Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 170770 przypisów.
niechcieć (starop. forma ort.) — nie chcieć. [przypis edytorski]
Niech ci to zawsze będzie jasne… — treść ustępu z Epikteta. Cytat z Platona: Teajtet, 174 (nieściśle). [przypis tłumacza]
nie chciwy — nie [jest] chciwy; (zdanie eliptyczne). [przypis edytorski]
niechciwy — niepragnący. [przypis edytorski]
Niech, czego dotkniesz, przeleje się w złoto — w mit. gr. taką klątwą ukarany został król Midas za nadmierną chciwość. [przypis edytorski]
niech dosyć będzie tych gromów Bożych — Rabeinu Bachja pisze, że Faraon wspomniał grzmoty przed gradem, bo tak zaczęła się ta plaga (por. 9:23): najpierw gromy przeraziły ludzkie serca i dręczyły ich umysły, a potem spadł grad. Lecz i to uczy o nieustępliwości serca Faraona, bo zgodził się wypuścić Israela tylko ze strachu przed grzmotami, a następnie gdy tylko grzmoty ustały, Faraon grzeszył dalej (por. 9:34), zob. Rabeinu Bachja do 9:28. [przypis tradycyjny]
niech dzielą z wami łaskę bogów, wymodloną w waszych rzetelnych pragnieniach… — Pochód Aleksandra Wielkiego w głąb Azji rozkołysał na nowo nadzieje patriotów. Nastrój był wprost rewolucyjny. Dlatego Ajschines po przegranej uszedł z Aten. [przypis tłumacza]
niechęcić — dziś: zniechęcać. [przypis edytorski]
niechędogo (daw.) — niedbale. [przypis edytorski]
niech go dunder świśnie — niech go piorun strzeli. [przypis edytorski]
niech go pośle Kleczyńskiemu, żeby muzykę dorobił — Jan Kleczyński, muzyk. [przypis redakcyjny]
niech go też mam znamię — niech go poznam. [przypis redakcyjny]
niech go zaprosi do ratusza — aby tam mieć utrzymanie na koszt państwa. Tak jak to dla siebie proponował Sokrates w Apologii. [W Atenach w prytanejonie, tj. oficjalnym budynku władz miejskich, zasłużonym obywatelom przysługiwały posiłki na koszt państwa; red. WL]. [przypis tłumacza]
Niech grają Dąbrowskiego — chodzi o Mazurek Dąbrowskiego, polską pieśń patriotyczną z 1797 r., zw. też Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech; pieśń powstała w mieście Reggio nell'Emilia w ówczesnej Republice Cisalpińskiej (utworzonej przez Napoleona Bonaparte), jej słowa zostały napisane przez Józefa Wybickiego do anonimowej melodii opartej na motywach ludowego mazura. [przypis edytorski]
niech Hiszpania wykrwawi się do końca — chodzi o wojnę domową w Hiszpanii trwającą od 1936 do 1939 r.; stronami konfliktu byli: rząd Drugiej Republiki Hiszpańskiej oraz prawicowo-nacjonalistyczna opozycja. Wsparcia stronie rządowej udzielała liberalno-lewicowa część społeczeństwa (ale również anarchiści) oraz zagraniczni ochotnicy, m.in. brygady zorganizowane przez Międzynarodówkę Komunistyczną, a oficjalnie również: Francja, ZSRR, Brazylia i Meksyk. Opozycję wobec rządu stanowili nacjonaliści, monarchiści, konserwatyści i faszyści, wspierani ideowo przez kościół katolicki, finansowo przez najbogatszą część społeczeństwa, a militarnie przez wojska faszystowskich Włoch (Corpo Truppe Volontarie) i hitlerowskich Niemiec (Legión Cóndor), a także portugalski reżim Salazara; wiele krajów europejskich korzystało z konfliktu, sprzedając broń obu stronom. W marcu 1939 wojna domowa zakończyła się zwycięstwem nacjonalistów, Hiszpania została przekształcona w państwo faszystowskie pod rządami generała Franco. [przypis edytorski]
