Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7392 przypisów.
Ale sztuką, pytam? (…) milczał — W. Berent, Pisma, III, s. 20 (Próchno). [przypis autorski]
ale taki myślę (gw.) — dziś: ale tak myślę. [przypis edytorski]
Ale tak samo (…) człowieka — ustęp ten zaczerpnięty jest z traktatu Plutarcha Zalecenia w trosce o zdrowie. [przypis tłumacza]
Ale ta prawda nie tak zapisana w księgach natchnionych — Pismo Święte w księdze Syrach wyraźnie mówi: Qui vivit in aeternum, creavit omnia simul. [przypis redakcyjny]
Ale terroru opisywać nie będę… — Słowa autora streszczam. [przypis autorski]
ale też aby ich ukarać — Domyślnie: …ale też dość światła, aby ich ukarać, etc. [przypis tłumacza]
Ale też odtąd jeszcze mocniej… — W wydaniu z r. 1870 w ostatnich dwóch zdaniach, widocznie przez omyłkę, opuszczono niektóre wyrazy, i powstał taki dziwoląg: Ale też odtąd jeszcze mocniej zacząłem wchodzić w znajomość z nim jeszcze bliższą. [przypis redakcyjny]
ale to było dawno, kiedy nie znano fotografii — termin fotografia został użyty po raz pierwszy w 1839 r., ale dopiero na początku XX w. sztuką fotografowania mogli się zająć amatorzy, wcześniej było to zbyt skomplikowane technicznie. [przypis edytorski]
Ale to, co tu się stało, by się nie odstało — żeby kochankowie mogli nadal spotykać się przez przebitą ścianę. [przypis tłumacza]
Ale to już du gaga, kochany panie! (…) u przeżuwaczy wyschłych na wióry »ideałów«, lecz tam kryje się on zapewne pod właściwą nazwą gagaizmu — Dekadentyzm, „Chimera” 1901, t. I, s. 183–184. [przypis autorski]
ale to na stronę (starop.) — ale to na bok; ale o tym nie mówmy. [przypis edytorski]
Ale to nie żaden dowód — takiego dowodu nie przytacza u Platona ani Fajdros, ani Pauzaniasz. Fajdros tylko przypuszcza, że gdyby się ustawiało hufce z kochających się, miałoby to najlepsze skutki. Tu Ksenofont, mówiąc o rzeczywistości, ma na myśli tzw. „hufiec święty” Teban, złożony z miłujących się wojowników. Pierwszy raz wystąpił ten hufiec w 371 r. przed Chr. pod wodzą Pelopidasa w bitwie pod Leuktrami (w Beocji), ostatni raz w 338 r. w bitwie pod Cheroneją (w Beocji), gdzie go wycięto w pień. Platoński Fajdros nie mógł o nim wspomnieć, gdyż Sympozjon Platona powstało około 381–378 przed Chr. [przypis tłumacza]
Alet — poseł egipski. [przypis redakcyjny]
ale trzeba się prosić — dziś raczej: ale trzeba się o to dopraszać. [przypis edytorski]
Aletschgletscher — największy lodowiec Alp, położony w Alpach Berneńskich, w kantonie Valais w Szwajcarii. [przypis edytorski]
Ale tu chodzi o wieczność życia (…) nieskończenie szczęśliwego — To zdanie wydaje się komentatorom niejasne (Havet), a cały ten ustęp nosi cechy pospiesznej redakcji. [przypis tłumacza]
…ale tylko prostej stadowości niemieckiej — trzy powyższe ustępy, od „Będę prawdopodobnie oskarżony o herezję” do „ale tylko prostej stadowości niemieckiej”, cenzor wykreślił. [przypis autorski]
Ale tym sakiem Miłość już o płatne łowi — miłość łowi siecią nie na żarty, lecz naprawdę. [przypis redakcyjny]
Aleuadowie — arystokratyczny ród grecki z miasta Larysy, wywodzący swoje pochodzenie od mitycznego Aleuasa; jeden z najznakomitszych i najpotężniejszych rodów w Tesalii. [przypis edytorski]
