grecji rada sprawująca nadzór nad sądownictwem. [przypis edytorski]
Areopag — wzgórze Aresa w Atenach, w pobliżu Akropolu; w starożytności miejsce obrad najwyższej rady państwowej, także nazwa samej rady. [przypis edytorski]
a Republica (łac.) — od Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
Aresa czci ją święcąc — szczególnym kultem wśród Amazonek cieszył się Ares, bóg wojny, oraz Artemida, dziewicza bogini łowów. [przypis edytorski]
Ares, Ares, Jonów bóg (…) Na równinie tej śmiertelnej! — Persowie Ajschylosa, tłum. K. Kaszewski. [przypis tłumacza]
Aresa wzgórze — skalne wzgórze w Atenach, u którego podnóża znajdowała się świątynia poświęcona Eryniom, będąca azylem dla zabójców. Nazwa tego wzgórza, Ἄρειος πάγος (Areios pagos), oznaczająca dosł. „skała Aresa”, stała się jednocześnie nazwą obradującej w tym miejscu rady ateńskiej, tzw. areopagu, sądzącej sprawy przelewu krwi (w czasie gdy powstała sztuka; wcześniej mającej także najwyższą władzę sądową i polityczną). [przypis edytorski]
Ares ją natarczywy zdybał po kryjomu — w tłum. Dmochowskiego: „Gdy ją Mars natarczywy zdybał po kryjomu”. [przypis edytorski]
Areskui — bóg wojny. [przypis autorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny; gwałtowny, brutalny i okrutny; kochanek Afrodyty, bogini miłości. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny i bitewnego szału; gwałtowny, brutalny i okrutny. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny i bitewnego szału; jego rzymskim odpowiednikiem jest Mars. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny i bitewnego szału. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny i szału bitewnego; jego rzymskim odpowiednikiem jest Mars. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny i szału bojowego. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny; przedstawiano go jako brutalnego, okrutnego i zawsze skłonnego posunąć się do gwałtu. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny. [przypis edytorski]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny. [przypis redakcyjny]
Ares (mit. gr.) — bóg wojny; tu przen.: zapał bojowy. [przypis edytorski]
Aresowe zapasy — bitwy, potyczki. [przypis edytorski]
arest — sekwestr, zajęcie. [przypis redakcyjny]
arest — zajęcie, więzienie. [przypis redakcyjny]
Ares złapany na gorącym uczynku — bóg wojny Ares miał romans z piękną boginią miłości Afrodytą, żoną kulawego boga-kowala, Hefajstosa. Zdradzany mąż przygotował cienką, niewidoczną metalową sieć, schwytał w nią śpiących w łożu kochanków i wystawił na pośmiewisko przed bogami olimpijskimi. [przypis edytorski]
aresztować — tu: zatrzymywać. [przypis edytorski]
areszty — tu: aresztowania. [przypis edytorski]
Aret — Ἀρέτας, król arabski. [przypis tłumacza]
aretalogów — panegirysta; twórca utworów pochwalnych. [przypis edytorski]
aretalog (z gr.) — głosiciel cnót, panegirysta. [przypis redakcyjny]
Arethuza (mit. gr.) — nimfa, która zmieniła się w źródło, chcąc uniknąć zalotów boga rzeki Alfejosa. [przypis edytorski]
Aretino, Pietro (1492–1556) — włoski pisarz, publicysta i szantażysta, zw. biczem książąt; znany dialogów i rozważań włożonych w usta kurtyzan, odzwierciedlających renesansową swobodę erotyczną. [przypis edytorski]
Aretino, Pietro (1492–1556) — włoski pisarz z czasów Odrodzenia, poeta, satyryk, znany ze skandalizujących dialogów; zarabiał na oszczerstwach i szantażu, m.in. opłacali go równocześnie król francuski Franciszek I oraz rywalizujący z nim cesarz Karol V. [przypis edytorski]
Aretino, Pietro, właśc. Pietro Bacci (1492–1556) — włoski pisarz, publicysta i szantażysta, zw. biczem książąt; pochodził z Arezzo (stąd jego przydomek Aretino); uważany za twórcę pornografii, znany jako autor Żywotów kurtyzan (1536) oraz dialogów i rozważań włożonych w usta kurtyzan, odzwierciedlających renesansową swobodę erotyczną (Rozważania, oryg. Ragionamenti 1536–1556). [przypis edytorski]
Aretino — poeta włoski z XVI w., znany z jadowitego, wszetecznego i przedajnego pióra. [przypis redakcyjny]
Aretusa — nimfa Aretusa uciekała na próżno przed bożkiem rzecznym, Alfeusem, drogą podmorską do Sycylii. [przypis redakcyjny]
Aretuza — nimfa źródła sycylijskiego. [przypis edytorski]
Aretyn — Bernard Akkolti z Arezzo, słynny poeta i improwizator; jakkolwiek w podeszłym już wieku, żył jeszcze za czasów Ariosta. [przypis redakcyjny]
arewiderczi (zniekszt. wł. arrivederci) — do zobaczenia. [przypis edytorski]
Are you a good sailor? (ang.) — Czy jesteś dobrym żeglarzem? [przypis edytorski]
Arfa — Ἀρφᾶ. [przypis tłumacza]
arfa (daw.) — harfa. [przypis edytorski]
arfa — dziś: harfa. [przypis edytorski]
arfa — dziś popr.: harfa. [przypis edytorski]
arfa Eola, dziś raczej harfa eolska — instrument strunowy, który wydaje dźwięki pod wpływem powiewów wiatru. Eol (mit. gr.) — bóg wiatrów. [przypis edytorski]
arfa Eola — harfa zawieszana w parkach, ogrodach, z której żałosne i jękliwe dźwięki wydobywa podmuch wiatru. [przypis redakcyjny]
arfa eolska — dziś: harfa eolska, rodzaj harfy. [przypis edytorski]
arfa — harfa, instrument strunowy szarpany w kształcie stylizowanego trójkąta. [przypis edytorski]
arfa — harfa. [przypis edytorski]
arfa — pochylona druciana siatka na ramie używana do przesiewania [przypis edytorski]
arfiany (daw.) — harfiany, związany z harfą. [przypis edytorski]
arfiarz (daw.) — harfiarz. [przypis edytorski]
Argala — syn Galafrona, króla katajskiego, brat Angeliki. [przypis redakcyjny]
argali a. owca ałtajska (biol.) — największa z dzikich owiec, zamieszkująca góry Ałtaj w Azji Środkowej; długość ich ciała wynosi 120–200 cm, wysokość w kłębie 90–120 cm, zaś waga dochodzi do 120 kg; samce mają duże zakręcone rogi, osiągające do 125 cm długości i 25 kg wagi. [przypis edytorski]
argandzkie światło — światło lampy argandzkiej (a. astralnej), której nazwa pochodzi od nazwiska szwajcarskiego mechanika Arganda z końca XVIII w.; ulepszył on lampę olejową, wprowadzając pusty wewnątrz, walcowaty knot zamiast wcześniejszego knota litego, co spowodowało, że lampa świeciła jaśniejszym, bardziej stałym płomieniem. [przypis edytorski]
Argant — poseł egipski, bohater saraceński. [przypis redakcyjny]