niech idzie do klasztoru! — parafraza fragmentu dramatu Hamlet, którego autorem jest William Shakespeare (1564–1616). [przypis edytorski]
Niech inszym do niej złotem gościniec zagwoździ — przytyk do wyścigów Leszkowych o koronę (legenda z kroniki mistrza Wincentego). [przypis redakcyjny]
niech jak łabędź kona, mdleje wśród pieśni — nawiązanie sięgającego starożytności przekonania, że łabędzie śpiewają tylko w ostatnich chwilach przed śmiercią. [przypis edytorski]
Niech każdy w swoim rozumieniu okwituje — Flp 1, 9. [przypis edytorski]
niech kona — tu: niech dokona; niech doprowadzi do skutku. [przypis redakcyjny]
Niech Łaska (…) rozproszy męty waszego sumienia (…) — Męty sumienia, z powodu których widzi grzech niejasno. [przypis redakcyjny]
niech mają osobne ławki — odniesienie do getta ławkowego, formy dyskryminacji Żydów postulowanej przez endeckie młodzieżówki nacjonalistyczne i wprowadzonej na polskich uczelniach w latach 30. XX wieku, polegającej na wydzieleniu odrębnych ławek dla studentów pochodzenia żydowskiego w salach wykładowych. [przypis edytorski]
Niech Memfis przestanie (…) — urywek pierwszego epigramatu Marcjalisa z Księgi Widowisk; podmiot liryczny odnosi się do dwóch cudów świata staroż. (piramid w pobliżu Memfis i wiszących ogrodów Semiramidy w Babilonie), sugerując, że Koloseum jest jeszcze większym od nich architektonicznym i cywilizacyjnym dokonaniem. [przypis edytorski]
Niech mi ogień wielki gore (…) w cnocie ćwiczyli — [por.] Rotuły Mikołaja Kochanowskiego do synów swoich. W Krakowie. W drukarni Andrzeja Piotrkowczyka 1611. [przypis redakcyjny]
niech mi pomagają niewinnej zdrady (starop.) — niech mi pomagają w niewinnej zdradzie. [przypis edytorski]
niech mnie… (…) będzie… — w innym wydaniu uzupełniono: „niech mnie diabli porwą, jeśli ty nie będziesz Radziwiłłem po dawnemu, a on jak był kpem, tak i będzie kpem”. [przypis edytorski]
Niech mu niebo daruje, jak ja darowałem — Tak wedle tradycji ten wiersz brzmiał w pierwszej redakcji sztuki (Oh ciel, pardonne lui comme je lui pardonne!) Później Molier zmuszony był go złagodzić na: O ciel, pardonne lui la douleur qu'il me donne (O niebo, przebacz mu ból, który mi zadaje). [przypis tłumacza]
niech na nich dżdże idą — niech na nich padają deszcze. [przypis edytorski]
niech nas rozsądzi nie Aleksander, syn Priama — czyli Parys. Znany jest sąd Parysa, rozstrzygający spór o piękność między trzema boginiami: Herą, Ateną i Afrodytą. [przypis tłumacza]
niech nie grzebie żyda — przysłowie o zatajaniu pomysłu lub rzeczy. [przypis redakcyjny]
niech nie przyczyniająć — skrót od: niech nie przyczyniają ci. [przypis edytorski]
niech nie ukażą się przed obliczem Moim z próżną ręką — Raszi zauważa, że odnosi się to do ofiar całopalnych składanych Bogu podczas świąt, zob. Raszi do 23:15 [2]. [przypis tradycyjny]