Aleuci — ogólna nazwa nadana rdzennym mieszkańcom Aleutów, Wysp Komandorskich oraz zach. części półwyspu Alaska. [przypis edytorski]
aleuromancja — wróżenie z mąki pszennej. [przypis tłumacza]
Ale Wiarą — ale Prawem! Ten już odtąd Bogu kłamie… — Zygmunt Krasiński, Przedświt. [przypis edytorski]
ale wieszcze byli daleko — dość wymowny jest ustęp z listu Narcyzy, kreślony z powodu śmierci Moniuszki: „Przypomniałam sobie, kiedy w 54 r. doszła wiadomość o śmierci także narodowej, także ogólnie znanej i cenionej znakomitości — o śmierci Mickiewicza. Wtedy koło mnie opowiadano jako szczególność, memu niby usposobieniu właściwą tylko, że jak nad ubytkiem własnego szczęścia zabolałam. Pierwej jeszcze Słowacki znikł bezpowrotnie, a ledwo kto wspomniał, mało kto zasłyszał o jego zgonie”. [przypis redakcyjny]
Ale wracam do miejsca — poeta wraca do w. 970. [przypis redakcyjny]
ale wy im jesteście podobni w złem — Tj. w niewierze w cuda. [przypis tłumacza]
Ale wyobraźmy sobie kobietę wedle tego stylu (…) — Myśl tę podjął Montesquieu w Listach perskich 137. [przypis tłumacza]
Alexander — Alexander der Große (356-323 v. Chr.). [przypis edytorski]
Alexander, aut mores aut nomen muta! (łac) — Aleksandrze, albo obyczaje albo imię odmień. [przypis redakcyjny]
Alexander kniaź, właśc. Aleksander Newski (1220–1263) — książę Nowogrodu Wielkiego i wielki książę Włodzimierza, święty kościoła prawosławnego. Wsławił się zwycięskimi walkami ze Szwedami, niemieckimi kawalerami mieczowymi i Litwinami. Przed śmiercią został mnichem. [przypis edytorski]
Alexander Myndius — filozof i komentator Arystotelesa. [przypis tłumacza]
Alexander, właśc. Aleksander Jagiellończyk (1461–1506) — syn króla Kazimierza Jagiellończyka, wielki książę Litwy od 1492 r. i król Polski w latach 1501–1506. [przypis edytorski]
Alexandre Andryane (1797–1863) — fr. karbonariusz, za swą działalność więziony w Szpilbergu, autor Pamiętników więźnia stanu. [przypis redakcyjny]
Alexandre Dumas syn (1824–1895) — fr. pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych; autor m.in. Damy kameliowej, komedii Półświatek i Cudzoziemka. [przypis edytorski]
Alexis, Paul (1847-1901) — francuski pisarz i dramaturg; naturalista, przyjaciel Emila Zoli oraz autor jego biografii. [przypis edytorski]
Alexis Piron (1689–1773) — fr. autor epigramatów i dramatów; znany z komedii La Metromanie (1738). [przypis edytorski]
Ale że czart na stepie tumany wyprawiał — lud ukraiński „wichry nocne”, które stają się przyczyną zmylenia drogi, przypisuje złośliwemu działaniu czarta; por. Goszczyński Zamek Kaniowski; tuman tu w podwójnym znaczeniu: mgła i omamienie (por. otumanić kogoś). [przypis redakcyjny]
Ale że mu kto inszy wędzidła przybierał — Chodkiewicz. [przypis redakcyjny]
Ależ gałgan tchu ma — w oryginale: Que grand tu as te gousier. [przypis tłumacza]
Ależ głupstwa gadasz… (nugas agis) — Jeden z ulubionych Plautyńskich środków komizmu słów, polegający na kilkakrotnym, nieraz kilkunastokrotnym, powtarzaniu tego samego wyrazu czy zwrotu. [przypis tłumacza]
Ależ (…) łaskawą. — Celimena igra z jego zazdrością jak kot z myszą. [przypis tłumacza]