Niech nikt nad grobem mi nie płacze — wiersz pisany również do Leona Stępowskiego [przyjaciela Wyspiańskiego, aktora krakowskiego — red. WL.], ogłoszony przez tegoż w „Nowej Reformie” (1903). [Innym utworem pisanym do Stępowskiego jest Wierszyk wakacyjny — red. WL.] [przypis redakcyjny]
Niech nikt z naszego nieszczęścia nie szydzi… — wisielcy stanowili ulubiony temat popularnych żartów i konceptów. [przypis tłumacza]
Nie choczu, nie budu pici (białorus.) — nie chcę, nie będę pić. [przypis edytorski]
niech odliczy lata od sprzedaży swojej, a spłaci pozostałe — „Ile lat pozostało do roku jubileuszowego? Tyle a tyle. A za ile ci to sprzedałem? Za tyle a tyle. Musiałbyś mi to zwrócić w roku jubileuszowym, w rzeczywistości kupiłeś określoną liczbę plonów po ustalonej cenie za każdy rok. Uzyskiwałeś [plon] przez trzy lub cztery lata, odejmij cenę [tego plonu] od rachunku, a resztę [sumy] weź [jako wykup ziemi]. To oznacza »spłaci pozostałe« z ceny zakupu, po [odjęciu wartości] plonów, które nabywca skonsumował i odda nabywcy [te pieniądze]”, Raszi do 25:27 [1]. [przypis tradycyjny]
Niech odszczeka, co je trzy rachował — aluzja do zjadliwego ustępu satyry Boileau (satyra X, ww. 43–44): „Ba, i dziś nawet podług tak sławnego wzoru / Można znaleźć małżonkę wierną nie z pozoru. / Prawda. Ja sam w Krakowie, jeśli się nie mylę, / Trzy takie bym wymienił.” (Boileau, Satyry wierszem polskim przełożone, z przystosowaniem do polskich rzeczy przez J. Gorczyczewskiego, Warszawa 1805, I. 90. Tu jest to satyra IX, ww. 43–46). [przypis redakcyjny]
niech odtąd wszystkie biedne rajfury nazywają się (…) Pandarami — w języku angielskim wprost od imienia Pandara pochodzi rzeczownik pospolity pander, oznaczający stręczyciela, osobę ułatwiającą innym nierząd, oraz czasownik to pander: stręczyć. [przypis edytorski]
Nie chodź jako oszczerca w narodzie twoim — hebr. רָכִיל (rachil): oszczerca, plotkarz oznacza także hanlarza, domokrążcę. „Wszyscy którzy sieją niezgodę i rozpowiadają obmowy, chodzą po domach przyjaciół, by wyszpiegować, co złego zobaczą, co złego usłyszą, aby rozpowiadać o tym na rynku […] na podobieństwo domokrążcy, handlarza wyszukującego towar, czy sprzedawcy kobiecych pachnideł, co stale krąży między miasteczkami”, Raszi do 19:16 [1]. [przypis tradycyjny]
niechodzić (starop. forma ort.) — dziś popr.: nie chodzić. [przypis edytorski]
Nie chodzi tu już o pięćdziesiąt cztery grosze, ale o weksel na pięćdziesiąt cztery grosze. Tak więc, aby sądzić o rzadkości albo obfitości pieniądza, trzeba wiedzieć, czy jest we Francji więcej weksli po pięćdziesiąt cztery grosze przeznaczonych dla Francji, niż jest talarów przeznaczonych dla Holandii — jest wiele pieniędzy na rynku, kiedy jest więcej pieniędzy niż papieru; jest mało, kiedy jest więcej papieru niż pieniędzy. [przypis autorski]
Niech ogień spali twe cedry — Bet ha-midrasz, czyli Świątynia Pańska, zbudowany był także z cedrowego drzewa rosnącego w lasach Libanu. [przypis tłumacza]
niech pamięć wskrześnie — dziś popr.: niech się pamięć wskrzesi. [przypis edytorski]
niech pomszczone to będzie — „Oznacza to [karę śmierci przez] ścięcie mieczem”, zob. Raszi do 21:20 [3]. [przypis tradycyjny]