Ależ, mój ty gościu… — Periplektomenus (który się strasznie rozgadał) daje znów lekcję wytworności i naganę „kiepskich obyczajów”, mali mores (zob. niżej, w. 866). Była to widocznie kwestia już u ówczesnych Rzymian aktualna. [przypis tłumacza]
Ależ (…) wykrętnie — Zdawkowe zapewnienia człowieka, który liczy na pochwałę, któremu tylko o nią chodzi i który tym sposobem chce jej dodać jeszcze smaku. [przypis tłumacza]
Ale ze wszystkich najlepsze jest rozpoznanie wynikające nadspodziewanie z samych zdarzeń przez prawdopodobieństw… — Rodzaj rozpoznania uznany tu za najlepszy jest o tyle w niezgodzie z warunkiem najlepszej tragedii, o którym Arystoteles mówił poprzednio, tj. ze zmianą szczęścia w nieszczęście, że zmiany tej nie sprawia zawsze. Pokazuje się zatem, że według Arystotelesa może mieć tragedia najlepszy rodzaj rozpoznania, podobnie jak i najlepszy rodzaj pathosu, a nie mieć tego przebiegu, który przez niego za najtragiczniejszy uznany został, czyli wyrażając się po dzisiejszemu: tragedia w całym przebiegu i w zakończeniu mniej tragiczna może zawierać sceny tragiczniejsze, niż tragedie inne, które znowu w całym przebiegu swoim są tragiczniejsze, i na odwrót. [przypis tłumacza]
Ale zgoła wszytkim wobec apostołowie Chrystusowi rozkazują, aby zwierzchnościom i przełożonym posłuszni i poddani byli — Rz 13, 1. [przypis edytorski]
Ale z pewnością rzadko kto wie, w jakim wieku był Asnyk, kiedy tworzył ten bardzo osobisty i do wiadomej osoby pisany wierszyk. Otóż miał lat… trzydzieści pięć. — Adam Asnyk ożenił się dwa lata później, w 1875 r. [przypis edytorski]
ale z tym ostrzeżeniem (…) na każdym Sejmie starać się będą — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
Alfa Centaura a. alfa Centauri (astr.) — pierwsza co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Centaura; o której twierdzą, że jest najbliższa ziemskiemu globowi: za najbliższą Ziemi gwiazdę inną niż Słońce jest uznawana Proxima Centauri, odległa o ok. 4 lata świetlne i stanowiąca część układu Alfa Centauri. [przypis edytorski]
Alfana — klacz Gradasowa. [przypis redakcyjny]
alfa-omega — pradžia ir pabaiga. [przypis edytorski]
Alfarabi — Abu Nasr Mohammed ben Mohammed ben Tharkan z Farab, ur. pod koniec IX w., kształcił się w Bagdadzie, gdzie też nauczał, um. w Damaszku 950 po Chr. Napisał m.in. De intellectu et intellecto, De scientiis. [przypis autorski]
Alfej a. Alfejos — bóg rzeki o tej samej nazwie, syn Okeanosa i Tetydy. Narzucał się ze swą miłością Artemidzie, a następnie jej towarzyszce, nimfie Aretuzie. Kiedy ta uciekła przed nim na wyspę Ortygię k. Syrakuz na Sycylii i zamieniła się tam w źródło, Alfejos ścigał ją pod ziemią i morzem, aż na Sycylii połączył swe wody z wodami źródła Aretuzy (rzeka sycylijska wpadająca do morza k. Syrakuz również nosiła nazwę Alfejos). [przypis edytorski]
Alfieri, Vittorio (1749–1803) — dramaturg włoski. [przypis edytorski]
Alfieri, Vittorio (1749–1803) — włoski pisarz i dramaturg. [przypis edytorski]
Alfieri, Vittorio (1749–1803) — włoski pisarz i dramaturg. [przypis edytorski]