niech rzuci ją Mojżesz ku niebu — „Wiadome jest, że każda spośród dziesięciu plag zawierała w sobie liczne cuda. Tu [obaj bracia mieli nabrać] pełne garście [sadzy], a potem tylko Mojżesz rzucił sadzę do góry. To oznacza, że Mojżesz schwycił w swoją garść pełne [cztery] garście, bo aby mocno czymś rzucić, trzeba to zrobić jedną ręką […]. Kolejnym cudem było to, że cała ziemia Micraim wypełniła się tak małą ilością sadzy z garści […], a trzeci cud to sama plaga, że pył zamieniał się we wrzody wykwitające na ludziach i na zwierzętach”, Rabeinu Bachja do 9:8. [przypis tradycyjny]
niech se lezom (gw.) — niech sobie leżą. [przypis edytorski]
niech się ma do boju (starop.) — niech się przygotuje do boju (walki). [przypis edytorski]
Niech się pan dobrze zastanowi, co pan uczyni. Czterdzieści wieków ludzkiego głupstwa patrzy na pana z pobliskich piramid. — Otrzymałem na to nowy list, podpisany „Wróg z Warszawy”, bardzo obelżywy i pouczający mnie, że piramidy egipskie nie są w Algierze. [przypis autorski]
Niech się pan już na mnie spuści — niech mi pan zaufa i powierzy tę sprawę. [przypis edytorski]
niech się pan na mnie spuści (daw.) — niech się pan na mnie zda. [przypis edytorski]
niech się podarzają — niech będą darowywanie. [przypis redakcyjny]
niech się przygotują — hebr. יִתְקַדָּשׁוּ (jitkadaszu) dosł. niech się uświęcą; tu w znaczeniu „niech będą gotowi, stojąc na swoich stanowiskach”, Raszi do 19:22. [przypis tradycyjny]
Niech się ten drapie tam, gdzie świerzb dokucza — Włoskie przysłowie: Lascia pur gratter dov'e la rogna. [przypis redakcyjny]
Niech się w akantach kolumn tego domu białe wciąż gnieżdżą gołębie — Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, rozdz. LXXIII (końcówka listu Petroniusza do Winicjusza); cytat zniekształcony, w oryginale: „a po wszystkich akantach w kolumnach waszego domu niech gnieżdżą się białe gołębie”. [przypis edytorski]
Niech się wprzód każdy dobrze zastanowi, nim «kocham ciebie» drugiej duszy powie!” — fragment komedii Aleksandra Fredry (1793–1876) pt. Pan Benet. [przypis edytorski]
niech sie spuka jady (starop.) — niech pęknie od jadów (tj. ze złości). [przypis redakcyjny]
Niech sie tu nikt z państwem nie ozywa — niech nikt nie mówi o sobie, jakby był wielkim panem. [przypis redakcyjny]
Niech sobie będzie czarna jak Murzynka — w czasach Szekspira śniada, ciemna cera uchodziła za brzydką. [przypis edytorski]
Niech sobie pójdzie byk! — Agamemnon. Dla starożytnych obraz byka nie miał w sobie nic przykrego, był to symbol potęgi. [przypis redakcyjny]
niechta (gw.) — niech tam, niechaj. [przypis edytorski]
Niech też po śmierci nie znajdzie litości — w późn. wyd. tłumaczenie zweryfikowano w tym miejscu: „Niech się nad trupem jej ptaki litują”. [przypis edytorski]
niech też — tu właśc.: niech więc. [przypis edytorski]
niech to się stanie po stu dwudziestu latach — według Biblii (Rdz 6, 3), Bóg ustalił limit ludzkiego życia na 120 lat. [przypis edytorski]
niech twoją stanie się to sprawą — niech to się stanie za twoją sprawą (dzięki tobie). [przypis edytorski]
niechuć (starop.) — niechęć. [przypis edytorski]
Niech ugotuje… — ślady dawnego ludożerstwa. [przypis autorski]
niech ukamienuje go cały zbór — Raszi wyjaśnia, że oznacza to w obecności całego zboru: ukamienują go świadkowie grzechu nie zaś cały lud. „Stąd wywodzi się zasada, że wysłannik człowieka jest jak on sam”, zob. Raszi do 24:14 [4]. [przypis tradycyjny]
„niech umrze” starego Corneille'a — nawiązanie do tragedii fr. dramatopisarza Pierre'a Corneille'a (1606–1684) pt. Horacjusz. [przypis edytorski]
Niech was dziecinny szelest świadczy tu przytomnych — Nowa składnia, celująca zwięzłością i mocą, na sposób łaciński, kędy słowo czynne kładzie się z przypadkiem czwartym i trybem bezokolicznym, wyrzucając niepotrzebne spójniki. „Niech świadczy was tu przytomnych”, domyśl[nie:] być; zam[iast]: że wy tu przytomni jesteście. [przypis redakcyjny]
Niech więc ludy słowiańskie nie zazdroszczą narodowi polskiemu… — Literatura słowiańska wykładana w Kolegium francuzkiem, Poznań 1865, t. 3, s. 6. [przypis edytorski]
Niech więc przeciwnicy tej zdrowej filozofii przestaną protestować przeciwko pierwotnym obyczajom i niech sięgną do źródeł własnych cytatów — Abraham miał prawowite dzieci z Hagar, służącą swej żony. [przypis autorski]
niech wnet z domu wybieże a ogień obwoływa — sens: niech wybiegnie szybko z domu i ostrzega przed pożarem. [przypis edytorski]
Niech wódz ten mówi (…) łzy wasze płyną — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie w tym miejscu: „Niech wódz ten młody opowie wam wszystko,/ Ja, stojąc obok, gorzko będę płakał”. [przypis edytorski]
niech wrócą się wody na Micrejczyków — „wody, które stały pionowo jak ściana, powrócą na swoje miejsce i zakryją Micrejczyków”, Raszi do 14:26. [przypis tradycyjny]
Niech wszechmocna najpierwej cześć odbierze władza (…) Z piewcami zdrad i matactw nie pójdziem w zawody — wiersz rozpoczynający księgę trzecią Kroniki Galla Anonima i stanowiący jej poetyckie streszczenie w oryginale pisany jest strofami liczącymi po trzy wersy (tj. tercyną). [przypis edytorski]
Niech wyda ziemia jestestwa żyjące — według komentarza rabinicznego, wszystkie stworzenia nieba i ziemi zostały stworzone pierwszego dnia, wymagały jedynie wydobycia i uzewnętrznienia. Każde z nich znalazło się na swoim miejscu dopiero w tym dniu, kiedy zostało to nakazane przez Boga, zob. Raszi do 1:14 i 1:24. [przypis tradycyjny]
niechwytny — nieuchwytny. [przypis edytorski]
nie chybiać komuś — tu: nie zawodzić kogoś. [przypis edytorski]
nie chybić (daw.) — dotrzymać czegoś, nie zawieść. [przypis edytorski]
nie chybić (starop.) — tu: nieomylnie wydać plon. [przypis edytorski]
Nie chytrością ani mocą, ale nabożeństwem Rzymianie wszytki narody podbili — Cyceron O orzeczeniu haruspików (De haruspicum responso) IX, 19. [przypis edytorski]
niech źrenica olsnie marząc twoje lica — niech oko oślepnie, marząc o twojej twarzy. [przypis edytorski]
Niechże cię smołą rozleje krzyż Pański! — według wierzeń ludowych przeżegnanie znakiem krzyża miało sprawiać, że diabeł zamieni się w roztopioną smołę. [przypis edytorski]
niechże ci książka ta… — Goethe występuje tu jako wydawca zapisków Wertera. Od autora pochodzą rzekomo tylko: ten krótki wstęp, kilka przypisów w części pierwszej i końcowe wyjaśnienia wydawcy. [przypis redakcyjny]