Alfieri, Vittorio (1749–1803) — wł. pisarz i dramaturg, uznawany za założyciela nowej szkoły dramatycznej, najbardziej znana jest jego tragedia Saul (1782); słynął z porywczego charakteru i dumy. [przypis edytorski]
Alfieri, Vittorio (1749–1803) — wł. pisarz, myśliciel polityczny, poeta i dramaturg; twórca wł. szkoły dramatycznej. [przypis edytorski]
alfitomancja — wróżenie z ziaren zboża. [przypis tłumacza]
Alfons — Alfons Grabowski, brat Wandy, rychło potem umarł. [przypis redakcyjny]
Alfons — Alfons I, syn Herkulesa I, księcia Ferrary, brat Hipolita. [przypis redakcyjny]
Alfons — Alfons V zwany Wspaniałomyślnym (1396–1458), król Aragonii, a następnie również Neapolu. [przypis edytorski]
Alfons de Lamartine (1790–1869) — francuski poeta i mąż stanu. [przypis redakcyjny]
Alfons — Hr. Alfons Sierakowski, zięć Sołtana. [przypis redakcyjny]
Alfons — król Biskaliej (Biskai, krainy Basków po obu stronach Gór Pirenejskich nad Zatoką Biskajską). [przypis redakcyjny]
Alfons — książę ferrarski, ur. 1553, um. 1597. [przypis redakcyjny]
Alfons — książę ferrarski; ur. 1553, um. 1597. [przypis redakcyjny]
alfons — mężczyzna czerpiący zyski z prostytucji kobiet. [przypis edytorski]
Alfonso de Herera (w innych źródłach: Alonso de Herrera) — konkwistador działający w XVI w. m.in. na terenie dzisiejszej Kolumbii. [przypis edytorski]
alfons — osoba czerpiąca zyski z cudzego nierządu. [przypis edytorski]
alfons (pot.) — stręczyciel, mężczyzna czerpiący zyski z czyjegoś nierządu. [przypis edytorski]
Alfons — prawdop. chodzi o Alfonsa X Mądrego (1221–1284), króla Kastylii, mecenasa nauk i sztuk, autora tablic astronomicznych; władca o tym imieniu jest wspomniany w Monachomachii, jednak groteskowo błędne informacje biograficzne uniemożliwiają jego jednoznaczną identyfikację. [przypis edytorski]
Alfons VI Mężny (1040–1109) — władca hiszpańskich królestw Leónu (od 1065) i Kastylii (od 1072); w 1077 przybrał tytuł cesarza całej Hiszpanii; w 1085 w walkach z muzułmanami zdobył Toledo. [przypis edytorski]
Alfons VI Mężny (1040–1109) — władca hiszpańskich królestw Leonu, Kastylii i Galicji. [przypis edytorski]
Alfons, vite! (fr.) — Alfonsie, szybko! [przypis edytorski]
Alfons XII Burbon (1857–1885) — król Hiszpanii (od 1874); zmarł na gruźlicę w wieku 28 lat. [przypis edytorski]
Alfons XII Burbon (1857–1885)— król Hiszpanii w latach 1874–1885. [przypis edytorski]
Alfons XIII (1886–1941) — król Hiszpanii z dynastii Burbonów, panował formalnie od urodzenia do ustanowienia Drugiej Republiki Hiszpańskiej w 1931. [przypis edytorski]
Alfons XIII (1886–1941) — król Hiszpanii; zwalczany zarówno przez tradycjonalistyczną prawicę, jak przez lewicę, w 1931 r., po przegranych przez monarchistów wyborach samorządowych, został zmuszony do opuszczenia kraju; resztę życia spędził na emigracji najpierw w Paryżu, a następnie we Włoszech. [przypis edytorski]
Alfons X Mądry (1221–1284) — król Kastylii (od 1252), mecenas nauk i sztuk; na jego zlecenie zespół uczonych sporządził na podstawie metod Ptolemeusza popularne wśród uczonych tablice astronomiczne (Tablice alfonsyńskie), z danymi do obliczania pozycji Słońca, Księżyca i planet względem gwiazd stałych, z których korzystał m.in. Kopernik podczas swojej pracy. [przypis edytorski]
Alfons z Wastu — Alfons d'Awalo, margrabia Wastu, wychowanek Wiktorii Kolonna. [przypis redakcyjny]
Alfred Jarry ou le surmale de lettres (fr.) — Alfred Jarry albo nadsamiec literatury. [przypis edytorski]
Alfredo Testoni (1856–1931) — włoski dramatopisarz i poeta; w 1905 zasłynął komedią Kardynał Lambertini. [przypis edytorski]
Alfred Wielki (849–899) — król Wessexu, jednego z królestw anglosaskich, najsłynniejszy z władców Anglii tego okresu; wg legendy z XII w. podczas najazdu Wikingów schronienia udzieliła mu pewna wieśniaczka, która nie znając go, zostawiła go w chacie, przykazując, żeby przypilnował piekących się placków. Alfred zamyślił się nad problemami swojego królestwa, placki się przypaliły i został ostro złajany. [przypis edytorski]
Alfred Wielki (849–899) — saksoński król Wessex, a następnie całej Anglii, którą zjednoczył. Odpierał ataki Normanów z Danii, w końcu przydzielił im prowincję na północy wyspy, nazwaną Danelaw, i skłonił ich do przyjęcia chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
al fresco — technika malarstwa polegająca na nanoszeniu farby na wciąż wilgotny tynk; fresk. [przypis edytorski]
al fresco (wł.) — dosł. na świeżo; technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu farbami na świeżym tynku, przed jego zaschnięciem. [przypis edytorski]
al fresco (wł.) — dosł.: na świeżo; technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu farbami na świeżym tynku, przed jego zaschnięciem. [przypis edytorski]
al fresco (wł.) — malowany specjalną metodą na wilgotnej jeszcze ścianie. [przypis tłumacza]
al fresco (wł.) — malując wprost na świeżym tynku. [przypis edytorski]
Algarbia — dziś Algarvia, płd.-wsch. część Portugalii. [przypis edytorski]
Algarbowie — naród w południowej Portugalii. [przypis redakcyjny]
Algarotti, Francesco (1712–1764) — pisarz, matematyk, fizyk i filozof wł. doby Oświecenia; cieszył się przyjaźnią Fryderyka Wielkiego, na którego dworze pełnił urząd szambelana; autor popularyzatorskiego Newtonizmu dla pań (Il newtonianismo per le dame, 1737) oraz esejów z zakresu krytyki i historii sztuki (Saggio sopra la pittura 1764 i in.). [przypis edytorski]
algarrobo — zbiorcza nazwa dla drewna pozyskiwanego z niektórych gatunków niewielkich drzew i krzewów należących do rodzaju jadłoszyn (Prosopis); ze względu na swoją twardość szczególnie cenione jest z Prosopis alba. [przypis edytorski]
Algazer — miasto w płn. Afryce (w Maroko). [przypis redakcyjny]
algazil (z hiszp.) — sędzia. [przypis edytorski]
algebra — dział matematyki zajmujący się obliczeniami. [przypis edytorski]
alghorin — świetny środek Spiessa na katar dróg oddechowych od nosa aż do płuc. Inhalacja zimna, oleista. Usuwa stany zarówno przewlekle, jak ostre. [przypis autorski]
Algier i Tunis, Tulon — Maroko — — aluzje do działań wojennych w Afryce. [przypis edytorski]
algierka (daw.) — obszerny płaszcz z wykładanym kołnierzem, podbity futrem, lekko dopasowany do figury. [przypis edytorski]
algierka (daw.) — płaszcz męski. [przypis edytorski]
algierka — rodzaj dawniej noszonego długiego, sutego palta męskiego. [przypis edytorski]