Niechże go trąd ogarnie — Trędowaci mieli opinię szczególniejszej jurności. [przypis tłumacza]
Niechże ogień świętego Antoniego sparzy kiszkę stolcową złotnika — „Ogniem św. Antoniego” nazywano chorobę różę. [przypis tłumacza]
Niechże się zapytają tej właśnie religii (…) — Mówiąc, iż Bóg chciał zaślepić potępionych. [przypis tłumacza]
niechże słucha Jezusa Chrystusa niebieskiej mądrości mistrza, tymi słowy rozkazującego — Łk 6, 2; Mt 5, 44-46. [przypis edytorski]
niechże to nie będzie u ciebie jako miedzianym brzękiem — por. I Kor. 13, 1. [przypis edytorski]
niech żyje ziemia spiska! — pierwodruk w „Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego” za lata 1919–1920 (Kraków, 1920) w dodatku pod tytułem Nie damy Spisza (str. 7–9). W sprawie stosunków polsko-czeskich zabierał Żeromski głos jeszcze później w artykule Głos na żądanie, ofiarowanym zamiast wywiadu pismu „Český Deník” (w Pilznie) i drukowanym w tem piśmie 1 stycznia 1924 r. (Nr. 1) w przekładzie A. B. D[ostala]. Wobec tego, że polski tekst tego artykułu się nie zachował (albo może tylko wydawca nie zdołał do niego dotrzeć), podajemy go tutaj we wtórnym przekładzie — z czeskiego. Wiadomość o tym artykule, uzyskanie jego czeskiego tekstu i pomoc w tłumaczeniu zawdzięcza wydawca p. Bogumiłowi Vydrze. Głos na żądanie: [Dawne i długie są dzieje czesko-polskiego braterstwa. Zaczyna je i wiąże stułą wiecznego związku w pomroce czasów postać pełna cudownego blasku, najwyższy symbol ducha chrześcijańskiego na rubieży tysiącoleci naszej ery — święty Wojciech. Jego ofiara i śmierć na dalekiej północy — ostateczny wynik żywota tak niepojętego dla dzisiejszego rozumu — znalazły przecież w Polsce zrozumienie powszechne i zupełne w warstwie ludzi najbiedniejszych, pośród prostego ludu. Najczęściej używane i najpospolitsze tam imię to właśnie owa rodowa nazwa czeskiego Sławnikowica, który z domami królewskiemi był spokrewniony. Stary język polski, samoswój, wyrastający ze swych szeroko i daleko rozprzestrzenionych narzeczy, zawiera dwa tysiące wyrazów czeskich. Są to kwiaty nadobnej mowy czeskiej, która na dworze pierwszych Jagiellonów była potocznym językiem szlachty, dworzan, najbliższego otoczenia królewskiego, — mistrzynią pierwszych przekładaczy Pisma i wzorem dla pierwszych pisarzy usiłujących wysłowić się po polsku. Różnemi idąc drogami, nieraz zderzając się z sobą, albo znowu nic nie wiedząc o sobie w ciężkich godzinach swojego istnienia, dwa narody, czeski i polski, znalazły się w przebiegu dziejów we wspólnem austrjackiem więzieniu. Ten los zbliżał je w pewnych okresach, w in nych oddalał od siebie, albowiem nieraz ściany więzienia rozdzielają skazańców w różnych celach zamkniętych, wywołując przytem i ten nieprzewidziany skutek, że skazaniec staje się pomocnikiem strażnika więzienia. Naogół wszelako Polska — pod względem gospodarczym i społecznym zaniedbana i zacofana — w końcu stulecia dziewiętnastego była uczennicą Czech, intensywnie koło swego rozwoju pracujących i znakomicie oświeconych. Jak niegdyś, na początku i w bujnym rozkwicie mocarstwowego swego bytu, wypożyczyła sobie była z Czech wiele idej, przynoszących jej odrodzenie i światło, tak również uczyniła i w dobie najnowszej. Czechy — drugi po Norwegji naród w Europie co do oświaty powszechnej, kroczący w tym względzie na czele wielkich nawet mocarstw świata, — świeciły Polsce znakomitym przykładem i wzorem, a narodowe i społeczne ich organizacje nader często bywały bodźcem do tworzenia takich samych u nas. Wiele bardzo czarów ze źródła czystego piękna czerpała Polska w Czechach, i niejeden klejnot podziwiała w skarbnicy ich sztuki. Zdawałoby się tedy, że te dwa narody po cudownem wskrzeszeniu swej politycznej egzystencji, które oczy nasze widziały na końcu wielkiej wojny światowej, podadzą sobie wolne dłonie i już na wieki pójdą razem, ręka w rękę. Niestety! Inaczej się stało. Polska, która wytrzymała i przeżyła wszelkie obce zabory swych ziem, tak mocne i niezłomne, jak były rosyjski, pruski i austrjacki, i która ze wszystkich była wyswobodzona, — żyje dziś jeszcze pod zaborem — czeskim. Ani jeden wolny Czech nie podlega panowaniu polskiemu, ani jeden dom czeski nie leży w granicach Polski. A tymczasem sto tysięcy Polaków znosić musi panowanie czeskie. Zmierzyłem własną stopą doliny i ścieżki na górach otaczających Jaworzynę, spoglądałem własnemi oczyma na całą tę ziemię i na jej potoki, pasmami swemi i siklawami spieszące do Wisły, rozmawiałem językiem swoim własnym, narzeczem pradawnem a wiecznie młodem, z góralami, którzy ze wsi szczerze polskich na północy Tatr pędzą stada swoje do tych gór, — wiem przeto, że mówię tu czystą prawdę. Jakież są tedy czeskie prawa przyrodzone, moralne, narodowe, historyczne do tych miejsc? Bez wątpienia, politycy, zwolennicy wojujących stronnictw i różni mężowie stanu znajdą swoje dowody i odpowiedzą mi słowem szorstkiem i może pogardliwem. Ale ja nie do nich wołam, lecz do tych przyjaciół duszy mojej, których od młodości czciliśmy i miłowali w Polsce, jak braci naszych w duchu, — do poetów, do niepraktycznych czcicieli prawdy, do sprawiedliwych i prawdomównych dzieci bożych, z ducha św. Wojciecha wyszłych, którzy piszą jedynie dla piękna nigdy nie umierającego i wydają świadectwo prawdzie, gdziekolwiek ona jest. Czyż i oni sądzą, że nasi górale na północnem Tatr zboczu na zawsze zostać mają poza granicami wytęsknionej prawowitej swojej ojczyzny? ] [przypis redakcyjny]
Niech zatem każdy rzeczy swej pilnuje — Nie rzeczy swej, ale krzyża swego, to jest, rzeczy pospolitej – tak, z chrystianizmem obrońcy chrystianizmu, nauczali by hrabię (który tu jest mistycznym hrabią (!) w dialogu) ojcowie spod Wiednia. [przypis autorski]
niecić — krzesać, wzniecać. [przypis edytorski]
niecić — rozniecać. [przypis edytorski]
niecić się (starop.) — wzniecać, wzbudzać się. [przypis edytorski]
niecić — wzniecać, rozniecać. [przypis edytorski]
nieci — (daw.) wznieca. [przypis edytorski]
nie ciekawam — skrócone od: nie [jeste]m ciekawa. [przypis edytorski]
nie ciekawam — skrócone od: nie jestem ciekawa. [przypis edytorski]
niecierpliwy tesknic — nie mogący znosić. [przypis redakcyjny]
niecierpliwy zwłoki (starop.) — nieznoszący opóźnienia; zniecierpliwiony zwlekaniem. [przypis redakcyjny]
